Tijorat banklarining huquqiy asoslari - Iqtisodiyot - Slaydlar

Tijorat banklarining huquqiy asoslari

Yuklangan vaqt:

19.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

66.6787109375 KB

Ko'chirib olish

TIJORAT BANKLARINING HUQUQIY ASOSLARI Reja: 1. Bank va bank faoliyati tushunchasi 2. O’zbekiston Respublikasi bank tizimi 3. O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining bank tizimini boshqarish bo’yicha vakolatlari 4. Tijorat banklari huquqiy ahvoli asoslari 5. Banklarni ro’yxatdan o’tkazish va faoliyatini litsenziyalash tartibi 6. Markaziy bankning nazorat funksiyalari

BANK MOHIYATIGA TAVSIFLAR Bank to`g`risida eng ko`p tarqalgan tasavvurlar quyidagi ta'riflarda berilgan: - bank - korxona sifatida. Bank korxonaga xos bo`lgan barcha asosiy xususiyatlarga ega, chunki u mustaqil xo`jalik yurituvchi subyekt bo`lib, yuridik shaxs huquqlariga ega, mahsulot ishlab chiqaradi va realizatsiya qiladi, xizmatlar ko`rsatadi hamda uning asosiy maqsadi foyda olish hisoblanadi; - savdo korxonasi sifatida. Bunday o`xshatish tasodifiy emas, chunki banklar moddiy ishlab chiqarish tarmoqlaridan farqli ravishda muomala sohasida harakat qiladi, ularning faoliyati ko`p jihatdan tovar aylanishiga bog`liq bo`lib, ushbu holda mahsulotning alohida ko`rinishidagi maxsus shaklda namoyon bo`ladi; - birja agenti sifatida. Bank to`g`risidagi bunday tasavvur o`tgan yuz yillikning 20-yillaridayoq tarkib topgan edi. Bu shunday shart-sharoit bilan bog`liq ediki, banklar birjaning muqarrar qatnashchilari bo`lib, mustaqil ravishda birja operatsiyalarini tashkil etadi, qimmatli qog`ozlar bilan savdo bo`yicha operatsiyalarni bajaradi;

BANK – TIJORAT TASHKILOTI SIFATIDA Bank – tijorat tashkiloti bo`lib, bank faoliyati deb hisoblanadigan quyidagi faoliyat turlari majmuini amalga oshiradigan yuridik shaxsdir:  yuridik va jismoniy shaxslardan omonatlar qabul qilish hamda qabul qilingan mablag`lardan tavakkal qilib kredit berish yoki investitsiyalash uchun foydalanish;  to`lovlarni amalga oshirish.

BANK TIZIMI Bank tizimi har qanday davlat moliya tizimining eng muhim elementlaridan biri hisoblanadi. U iqtisodiy o`sishni ta'minlash, inflatsiya va to`lov balansini tartibga solish kabi joriy va strategik vazifalarni hal etish uchun foydalaniladi. Jahon amaliyotida moliya-kredit muassasalari tomonidan o`z mijozlariga ko`rsatiladigan xizmatlar xususiyati bo`yicha kredit tizimining uch muhim elementi ajratiladi:  1) markaziy bank (emissiya banki);  2) tijorat banklari;  3) ixtisoslashtirilgan moliya muassasalari (sug`urta, jamg`arma va b. muassasalar).

MARKAZIY BANKINING BANK TIZIMINI BOSHQARISH BO`YICHA VAKOLATLARI Markaziy bank o`zining huquqiy maqomi bo`yicha bank tizimini davlat tomonidan boshqarish organi hisoblanadi. Bunday maqom asoslari O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 124-moddasida belgilab berilgan bo`lib, unga asosan Markaziy bank mamlakatimiz bank tizimini boshqaradi. Markaziy bankning bank tizimini davlat boshqaruv organi sifatidagi aniq vakolatlari Markaziy bank to`g`risidagi qonunda mustahkamlab berilgan. Ushbu sifatda Markaziy bank o`z vakolatlari doirasida monetar siyosat va valutani tartibga solish sohasidagi siyosatning asosiy yo`nalishlarini ishlab chiqadi, hisob- kitoblarning samarali tizimini tashkil etadi va ta'minlaydi.

