Menejment fanining predmeti, mazmuni va vazifalari - Iqtisodiyot - Slaydlar

Menejment fanining predmeti, mazmuni va vazifalari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

88.9013671875 KB

Ko'chirib olish

Menejment fanining predmeti, mazmuni va vazifalari Reja:  Menejment tushunchasi va uning xarakteristikasi.  Menejment turlari va darajalari.  Menejment qonun-qoidalari va tamoyillari.  Menejment fanining predmeti va usullari.

1. Menejment t ushunchasi va uning xarakteristikasi. “ Menejment” so’zi o’zbek tilida “boshqaruvni tashkil etish” ma’nosida tarjima qilinadi. Umumiy ma’noda menejmet:  Boshqaruv hokimiyati va san’ati;  Resurslarni boshqarish bo’yicha alohida mohirlik va ma’muriy ko’ninkmalarni bildiradi. Menejmen t- bu: Yuksak san’at va mahoratni talab qiluvchi tanlovMustaqil fan Faoliyat turi, vazifa Boshqaruv apparati yo organi Tashkilotni boshqaruv- chilarJarayon 0203 07

Menejment dastlab Amerikada kelgindilarning kelishi bilan paydo bo’lgan. U uy xo’jaligini tejab yuritish yoki jamiyatning rivojlanishi natijasida ko’plab mutaxassislklar, mhnat taqsimotlari paydo bo’lib, o’ziga xos faoliyat turi – boshqarishga ehtiyoj tug’ildi. Shunday qilib, menejment inson faoliyatining mustaqil turi – ishlab chiqarishno boshqarishga aylandi. Boshqaruv nazariyasining dastlabki kurtaklari Yuliy Sezar, Aleksandr Makedonskiy, Turkistonda esa o’rta asrda Amir Temur hukmronlik davridan shakllana boshlagan. Dastlabki paytlarda u oddiy bo’lib, asosan harbiy tavsifga ega edi.

U davrlarda boshqaruvchilar harbiy intizomni o’rnatish maqsadida xodimlarni jazo bilan qo’rqitish, har qanday buyruq va farmonlarga so’zsiz itoat etish kabi usullarni qo’llaganlar. Bunday boshqaruv mehnat resurslaridan foydalanish ulardan iloji boricha ko’proq qo’shimcha qiymat undirishning g’oyatda samarali usuli deb qaralgan, Amir Temur davrida markazlashgan, intizomli davlatning paydo bo’lganiga ham sarkardamizning o’z qo’l ostidagilarni “qo’rquv bilan umid o’rtasida ushlash” tamoyili bo’yicha boshqargani sabab bo’lgan. Kapitalistik tuzumining boshlang’ich davrida tadbirkor- mulk egasi o’zining shaxsiy tajribasiga tayanib ishlab chiqarishni boshqargan. XVIII asrning oxirlarida Angliyada bo’lgan sanoat to’ntaruvi boshqaruvga bo’lgan qiziqishni kuchaytiradi. Shu davrdan boshlab boshqaruv xodimlarini tayyorlashga alohida e’tibor berila boshladi.

XX asrning birinchi yarmida 4ta maktab boshqaruv g’oyasini rivojlantirish borasida aniq ishlar olib borganlar. Ular quyidagilar: Ilmiy menejment (1885-1920) Teylor, Emerson Mumtoz yoki ma’muriy menejment (1920-1950) Fayol, Veber “ Insoniy munosabatlar “ (1950- hozirgacha) Meyo, Laykert Miqdoriy, tizimli yoki zamonaviy menejment (1950-hozirgacha) Saymon, Duruker, Deyl 321106 34 28 02 06 06 34 24 01 32040A 06 34 140B 02 02 0D 06 34 2D 2E

2. Menejment turlari va darajalari. Quyidagi chizma menejment turlarini 2ta belgi (saviyasi (makro va mikroiqtisod) va uning xizmat sohasi) asosida aniqlaydi: Bir xil shakldagi menejment Umumiy menejment (makroiqtisod) Amaliy menejment Ishlab chiqarish menejmenti (mikroiqtisod) Texnologik menejment Strategik menejment Moliya menejmentiInnovatsion menejment Marketing menejmenti 1A 06 34 2A 06 320A 06 34 28 06 2D 06 02 06 3204040B18 06 02 06

