Tadbirkorlik faoliyatidan olinadigan daromadlarni soliqqa tortish xususiyatlari - Iqtisodiyot - Slaydlar

Tadbirkorlik faoliyatidan olinadigan daromadlarni soliqqa tortish xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

749 KB

Ko'chirib olish

Tadbirkorlik faoliyati dan olinadigan daromadlarni soliqqa tortish xususiyatlari

 Tadbirkorlik faoliyati sub'ektlaridan soliq olish.Tadbirkorlik faoliyati sub'ektlaridan soliq olish tartibi qonun hujjatlari bilan belgilab qo'yiladi.Soliq to'g`risidagi qonun xujjatlariga kichik va xususiy tadbirkorlik sub'ektlari uchun birmuncha noqulayroq sharoitlarni yuzaga keltiradigan o'zgartishlar kiritilgan taqdirda, mazkur sub'ektlardan keyingi ikki yil mobaynida bunday o'zgartishlar kuchga kirgunga qadar amalda bo'lgan qonun xujjatlariga muvofiq soliq undiriladi. Bunda soliq solish va soliq stavkalari tizimining ularni indeksatsiya qilish bylan bog`liq o'zgarishi, shuningdek, yuridik va jismoniy shaxslarning ayrim faoliyat turlarini amalga oshirishdan olgan daromadlariga qat'iy belgilangan soliqning joriy etilishi kichik va xususiy tadbirkorlik sub'ektlari uchun birmuncha noqulay faoliyat sharoitlarini yuzaga keltiruvchi o'zgarishlar deb hisoblanmaydi

 Mikrofirmalar va kichik korxonalar uchun yagona soliq to'lanishini nazarda tutuvchi soliq solish tizimi qo'llanilishi mumkin. Aktsiz solig`i to'lanadigan mahsulot ishlab chiqarayotgan mikrofirmalar va kichik korxonalar, O'zbekiston Respublikasining Soliq kodeksida belgilangan tartibda aktsiz solig`i to'laganlari taqdirda, yagona soliq to'lashga o'tishlari mumkin. Mikrofirmalar va kichik korxonalarga soliq solish tizimini tanlash huquqi ushbu modda talablarini inobatga olgan holda beriladi.Mikrofirmalar va kichik korxonalar, ro'yxati O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan faoliyatning ayrim turlarini amalga oshirganlari taqdirda, soliqning qat'iy belgilangan summasini to'laydilar.

 Jismoniy shaxslarning jami yillik daromadi tarkibi.  Jismoniy shaxslarning jami yillik daromadi tarkibiga soliq to'lovchi olishi mumkin bo'lgan yoki tyokinga olgan pul yohud buyum shaklida olgan pul mablag'lari kiradi.  Jismoniy shaxslarning jami daromadlari tarkibi 3 guruhga bo'linadi.  1. Mehnat haqi tariqasida olingan daromadlari (eng asosiy daromadlar).  2. Jismoniy shaxslarning mulkiy daromadlari.  3. Jismoniy shaxslarning tadbirkorlik faoliyatidan olgan daromadlari. Yuqoridagi daromadlarning har birini tarkibini aniq bilib olish zamr bo'ladi. Jismoniy shaxslarning mehnat hao'qi tariqasida olgan daromadlari tarkibiga

 Mehnatga haq to'lash shaklida olinadigan daromadlarga quyidagilar kiradi:  1) Xodimlarga sotiladigan tovarlar(ishlar, xizmatlar) qiymati bilan bunday tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) xarid qilish narxi yoki ularning tannarxi o'rtasidagi manfiy farq.  2) Ish beruvchi tomonidan o'z faoliyati bilan bog'liq bo'lmagan, xodimlarning chiqimlarini qoplash uchun qilingan xarajatlar.  3) Xodim ish beruvchiga to'lashi kerak bo'lgan, ammo ish beruvchining hisobidan chiqarilgan qarz summalari

 4) Ish beruvchi o'z xodimlarining hayoti yoki sog'ligini ixtiyoriy sug'urtalash badallarini to'lash uchun qilingan xarajatlar.  5) Ish beruvchining jismoniy shaxsdan ushlab qolinishi lozim bo'lgan to'lovlar yuzasidan to'lagan summalari.  6) Ish beruvchining o'z xodimlarining bevosita yoki bilvosita daromadlarini tashkil etadigan boshqa xarajatlari.

