logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Issiqlik texnikasi
  4. Issiqlik nasosi qurilmasi yordamida past potensialli issiqlikdan foydalanish

Issiqlik nasosi qurilmasi yordamida past potensialli issiqlikdan foydalanish

Yuklangan vaqt:

10.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3400.3623046875 KB
Ko'chirib olish
Issiqlik nasosi qurilmasi yordamida past potensialli issiqlikdan foydalanish REJA: 1. Past potensialli issiqlikdan foydalanish imkoniyatlari va istiqbollari. 2. Issiqlik nasoslarining energetik samaradorligini baholash. 3. Issiqlik nasosi yordamida sovuqlik olishda IER dan foydalanish. ISSIQLIK NASOSI – BU ISSIQLIKNI KICHIK POTENSIALGA EGA BO‘LGAN MANBADAN (KICHIK HARORAT) ISTE’MOLCHIGA (ISSIQLIK TASHUVCHI) YUQORI HARORAT BILAN YETKAZIB BERUVCHI QURILMADIR. Kompressorli issiqlik nasoslari va sovutish mashinalarini binolarni issiqlik ta’minotida qo’llash nazariyasini birinchi bo’lib 1852-yilda U. Tomson yaratgan. U tavsiya qilgan issiqlik nasosida ishchi jism sifatida atmosfera havosi ishlatilgan. Lekin havo issiqlikni yomon o’tkazadi, shuning uchun havoli issiqlik nasoslari keng qo’llanilmay qoldi, lekin U. Tomson g’oyalari keyingi yillarda amalga osha boshladi. Sovutish mashinasi bazasida birinchi issiqlik nasosli qurilma 1927-yilda Shotlandiyada ingliz injeneri T. Xolden tomonidan qurildi va sinovdan o’tkazildi. 1958-yilda tajribada quyosh qizdirgichli issiqlik nasosli qurilma sinovdan o’tkazildi. 1960-1970-yillarda ham Gruziyada, Qrimda va Suxumi shaharlarida issiqlik nasoslarining turli variantlari yaratildi. ИССИҚЛИК НАСОСЛАРИНИНГ ИШЛАШ ПРИНЦИПИ ВА ТЕРМОДИНАМИК ЦИКЛЛАРИ Иссиқлик насосларининг турлари: Буғ-компрессорли ИН Абсорбцион ИН Термоэлектрик ИН. Буғ компрессорли иссиқлик насосининг асосий элементлари: 1. Буғлатгич 2. Конденсатор 3. Компрессор 4. Ростловчи вентиль Ишчи жисм (Хладоагент) R717-Аммиак ( NH 3 ) R12, R22, R21, R113, R-114, R-500, R-502, R-142b, R-134a, R410, R410a - Фреонлар 1976-yildan buyon issiqlik nasoslari bo’yicha Xalqaro komitet ish olib bormoqda. Hozirgi vaqtda issiqlik nasoslarini ishlab chiqarish va qo’llash ishlari AQSH, Yaponiya, Germaniya, Fransiya, Shvetsiya, Daniya, Avstriya, Kanada va boshqa mamlakatlarda jadal sur’atlar bilan rivojlanib bormoqda. Issiqlik nasosi qurilmasi yordamida past haroratli manbadan olinayotgan issiqlikni bevosita tashqi ish sarflab juda yuqori haroratli iste&#39;molchiga uzatish mumkin. Issiqlik nasosining ishlash prinsipi sovitish qurilmasining ishlash prinsipidan farq qilmaydi. Issiqlik nasosining prinsipial sxemasi 1-rasmda ko&#39;rsatilgan. Uning ishlash prinsipi quyidagicha. Kompressor 1 da sovitish agentini siqish orqali harorati oshiriladi. 