Menejerning vazifasi – qobiliyatli odamlarni izlab topish va ular ijodiy mehnat qilishlari uchun qulay sharoit yaratish. Rahbar san’ati – bu xizmatchilarning harakatini tashkl etish va to’g’ri yo’lga boshlashdan iborat. G’arbiy mutaxassislarning fikriga ko’ra firmaning, korxonaning muvaffaqiyatli faoliyatining kaliti firma va korxonaning boshqaruvini samarali tashkil etishdadir. Bu boshqaruv zanjirini quyidagicha ifodalash mumkin: • Firma boshlig’ining harakati; • Ishlovchilar xulqi; • Jamoaning ishlab chiqarish faoliyati; • Firma ishining natijasi. Shunday qilib, boshqaruv tizimining asosiy bo’g’ini bu rahbarning, ya’ni firma menejerlarining bilimdonlik harakatidir.

Sifatli menejment ishlovchilarning faol munosabatini uyg’otadi, ularning o’zaro munosabati samarali ishlab chiqarish faoliyatiga aylanadi. Boshqaruv saviyasi piramidasi G’arbiy biznesda ma’lum boshqaruv tizimi ierarxik (darajama- darja bo’ysunish) qoidasi asosida ko’riladi. Ko’pchilik kompaniyalarda hukmronlikni, huquq va javobgarlikni aniq taqsimlanishi hamda har xil saviyadagi boshqaruvni o’zaro bir- biriga bo’ysunishi o’rin olgan. Oliy saviya O’rta saviya Asosiy (quyi) saviya 42 0A 42 0A 2A 34 0A

Har bir boshqaruv saviyasining o’ziga xos vazifa tarkibi, huquq vq mqjburiyatlari mavjud. Oliy saviyadagi menejerlar maqsad va siyosat shakllanadi. Yangi aksiyalar chiqarish, xorijiy filialar bunyod etish, raqobatchilar bilan bo’ladigan o’zaro munosabatlar, yangi bozorlarni o’rganish kabi masalalar hal etiladi. Bu hammasi strategik menejment deb ataladi. Ular kompaniyalarning aksiyalarini past narxda sotib olishda, o’zlarining nafaqalarini rasmiylashtirishda, sug’urtalashda, dam olish berishda maxsus imtiyozlarga ega. Oliy saviya ga prezident, vitse prezident, boshqaruv hay’ati raisi, di- rektorlar kiradi. Asosiy (quyi) saviya ga kichik jamoalar va guruhlar rahbarlari, brigada bosh- liqlari kiradi.O’rta saviya ga funksional bo’linmalar, filial rahbarlari, bo’lim boshliqlari kiradi. 42 27 26 18 26 0F 1413 12 10 2A 0A 27 10 0513 27 1613 0F 110E15 42 27 23 0F 40 1613 0F 0F 10

O’rta saviadagi rahbarlik tezkor rejalarni taraqqiyot toptirish va amalga oshirishga, oliy rahbarlik qabul qilgan qarorlarni amaliyotga o’tkazishga javobgardirlar. O’rta bo’g’in menejerlari rejalarni amalga oshirishda juda keng harakat erkinligiga ega. Masalan, ommaviy axborot vositasini reklama uchu ishlatishda, mahsulotni sotish uchun qancha xodm yollash kerakligini, anday dastgoh sotib olish kerakligini, ishlab chiqarishni taraqqiyot toptirish masalalari va boshqalar. Asosiy saviya – bu operatsion menejment saviyasidir. Bu saviyadagi menejerlar ishchi xizmatchilar ishi ustidan bevosita rahbarlik qiladilar. Ular asosan o’rta bo’g’in tayorlagan tezkor operativ rejalrni bajarish bilan shug’ullanadi.

3 . Menejment qonun-qoidalari va tamoyillari. Qonun va tamoyillarda menejmentning obyekti va subyekti o’rtasidagi obyektiv, muhim, takrorlanadigan, nisbiy, turg’un, aniqlik, mohiyat bilan umumiy bog’lanish va aloqadorlik o’z ifodasini topadi. Bu umumiy bog’lanishlar ma’lum shart-sharoitlarda voqealar rivojining yo’nalishi va xususiyatini belgilab beradi. Bundan ko’rinadiki, menejmentning qonun- qoidalari va tamoyillari hamma uchun majburiy bo’lgan me’yor, qoida, rasm-rusum, moyilliklar orqali tariflanishi va ifodalanishi mumkin: Ommani boshqarishga keng ko’lamda jalb qilishni, ishlarning kengash va maslahat bilan bajarilishini talab qiladi. 1. Demokratiyalash tamoyili 35 2E 07

