Mintaqada erkin iqtisodiy zonalar sanoat ishlab chiqarishning asosi sifatida - Iqtisodiyot - Slaydlar

Mintaqada erkin iqtisodiy zonalar sanoat ishlab chiqarishning asosi sifatida

Yuklangan vaqt:

28.10.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1026.84765625 KB

Ko'chirib olish

Mintaqada erkin iqtisodiy zonalar sanoat ishlab chiqarishning asosi sifatida

Reja  1.Erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etishning nazariy asoslari  2.Erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etishning maqsadi, vazifalari va turlari.  3.O’zbekistonda erkin iqtisodiy zonalarni yaratishda jahon tajribalari va sanoat ishlab chiqarishida erkin iqtisodiy zonalarning ahamiyati  4.O’zbekistonda erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etish imkoniyatlari va mavjud istiqbollar tahlili

Mavzuning dolzarbligi Bugungi kunda O’zbekiston iqtisodiyotining barqaror o’sishiga erishishning muhim yo’nalishlaridan biri barcha ichki manbalardan unumli foydalanish hamda xorijiy investitsiyalarni faol jalb etishdir.O’zbekiston iqtisodiyotining jahon xo’jaligi tizimiga integratsiyalashuvi sharoitida mamlakatimizda eksportga yo’naltirilgan iqtisodiy rivojlanish siyosatini amalga oshirish va eksportbop mahsulotlarni ishlab chiqarib xorijga eksport qilish va shuningdek import o’rnini bosuvchi yuqori texnologiyalarga asoslangan ishlab chiqarishni joriy qilishda erkin iqtisodiy zonalardan foydalanish, shuningdek,mamlakatimizda “ochiq eshiklar siyosatini” amalga oshirish hamda xorijiy sarmoyadorlarni jalb qilish borasida rivojlangan davlatlarning, ayniqsa, jahon xo’jaligida tezkor sur’atlarda rivojlangan mamlakatlarning tajribalaridan foydalanish zarur hisoblanadi .

Erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etishning nazariy asoslari Erkin iqtisodiy zonalar xo‘jalik yuritishning yangi shakillaridan biri bo‘lib, xalqaro maydonda 1950 – yillarning oxiri va 1960 – yillarning boshlarida paydo bo‘lgan. 1970 - yillarning o‘rtalariga kelib esa jahon maydonida keng ommalasha boshladi. Bunday xududlar dastlab sanoat ishlab chiqarishi rivojlangan mamlakatlar xisoblangan – AQSh, Yaponiya, Germaniya va Buyuk Britaniyada keyinchalik esa Polsha, Vengriya, Bolgariya kabi mamlakatlarda tashkil etildi. Erkin iqtisodiy zona – davlatlararo kelishuvlarga yoki maxsus qonunlarga muvofiq, xo’jalik va tashqi iqtisodiy faoliyat bilan shug’ullanish uchun imtiyozli soliq, moliya, bojxona va erkin valyuta konvertatsiya, huquqiy sharoitlar joriy qilanadigan joydir. Xorijiy va mahalliy tadbirkorlarni jalb etish maqsadlarida tashkil etiladi va ularda zarur ishlab chiqarish va ish yuritish infratuzilmasi barpo etiladi.

Erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etishning nazariy asoslari  Oʻzbekistonda Erkin iqtisodiy zonalar gʻoyasi milliy iqtisodiyot taraqqiyoti uchun ijobiy baholandi. Shu bois 1996 yilning 25 aprelda mamlakat parlamenti Oʻzbekiston Respublikasining "Erkin iqtisodiy zonalar toʻgʻrisida" qonunini qabul qildi. Bu qonun chet el investitsiyalari, savdo va sanoat sohalarining rivojlanishi, bu esa aholini ish bilan taʼminlashni yaxshilash uchun qulay sharoit yaratishga meʼyoriy huquqiy asos yaratildi.

 Erkin iqtisodiy zonalar jaxon miqyosida migratsiya qilib yurgan kapitallar uchun “qopqon" vazifasini o’taydi. Xorijiy kapitalni milliy iqtisodiyotga jalb qilishdan tashqari sanoat erkin iqtisodiy zonalarini yaratilishini 3 asosiy vazifa bilan bog‘laydilar: Sanoat eksportini rag’batlantirish va buning asosida valyuta mablag’larini qo’lga kiritish Bandlik darajasini oshirish Hududlardan xo’jalik yuritishning yangi metodlarini joriy qilish uchun sinov maydoni sifatida foydalanish

Erkin iqtisodiy zonalar turlari  Umuman olganda erkin iqtisodiy zonalarning 30 ga yaqin turi bo‘ladi. Ulardan keng tarqalganlari: erkin savdo zonalar, erkin bojxona, erkin ishlab chiqarish, erkin ilmiy – texnik zonalardir Erkin iqtisodiy zonalarning tashkiliy funksional strukturasi turli tumanligini jadvalda korshimiz mumkin:

