O'zbekiston agrosanoat majmuasi va uning rivojlanishi - Iqtisodiyot - Slaydlar

O'zbekiston agrosanoat majmuasi va uning rivojlanishi

Yuklangan vaqt:

22.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

91.177734375 KB

Ko'chirib olish

O`ZBEKISTON AGROSANOAT MAJMUASI VA UNING RIVOJLANISHI Reja: 1. Agrosanoat majmuasining zarurligi, maqsadi, vazifalari va tarkibi. 2. Agrosanoat majmuasi tarkibidagi tarmoqlar o`rtasidagi munosabatlar 3. Agrosanoat majmuasining holati, iqtisodiyijtimoiy samaradorlik darajasi, ularni rivojlantirilishi. 4. Oziq-ovqat va xalq iste'moli mollari majmuasi. Davlatning oziq- ovqat xavfsizligi

Agrosanoat majmui (ASM) — xalq xoʻjaligida qishloq xoʻjaligi xom ashyosidan aholining oziq-ovqat va xalq isteʼmoli tovarlariga boʻlgan ehtiyojlarini taʼminlashda oʻzaro hamkorlikda faoliyat koʻrsatadigan tarmoqlar, korxonalar, faoliyat turlari majmui. ASM murakkab va koʻp tarmoqlidir. Uning ishlab chiqarish tuzilmasida qishloq xoʻjaligi va oʻrmon xoʻjaligi muhim ahamiyatga ega.

1-soha ASM uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqaruvchi soha AGROSANOAT MAJMUASI 2-soha Qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish 3-soha Qishloq xo’jaligi mahsulotlarini tayyorlash, qayta ishlash, qadoqlash 4-soha Infratuzilma 1, Ishlab chiqarish infratuzilmasi 2, Ijtimoiy infratuzilma

ASM 4 sohani oʻz ichiga oladi: 1.Qishloq xoʻjaligiga ishlab chiqarish vositalari yetkazib beradigan sanoat tarmoqlari — traktor va qishloq xoʻjaligi mashina-sozligi, meliorativ va suv xoʻjaligi ob’ektlari qurilishi tarmoqlari, asosiy fondlar taʼmiri boʻyicha korxo-nalar, mineral oʻgʻit va oʻsimliklarni himoya qilish vositalari, biologik faol preparatlar ishlab chiqarish, ozuqa va mikrobiol. sanoati, turli idishlar (tara) tayyor-lash va b; 2.Qishloq xoʻjaligi (aholining tomorqa xoʻjaligi ham kiradi) va oʻrmon xoʻjaligi mahsulotlari;

3.Qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini qayta ishlash va isteʼmolchiga yetkazib berish bilan band boʻlgan tarmoqlar (tayyorlov, qayta ishlash, saqlash, tashish, sotish va boshqalar). Har bir tarmoq tarkibida ishlab chiqarish rivo-jining umumiy sharoitini taʼminlaydigan tarmoq infratuzilmalari muhim ahamiyatga ega (yoʻl-transport xoʻjaligi, moddiy-texnika taʼminoti, elektr, gaz, suv taʼminoti, aloqa, omborxona eleva-tor xoʻjaligi, ulgurji va taqsimot bazalari va boshqalar). 4.Infratuzilma. I xtisoslashgan oliy oʻquv yurtlari, mutaxassislar va rahbar xodimlar malakasini oshirish fakultetlari, ixtisoslashgan texnikum va ishlab chiqarish-texnika bilim yurtlari, tarmoq ilmiy tadqiqot instituti va laboratoriyalari, IIB, loyiha va institutlari hamda tashkilotlari, konstruktorlik byurolari, tajriba va davlat sinov stansiyalari tizimi ASMni shakllantiradigan tarmoqlar qatorida turadi Ushbu soha o’z navbatida 2 guruhga bo’linadi. 1.Ishlab chiqarish infratuzilmasi 2.Ijtimoiy infratuzilma

ASM hududiy xususiyatlar va ishlab chiqarayotgan eng muhim pirovard mahsulotiga qarab tizimlarga boʻlinadi. Hududiy xususiyatiga koʻra mamlakat va viloyat, tuman ASM mavjud. Ishlab chiqarayotgan pirovard mahsulot boʻyicha don, paxta, meva-sabzavot, chorvachilik va boshqa majmuaga boʻlinadi.