Boshqarishning pag’onaligigiga asoslanadi. Bu tamoyil, bir tomondan, markaziy, ikkinchi tomondan esa viloyat, shahar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati va boshqaruv idoralarining vazifalarini aniq belgilashini talab qiladi. Samarasiz boshqaruv bo’g’inlari qanchalik ko’p bo’lsa, boshqaruv jarayoni shunchalik chigallashadi. Boshqaruv bo’g’inlari o’rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi, shartnomalarning bajarilishini tashkil hamda nazorat qiladi. 2. Ierarxiya tamoyili 3. Rejalashtirish tamoyili 39 07 45 1F 07

Boshqaruv tayinlangan shaxs tomonidan bajarilib, unda boshqariladigan obyekt, uning mol-mulki, pul mablag’lari ishonib topshiriladi. Bu boshqarishda jiddiy tartib va mehnat intizomini taminlaydi. Bunda “ko’plashib muhokama qilmoq keragu, lekin mas’uliyat bir kishida bo’lishi kerak” degan tamoyil amal qiladi. Menejerlardan chuqur bilimni, o’z sohasini, iqtisod, mantiq, ruhiyat, mehnat, matematika, chet tili, texnologiya kabi fanlarni yaxshi bilishni talab qiladi. Shu bilan birga uning saviyali tashkilotchi, tashabbuskor, g’oyalarga boy, izlanuvchan, bozor konyukturasini yaxshi biladigan, tavakkal qilishdan qo’rqmaydigan mutaxassis bo’lishni talab qiladi. 4. Yakka hokimlik tamoyili 5. Ilmiylik tamoyili 33 14 07 37 07

Topshiriqni berishda javobgar shaxslardan tasdiqlovchi javobni, topshiriqni tushunganligini so’rash kerak. Bu tamoyil boshqaruvchilarning javobgarligini nazarda tutadi. Bajaruvchanlik madaniyati past, mas’uliyatsiz rahbar korxona va xodimlar uchun yomon. Menejer uchun huquqiy javobgarlik o’ta yuqori bo’lishi kerak. 6. Qayta aloqalar tamoyili 7. Javobgarlik tamoyili 46 13 07 47 07

4. Menejment fanining predmeti va usullari. Boshqarish nazariyasi va amaliyoti; Boshqarish obyekti va subyekti; Boshqarish tamoyillari va usullari; Boshqarish madaniyati; Menejer va uning fazilatlari; Menejer reytingi; Boshqarishda kirishuvchanlik va qaror qabul qilish; Boshqarish vazifalari; Xodimlarni boshqarish; Ishlab chiqarishni boshqarish; Samaradorlikni boshqarish; O’z- o’zini boshqarish; Hududiy boshqarish va hokazolar. Menejment fanining predmeti: 02

Bu fanning mazmuni boshqaruv tizimi va boshqaruv obyekti orasidagi o’zaro munosabat bo’lib, uning asosiy vazifasi o’quvchilarga boshqaruvning zamonaviy usullarini rahbarlik san’ati sirlarini o’rganishdan iborat. Menejment fanining boshqaruv usullari: 2. Komp- leksli yonda -shuv 3. Tarkibi y yonda -shuv 4. Vaziyat -li yon- dashuv10. Sotsio- logik kuzatu v usuli 8. Kuza- tish usuli 6. Model- lashtiris h usuli 5. Integra tsion yonda- shuv9. Tajriba usuli 7. iqtisodi y- matem a-tik yon- dashuv1. Tizimli yonda- shuv 02 23 0F 170A 09 39 2F 11 1B 210A 45 28 1B 1B 210A 33 31 21110E09 12 35 2D 11 10 18 36 2F 07 170A 46 02 11 1409 37 320407 07 1B 0A 38 28 170A 47 0E 1B 06 13 1B 12 35 28 1B 0A

O'xshashlar

Loyiha boshqaruvi fanining predmeti va mazmuni

“Personalni boshqarish” fanining predmeti va vazifalari

Qishloq xo‘jaligi iqtisodiyoti fanining predmeti, metodi va vazifalari

Tijorat banklari resurslarini boshqarish fanining predmeti metodi va vazifalari

Xalqaro menejment fanining nazariy asoslari