1-rasm . Issiqlik nasosining prinsipial sxemasi . Kondensator 2 da bug&#39;simon ishchi jismning kondensasiyalanishi sodir bo&#39;ladi. Bunda ajralgan issiqlik q 1 isitish tizimida sirkulyasiyalanayotgan suyuqlikka uzatiladi. Drossel ventili 3 da ishchi jismning kondensati drossellanadi va uning bosimi va harorati pasayadi. Bug&#39;latgich 4 da sovitish agentining harorati solishtirma issiqlik miqdori q 2 hisobiga ortadi.ISSIQLIK NASOSINING ISHLASH PRINSIPI Issiqlik nasosli qurilmalari yashash xonalarini, jamoat binolarini va ishlab chiqarishning issiqlik ta&#39;minoti uchun qo&#39;llash mumkin. Hozirgi kunda issiqlik nasoslarining asosan uchta guruhi qo&#39;llaniladi: kompressorli (bug&#39;li), oqimli (ejektorli) va absorbsion. ИССИҚЛИК НАСОСЛАРИНИНГ ИШЛАШ ПРИНЦИПИ ВА ТЕРМОДИНАМИК ЦИКЛЛАРИ ИН циклининг T – S диаграммаси   Bug’ kompressorli issiqlik nasosining sikli. Kompressorli issiqlik nasosi qurilmasi ham yopiq ham ajralgan sxema bo&#39;yicha ishlaydi. Yopiq sikl bo&#39;yicha ishlovchi issiqlik nasosining sxemasi (2- rasm) prinsipial jihatdan bug&#39; kompressorli sovitish qurilmasining sxemasidan farq qilmaydi. Ammo iste&#39;molchilarni sovitish qurilmasi va issiqlik nasosi qurilmasi bilan biriktirish turlicha usullarda amalga oshiriladi. Sovitish qurilmalarining sxemalarida iste&#39;molchi (sovuqlik) bug&#39;latgichga ulanadi, issiqlik nasosi qurilmasida esa iste&#39;molchi (issiqlik) kondensatorga ulanadi. 2-rasm. Yopiq siklli bug&#39; kompressorli issiqlik nasosi qurilmasi: a-prinsipial sxemasi, b- T-S koordinatalardagi sikli. Issiqlik nasoslarining ishchi agentlarining atmosfera bosimidagi qaynash harorati past bo&#39;lishi, kichik solishtirma hajmga ega bo&#39;lishi, yuqori bug&#39; hosil bo&#39;lish issiqligiga, yuqori bosimlarda kondensasiyalanish harorati yuqori bo&#39;lishi, zaharsiz bo&#39;lishi, korrozion faol bo&#39;lmasligi va arzon bo&#39;lishi kerak. Issiqlik nasosi qurilmalarida ishchi agent sifatida freon-11, freon-21, freon-113, freon-114, freon-142, suv va boshqa moddalar qo&#39;llaniladi. Hozirgi vaqtda ozonga xavfsiz freonlarlar ishlab chiqilgan va qo&#39;llanilmoqda. Bug&#39;latgichga issiqlik bergich (issiqlik manbasi) quyidagilar bo&#39;lishi mumkin: tashqi havo, tabiiy suv havzalaridagi suv va yer. Agar issiqlik manbasi mahsulot, yarim mahsulot yoki sanoat ishlab chiqarish chiqindilari bo&#39;lsa, u holda issiqlik nasosi qurilmasi ishlashining energetik samaradorligi T u.p >T a.m hisobiga nafaqat ortadi, balki tashlandiq issiqlik utilizasiyalanadi. Bug&#39; ejektorli issiqlik nasosining sikli . Bug&#39; ejektorli issiqlik nasosi qurilmasi faqatgina alohida sxema bo&#39;yicha ishlaydi. Ularda bug&#39; ejektorlari qo&#39;llaniladi, bug&#39; ejektorlari ishlash prinsipi bo&#39;yicha oqimli vakuum nasosga o&#39;xshashdir. Bug&#39; ejektorlarida