Domna jarayoni mahsulotlari - Issiqlik texnikasi - Slaydlar

Domna jarayoni mahsulotlari

Yuklangan vaqt:

12.06.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5191.4765625 KB

Ko'chirib olish

Domna jarayoni mahsulotlari Reja: • Domna pechi haqida tushuncha • Domna pechida kechadigan jarayonlar • Domna pechining mahsulotlari

Domna pechi — temir rudalaridan cho‘yan olinadigan shaxta pech. Beton poydevorga o‘rnatilgan silindrik konusdan iborat. Konus ichiga pech tagligi (leshchad)ni hosil qiluvchi o‘tga chidamli g‘isht terib chiqiladi. Pechning pastki qismida gorn va furma bor. Gornda cho‘yan va shlak oqib chiqadigan teshiklar qilingan. Shaxta silindrik koloshnik bilan tugaydi. Cho’yan oqib chiqadigan teshik sathidan koloshnik yuqorisidagi yuklash konusigacha bo’lgan masofa Domna pechining foydali hajmi deyiladi. Foydali hajmdan foydalanish koeffitsiyenti domna pechi ishining asosiy texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichi bo‘lib, u pechda 1 sutkada eritib olinadigan 1 t cho‘yanga to‘g'ri keladigan foydali hajmni ifodalaydi. U qanchalik kichik bo‘lsa, pech shuncha yaxshi ishlaydi. Yirik domna pechining ish unumdorligi sutkasiga 10000 tonnadan ortiq

Domna pechida kechadigan jarayonlar  Yonilg‘ining yonishi  Temir oksidlarida temirning qaytarilishi  Temirning uglerodga to’yinishi  Shlakning ajralishi

Domna pechining mahsulotlari  Cho’yan  Shlak  Domna gazi  Koloshnik changi

• Belgilanishi – Fe • Lotincha nomi – Ferrum • Ma’nosi – qo’rg’on • Davriy jadvaldagi o’rni – VIII guruh, 4 - davr, 4 - qator, 26 - o’rin • Qadimdan ma’lum • Erish harorati – 1539 gradus selsiy • Kumushday oq yaltiroq, hajmi markazlashgan kubik kristall, yumshoq metall Temir

Uglerod • Belgilanishi – С • Lotincha nomi – Carboneum • Ma’nosi – ko’mir • Davriy jadvaldagi o’rni – IV guruh, 2-davr, 2-qator, 6-o’rin • 1772-yil, Lavuazye • Qaynash harorati – 4827 gradus selsiy • Och-qora (grafit), yoda, shaffof (olmos),geksogonal kristall panjara

Oq cho’yan Bu cho‘yanlarda uglerodning hammasi yoki ko‘proq qismi temir bilan kimyoviy birikma temir karbidi holida, qolgani grafit tarzida bo‘ladi, shuning uchun ham bu cho‘yanlar juda qattiq va mo‘rtdir. Sanoatda bu cho‘yanlardan po‘lat olinganligi sababli, ular qayta ishlanadigan cho‘yanlar deyiladi. Bu cho‘yanlarning siniq yuzalari oq tusda bo‘lganligidan oq cho‘yanlar deb ham ataladi

A>Evtektikadan keyingi oq cho‘yan (C=5,5%) B>evtektikagachadagi oq cho‘yan (C=2,5%)

 Evtektikagacha bo‘lgan cho‘yanlar perlit va ledeburitdan iborat.  Evtektikadan keyingilari birlamchi sementit va ledeburitdan iborat.  Ledeburit o‘zi bu austenit va sementit zarrachalari mexanik aralashmasi  Bu cho‘yanlar yuqori qattiqlikka ega (NV=450-550) va juda mo‘rt. Shuning uchun mashina detallari bu cho‘yandan yasalmaydi

Oqartirilgan cho‘yan  Quymalarning ustki qatlami (t=12-30mm) oq cho‘yan strukturali;  O‘zagi-o‘rtasi kulrang cho‘yan strukturasiga ega  Bunday cho‘yanlardan ustki qatlami ishqalanishga chidamli detallar yasaladi: list prokatlash stanoklari jo‘valari, g‘ildiraklar, tormoz kolodkalari, tegirmon sharchalari va boshqalar

Kulrang cho‘yan Bu cho‘yanlarda uglerodning ko‘p qismi erkin holda, ya’ni grafit tarzida bo‘ladi. Bu cho‘yanlarning siniq yuzalari kulrang tusda bo‘lganligi uchun kulrang cho‘yanlar deb ham ataladi. Ularning oquvchanligi yuqoriligi, qotganda hajmining kam kirishuvi, suyuqlanish temperaturasining nisbatan pastligi, oson kesib ishlanishi boshqa cho‘yanlarga nisbatan afzalligidir. Shuning uchun ham bu cho‘yanlardan turli murakkab shaklli quymalar olishda keng foydalaniladi. Ularga quymakorlik cho‘yanlari deb ham ataladi

Kulrang cho‘yan tarkibidagi uglerodning juda ko‘p qismi yoki hammasi grafit tarzida bo‘ladi. Uglerod cho‘yan sifatiga xal qiluvchi ta’sir ko‘rsatadi; grafit miqdorini o‘zgartirish va quymakorlik xususiyatlarini o‘zgartirish hisobiga bo‘ladi. Uglerod qancha ko‘p bo‘lsa, ajralib chiqqan grafit ham shuncha ko‘p bo‘ladi va mexanik xossalari shuncha past bo‘ladi. Shuning uchun uglerod miqdori evtektikagacha konsentratsiyasida bo‘ladi. Kulrang cho‘yan tarkibida asosiy elementlar Fe, C, Si va doimiy qo‘shimchalar Mn, P, S lar bo‘ladi: S=2,2-3,7%; Si=1-3%; Mn=0,2- 1,1%; R=0,02-0,3%; S=0,02-0,15%. Oltingugurt zararli qo‘shimcha, mexanik va texnologik xossalarni pasaytirib, darz ketishga moyilligini oshiradi.

