Mintaqaviy iqtisodiyot - Iqtisodiyot - Slaydlar

Mintaqaviy iqtisodiyot

Yuklangan vaqt:

23.10.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

8886.4580078125 KB

Ko'chirib olish

MINTAQAVIY IQTISODIYOT

MINTAQADA ISHSIZLIK 2

Mavzuning dolzarbligi : Mehnat bozorida yoshlarga qaratilayotgan alohida e'tibor bois, jami aholiga nisbatan ish bilan ta'minlash ulushi yuqori bo‘lmoqda. Ularga jamiyatda munosib o‘rin topishiga ko‘maklashish va tashabbus ko‘rsatib mehnat qilishini qo‘llab- quvvatlash bo‘yicha tizimli ishlar yo‘lga qo‘yildi. Yaratilayotgan imkoniyatlardan unumli foydalanayotgan yoshlar esa, barcha sohalarda o‘z qobiliyatini namoyon etmoqda. Binobarin, mamlakat taqdiri uchun mas'uliyatni chuqur his etadigan, mustaqil va yangicha fikrlaydigan yosh kadrlarga bo‘lgan ehtiyojni qondirish vazifasi tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Bundan tashqari alohida ko‘rsatib o‘tish joizki, mehnat resurslarining 75,3 foiz qismi yoki 13,8 mln nafari iqtisodiy faol aholi toifasiga, shundan 13,1 mln nafari ish bilan band aholi toifasiga kiradi. Bundan ko‘rinadiki, iqtisodiy faol bo‘lgan aholining ish bilan bandlik darajasi 94,8 foizni tashkil et¬moqda. Mehnat resurslari tarkibidagi qolgan 4,5 mln nafari iqtisodiy nofaol aholi bo‘lib, ular ja¬mi mehnat resurslarining 24,7 foiz qismini tashkil qiladi. Yuqorida keltirganimizdek, 2022 yil yakuniga ko‘ra aholining ish bilan bandlik darajasi iqtisodiy faol aholiga nisabatan 94,8 foizni, mehnat resurslariga nisbatan esa 71,4 foizni tashkil etdi. Iqtisodiyotning ishlab chiqarish, bandlik va ishsizlik muammolariga doir nazariy va amaliy tushunchalar, analizlar va tavsiyalar taqdim etmoqdir. Bu turdagi kurs ishi iqtisodiyot sohasidagi ilmi tadqiqotlarga, siyosat shakllanishiga va iqtisodiyotning amaliyotida qo'llaniladigan qarorlarni olishda yordam beradigan materiallarga aylanadi. 3

ISHSIZLIKNING IJTIMOIY - IQTISODIY MAZMUNI, TURLARI 4Ishsizlik — bir qism iqtisodiy faol aholining o ziga loyiq ish topa olmasdan qolishi va mehnat zaxirasiga ʻ aylanishi. O zbekistonda Ishsizlik tushunchasi rasman 1992-yil "Aholini ish bilan ta minlash to g risida"gi ʻ ʼ ʻ ʻ qonunining qabul qilinishi bilan me yoriy kuchga ega bo ldi (1998-yil 1 mayda ushbu qonunning yangi ʼ ʻ tahriri qabul qilindi). Ishsizlik inson manfaatlariga to g ridan to g ri ta sir qiladigan yirik ijtimoiy-iqtisodiy muammolardan biri ʻ ʻ ʻ ʻ ʼ hisoblanadi. Ish joyini yo qotish ko p kishilar uchun oilaviy turmush darajasining pasayishini, shaxsiy ʻ ʻ hayotining notinchligini keltirib chiqaradi, kishiga jiddiy ruhiy ta sir ko rsatadi. ʼ ʻ Amaldagi iqtisodiy hayotda Ishsizlik ish kuchi taklifining unga bo lgan ʻ talabdan oshib ketishi tarzida namoyon bo ladi. Ishsizlik sababi turlicha: texnika rivojlanish bilan mehnat unumdorligi ortadi, i.ch. kam ʻ mehnat talab bo lib qoladi. Iqtisodiyotda jami talab va taklif muvozanati buziladi, tovarlarga bozor ʻ talabining qisqarishi ish kuchiga talabni ham qisqartirib yuboradi, natijada ish kuchining bir qismi ortiqcha bo lib qoladi; iqtisodiyot rivojlanishi bilann malakali ish kuchiga talab oshib, malakasizlar kerak bo lmay ʻ ʻ qoladi; aholi ishchilarga nisbatan tez o sgan kezlarda, uning bir qismi ortiqcha bulib, ishsiz qoladi. ʻ