yuqori bosimli bug&#39; yordamida so&#39;rilayotgan oqimni kerakli bosim va haroratgacha siqish sodir bo&#39;ladi. Ejektordan chiqish va kirish bosimlari nisbati 1,2 dan 4 gacha oraliqda bo&#39;ladi. 4-rasmda bug&#39; ejektorli issiqlik nasosining sxemasi ko&#39;rsatilgan. Rasmda ko&#39;rsatilgan bug&#39; ejektorli issiqlik nasosi bug&#39;latish jarayonida ikkilamchi bug&#39; issiqligini utilizasiyalash uchun qo&#39;llanilishi mumkin. Ko&#39;p korpusli qurilmalarda ejektor har qaysi korpusdan keyin o&#39;rnatilishi mumkin. So&#39;rilayotgan bug&#39;ning bosimi qancha past bo&#39;lsa, issiqlik shuncha ko&#39;p utilizasiyalanadi, ammo siqishga ko&#39;p energiya talab etiladi. Ejektorni o&#39;rnatilish joyi texnik-energetik hisoblar asosida aniqlanadi. Oqimli issiqlik nasosi qurilmalarini tayyorlash oson va xizmat ko&#39;rsatishda qulay, ixcham va arzon. Bu qurilmaning asosiy kamchiligi qurilmaning FIK kichik (taxminan 20...25%). Oqimli issiqlik nasosi qurilmalari ifloslangan suyuqliklarning issiqligini, bug&#39;latish qurilmalarining ikkilamchi bug&#39;ini utilizasiyalash uchun qo&#39;llaniladi. 4-rasm . Bug&#39; ejektorli issiqlik nasosining prinsipial sxemasi. E-bug&#39; oqimli ejektor; BQ-bug&#39;latish qurilmasi; 1-yuqori parametrli ishchi bug&#39;; 2-past haroratli bug&#39;; 3-qizdiruvchi bug&#39;; 4-o&#39;rta parametrli ortiqcha bosim; 5-suyuq eritma; 6-konsentrasiyalangan eritma; 7- qizdiruvchi bug&#39; kondensati. Havoli issiqlik nasosi sikli. Yuqorida ko&#39;rib chiqilgan issiqlik nasoslarida ishchi agent sifatida turli moddalarning bug&#39;laridan foydalaniladi. Ammo ishchi agent sifatida havodan ham foydalanish mumkin. Havoda ishlovchi issiqlik nasoslarining ikkita modifikasiyasi mavjud: musbat sikl va manfiy sikl. 5-rasm. Musbat siklli havoli issiqlik nasosi: a-sxemasi; b-T-S koordinatadagi sikli. Musbat siklda, sikl Braytonda (5-rasm) havo kompressor yordamida 1 holatgacha so&#39;riladi, u yerda havo siqiladi va harorat 2 holatgacha ortadi, keyin issiqlik almashinuvi qurilmasi IAQ da 3 holatgacha soviydi, keyin turbinada (turbodetander) TD 4 holatgacha kengayadi. Ma&#39;lumki, T 4 <T 1 , keyin sovuq havo atmosfera havosining issiqligi yoki biror bir sovitilayotgan ob&#39;ektning issiqligi hisobiga T 1 holatgacha qiziydi, bu sikldagi 4-1 chiziq bilan ifodalanadi. Shuningdek turbina kompressor bilan bitta valda joylashgan, turbina kompressorni yuritishga sarflangan quvvatni bir qismini valga qaytaradi. Bunday issiqlik nasoslarini konvektiv quritgichlar bilan birga qo&#39;llash maqsadga muvofiqdir. Ushbu qurilma uchun o&#39;zgartirish koeffisienti: bu yerda: Q iaq – issiqlik almashinuvi qurilmasida berilgan issiqlik; N kom , N de – kompressor va detanderning quvvati. de kom iaq N N Q    Detander va