TIJORAT BANKLARI HUQUQIY AHVOLI ASOSLARI Banklar va bank faoliyati to`g`risidagi qonunning 7-moddasiga muvofiq banklar, qoida tariqasida, mulkchilikning har qanday shakli asosida aksiyadorlik jamiyati tarzida tashkil etiladi. Tijorat banklarining asosiy tashkiliy-huquqiy shakli sifatida aksiyadorlik jamiyatini belgilash, adabiyotlarda haqqoniy qayd etilganidek, boshqa jamiyatlar (mas'uliyati cheklangan jamiyat yoki qo`shimcha mas'uliyatli jamiyat, to`liq yoki kommandit shirkat)ga nisbatan katta afzalliklarga ega. Bu afzalliklar sarmoya (kapital)larni jalb etishning nisbatan keng imkoniyatlarga ega ekanligi, aksiyadorlarning o`z huquqlarini amalga oshirishda ko`proq qayishqoqligi, boshqa shakllarga nisbatan barqarorligidan iborat.

XUSUSIY BANK Xususiy bank – muassislar - jismoniy shaxslar ulushi ustav kapitalining 50 foiziddan kam bo`lmagan ulushini tashkil etib, uning qolgan qismi nodavlat yuridik shaxslarga tegishli bo`lgan bankdir.

SHU'BA BANK Shu'ba bank – ustav kapitali to`liq norezident-bank tomonidan to`langan bankdir. Bizning respublikamiz hududida bunday banklarni ochish uchun moliyaviy ahvoli mustahkam bo`lib, ish-faoliyatida bekami-ko`st obro` qozongan norezident- banklargagina ruxsat beriladi. Shu'ba- bank ochishni yoki bank kapitalida ishtirok etishni istagan norezident-bank ustav kapitali kamida 30 mln. dollarni (ekvivalentda) tashkil etishi kerak.

BANKLARNI RO`YXATDAN O`TKAZISH VA FAOLIYATINI LITSENZIYALASH TARTIBI Banklar Markaziy bankda ro`yxatdan o`tkazilib, litsenziya olganidan keyingina bank operatsiyalarini amalga oshirishi va yuridik shaxs maqomini olishi mumkin. Banklarni ro`yxatdan o`tkazish va litsenziyalashning huquqiy asoslari Banklar va bank faoliyati to`g`risidagi qonunning 5, 10 – 13-moddalarida tartibga solinib, ular Markaziy bankning maxsus me'yoriy hujjatida o`zining aniq ifodasini topdi.

MARKAZIY BANKNING NAZORAT FUNKSIYALARI Markaziy bankning nazorat funksiyalarini amalga oshirish bo`yicha vakolatlari Markaziy bank to`g`risidagi qonunning 51- moddasida mustahkamlab berilgan bo`lib, u quyidagilarni belgilab beradi:  bank operatsiyalarini amalga oshirish, buxgalteriya hisobi va bank statistik hisobotini yuritish, yillik hisobotlar tuzish yuzasidan banklar uchun majburiy bo`lgan qoidalar;  moliya operatsiyalarini amalga oshirish, buxgalteriya hisobi va hisobotini yuritish bo`yicha kredit uyushmalari uchun majburiy bo`lgan qoidalar;  lombardlar uchun majburiy bulgan faoliyat va operatsiyalarni amalga oshirish qoidalari.  Nazorat funksiyalarini amalga oshirishi uchun Markaziy bankka quyidagi huquqlar berilgan:  banklar, kredit uyushmalari, lombardlardan hisobotlar va boshqa hujjatlarni olish hamda tekshirish, ular faoliyati, shu jumladan operatsiyalari to`g`risidagi ma'lumotlarni olish;

 ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Tijorat banklarining daromadlari, xarajatlari va foydasi. Hamkorbank

Tijorat banklarining xalqaro valyuta va hisob kredit operatsiyalari

Audit fanining huquqiy asoslari

O’zbekiston Respublikasida auditorlik faoliyatining huquqiy asoslari

Davlat xaridlarini tartibga solishning xalqaro huquqiy asoslari