ISHSIZLIK TURLARI Ishsizlik sabablari Tsiklik omillar: Iqtisodiy tanazzullar va tanazzullar ishlab chiqarishni qisqartirish va ishdan bo'shatishga olib keladi. Strukturaviy o'zgarishlar: Iqtisodiyot tarkibidagi o'zgarishlar, texnologik taraqqiyot yoki iste'molchilarning xohish-istaklarining o'zgarishi ba'zi ishlarni eskirib qo'yishi mumkin. Mavsumiy o'zgarishlar: Ba'zi tarmoqlarda ishchi kuchiga bo'lgan talab qishloq xo'jaligi yoki turizm kabi yilning vaqtiga qarab o'zgarishi mumkin. Texnologik ishsizlik: Avtomatlashtirish va yangi texnologiyalarni joriy etish inson mehnatiga bo'lgan ehtiyojni kamaytirishi mumkin. Demografik omillar: Aholi va uning tuzilishi ham ishsizlik darajasiga ta'sir qilishi mumkin. Ta'lim va malakaning etishmasligi Ba'zi odamlar ma'lum bir ish uchun zarur ko'nikma yoki ma'lumotga ega emasligi sababli o'zlarini ishsiz qoldirishi mumkin. Shaxsiy sharoitlar: Salomatlik, oilaviy mas'uliyat yoki uy-joy bilan bog'liq muammolar kabi shaxsiy omillar sizning ishlash qobiliyatingizga ta'sir qilishi mumkin.Mehnat bozorida talab va taklif: mehnat bozorida talab va taklif o'rtasidagi nomutanosiblik ham ishsizlikka olib kelishi mumkin. 5

ish qidirish va xodimlar va ish beruvchilar o'rtasidagi muzokaralar bilan bog'liq bo'lgan vaqtinchalik ishsizlik. iqtisodiy faoliyat va ishlab chiqarishdagi tebranishlar natijasida yuzaga keladi. turli sohalarda ishchi kuchiga talabning mavsumiy tebranishlari bilan bog'liq.Friktsion ishsizlik ISHSIZLIK TURLARI: Tarkibiy ishsizlik Tsiklik (opportunistik) ishsizlik Mavsumiy ishsizlik ishchilar malakasi va mehnat bozori talablari o'rtasidagi mos kelmaslik natijasida yuzaga keladi. 6turli sabablarga ko'ra, masalan, mashg'ulot, dam olish yoki oilaviy sabablarga ko'ra ish qidirmayotgan odamlar.Ixtiyoriy ishsizlik

turli sabablarga ko'ra, masalan, mashg'ulot, dam olish yoki oilaviy sabablarga ko'ra ish qidirmayotgan odamlar.Ixtiyoriy ishsizlik ISHSIZLIK TURLARI: Yashirin ishsizlik Uzoq muddatli ishsizlik ishlashni hohlovchi, lekin istiqbol yo'qligi yoki boshqa sabablarga ko'ra ish izlamayotga n odamlar. uzoq vaqt davomida ishsiz bo'lgan odamlar 7mehnat bozorining ayrim kasblarga talabni kamaytirishi mumkin bo'lgan xususiyatlari. Kasb bo'yicha tarkibiy ishsizlik Ishsizlik muammosini hal qilish ko'pincha o'qitish, ish qidirishni qo'llab-quvvatlash, iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish va mehnat bozorini tartibga solishni o'z ichiga olgan kompleks yondashuvni talab qiladi.