Oʻzbekiston tarixan rivojlangan paxtachilik, suv xoʻjaligi, mashinasozlik zavodlari, oʻgʻit va pestitsidlar ishlab chiqaradigan zavodlar, paxta tozalash korxonalari, yogʻ-ekstraksiya zavodlari, toʻqimachilik sanoati, ixtisoslashgan ilmiy muassasalarga ega. Oʻzbekiston Respublikasi iqtisodiyotida ASM hissasiga yalpi mahsulotning 50% dan ortiqrogʻi, asosiy ishlab chiqarish fondlarining 40% dan ortigʻi, xalq xoʻjaligida band aholining 45% ga yaqini toʻgʻri keladi.

Agrosanoat majmuasining zarurligi, maqsadi,vazifalari va tarkibi: Mamlakat agrosanoat majmuasining asosiy maqsadi – aholini sifatli oziq-ovqat va xalq iste'moli tovarlari bilan talab darajasida ta'minlashdir. Bu masala ulkan siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo`lib, uning talab darajasida hal etilishi aholi turmush darajasini yuksaltiradi, ularni farovon yashashini ta'minlaydi. Shuning uchun ham bu masalaga Respublika hukumati tomonidan alohida e'tirbor berilmoqda, ya'ni agrosanoat majmuasiga kiruvchi barcha tarmoqlarni rivojlantirish bilan bog`liq bo`lgan chora-tadbirlar ishlab chiqilib, ularni hayotga bosqichma-bosqich joriy etilmoqda.

Qishloq xo’jaligi – agrosanoat majmuasi (ASM)dagi eng muhim tarmoqlardan biri bo’lib, mamlakat aholisi uchun oziq-ovqat, qayta ishlash sanoati uchun xom-ashyo yetkazib beradi. Uning asosiy vazifasi mamlakat aholisining oziq-ovqatga bo’lgan extiyojini qondirishdir

Aholining iste‘mol tovarlariga bo’lgan talabining deyarli ¾ qismi qishloq xo’jaligi mahsulotlari hisobidan qondiriladi. Qishloq xo’jaligi sanoatga xomashyo yetkazib beruvchi yetakchi tarmoqlardan biri hisoblanadi. Qishloq xo’jaligi mahsulotlarining 50% dan ko’prog’i xom-ashyo sifatida ishlatiladi. Bu soha sanoatning yengil, oziq-ovqat, omixta yem va boshqa tarmoqlari uchun xom-ashyo yetkazib beradi.

O’z navbatida qishloq xo’jaligi sanoat tovarlarining yirik iste‘molchisi hamdir. Sanoat qishloqni traktorlar, avtomobillar, mashinalar, asbob- uskunalar, yoqilg’i, yoqilg’i-moylash materiallari, mineral o’g’itlar, omixta yem va boshqalar bilan ta‘minlaydi. Sanoatda qilinadigan xarajatlarnig qariyb 40 foizi qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishga sarflanadi. Shunday ekan, sanoatning ayrim tarmoqlari rivoji qishloq xo’jaligi bilan chambarchas bog’liq va ayni vaqtda qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchilarining maqsadga muvofiq faoliyati sanoatning qay darajada rivojlanganligi bilan bog’liq. Iqtisodiyotning har bir tarmog’ida ishlab chiqarish vositalaridan foydalaniladi, turli xil mahsulotlar ishlab chiqariladi, ishchi-xizmatchilardan yetarlicha malaka talab qilinadi. Xuddi shunday qishloq xo’jaligining ham o’ziga xos xususiyatlari borki, bu tarmoqda tadbirkorlik faoliyatini olib borishda ushbu xususiyatlarni hisobga olish zarur.

Respublika agrosanoat majmuasi o`z maqsadga erishishi uchun quyidagi asosiy vazifalarni yechilishini taqozo etadi: • Respublika agrosanoat majmuasining maqsadini to`liq va samarali bajarilishini taminlay olish qobilyatiga ega bo`lgan tarkibning (ya’ni tarmoqlarni) maqsadga muvofiq holda tashkiliy, texnologik, texnikaviy, iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan o`zaro uzviy bog`lanishini ta'minlash; • majmua tarkibidagi korxonalarni barcha omillarni e'tiborga olgan xolda maqsadga muvofiq oqilona joylashtirish hamda ularning ixtisoslashtirilishi va integratsiyalashuvini ta'minlash; • samarali faoliyat ko`rsatishini ta'minlash maqsadida barcha korxonalarni zamonaviy texnikalar bilan jihozlash, ularda ilg`or, innovatsion texnologiyalarni joriy etish;