 Xodimlarga O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilagan me'yorlari doirasida beriladigan xizmat safari to'lovlarining summasi jami yillik daromadga kirmaydi. Ammo, me'yordan ortiq xarajatlar jami yillik daromad tarkibiga kiradi. Jismoniy shaxslarning mulkiy daromadlariga foizlar, dividendlar bo'yicha olingan daromadlar va mol-mulkni ijaraga berishdan keladigan daromadlar kiradi.  Dividend va foiz daromadlar asosan qimmatli qog'ozlardan (oddiy va imtiyozli aktsiyalar, akkreditivlar va boshqalar) hamda shirkatlarda sherikchilikdan olgan daromadlardir.

 Mulklarni ijaraga berish tadbirkorlikka kirmaydi.  Ijara daromadlariga:  Kvartiralar, garajlarni ijaraga berish:  Yuk mashinalarni, engil mashinalarni ijaraga berish.  Uy - anjomlarini va boshqa mulklarni ijaraga berishlari kiradi.  Jismoniy shaxslarning uchinchi guruh oladigan daromadlariga tadbirkorlik faoliyatidan keladigan daromadlar kiradi.

 Jismoniy shaxslarning tadbirkorlik faoliyatidan keladigan daromadga yana tovarlar (ishlar, xizmatlar) realizatsiyasidan, qonun hujjatlarida taqiqlanmagan, yakka tartibda amalga oshirilayotgan boshqa faoliyatdan keladigan barcha tushumlar ushbu daromadni topish bilan bog'liq xarajatlar, majburiy to'lovlar, chiqimlar va ajratmalar chegirib tashlangan holda kiradi.  Soliq ob'ektini aniqlash maqsadida chegirib tashlanishi lozim bo'lgan xarajatlar, majburiy to'lovlar chiqimlar va ajratmalarni aniqlash tartibi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.  Tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanuvchi jismoniy shaxslarga soliq solishning alohida tartibi o'rnatilgan.  Daromadga qat'iy soliq solish 2005 yilda ham quyidagilarga davom ettiriladi:  Yuridik shaxs bo'lmasdan turib tadbirkorlik bilan shug'ullanuvchi jismoniy shaxslarga.  Tadbirkorlik faoliyatining alohida turlari bo'yicha jismoniy va yuridik shaxslarga.

 Soliq to'lovchilarni aniqlash asoslari. O'zbekiston Respublikasi soliqlar tizimida soliq to'lovchilarni ikki guruhga bo'linadi: yuridik shaxslar va jismoniy shaxslar; iqtisodiy mohiyatiga qarab: to'g'ri soliqlar va egri soliqlarga. Byudjet bo'g'inlariga tushishiga qarab: umumdavlat soliqlari va mahalliy soliqlar va yig'imlarga bo'linadi.  O'zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksida (13- modda) xilma-xil mulk shaklidagi birlashmalar, korxonalar va tashkilotlar qisqacha yuridik shaxslar deb ataladi.

 Har bir o'z vaqtida byudjetga o'tkazilmagan kun uchun o'tkazilishi kerak bo'lgan soliq summasi hisobidan 0,07 foiz penya hisoblanib soliqqa qo'shimcha ravishda byudjetga majburiy undiriladi. Albatta penya summasining ko'payishi korxonananing moliyaviy holatiga salibiy ta'sir ko'rsatadi. Penya korxona uchun qo'shimcha soliqdir.  Shuning uchun har qanday xo'jalik sub'ektlari hisobchilari soliqlar va boshqa majburiy to'lovlarni ularda belgilangan to'lov muddatigacha o'z vaqtida to'lab borishlari shart. Bunda ayniqsa bo'nak (avans) to'lovlarga ko'proq e'tibor qaratilishi lozim, chunki QQS, daromadga (foydaga) soliq va boshqalarda bo'nak to'lovlar soni ko'p bo'lganligidan boqimandaning ko'payishiga olib keladi. hozirgi kunda bu boqimanda bilan kurash iqtisodiyotni baro'arorlashtirishda muhim davlat tadbirlariga aylanmoqda.

