Товар – пул муносабатлари бозор иқтисодиётининг асоси - Iqtisodiyot - Slaydlar

Товар – пул муносабатлари бозор иқтисодиётининг асоси

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

87.041015625 KB

Ko'chirib olish

Товар –пул муносабатлари бозор иқтисодиётининг асоси

РЕЖА: 1. Натурал ишлаб чиқаришдан товар ишлаб чиқаришга ўтиш ва унинг ривожланиши. 2. Товар ва унинг хусусиятлари. 3. Қийматнинг меҳнат назарияси ва кейинги қўшилган микдор нафлилиги назариялари. 4. Пулнинг келиб чиқиши, моҳияти ва вазифалари.

Ижтимоий хўжаликни ташкил этиш шакллари Ижтимоий хўжаликни ташкил этишнинг умумий иқтисодий шакллари Натурал ишлаб чиқариш Товар ишлаб чиқариш Маҳсулотларни ишлаб чиқарувчининг ўз эҳтиёжларини қондириши учун, хўжалик ички эҳтиёжлари учун ишлаб чиқарилиши Товар ёки хизматларнинг ишлаб чиқарувчининг ўз истеъмоли учун эмас, балки бозорда сотиш учун яратилиши 1-илова.

Асосий жиҳатлар Натурал хўжалик Товар хўжалиги 1. Моддий неъматларни ишлаб чиқариш мақсади Шахсий эҳтиёжларни қондиришда фойдаланиш Бошқа товарларга айирбошлаш, бозорда олди- сотди қилиш 2. Ишлаб чиқариладиган маҳсулот таркибининг аниқланиши Эҳтиёжлар ва имкониятлардан келиб чиққан ҳолда олдиндан аниқланади Бозордаги муайян талаб ва ишлаб чиқарувчининг хусусиий манфаати асосида аниқланади 3. Истеъмолчини ўзига жалб этиш учун кураш Бундай кураш мавжуд эмас Бундай кураш мавжуд ва товар хўжалигининг ривожланиши билан кучайиб боради 4. Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг истеъмол қилиниши даражаси Барча ишлаб чиқарилган маҳсулотлар тўлалигича истеъмол қилинади Ишлаб чиқарилган маҳсулотлар айрим турлари ва қисмларининг сотилмай қолиши, яъни истеъмол килинмаслиги 5. Ишлаб чиқариш жараёнида ишчи кучининг иштирок этиш тамойиллари Ишлаб чиқариш жараёнида фақат ўзининг ва оила аъзоларининг ишчи кучидан фойдаланилади Ишлаб чиқариш жараёнида ёлланма ишчи кучидан ҳам фойдаланиш мумкинНатурал ва товар хўжаликларининг бир-биридан фарқланиши 2-илова.

Натурал ва товар ишлаб чиқариши 3-илова. Ҳар қандай хўжаликни ташкил қилишда қуйидаги масалалар ҳал этилиши лозим: • ким учун (қандай истеъмолчилар учун) неъматлар яратиш; • фойдали моддийликни тайёрловчилар меҳнатини қандай ташкил этиш; • ишлаб чиқариш ва истеъмолчи ўртасидаги хўжалик алоқаларини қандай йўлга қўйиш. НАТУРАЛ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ Бунда инсонлар бозорда айирбошлаш учун эмас балки ўзларининг эҳтиёжларини қондириш учун маҳсулот ишлаб чиқарадилар. Ёпиқ хўжалик Ишчиларнинг универсал (ихтисослашмаган) меҳнати Ишлаб чиқариш ва истеъмол ўртасида тўғридан-тўғри алоқа “ишлаб чиқариш – тақсимот – истеъмол”