AGROSANOAT MAJMUASI 1. Agrosanoat majmuasi tarmoqlariga ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqaruvchi tarmoqlar 2. Qishloq xo`jalik tarmoqlari 3. Qishloq xo`jalik mahsulotlarini qayta ishlovchi saqlovchi va sotuvchi tarmoqlar Qishloq xo`jalik tarmoqlariga xizmat ko`rsatuvchi tarmoqlar 4. Qishloq xo`jalik mashinasozligi 5. Yuk avtomobilsozligi sanoati 6. Nеft mahsulotlari sanoati 7. Mikrobiologiya sanoati 8. Qurilish matеriallari sanoati 9. Ozuqa-yеm sanoati 10. Stanoksozlik sanoati va boshqalar 11. O`simlikchilik tarmoqlari 12. Chorvachilik tarmoqlari 13. Bog`dorchilik tarmoqlari 14. Paxta sanoati 15. Don mahsulotlari sanoati

16. Kanop sanoati 17. Tamaki sanoati 18. Go`sht, sut sanoati 19. Mеva,sabzavot sanoati 20. Oziq-ovqat sanoati va boshqalar 21. Tеxnika ta'minoti va ta'mirlash sеrvis xizmati 22. Irrigatsiya va mеlioratsiya xizmatlari 23. Kimyoviy xizmatlar 24. Zoovеtеrinariya xizmatlari 25. Biologik xizmatlar 26. Qurilish, ta'mirlash sеrvis xizmati 27. Fan, tеxnika, tеxnologiya xizmatlari 28. Ijtimoiy xizmat ko`rsatish sohalari 29. Ichimliklar ishlab chiqarish sanoati 30. Ulgurji va chakana savdo tarmoqlari

2.2. Agrosanoat majmuasi tarkibidagi tarmoqlar o`rtasidagi munosabatlar • Agrosanoat majmuasining maqsadidan kelib chiqqan holda uning ishlab chiqarish jarayonida o`zaro uzviy bog`langan quyidagi bosqichlar mavjud: • agrosanoat majmuasi tarkibidagi tarmoqlar uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqarish; • qishloq xo`jalik mahsulotlari ishlab chiqarish; • majmua takror ishlab chiqarish jarayonida ishlab chiqarish, texnikaviy va texnologik xizmatlarni amalga oshirish; • qishloq xo`jalik mahsulotlaridan oziq-ovqat hamda iste'mol tovarlarini ishlab chiqarish, saqlash; • oziq-ovqat hamda xalq iste'moli tovarlarini iste'molchilarga yetkazib berish.

Qishloq xo`jalik korxonalari o`z ishlab chiqarishlarini rivojlanishini va samaradorligi yuksalishini ta'minlash maqsadida ekologiyaga salbiy ta'sir ko`rsatmaydigan, kimyoviy vositalarni, yoqilg`i, yonilg`i materiallarini bevosita sanoat tarmoqlaridan sotib olish uchun shartnoma tuzadilar. Ular shuningdek, texnikalarini ta'mirlatish, yerlarini haydash, ekinlarni ekish, yetishtirilgan hosilni yig`ib-terib olish maqsadida ixtisoslashgan mashinatraktor parklari bilan, hasharotlarga hamda zararkunandalarga qarshi kurash maqsadida esa kimyoviy xizmatlarni amalga oshiradigan tashkilotlar bilan, ekinlarning suvga bo`lgan talabini qondirish uchun suv xo`jaligi tashkilotlari bilan shartnomalarni rasmiylashtiradilar. Shartnomalarning shartlari bajarilishini tomonlar, albatta, ta'minlashlari kerak.

2.3. Agrosanoat majmuasining holati, iqtisodiyijtimoiy samaradorlik darajasi, ularni rivojlantirilishi • Respublika agrosanoat majmuasi tarkibidagi tarmoqlarning tashkiliy, texnikaviy, texnologik, iqtisodiy hamda ijtimoiy o`zaro bog`lanishi, ya'ni integratsiyalashuvi natijasida mehnat taqsimoti amalga oshirilmoqda. Bu hol agrosanoat majmuasi ixtiyoridagi barcha resurslardan, shu jumladan, cheklanganlaridan ham samarali foydalanilishini ta'minlashga, texnika va texnologiyalarni rivojlantirishga, ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalashtirishga, avtomatlashtirishga, elektrlashtirishga, kompyutyerlashtirishga hamda tarmoqlarni boshqarishni takomillashtirishga qaratilgan.