 Yuridik shaxslarning foyda solig`i to`lovchisi bo`lib quyidagilar hisoblanadilar:  1) O`zbekiston Respublikasi rezidenti bo`lgan yuridik shaxslar;  2) O`zbekistonda faoliyatini doimiy muassasa orqali amalga oshirayotgan yoki manbai O`zbekistonda joylashgan daromadlarni oladigan O`zbekiston Respublikasi rezidenti bo`lmagan yuridik shaxslar.  Quyidagi yuridik shaxslar foyda solig`i to`lovchisi hisoblanmaydilar:  1) notijorat tashkilotlari (tadbirkorlik faoliyati bilan ham shug`ullanganda, olingan foydadan soliq to`lovchi bo`ladilar);  2) soliq solishning soddalashtirilgan tartibini qo`llaydigan yuridik shaxslar (mikrofirma va kichik korxonalar, savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari, lotereyalar tashkil etuvchi va qishloq xo`jaligi tovar ishlab chiqaruvchi yuridik shaxslar).

 Yuridik shaxslarning foyda solig`i solinadigan ob’yekti foyda solig`i to`laydigan yuridik shaxslarning jami daromadlari, soliq solinadigan bazasi esa jami daromadlari bilan chegirib tashlanadigan xarajatlari o`rtasidagi farq hisoblanadi. Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i to’lovchilari, ob’yektlari va bazasi.  Yuridik shaxslarning jami daromadlari va xarajatlari,  ularni aniqlash

 Tovarlar (ishlar, xizmatlar), shu jumladan, yordamchi xo`jaliklar mahsulotlarini sotishdan olingan sof tushum tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni sotishdan olinadigan daromaddir. Vositachilik faoliyatidan daromadlar oladigan yuridik shaxslar uchun tushum deyilganda ko`rsatilgan xizmatlar uchun olinishi lozim bo`lgan haq summasi tushiniladi.  Uzoq muddatli kontraktlarni bajarishdan olinadigan daromadlar ularning haqiqatda bosqichma-bosqich bajarilishiga taalluqli qismida hisobot davri mobaynida hisobga olinadi. Bunday kontraktning hisobot davri oxirida haqiqatda bajarilganligi kontraktni bajarishga kirishilganidan e’tiboran qilingan xarajatlarning umumiy summasidan solishtirma salmog`ini hisob-kitob qilish asosida belgilanadi.

 Buxgalteriya hisobi to`g`risidagi qonun hujjatlariga muvofiq soliq to`lovchi tomonidan hisobga olinadigan asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar amortizatsiya qilinadigan mol-mulk deb e’tirof etiladi. Quydagilar amortizatsiya qilinmaydi:  -yer uchastkalari va tabiatdan foydalanishga doir boshqa ob’yektlar (suv, yer osti boyliklari va boshqa tabiiy resurslar);  -mahsuldor chorva mollari;  -kutubxona fondi;  -muzey qimmatliklari;  -konservatsiyalashga o`tkazilgan asosiy vositalar;  -arxitektura yodgorliklari;  -umumiy foydalanishdagi avtomobil yo`llari, yo`laklar, sayilgohlar, xiyobonlar, mahalliy davlat hokimiyati organlari tasarrufida bo`lgan obodonlashtirish inshootlari;  -qiymati ilgari to`liq chegirilgan mol-mulk;  -asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar tarkibiga o`tkazilmagan kapital qo`yilmalar.

O'xshashlar

Turistik korxonalarni soliqqa tortish

Soliq va soliqqa tortish

Savdo va umumiy ovqatlanish tizimini soliqqa tortish

Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i

Soliqlar va soliqqa tortish fanining predmeti va o‘rganish usullari