Жамият хўжалик бирликлари (якка деҳқон хўжалиги, жамоа хўжалиги, йирик ер эгелари) йиғиндисидан иборат. Ҳар бир бирлик ишлаб чиқариш ресурсларига таянади ва яшаб қолиш учун ўзини ўзи таъминлайди.У турли кўринишдаги хомашёни излаб топишдан тортиб, якуний истеъмолга тайёр ҳолда етказишгача бўлган барча ишларни бажаради. Бунда оддий техника; омоч, кетмон каби қўлда ишлатиладиган меҳнат қуроллари қўлланилади. Меҳнат фаолияти кам фойдали бўлади, ишлаб чиқариш тез суръатларда ўсмайди. Товар ишлаб чиқаришнинг юзага келиш сабаблари ва шарт- шароитлари:  ишлаб чиқарувчиларнинг муайян товарни ишлаб чиқаришга ихтисослашуви юз берувчи ижтимоий меҳнат тақсимоти;  ишлаб чиқарувчиларнинг мулкий муносабатлар орқали бир-биридан иқтисодий алоҳидалашуви

Товар ишлаб чиқариш қуйидагича фарқланади: 1. Оддий – хусусий мулкчиликка ва ишлаб чиқарувчининг шахсий меҳнатига асосланади. 2. Кенгайтирилган – хусусий мулкчиликка ва ёлланма ишчи кучига асосланади.ТОВАР ИШЛАБ ЧИҚАРИШ Бунда маҳсулот шахсий истеъмол учун эмас, балки айирбошлаш учун ишлаб чиқарилади. Ишлаб чиқарувчи ва истеъмолчи ўртасидаги алоқа эса бозорда амалга ошади. Очиқ хўжалик Жамоага тақсимланган меҳнат Ишлаб чиқариш ва истеъмол боғланиши “ишлаб чиқариш – айирбошлаш – истеъмол” формуласи асосида бозор орқали амалга ошади 1F 171A06 3803 1E1F2010 251A06 380318 051911

Товар хўжалигининг вужудга келиши ва амал қилинишининг ижтимоий-иқтисодий асослари Товар хўжалигининг вужудга келиши ва амал қилинишининг ижтимоий-иқтисодий асослари Ижтимоий меҳнат тақсимоти ва ихтисослашув Хусусий мулкнинг вужудга келиши ва ривожланиши Ишлаб чиқарувчиларнинг иқтисодий жиҳатдан бир- биридан алоҳидалашуви 4-илова.

Товар ва унинг хусусиятлари Истеъмол қиймати – товарнинг фойдалилиги, муайян йўналиши. Қиймат ижтимоий меҳнат сарфининг товардаги ифодасиТовар – олди-сотди объекти ҳисобланувчи моддий-ашёвий ва идеал шаклдаги иқтисодий ишлаб чиқариш фаолиятининг маҳсули. Ҳар қандай товар икки иқтисодий хусусият: истеъмол қиймати ва қийматга эга. Меҳнат жараёнининг икки тури ажратиб кўрсатилади: 1.Конкрет меҳнат – меҳнатнинг бошқа турларидан меҳнат предметлари, меҳнат воситалари, меҳнат усуллари ва меҳнат натижалари билан фарқ қилиб, товарнинг истеъмол қиймати (нафлилик)ни яратади. 2. Абстракт меҳнат – товар қийматини ҳосил қилувчи инсоннинг ақл ва идрок қуввати сарф-ҳаражатлари сифатида қаралади. 5-илова. 38 0305 171A34 03 35 10 09 3A13 251A06 03 09 03 050E

Товар икки хусусиятга эга бўлади: 1. Истеъмол қиймати. 2. Алмашинув қиймати. Товарнинг кишилар ёки жамиятнинг у ёки бу эҳтиёжларини қондириш хусусияти Маълум миқдор ва пропорцияда бошқа товарга алмашиниш хусусияти Қиймат – товар ишлаб чиқаришга сарф этилган ижтимоий-зарурий меҳнат миқдори Товарнинг ички қарама-қаршиликлари: • истеъмол қиймати каби барча товарлар турли ва бир хил ўлчовга эга эмас; • улар қиймат каби ижтимоий-зарурий меҳнатда гавдаланади ва шу асосда ўлчанади. 1F 02 0A 28 02 07 051911