kompressorning takomillashganlik darajasi qancha yuqori bo&#39;lsa,  ham shuncha yuqori bo&#39;ladi. Hozirgi vaqtda o&#39;qiy ko&#39;p pog&#39;onali kompressorlarning FIK 0,9, turbodetanderniki esa 0,92 bo&#39;lsa, ko&#39;pgina issiqlik nasosi qurilmalarida o&#39;zgartirish koeffisienti  >2. Ushbu siklda havoning bosimi atmosfera bosimidan kompressorda siqilgan bosimgacha ortadi. Ikkinchi tur modifikasiyada havo detanderga kiritiladi, u yerda kengayib soviydi va kompressorda atmosfera bosimigacha siqiladi. Ushbu manfiy sikl 1852 yilda V. Tomson (Kelvin) tomonidan taklif qilingan. Hozirgi vaqtda havoli detanderlarni takomillashishi bunday qurilmalarning FIK ni ortishiga olib keldi. Bundan tashqari, kontaktli havo qizdirgichlar takomillashdi, kontaktli havo qizdirgichlarda sovuq atmosfera havosi suv bilan bevosita to&#39;qnashishi hisobiga qiziydi. Bunday qurilmalarni isitishning barcha hollarida qo&#39;llash maqsadga muvofiqdir. 6-rasm . Manfiy havoli issiqlik nasosi: a-sxemasi; b-T-S koordinatadagi sikli. Manfiy siklning sxemasi 6-rasmda ko&#39;rsatilgan. Atmosfera havosi 1 (masalan t 1 =-10 0 C haroratli) detander D ga kiritiladi. Kengaygandan so&#39;ng (1-2 jarayon) sovuq havo (masalan t 1 =-15 0 C haroratli) qizdirgichga IAQ uzatiladi, u yerda +6 0 С haroratgacha qizdiriladi (2-3 jarayon), masalan oqava suv bilan. Qizdirilgan havo 3 kompressor Kom yordamida atmosfera bosimigacha siqiladi (3-4 jarayon), bunda havoning harorati isitish va shamollatish maqsadlari uchun zarur bo&#39;lgan qiymatgacha, masalan t 4 =+18 0 C haroratgacha ortadi. Ushbu qurilmaning o&#39;zgartirish koeffisienti: bu yerda: Q – issiqlik nasosida olingan issiqlik; I 4 va I 1 – havoning issiqlik nasosiga kirishdagi va undan chiqishdagi entalpiyasi; N kom , N de , N nas – kompressor, detander va suvni uzatuvchi nasosning quvvati. Manfiy siklning samaradorligi tashqi havo haroratini ortishi, shuningdek ikkilamchi energiya manbalarining haroratini ortishi bilan ortadi. Ushbu sxemada nafaqat havoni qizdirish amalga oshiriladi, balki bu qurilma ventilyator fnuksiyasini ham bajaradi, unda bir vaqtning o&#39;zida havo changdan tozalanadi va namlanadi. Musbat va manfiy sikllarni taqqoslashdan shunday xulosa qilish mumkinki, manfiy sikl uchun o&#39;zgartirish koeffisienti musbat siklga nisbatan bir necha marta yuqori, ammo uni ekspluatasiya qilish juda qiyin.nas de kom nas de kom iaq N N N I I N N N Q        4 1  Stirling sikli. Stirling sikli 1816 yilda taklif etilgan bo&#39;lib, uzoq vaqt davomida faqatgina nazariyada qolib ketdi. Ushbu sikl yordamida haroratning belgilangan oralig&#39;ida Karno siklining FIK ga yaqin FIK ni olish mumkin. Siklni amaliyotga tadbiq qilish qator texnologik qiyinchiliklarni yengishni talab etadi, ammo o&#39;tgan asrning o&#39;ttizinchi yillarida yirik firmalar Stirlingning to&#39;g&#39;ri va teskari sikllari bo&#39;yicha ishlovchi dvigatellarni va sovitish qurilmalarni yaratishdi. Stirling sikliga asosiy qiziqish atrof-muhitni himoyalash muammosi bilan bog&#39;liq edi. Bunday turdagi dvigatellarda yonish dvigatelning o&#39;zidan tashqarida amalga oshirilardi va tabiat uchun juda kichik xavf tug&#39;dirardi. 