ISHSIZLIK KO`P UCHRAYDIGAN MAMLAKATLAR Butun dunyoda ishsizlar mavjud. 2022- yilda ishsizlar darajasi eng yuqori va eng pas korsatgichlar 8Janubiy Afrika 34,9% Angola 34,1% Namibiya 33,3% Bosniya va Gertsegovina31,63% Falastin 27% Kosovo 25,8% Bagama orollari 25,6% Mozambik 25,04% Lesoto 24,7% Ko`rib turganingizdek ishsizlarning asosiy qismi Afrika malakatlariga tog`ri keladi. Bung sababi ishchi kuchiga talabning sustligi va ta`limning yetishmovchiligidir.

ISHSIZLIK JUDA PAST BO`LGAN MAMLAKATLAR Qatar 0,1% Belarus 0,2% Kambodja 0,31% Niger 0,7% Burundi0,8% Laos 1% Farer orollari 1,3% Myanma 1,79% Madagaskar 1,9% Lixtenshteyn 1,9% 9Korib turganingzidek Qatar birinch io`rinda. Bunda davlat bu ko`rsatgichga nefti va tabiy gazni eksport qilish orqali erishgan. Qora oltin va gaz sotish orqali yangi ish joylarini yaratgan. Kambodjada bo`lsa turizm va yengil sanoatga qaratganligi sababli davlat shu natijaga keladi.

AQSH 3,9% Xitoy 5% Yaponiy a 2,8% Germani ya 5,2% Hindisto n 6,9%IQTISODIYOTI KATTA BO`LGAN DAVLATLARDA ISHSIZLIK 10

Rossiya 4-6% Ukraina 9-10% Buyuk Britaniya 4,2% Fransiya 8,2% Italiya 9,2%IQTISODIYOTI KATTA BO`LGAN DAVLATLARDA ISHSIZLIK 11

O`ZBEKISTONDA ISHSIZLIK DARAJASI Statistikaga ko`ra O`zbekistonda 2022-yilning 1- yanvar holatida ishsizlik darajasi 9,6% tashkil etgan. Bu ko`rsatkich o`tgan yilnig shu sanasiga ko`ra 0,9%ga qisqargan. 2021-yilning dekabr oyida mehnat bozori taqiqotlari tomonidan mamlakatimiznig 108- ta shaxar va tumanlarida ijtimoiy so`rovnoma o`tkazilgan. Tadqiqotda 500 ta o`zini boshqarish o`rgnlari, 5000 ta uy hojaliklari va 26,5ming nafar fuqorolar qatnashgan. Bunga ko`ra iqtisodiyot tarmoqlarida band bo`lgan soni 13,5miliardan ortiq bo`lgan. Va ishga muqtojlar soni 1,5 millionga yaqin bo`lgan. 16-30 yoshgacha bo`lganlar orasida ishsizlar soni 15,1% Ayollar orasida bo`lsa 13,3%ligi aniqlanga 2021 dekabr yanvar oylariga ko`ra aholi bandligiga ko`maklashi markaziga qariyb 9mingga yaqin aholi ish so`rab brogan va ularning 4mingga yaqini ish bilan taminlangan. 12

Janubiy Afrika bilan o'ralgan Lesoto 2019 yilda dunyoda eng yuqori ishsizlik darajasiga ega edi. Shuningdek, u eng qashshoq davlatlardan biri. Jahon banki aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulotini (YaIM) 2018 yilda atigi 1299 dollarga baholadi. Lesoto kichik va tog'li mamlakat bo'lib, ilgari Buyuk Britaniyaning protektorati bo'lgan (1966 yilda o'z mustaqilligini e'lon qilgan). 20% dan yuqori, shuningdek daromadlar tengsizligi va qashshoqlik. Markaziy razvedka boshqarmasi ma'lumotlariga ko'ra, Evvatini va Mozambik ikkalasi ham o'ta qashshoqlikdan aziyat chekmoqda va OIV / OITS tarqalish darajasi bo'yicha dunyoda eng yuqori ko'rsatkichga ega. OIV / OITS tufayli mahsuldorlik sezilarli darajada pasaymoqda, chunki uy xo'jaliklari ish kuchini yo'qotmoqdalar.COVID-19 NING IQTISODIY TA'SIRI ВА ISHSIZLIK DARAJASI 13

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Iqtisodiyot fan va iqtisodiyot sifatida

Iqtisodiyot nazaryasi

Xufyona iqtisodiyot

Fan va iqtisodiyot

Iqtisodiyot fan sifatida