logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Iqtisodiyot
  4. O’zbekistonda valyuta qabul qilinishi zarurati

O’zbekistonda valyuta qabul qilinishi zarurati

Yuklangan vaqt:

28.03.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5412.044921875 KB
Ko'chirib olish
O‘ZBEKISTONDA VALYUTA QABUL QILINISHI ZARURATI 1-O‘zbekistonda milliy valyuta - so‘mning muomalaga kiritilishi jarayonlari 2-So‘mning muomalaga kiritilishi jarayonda sobiq davlat rahbarimizning qarorlari 3-О‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi REJA: Har qanday mamlakatdagi tovar-pul munosabatlarining to'laqonli amal qilishi, eng avvalo, muayyan mamlakat milliy valyutasining mav jud bo'lishi hamda barqaror amal qilishini taqozo etadi. O‘zbekistonda milliy valyuta - so‘mning muomalaga kiritilishi Mamlakatimizda milliy valyutaning ahamiyatiga katta e’tibor qaratilmoqda. Bu borada birinchi Prezidentimiz I.Karimovning: «Milliy valyuta - milliy iftixor, davlat mustaqilligining ramzi, suveren davlatga xos belgidir. Bu respublikaga tegishli umumiy boylik va mulkdir», degan so'zlarini eslash o'rinlidir. Shunga ko‘ra, О‘zbekiston Res publikasi mustaqillikka erishganidan so‘ng o‘z milliy valyutamizni muomalaga kiritish muhim va murakkab vazifalardan biri sifatida namoyon bo‘ldi. O‘zbekistonda milliy valyuta - so‘mning muomalaga kiritilishi • Bu borada hukumatimiz tomonidan har tomonlama asoslangan. izchil iqtisodiy siyosat amalga oshirildi. Unga binoan, respublikamiz o‘z mustaqilligini e’lon qilgan bo‘lsada, dastlabki yillarda sobiq Ittifoq pul birligi - rubl hududida amal qilish obyektiv zarurat sifatida tan olindi. Zero, ittifoqdosh respublikalarning siyosiy jihatdan mustaqillikka erishishlariga qaramay, ular iqtisodiyotining birdaniga, zudlik bilan rubl hududidan ajralib chiqishlari uchun iqti sodiy shart- sharoitlar mavjud emas edi. Bunday holat yagona pul makoni doirasida yuqori darajada muvofiqlashtirilgan iqtisodiy, birinchi navbatda, pul- kredit siyosatining amalga oshirilishini taqozo etar edi.O‘zbekistonda milliy valyuta - so‘mning muomalaga kiritilishi • Shunga ko‘ra, dastlabki pallada Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki pul emissiyasi bo‘yicha monopolistik huquqni amalga oshirib, rubl amal qilgan barcha mamlakatlaming hududida pul barqarorligini ushlab turish bo‘yicha chora-tadbirlami ko‘rish mas’uliyatini zimma- siga oldi. Biroq, bozor munosabatlarining shakllanishi bilan bog‘liq holda narxlami erkinlashtirish jarayonlari respublikalararo savdo ja rayonlarida nomutanosibliklami keltirib chiqara boshladi. O‘zbekistonda milliy valyuta - so‘mning muomalaga kiritilishi • Respublikalar savdo balanslari taqchilligini eksport narxlarini o‘zgartirish, kredit emissiyasi hisobiga moliyalashtirishga majbur edilar. Bundan tashqari, davlat korxonalarini keng miqyosli subsidiyalash bo‘yicha tadbirlar ahamiyatli darajada Rossiya Davlat bankining imtiyozli kreditlari hisobiga moliyalashtirilar edi. Ko‘rsatib o‘tiIgan omillar natijasida rubl hududidagi pul-kredit nazoratining bo‘shashib ketishi inflyatsiya jarayonlarining kuchayishiga olib keldi.So‘mning muomalaga kiritilishi jarayonda sobiq davlat rahbarimizning qarorlari О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi 1993-yilda dastlab Rossiyaning, keyinchalik MDH boshqa qator mamlakatlarining o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi bilan yanada kuchaydi. Chunki, О‘zbekistonga boshqa respubliklar hudu dida amal qilish huquqini yo‘qotgan eski rubl pul birliklari oqib kela boshladi. О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi 1993-yilda dastlab Rossiyaning, keyinchalik MDH boshqa qator mamlakatlarining o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi bilan yanada kuchaydi. Chunki, О‘zbekistonga boshqa respubliklar hudu dida amal qilish huquqini yo‘qotgan eski rubl pul birliklari oqib kela boshladi. О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • Qolaversa, rubl hududida O‘zbekiston Respublikasi Marka ziy banki mustaqil ravishda mamlakatdagi pul-kredit sohasining rivojlanishini to‘liq nazorat qila olmas edi. 0 ‘zbekiston rubl hududidagi bunday ahvol natijasida juda mushkul va zararli holatga tushib qolgan edi. Chunki boshqa davlatlar to‘lov va hisob-kitoblarida