logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Iqtisodiyot
  4. Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati

Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati

Yuklangan vaqt:

30.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

487.791015625 KB
Ko'chirib olish
Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati 1. • Talab tushunchasi, uning egri chizig&#39;i va talab qonuni. Talabning hajmiga va miqdoriga ta&#39;sir etuvchi omillar. 2. • Talab elastikligi. Talab elastikligidan real hayotda foydalanish. 3. • Taklif tushunchasi, uning egri chizig&#39;i va taklif qonuni. Taklifning hajmiga ta&#39;sir etuvchi omillar. 4. • Taklif elastikligi. 5. • Talab va taklifning mos kelishi. Bozor muvozanati. Reja:01 1314 0102 01 03 19 1B02 01 03 2002 01 03 11 2102 01 03 2202 01 03 01 1. Talab tushunchasi va uning miqdoriga ta&#39;sir qiluvchi omillar. talab qonuni Talab – bu pul bilan ta&#39;minlangan ehtiyojdir. ma&#39;lum vaqt oralig&#39;ida, narxlarning mavjud darajasida iste&#39;molchilarning tovar va xizmatlar ma&#39;lum turlarini sotib olishga qodir bo&#39;lgan ehtiyoji talab deyiladi. 1510 19 01 1E 06 070408 0704 0D 160E0D10 0D 0612021B100904 talablar turlicha bo&#39;lib, odatda bir xil tovar yoki xizmatlarga bo&#39;lgan talabning ikki turi farqlanadi: • har bir iste&#39;molchining, ya&#39;ni alohida shaxs, oila, korxona, firmaning tovarning shu turiga bo&#39;lgan talabi yakka talab deyiladi. yakka talab • bir qancha (ko&#39;pchilik) iste&#39;molchilarning shu turdagi tovar yoki xizmatga bo&#39;lgan talablari yig&#39;indisi bozor talabi deyiladi.bozor talabi. a B C D E yakka talab bozor talabitovarlar0D 1510 01 18040F06 1E100F0704 1B04 0D 01 1A100F06 15101907 1A 0D 04 22 23 24 25 1B041D1D04 1A0E19 01 talabning turkumlanishi ta&#39;sir qilish omillariga ko&#39;raqondirilish darajasiga ko&#39;raob&#39;ektiga ko&#39;ra ishlab chiqa- rish omil- lariga talab iste&#39;-mol buyum- lariga talab haqi- qiy talab qon- dirilgan talab qon- diril- magan talab ekzogen (tashqi omillar ta&#39;si- ridagi) talab endogen (ichki omillar ta&#39;si- ridagi) talab yashirin talab joriy talab harakat-chan talab to&#39;plangan talab0D 0D 1D 0C 1D 0E 10 171810 0F 0E07 09 0D 10 1A 09 0D 18 0C 0D 0C0E14 12 0D 0C 12 07 0D 021D190E 1F 0E 0D 0F 0D 021412 1F 0E07 0D 0F 0D 1B0416 0D 03 18 0D 0D 0D narx va talab hajmining o&#39;zgarishi o&#39;rtasidagi teskari bog&#39;liqlikni ko&#39;rsatuvchi bu chiziq talab egri chizig&#39;i deyiladi. bir kilogramm kartoshka narxi (so&#39;m) kartoshkaga bo&#39;lgan yakka talab miqdori (bir oyda kilogramm) kartoshkaga bo&#39;lgan bozor talabi miqdori (bir oyda tonna) 700 600 500 400 300 10 20 30 50 60 10 20 30 50 60 700 600 500 400 300 200 100 0 10 20 30 40 50 60 Q, tonna DP, so&#39;m0B 08 tovar narxi va sotib olinadigan tovar miqdori o&#39;zgarishi o&#39;rtasida bo&#39;ladigan teskari yoki qarama-qarshi bog&#39;liqlik