Agrosanoat majmuasining iqtisodiy samaradorlik darajasini quyidagi ko`rsatkichlar yordamida aniqlash mumkin: • Jumladan, Respublika agrosanoat majmuasining yalpi mahsuloti. U majmua tarkibidagi tarmoqlar korxonalarining bir yil mobaynida ishlab chiqargan tayyor mahsulot va ko`rsatgan xizmatlar summasidan tashkil topadi. • Agrosanoat majmuasining tarmoqlari bo`yicha mamlakat eksportidagi, ya'ni valyuta tushumidagi salmog`i, ya'ni ulushi.Uni aniqlash uchun agrosanoat majmuasi tarmoqlaridagi korxonalarning eksport qilgan mahsulotlariga, xizmatlariga olingan valyuta shaklidagi tushumlarining bir yillik yig`indisini aniqlash zarur.

Aholining oziq - ovqat va xalq iste'moli tovarlari bilan ta'minlanganlik darajasi. Bu ko`rsatkichning mutlaq darajasini aniqlash uchun agrosanoat majmuasida ishlab chiqarilib, iste'molchilarga sotilgan mahsulotlar (turlari bo`yicha) miqdorini respublika aholsining umumiy soniga taqsimlash lozim. • Agrosanoat majmuasi, tarmoqlari va korxonalarida foydalanilayotgan, sarflanayotgan ishlab chiqarish fondlarining, qilinayotgan xarajatlarning samaradorligi. • Agrosanoat majmuasi tarmoqlari, korxonalari faoliyatining rentabellik darajasi. Uni aniqlash uchun tarmoqlarning, korxonalarning sof foydasini jami xarajatlar summasiga taqsimlab, natijani 100 ga ko`paytirish lozim.

Oziq-ovqat va xalq iste'moli mollari majmuasi. Davlatning oziq- ovqat xavfsizligi • Respublika hukumatining eng muhm vazifalaridan biri aholining iste'mol tovarlariga nisbatan o`sib borayotgan talabini qondirishdir. Chunonchi, aholi oziq-ovqat hamda nooziq-ovqat mahsulotlari bilan to`liq ta'minlanishi natijasida ularning farovon hayot kechirishlari uchun asos yaratiladi. Bu muammoni agrosanoat majmuasi hal etadi. Agrosanoat majmuasida barcha tarmoqlar o`zaro uyg`unlashishi (integratsiyalashuvi) hamda ixtisoslashishi natijasida aholining ikki xil ehtiyojini qondiradigan mahsulotlar ishlab chiqarilib, iste'molchilarga yetkazib berilishi zarur muammolarni hozirgi zamon talabi darajasida hal etish uchun:

• agrosanoat majmuasi tarkibidagi mashinasozlik, neft, kimyo va boshqa sanoat tarmoqlari qishloq xo`jaligini va uning mahsulotlarini qayta ishlovchi tarmoqlarni arzonroq, sifatli, unumdor ishlab chiqarish vositalari bilan ta'minlashlari; • qishloq xo`jalik tarmoqlari mavjud bo`lgan barcha ishlab chiqarish vositalaridan oqilona foydalangan holda talabni qondiradigan miqdorda sifatli mahsulotlarni ishlab chiqarishlari; • qishloq xo`jaligi tarmoqlarining rivojlanishini ta'minlash maqsadida ularga turli xildagi xizmatlarni vaqtida, sifatli va arzon narxlarda amalga oshirish, jumladan, ekinlarni suv bilan, texnikalar, kimyoviy vositalar, o`g`itlar, ozuqaem, yoqilg`i, yonilg`ilar bilan, texnikalarni ta'mirlash va xizmatlar ko`rsatish;

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Jahon valyuta tizimi va uning rivojlanishi

GM-O'zbekiston CHEVROLET

Menejment nazariyasi va amaliyotinining rivojlanishi

Bozor iqtisodiyotining mazmuni va rivojlanishi

Raqamli marketingni rivojlanishi va kelajagi