Товар қиймати ҳажми Товар қийматга эга. Қийматнинг ҳажми масаласида учта йўналиш мавжуд: Кембриж мактаби товар қиймати қуйдагича аниқланади деб ҳисоблайдилар: • ишлаб чиқариш харажатлари; • талаб ва таклиф; • сўнгги нафлилик.Австрия мактаби товар қиймати ресурслар чегараланганлиги ва ноёблиги ва маълум гуруҳ товарларнинг энг сўнгги намунаси келтирадиган нафлилик билан аниқланади деб ҳисоблайдилар.Марксча: қиймат ҳажми товарда гавдаланган меҳнат миқдори билан аниқланади ва икки омил таъсири остида бўлади: 1. меҳнат унумдорлиги – бу вақт бирлигида ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори; 2. меҳнат интенсивлиги – вақт бирлигида сарфланган меҳнат миқдори. Меҳнат унумдорлигининг ошиши товар қиймати ҳажмини пасайтиради. Меҳнат интенсивлигининг ўсиши қийматнинг умумий массасини оширади, аммо маҳсулот бирлиги қиймати ўзгармайди. Қиймат индивидуал ва умумий бўлади: Индивидуал – ҳар бир алоҳида олинган ишлаб чиқарувчи товари қиймати; Умумий қиймат бозорда юзага келади. 6-илова. 1F 1520 2F 1C10 1E26 0B 34 03 05 02 0A 02 09 02 1B 04 03 16 26 12 06 10 29 1E0A 11 171A 0B 03 0D 251A 0B 03 1E1F 38 03 20 38 03 1E 14 1C 07 03 03 07 03 0C 11 0D 0E 2A 0E 0C 22

Қийматни аниқлашга асосий ёндашувлар Товарнинг ижтимоий қиймати уни ишлаб чиқаришда талаб этилаган ижтимоий-зарурий вақт билан аниқланади. Ижтимоий-зарурий иш вақти – бу ишлаб чиқариш ижтимоий нормал шароитларда ва жамиятнинг меҳнат қобилияти ва интенсивлигининг ўртача ҳолатида товарни тайёрлашга сарфланган вақт. Товар ва унинг хусусиятлари Товар – бу бирон-бир нафлиликка (истеъмол қийматга) ва алмашув қийматига эга бўлган, бозор учун ишлаб чиқариладиган маҳсулот ёки хизматлардир Товарнинг хусусиятлари истеъмол қиймати (нафлилиги) – кишиларнинг бирон-бир эҳтиёжини қондира олиш қобилияти қиймати – бир турдаги товарнинг бошқа турдаги товарга айирбош қилинадиган миқдорий нисбати Индивидул нафлилик – алоҳида истеъмолчининг субъектив-руҳий ҳолати нуқтаи-назаридан баҳоланган нафлилик Ижтимоий зарурий нафлилик – талаб миқдорига мос келадиган миқдордаги нафлилик 7-илова.

Меҳнатнинг икки ёқлама характеридан келиб чиқувчи товарнинг икки хил хусусияти Аниқ меҳнат Абстракт меҳнат Меҳнат Ижтимоий нафлилиги Товар Ижтимоий қиймати Ижтимоий зарурий нафлилик Талабга мос миқдордаги товар Ижтимоий зарурий меҳнат Товар қиймати миқдорига таъсир этувчи омиллар Омиллар Меҳнат унумдорлиги Меҳнат интенсивлиги 8-илова. 9-илова.