talab qonuni deyiladi. real iqtisodiy hayotda ba&#39;zan bu qoidaga zid bo&#39;lgan, ya&#39;ni ayrim tovar narxining o&#39;sishi bilan unga bo&#39;lgan talab miqdorining yanada ortishi holati ham uchraydi. bu holat giffen samarasi deb ataladi. r D r D talab qonuni0712 121B 0412 07 1A1E0E09 0F 04 07 1809 0F 06 1202 0F 24 0F 24 0D narxga bog&#39;liq omillar: muayyan tovarning narxi bir-birini to&#39;ldiruvchi tovarlarning narxi o&#39;rinbosar tovarlarning narxi kelajakda narxlarning o&#39;zgarishi ehtimoli narxga bog&#39;liq bo&#39;lmagan omillar: iste&#39;molchining didi bozordagi iste&#39;molchilar soni iste&#39;molchining daromadlari kelajakda daromadlarning o&#39;zgarishi ehtimoli.talabga ta&#39;sir etuvchi omillar1404 070A04 1A100F 14040F1510 0E08 1D02 02 1404 0E 10160D02 1A0E190E0F12041110 10160D02 1D0209 02180D10 engelь egri chizig&#39;i • • daromad, ming so&#39;m 10205060 3040708090100 • 0 1 2 3 4 5 6 7 8 tovar miqdori, dona iste&#39;molchilar daromadi va ular tomonidan sotib olinadigan tovarlar miqdori o&#39;rtasidagi bog&#39;liqlik nemis iqtisodchisi va statisti ernst engelь (1821-1896) tomonidan chuqur tadqiq etilgan. shunga ko&#39;ra, iste&#39;molchi daromadi bilan u tomonidan sotib olinishi mumkin bo&#39;lgan tovarlar miqdori o&#39;rtasidagi o&#39;zaro bog&#39;liqlik engelь qonuni deyiladi. 1E 10 07 1F 090F 1A 13 2. taklif tushunchasi. taklif miqdoriga ta&#39;sir qiluvchi omillar. taklif qonuni ma&#39;lum vaqt oralig&#39;idagi narxlarning muayyan darajasida ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar tomonidan ma&#39;lum turdagi tovar va xizmatlarning bozorga chiqarilgan miqdori taklif deyiladi. • narx o&#39;zgarishi bilan sotishga chiqariladigan mahsulot miqdori ham o&#39;zgarishi sababli talab kabi taklifning ham bir qator muqobil variantlari mavjud bo&#39;ladi.2310 19 13 13 0F 060205 07 05 06 01 1404 0704 1D04 0B04 narx va taklif miqdori o&#39;rtasidagi bog&#39;liqlik hamda taklif egri chizig&#39;i bir kilogramm kartoshka narxi (so&#39;m) kartoshkaning yakka taklifi miqdori (bir oyda kilogramm) kartoshkaning bozor taklifi miqdori (bir oyda tonna) 700 600 500 400 300 60 50 30 20 10 60 50 30 20 10 700 600 500 400 300 200 100 0 10 20 30 40 50 60 Q, tonna S0B 1E narxning o&#39;zgarishi bilan taklif etilayotgan tovar miqdorining to&#39;g&#39;ri bog&#39;liqlikdagi o&#39;zgarishi taklif qonuni deyiladi. • iste&#39;molchi uchun narxning oshishi to&#39;siq rolini o&#39;ynasa, ishlab chiqaruvchi uchun rag&#39;batlantirish vazifasini bajaradi. r S r S taklif qonuni0B 07 07 1A 01 1016 17 0F 34 0F 34 0D narxga bog&#39;liq omillar: muayyan tovarning narxi resurslar narxi boshqa tovarlar narxi narx o&#39;zgarishining kutilishi narxga bog&#39;liq bo&#39;lmagan omillar: ishlab chiqarish texnologiyasi; soliq va subsidiyalar; bozordagi sotuvchilar soni.taklifga ta&#39;sir etuvchi omillar14 07 0F 1A 14 14 10 160E 06 1A 3. talab miqdori va taklif miqdori o&#39;rtasidagi nisbatning o&#39;zgarishi. bozor muvozanati • talab miqdori bilan taklif miqdori bir-biriga teng bo&#39;lgan holat bozor muvozanati deyiladi. bozor muvozanati vujudga kelgan holda shakllangan narx bozor narxi deyiladi. ba&#39;zan uni muvozanatlashgan narx deb ham yuritiladi. 