Cho’yanning tarkibida 2,17 – 6,67 % orasida uglerod mavjud. Uglerodning ulushi cho’yan turini belgilaydi yana uning tarkibida kremniy, marganes, ozroq miqdordagi oltingugurt va fosfor mavjud  Oq cho’yan  Oqartirilgan cho’yan  Kulrang cho’yan  Maxsus cho’yanlar  Ligerlangan cho’yan

 Perlitli kulrang cho‘yan : perlit va grafitdan tuzilgan. Perlit tarkibida uglerod miqdori S=0,8% Demak, bu cho‘yanda uglerodning 0,8% sementit Fe 3 C holatda, qolgani esa erkin uglerod, ya’ni erkin grafit holida bo‘ladi;  Ferritli kulrang cho‘yan : Bunda metall asosi ferrit. Uglerodning ferrit tarkibidan tashqari hammasi grafit tarzida bo‘ladi;  Ferrit – perlitli kulrang cho‘yan :Bu cho‘yan ferrit, perlit va grafitdan tashkil topgan. Bunday cho‘yanlarda temir bilan birikkan uglerod miqdori 0,8% dan kam bo‘ladi. Qolgani erkin holda bo’ladi

A. Perlit asosli kulrang cho’yan B. Ferrit-Perlit asosli kulrang cho’yan C. Ferrit asosli kulrang cho’yan

Maxsus cho‘yanlar Bu cho‘yanlar tarkibida doimiy mavjud elementlardan Si, Mn ning miqdori odatdagi cho‘yanlarga qaraganda ko‘p bo‘ladi. Maxsus cho‘yanlar uch xil turga bo’linadi:  Yaltiroq cho‘yanlarga  Ferromarganeslarga  Ferrosilitsiyalarga

 Yaltiroq cho‘yanlar ning siniq yuzalari oynadek yaltirab turganligi uchun ular yaltiroq cho‘yanlar deyiladi. Bu cho‘yanlarning tarkibida 10-25% Mn va 2% Si bo‘ladi. Ularning 3Chl, 3Ch2, 3Ch3 markalari bor.  Ferromarganeslarga tarkibida 70–75% Mn va 2,5% gacha Si bo‘ladi. GOST 4756-77 ga ko‘ra SM n 10, SM n 14, SM n 20 va boshqa markalari mavjud.  Ferrosilitsiylar tarkibida kremniy 19–92% gacha bo‘lib, qolgani Al, Mn, Cr, C, S, P lardan iborat bo‘ladi. GOST 1415-78 ga ko‘ra uning FS 90, FS 92, FS 75 1 va boshqa markalari bor

Legirlangan cho‘yanlar Agar oddiy cho‘yanlar tarkibiga Ni, Mo, Cr, W, V, Al, Ti va boshqa elementlar kiritilgan bo‘lsa, bunday cho‘yanlar legirlangan cho‘yanlar deyiladi.

Domna shlaki Ruda yonilg’i tarkibidagi Begona jinslarni hamda yonilg’i kulini flyus bilan birikib ajralgan birikmasi bo’lib, undan shlak paxtasi, g’isht, shlak bloklar, sementlar va materiallar olishda foydalaniladi

Domna gazi domna pechlaridan chiqib ketuvchi gaz; asosan, uglerodning to’la yonmasligidan hosil bo’ladi. Toshko’mir koksida cho’yan eritilganda chiqadigan domna gazining kimyoviy tarkibi quyidagicha: uglerod dioksidi 12-20%, metan 0,5% gacha, vodorod 1-8%, azot 50-58%. Kislorodga boyitilgan havo berilganda gazdagi azotning miqdori kamayadi; boshqa komponentlarning konsentratsiyasi mos holda oshadi. Domna gazidan metallurgiya zavodlarida yoqilg’i sifatida foydalaniladi

Koloshnik changi Domna gazlariga qo‘shilib chiquvchi chang. Ularning tarkibida 40-50% Fe bo’ladi. Domna gazlari maxsus gaz tozalash qurilmalarida tozalangach, ularda yig‘ilgan changlardan aglomeratlar tayyorlanadi

Foydalanilgan adabiyotlar  Materialshunoslik fanidan ma’ruzalar matni, Andmi  Kontruksion materiallar texnologiyasi, V.A.Mirboboyev  Materialshunoslik va konstruksion materiallar texnologiyasi, R.X.Saydahmedov, Toshkent-2017  www.aim.uz  www.zitonet.uz  www.uz.wikipedia.org

E’tiboringiz uchun rahmat

O'xshashlar

Issiqlik apparatlari. Quritish apparatlari. Qadoqlash mashinalari. Berkitish avtomatlari

Quritish uskunalarining tuzilishi, ularda foydalaniladigan issiqlik tashuvchilar

Issiqlik nasosi qurilmasi yordamida past potensialli issiqlikdan foydalanish

Sovutgich qurilmalaridagi kondensatsiyani issiqlikdan tozalash tizimlari

Quyoshli qurutgichlar va ulardan samarali foydalanish