foydalanilishi to‘xtatilgan 1961- 1992-yillar namunasidagi qadrsizlangan rubllar evaziga 0 ‘zbekistondan turli mahsulotlar olib chiqib ketila boshladi. О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • O ‘zbekistonga boshqa davlatlarda o‘z kuchini yo‘qotgan sovet pullari oqib kelishining oldini olish hamda respublika iste’mol bozorini himoya qilish maqsadida О ‘ zbekiston Respublikasi V azirlar Mahkamasi1993-yil 5-mayda «Pul muomalasini tartibga solish hamda respublika iste’mol bozorini himoyalashni kuchaytirish to‘g‘risida»gi qaromi qabul qildi. Ushbu qarorga binoan aholi tomonidan tovarlami xarid qilish va depozit operatsiyalarini amalga oshirishda pasport hamda kupon tizimi tatbiq etildi. О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • Xususan, qarorda: 1993-yilning 10- mayidan boshlab omonatlarga pullaming qo‘yilishi faqat O‘zbekiston Respub likasi fuqarolari tomonidan pasport asosida amalga oshirilishi; 25 ming rublgacha boigan qiymatdagi tovarlami - cheklar, chek daftarchalari yoki omonatchilaming topshirig‘i bo‘yicha ulaming bank muassasalaridagi shaxsiy hisob raqamlaridan naqd pulsiz o‘tkazish orqali sotilishi; cheklar va chek daftarchalarini faqat 0 ‘zbekiston Respublikasi fuqaro lariga berish va boshqa chora-tadbirlar belgilab berildi. О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • 0 ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritish ikki bosqichda amalga oshirildi: birinchi bosqich 1993- yilning noyabr oyidan 1994-yilning iyunigacha bo‘lgan davmi, ikkinchi bosqich esa 1994-yilning iyun-iyul oylarini o‘z ichiga oldi. • Pul islohotini o‘tkazishda mamlakatimiz hukumati tomonidan aholini ijtimoiy himoya qilish, uning daromadlarining yo‘qotilishiga yo‘l qo‘ymaslik tamoyiliga katta e’tibor qaratildi. Shunga ko‘ra, muoma ladagi eski pul birliklarining amal qilishini to‘xtatish ham sekin-asta, bosqichma-bosqich amalga oshirildi. О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • Jumladan: • - 1993-yilning 15-noyabridan boshlab 1992- yilnamunasidagi 5000 va 10000 mbl qiymatdagi pul belgilarining amal qilishi to‘xtatildi; • - 1993-yilning 1-dekabridan boshlab SSSR Davlat bankining 1961-1992-yillardagi 200, 500 va 1000 mbl qiymatidagi pullarining barcha ko‘rinishdagi to‘lovlar sifatida qabul qilinishi to‘xtatildi; • - 1993-yilning 15-dekabridan boshlab 50 i 100 mbl qiymatdagi pul belgilarining amal qilishi to‘xtatildi; • - 1994-yilning 1-yanvaridan boshlab 1, 3, 5, 10 va 25 mbl qiymat dagi pul belgilari muomaladan chiqarildi; • - 1994-yilning 15-aprelidan boshlab О‘zbekistonning barcha hududida Rossiya Banki banknotlarining muomalada bo‘lishi to‘xtatildi. О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • O ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1993- yil 30- noyabrdagi « 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida «so‘m kupon»ning muomalada bo‘lish tartibini yanada takomillashtirish • bo‘yicha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi qarorida 1993-yilning 6-dek- • abridan boshlab 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000, 5000, 10000 • so‘m qiymatidagi «so‘m-kuponlar» mamlakatimiz hududida qonuniy • to io v vositasi sifatida tan olindi. О ‘zbekistonning o‘z milliy valyutasini muomalaga kiritishi zarurligi • O ‘zbekistonda milliy valyutani joriy etishda dastlab «so‘m kupon»ning muomalaga kiritilishi quyidagilarga imkon yaratdi: birinchidan, milliy pul islohotining iqtisodiy, texnik va ijtimoiy tomonlarini optimallashtirish uchun respublika ichki iqtisodiyotidagi barcha real omillami to‘la aniqlash va hisobga olish; ikkinchidan, mustaqil moliya- kredit va narx siyosatini yuritish bo‘yicha muayyan tajriba orttirish; uchinchidan, milliy pul birligini joriy etish strategiyasi va mexanizmini o‘rganish, inflyatsiya jarayoniga qarshi kurash tadbirlari ishlab chiqish va sinovdan o‘tkazish, o‘zaro hisob-kitoblar mexa nizmini yo ig a qo‘yish va hokazo. ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

O’zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o’tishning zarurati va bozor iqtisodiyotining hozirgi holati
Valyuta kursi
Valyuta riski
2017 yilda O‘zbekistonda keng ko‘lamli iqtisodiy islohotlar dasturini qabul qilinishi va uning ahamiyati
Jahon valyuta tizimi