2410 0B bozor muvozanati 700 600 500 400 300 200 100 0 D ortiqcha ishlab chiqarish S S taqchillik D 10 20 30 40 50 60 Q, tonna EP, so&#39;m04 bozor muvozanatini o&#39;ziga xos matematik tenglik sifatida ham ifodalash mumkin: bu erda: t b – talab, t f – taklif, n m – muvozanatlashgan narx, m m – tovarning muvozanatli miqdori. t b = t f = n m = m m1A0E 1610 1A0A06 0D 1A 36060D04 0D 1E 36060D 14 07 063606 07 07 06 07 04 05 0A 05 13 05250513 13 talab hajmiga ta&#39;sir qiluvchi boshqa omillar o&#39;zgarmay qolgan sharoitda narxning bir foizga o&#39;zgarishi talabning necha foizga o&#39;zgarishini ifodalovchi ko&#39;rsatkich talabning narx bo&#39;yicha egiluvchanligi ko&#39;rsatkichi deyiladi. • bu ko&#39;rsatkich ko&#39;pincha oddiy qilib talabning egiluvchanligi deb ataladi. talabning narx bo&#39;yicha egiluvchanligi (e t ) darajasi quyidagi formula bo&#39;yicha hisoblanadi: bu erda:  Q – talab miqdorining foizli o&#39;zgarishi;  r – narxlarning foizli o&#39;zgarishi.P Q Э Т   070203 19 0B 070203 0B 08 01 1A0A06 07 06 1202 0D 2106 0C0A1B10 1A 02 2F 0E 02 0F06 talab egiluvchanligini belgilab beruvchi omillar • odatda muayyan turdagi ehtiyojni bir qator tovarlar bilan qondirish imkoniyati mavjud bo&#39;ladi.1. o&#39;rinbosar tovarlarning mavjudligi. • qaror qabul qilish uchun vaqt oralig&#39;i qancha uzoq bo&#39;lsa, mahsulotga talab shuncha egiluvchan bo&#39;ladi. 2. vaqt omili. • zeb-ziynat buyumlariga talab odatda egiluvchan, hayotiy zarur buyumlarga esa talab noegiluvchan hisoblanadi. 3. mahsulotlarning iste&#39;mol xususiyatlari. • iste&#39;molchi daromadida tovar qiymati qanchalik katta o&#39;rinni egallasa, unga talab shunchalik yuqori egiluvchan bo&#39;ladi. 4. tovar qiymatining iste&#39;molchi daromadidagi salmog&#39;i. 0D04 01 0E 07 151005121B 01 0C 021110 23100506021907 01 19021A26 14 24100513 01 10 16 26100507 iste&#39;molchi daromadining bir foizga o&#39;zgarishi talabning necha foizga o&#39;zgarishini ifodalovchi ko&#39;rsatkich talabning daromad bo&#39;yicha egiluvchanligi ko&#39;rsatkichi deyiladi va quyidagi formula yordamida aniqlanadi: bu erda:  Q – talab miqdorining foizli o&#39;zgarishi;  d – daromadning foizli o&#39;zgarishi.. Д Q Э Т   1016 14 12 0C 1A 02 2F 02 12 taklif hajmiga ta&#39;sir qiluvchi boshqa omillar o&#39;zgarmay qolgan sharoitda, narxning bir foizga o&#39;zgarishi taklifning necha foizga o&#39;zgarishini ifodalovchi ko&#39;rsatkich taklifning narx bo&#39;yicha egiluvchanligi ko&#39;rsatkichi deyiladi. • bu ko&#39;rsatkich ko&#39;pincha oddiy qilib taklifning egiluvchanligi deb ham ataladi. bu erda:  Q – taklif miqdorining foizli o&#39;zgarishi;  r – narxlarning foizli o&#39;zgarishi.P Q Э Тф   0D04 0E08 0E08 101E 02 01 1A 07 1E 12 talab va taklif egiluvchanligi ko&#39;rsatkichlarini aniqlashda ularning turli darajalarini umumiy holda baholash muhim o&#39;rin tutadi. bunda asosan, quyidagi uchta holatni ajratib ko&#39;rsatish mumkin: • bunday talab yoki taklif «egiluvchan» yoki «nisbatan egiluvchan» deb ataladi. 