Меҳнат унумдорлиги ошишига таъсир кўрсатувчи омиллар Меҳнат унумдорлиги ошишига таъсир кўрсатувчи омиллар Меҳнат қуролларининг ривожланиши даражаси ва самарадорлиги Фан ва техника тараққиёти даражасиИшчининг малака даражаси Фан ва техника ютуқларини ишлаб чиқаришга жорий этиш даражаси Табиий шароитларИшлаб чиқаришнинг тўпланув даражаси 10-илова. Товар нархининг ижтимоий қийматидан четга чиқиш шарт-шароитлари Талаб= таклиф бўлган ҳолда: нарх = қиймат. Талаб > таклиф бўлган ҳолда: нарх > қиймат. Талаб < таклиф бўлган ҳолда: нарх < қиймат.

Пул – товарларни айирбошлашда умумий эквивалент вазифасини бажарувчи махсус товар. Пул ва унинг вазифалари Тўлақонли пуллар – ҳақиқий пуллар бўлиб, унда қийматга эга пулли товар иштирок этади. Тўлиқсиз пуллар – тўлақонли пулларнинг ўринбосари бўлиб, қиймати муҳим бўлмаган ва шунга мувофиқ номиналига тўғри келмайдиган пул белгилари . пул товарнинг қийматини белгилаб, уларнинг нархини аниқлайди пул товар ва хизматларни айирбошлашда воситачи вазифасини бажаради пул товарларга бевосита айирбошлашсиз тўлов учун фойдаланилади товар ва хизматларни келгусида сотиб олиш учун жамғарилади пулдан халқаро ҳисоб-китобларда фойдаланиладиП ул н и н г в а зи ф а л а р иқиймат ўлчови муомала воситаси тўлов воситаси жамғариш воситаси жаҳон пули 11-илова.

Ҳақиқий пуллар Пулнинг ўринбосарлари Донали (турли товарлар) МетальСалмоқли қуйма Тангалар Қийматнинг қоғоз белгилари Давлатнинг қоғоз пуллари Вексель Кредит пуллар Чеклар Банкноталар Пулнинг ривожланиши

- сифат жиҳатдан бир хил ўлчамга келтириш мумкинлиги; - зангламаслиги ва узоқ муддат сақлаш мумкинлиги; - бўлинувчанлиги ва бўлгандан кейин яна яхлит ҳолга келтириш мумкинлиги; - бўлинганда ҳам ўз қийматини сақлаб қола олиши; - табиатда нисбатан камёблиги; - озгина миқдордаги ва оғирликдаги нодир металлнинг қиймати анча юқорилиги. Умумий эквивалент ролининг олтинга юклатилиш сабаблари 12-илова. Олтин ва қоғоз пулларнинг ўзаро боғлиқлиги Нафлилиги Олтин пул Қиймати Чекланган расмий нафлилик Қоғоз пуллар Қиймат белгисиРеал нафлилик Расмий нафлилик Олтиннинг қиймати Қиймат белгиси 13-илова.

Нақд ва кредит пулларнинг хусусиятлари Пулнинг ривожланиш босқичлариҚоғоз пуллар Чекланган расмий нафлилик Қўшимча нафлилик Қиймат белгисиНақд пуллар Кредит пуллар Ваколатли қиймат Пулнинг ривожланиш босқичлари товар пуллар - турли маҳсулотлар пул вазифасини бажарган тўла қийматга эга пуллар – олтин ёки кумуш тангалар тўла қийматга эга бўлмаган пуллар - қоғоз пуллар, оддий металл тангалар кредит пуллар - вексел, банкнот, чек, кредит карточкаси14-илова. 15-илова.

Эътиборингиз учун раҳмат 2F2B 08

O'xshashlar

Бозор муносабатлари тизимида тадбиркорлик

Бозор иқтисодиётининг мазмуни ва асосий белгилари. Бозор ва унинг тузилиши

Туризм иқтисодиётининг предмети

Товар ва товар сиёсати

Ўзбекистоннинг бозор иқтисодига ўтишнинг ўзига хос йўли ва «Ўзбек модели»