7-rasm. Stirling dvigatelining sxemasi. 1-ishchi porshen; 2-siqib chiqargich; 3-regenerator; 4-qaynoq qism; 5-“yonish mahsulotlari – ishchi jism” issiqlik almashinuvi qurilmasi; 6- sovuq qism; YoM – yonish mahsulotlari. УЙЛАРНИ ИССИ ҚЛИК НАСОСЛИ ИСИТИШ СХЕМАЛАРИ ЭНЕРГЕТИК ҚУРИЛМАЛАРНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ Газ сув иситиш қозони: 1 кВт ИЭ - табиий газ, кўмир, мазут сарф қилинади. Электр қиздиргич (электр печлари) 1 кВт ЭЭ истеъмоли натижасида - 0,95 кВт иссиқлик ҳосил қилади. (5 % йўқотиш). Буғ-компрессорли ИН 1 кВт ЭЭ истеъмоли натижасида камида 5 кВт иссиқлик ҳосил қилади. ZAMONAVIY ISSIQLIK NASOSLARI ИСИТИШ КОЭФФИЦИЕНТИНИ ҲИСОБЛАШ   Канал, Дарё, Артезиан суви ИН Иситиладиган биноq 2           q 1 ХУЛОСА! 1. Энергия самарадорлиги юқори. Компрессорли иссиқлик насосида 1 кВт электр энергиясини сарфлаш эвазига 2,5 ÷ 5 кВт гача иссиқлик энергияси ишлаб чиқарилади. Иссиқлик насосларининг қўллани лиши натижасида 70 % гача бирламчи энергия ресурсларини тежаш мумкин. 2. Автоном энергия самарадор тизим ҳисобланади. ИНларини ҳар қандай иқлим шароитида ва исталган ҳудудда фойдаланиш мумкин. ЭЭ таъминоти йўқ ҳудудларда ҳам атиги қуввати 2,5-5 кВт ли дизель генератори билан ИН ёрдамида иситиш майдони 300 м 2 бинони иссиқлик билан таъминлаш мумкин. 3. Экологик тоза технология. Анъанавий газ ва мазутли қозонга нисбатан ёнишда ажраладиган зарарли газлар таъсири йўқ. 4. Автоматик режимда шовқинсиз ишлайди . Иситиш ва совутиш режимга ўтказиш имконияти мавжуд. 5. Ёқилгини ташиш, сақлаш ва ёқиш харажатлари (кўмир ёқилғисига нисбатан) йўқолади. Эксплуатация харажатлари кескин камаяди. 6. Узоқ муддат ва хавфсиз ишлайди. Хизмат муддати 50 йилгача. 7. ИНлари 80% иссиқликни паст потенциалли манбадан, 15-20% иссиқликни эса электр энергияси сарфи ҳисобига ҳосил қилади, умумий иссиқлик 100% иситиш тизими ёки иссиқлик истеъмолчисига узатилади. Қурилма паст ҳароратли муҳитдан иссиқликни олиб иккинчи манбага узатади, яъни насос” сингари ишлайди (“ Иссиқлик насоси” номи шунга мос қўйилган).8174 E’TIBORINGIZ UCHUN RA XMAT!

O'xshashlar

Sovutgich qurilmalaridagi kondensatsiyani issiqlikdan tozalash tizimlari
Issiqlik tarmoqlari uchun suvni yumshatish
Bug’lantirgich qurilmalari
Quritish uskunalarining tuzilishi, ularda foydalaniladigan issiqlik tashuvchilar
Issiqlik energetikasiga oid masalalarni MathCAD tizimida dasturlash