O’zbekistonda erkin iqtisodiy zonalarning iqtisodiyotda tutgan o’rni  Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasida 24 ta maxsus iqtisodiy zonalar (MIZ) mavjud bo‘lib, ulardan 23 tasi sanoat , 1 tasi qishloq xo‘jaligi ixtisoslashgan.  2008-yildan 2022-yilgacha bo‘lgan davrda maxsus iqtisodiy zonalar hududlarida 3,2 milliard dollarlik jami 604 ta loyihalar amalga oshirildi. Umumiy summadan 896,9 mln dollarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar tashkil etadi. Loyihalar hisobiga 55 mingga yaqin yangi ish o‘rinlari yaratildi. Ushbu loyihalarning eng yirigi Angren EIZ (1038,2 mln dollarlik 84 ta loyiha), “Navoiy” EIZ (495,0 mln dollarlik 73 ta loyiha), “Urgut” EIZ (335,9 mln dollarlik 77 ta loyiha), va “Qo‘qon” EIZda (280,2 mln dollarlik 84 ta loyiha) amalga oshirildi.  2023 yil hozirgi davrga EIZ ishtirokchi korxonalar 13,7 trln so‘mlik 500 turdan ortiq sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarib, 283,1 mln dollarlik mahsulotlarni eksport qildilar, 2022-yildagi ko‘rsatkichga nisbatan 114 foizga oshdi.

Mamlakatimiz erkin iqtisodiy zonalarda bir necha xil tovar va mahsulotlar ishlab chiqariladi.Xususan, 2022-yil holatiga ko‘ra: Elektron mahsulotlar 8.8 % Rezina va plastmassa mahsulotlari 17.3 % Metallurgiya 15.2 % Boshqa tovarlar 31.5 %Oziq- ovqat 14.2 %Tayyor metal mahsulotlari 13 %

2024 yilda kutilayotgan natijalar prognozi 2024-yilda Respublikaning erkin iqtisodiy zonalarida qiymati 983,6 mln dollarlik 86 ta yangi investitsiya loyihalarini amalga oshirish rejalashtirilgan. Ushbu loyihalarni amalga oshirish natijasida 128 yangi turdagi sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yiladi va 13 ta ming yangi ish o‘rinlari yaratiladi.

Sirdaryo erkin iqtisodiy zonasi « Jizzax» Erkin Iqtisodiy Zonasi(2013 yilda tashkil etilgan) Sirdaryo viloyati Sirdaryo tumanidagi filiali va Sirdaryo viloyatining Yangiyer shahridagi kichik sanoat zonasi negizida tashkil etilgan. Sirdaryo» Erkin Iqtisodiy Zonasining faoliyat yuritish muddati 30 yilni tashkil etadi va bu muddat keyinchalik uzaytirilishi mumkin. EIZ faoliyat yuritadigan muddat davomida uning hududida alohida soliq va bojxona tartiblari amal qiladi. Sirdaryo viloyatining ishlab chiqarish va resurs salohiyatidan samarali foydalangan holda mahalliy mineral- xom ashyo resurslarini chuqur qayta ishlash va yuqori qo‘shilgan qiymatga ega raqobatbardosh, import o‘rnini bosadigan mahsulotlar ishlab chiqarilishini kengaytirish ko’zda tutilgan .

O’zbekiston Respublikasi hududidagi erkin iqtisodiy zonalar faoliyat ko’rsatish muddati 30 yilni tashkil etadi,bu muddat keyinchalik uzaytirilishi mumkinErkin iqtisodiy zonalarda ro’yhatdan o’tgan xo’jalik yurituvchi sub’yektlar ularga kiritilgan to’g’ridan to’g’ri investitsiyalar quyidagicha bo’lgan taqdirda soliqlardan imtiyozlar beriladi : - 3 million Aqsh dollardan 10 million Aqsh dollargacha -7 yilga; - 10 million Aqsh dollardan 30 million dollargacha-10 yilga. Keyingi 5-yil davomida foyda solig’i va yagona soliq to’lovi hajmi amaldagi stavkadan 50 foiz miqdorida belgilangan. - 30 million dollardan ortiq bo’lganda-15 yilga. Keyingi 10 yil davomida foyda solig’i va yagona soliq to’lovi hajmi amaldagi stavkadan 50 foiz miqdorida belgilanadi.

Xulosa Xulosa o'rnida aytish joizki,erkin iqtisodiy zonalar faoliyatini rivojlantirish bugungi kunda mamlakatimizning oldiga qo'ygan ustuvor vazifalardan biri bo'lib turibdi. Sababi hozirda respublikamizga yuqori Investitsiyalar oqimini olib kirish,shuningdek sharoiti og'ir bolgan hududlarni kompleks rivojlantirish,ish o'rinlarini ko’paytirish hamda iqtisodiyotimizni jadal sur'atda rivojlantirish va YalMda mazkur zonalarda yaratilgan mahsulotlar(ishlar,xizmatlar) ulushini oshirish zarur. Shuning uchun ham bu hududlarni rivojlantirish uchun hozirda mamlakatimizda qator ishlar amalga oshirilmoqda. Fikrimizcha,bu yo'nalishda qilinadigan ishlar talaygina va sohada kuzatilayotgan muammo va kamchiliklarni iloji boricha tezroq bartaraf etish zarur.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Sanoat ishlab chiqarishning asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvatlari

O'zbekistonda erkin va Maxsus iqtisodiy zonalar yaratilishi hamda ularning ahamiyati

Ishlab chiqarishning boshqaruv tizimida kadrlar ta’minoti

Iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish davrida sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish

Yangi O’zbekistonda iqtisodiy jarayonlarning falsafiy asosi