1) talab yoki taklif egiluvchanligi koeffitsienti 1 dan katta (e t, e tf >1). • bunday talab yoki taklif «birga teng egiluvchan» deb ataladi. 2) talab yoki taklif egiluvchanligi koeffitsienti 1 ga teng (e t, e tf =1). • bunday talab yoki taklif «noegiluvchan» yoki «nisbatan noegiluvchan» deb ataladi. 3) talab yoki taklif egiluvchanligi koeffitsienti 1 dan kichik (e t, e tf <1). 0D04 05 0D0A0F 04 4. iste&#39;molchi xatti-harakati nazariyasi iste&#39;molchi tomonidan o&#39;zi uchun turli tovarlarning naflilik darajasining baholanishi iste&#39;molchining afzal ko&#39;rishi deyiladi. • naflilik funksiyasi ma&#39;lum miqdordagi tovarlarga boshqa bir miqdordagi tovarlarni taqqoslashni bildiradi naflilik funksiyasi iste&#39;mol qilinayotgan tovarlar(X,Y)dan olinayotgan naflilikning hosilasini ifodalaydi: so&#39;nggi qo&#39;shilgan naflilik – muayyan ne&#39;matning navbatdagi birligini iste&#39;mol qilishdan olingan qo&#39;shimcha naflilikdir. XY Y X U  ) , (2610 09 0B 08 01 0B 04 1404 1404 0F 09 06 yalpi (umumiy) naflilik so&#39;nggi qo&#39;shilgan naflilik ko&#39;rsatkichlarini jamlash orqali aniqlanadi. muzqaymoq iste&#39;mol qilishdan olingan so&#39;nggi qo&#39;shilgan va yalpi naflilik iste&#39;mol qilingan muzqaymoqlar soni so&#39;nggi qo&#39;shilgan naflilik (MU) yalpi naflilik (U) 0 1 2 3 4 5 6 - 4 3 2 1 0 -3 0 4 7 9 10 10 70E0203 08 13 0B iste&#39;molchi tovarlarning turli to&#39;plamini xarid qilishda doimo naflilikni maksimallashtirish qoidasiga amal qiladi. bu qoidaning mazmuni quyidagicha bayon etiladi: • iste&#39;molchi o&#39;zining daromadini shunday sarflashi kerakki, daromad to&#39;liq sarflangan holatda tovarni xarid qilishdan olingan so&#39;nggi qo&#39;shilgan naflilikning tovar narxiga nisbati barcha tovarlar uchun bir xil qiymatga ega bo&#39;lishi lozim , ya&#39;ni: bu erda: MU – X va Y tovarlarning so&#39;nggi qo&#39;shilgan nafliligi; P – ularning narxi. bu qoida iste&#39;molchining muvozanatli holatini ifodalaydi. y y x x P MU P MU 10 0B02 06 0C0E10 01 09 08 20020D 07 19 13 1A0A06020F 17 3606 14 060B04 07 060D 14041E 07 0E 36 1A0A06 09 13 06 10 befarqlik egri chizig&#39;i ehtiyojlarni bir xil darajada qondirilishini ta&#39;minlovchi iste&#39;mol to&#39;plamlari yig&#39;indisini namoyon etadi. v  s  v  a i 3 i 2 i 1 0 a04 07 E&#39;tiboringiz uchun rahmat2C 0D

O'xshashlar

Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati
Talab va taklif nazariyasi
Talab va taklif tahlili asoslari
Yalpi talab va yalpi taklif
Yalpi talab va yalpi taklif