Mahalliy byudjetlar daromadlari va xarajatlarini tartibga solish - Iqtisodiyot - Slaydlar

Mahalliy byudjetlar daromadlari va xarajatlarini tartibga solish

Yuklangan vaqt:

18.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

520.2490234375 KB

Ko'chirib olish

Toshkent moliya instituti «Moliya» kafedrasi TAQDIMOT Mahalliy byudjetlar daromadlari va xarajatlarini tartibga solish

Reja: 1. Mahalliy byudjet daromadlari tizimi 2. Mahalliy byudjet harajatlari tizimi 3. Byudjetlarning moliyaviy barqarorlikka erishishi 4. Byudjetlararo munosabatlarning shakllari 04/18/2024 2

04/18/2024 3O‘zbekiston Respublikasi hududida quyidagi soliqlar belgilanadi: 1) qo‘shilgan qiymat solig‘i; 2) aksiz solig‘i; 3) foyda solig‘i; 4) jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i; 5) yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq; 5 1 ) foydali qazilmalarni qazib olganlik uchun maxsus renta solig‘i; ( 6) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq; 7) mol-mulk solig‘i; 8) yer solig‘i; 9) ijtimoiy soliq.

04/18/2024 4Қорақалпоғистон Республикаси бюджетининг, вилоятлар ва Тошкент шаҳар маҳаллий бюджетларининг даромадларини шакллантириш 1) белгиланган нормативларга мувофиқ: фойда солиғи; жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи; акциз солиғи; ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ (бундан қурилиш материаллари бўйича ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ мустасно). 2) сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ; 3) мол-мулк солиғи; 4) ер солиғи; 5) қурилиш материаллари бўйича ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ; 6) айланмадан олинадиган солиқ; 7) юридик ва жисмоний шахслардан, шунингдек чет давлатлардан тушган қайтарилмайдиган пул тушумлари; 8) автотранспорт воситаларини сотиб олганлик ва (ёки) Ўзбекистон Республикаси ҳудудига вақтинчалик олиб кирганлик учун йиғим; 9) бошқа даромадлар ҳисобидан шакллантирилади.

 Бошқа даромадларга қонунчиликка мувофиқ Қорақалпоғистон Республикаси бюджетига, вилоятлар ва Тошкент шаҳар маҳаллий бюджетларига йўналтириладиган давлат даромадига ўтказилган мол- мулкни реализация қилишдан тушган тушумлар, белгиланган нормативлар бўйича давлат активларини жойлаштиришдан, фойдаланишга беришдан ва сотишдан олинган даромадлар, давлат божлари, йиғимлар, товон пуллари ва жарима санкциялари, эгасиз мол-мулкни, мерос ҳуқуқи бўйича давлат ихтиёрига ўтган мол-мулкни, ҳуқуқ бўйича давлат даромадига ўтказилиши лозим бўлган хазиналарни реализация қилишдан тушган тушумлар маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг улуши бўйича дивидендлар (даромадлар) ва қонунчиликка мувофиқ бошқа даромадлар киради.  Ўзбекистон Республикасининг республика бюджетидан ажратиладиган бюджетлараро трансфертлар Қорақалпоғистон Республикаси республика бюджетининг, вилоятлар вилоят бюджетларининг ва Тошкент шаҳри шаҳар бюджетининг даромадлари ҳисобланади.  Ўзбекистон Республикасининг республика бюджетига тушадиган айрим солиқлар ва бошқа даромадлар Қорақалпоғистон Республикасининг республика бюджетига, вилоятларнинг вилоят бюджетларига, Тошкент шаҳрининг шаҳар бюджетига қонунчиликда белгиланган миқдорларда ва тартибда тақсимланиши мумкин.  Солиқлар ва бошқа даромадлар белгиланган нормативларга мувофиқ Қорақалпоғистон Республикасининг республика бюджети, вилоятларнинг вилоят бюджетлари, Тошкент шаҳрининг шаҳар бюдж ети ҳамда туманлар ва шаҳарлар бюджетлари ўртасида қайта тақсимланиши мумкин. 04/18/2024 5

Byudjetlarning moliyaviy barqarorlikka erishishi va uni saqlab tura olishini davrlarga ajratishadi:  Joriy barqarorlik (byudjet yili davomida);  O’rta muddatli barqarorlik (2-5 yil);  Uzoq muddatli barqarorlik (5 va undan ortiq yil). 04/18/2024 6

 Byudjet barqarorligining joriy davrida, odatda, kassa uzilishlarini qoplay olish, bir byudjet yilida byudjet balansliligini ta’minlash, iqtisodiy konyunkturada o’zgarishlar sodir bo’lgan taqdirda operativ qarorlar qabul qila olish imkoniyatlariga ega bo’lish tushuniladi.  O’rta muddatli davrda byudjet barqarorligini baholashda hokimiyat organlarining faoliyati baholash, ularning byudjet ssudalarini bera olish qobiliyatini baholash hamda investitsion salohiyatiga e’tibor qaratiladi.  Ma’lum bir mahalliy hududiy birlikning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish strategiyasini ishlab chiqishda mahalliy byudjetning uzoq muddatdagi moliyaviy barqarorligi tahlil qilinadi, sababi bu tahlil byudjet holatiga salbiy ta’sir ko’rsatuvchi omillarni kamaytirish, byudjet barqarorligini oshirish yo’nalishlarini aniqlash imkonini beradi. 04/18/2024 7

Mahalliy byudjetning moliyaviy barqarorligi shartlari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:  Rivojlanish uchun xarajatlar va daromadlarning balanslashtirilganligi;  Byudjetning moliyaviy mustaqilligi va to’lovga qobiliyatliligi, ya’ni mahalliy organlarning hech qanday moliyaviy yordamsiz, byudjetga moliyaviy resurslarni mobilizatsiya qila olish qobiliyati  O’z majburiyatlarini to’liq va o’z vaqtida bajara olishi. 04/18/2024 8

04/18/2024 9Byudjet simmetriyasi ko’rsatkichlari Daromadlar potensiali ko’rsatkichlari Byudjetning ta’minlanganligi ko’rsatkichlari Mahalliy byudjetning joriy xarajatlarining byudjet daromadlari hajmiga mos bo’lishi Mahalliy byudjet jami daromadlari ichida o’z daromadlarining ulushi, % da Byudjetning balanslashtirilganligi – daromad va xarajatlarning muvofiqligi Mahalliy byudjetning defitsitliligi Aholi jon boshiga mahalliy byudjetning o’z daromadlari hajmi, rubl 1 ta aholiga nisbatan byudjetning ta’minlanganligi Byudjet strukturasida ijtimoiy-iqtisodiy xarajatlarning katta ulushni tashkil etishi Mahalliy byudjetning qarzdorligi hajmi ______ Byudjet daromadlari o’zgarishiga qarab ijtimoiy xarajatlarning elastikligiMahalliy byudjet barqarorligini aniqlash bo’yicha indikatorlar

 Қорақалпоғистон Республикасининг республика бюджети, вилоятларнинг вилоят бюджетлари ва Тошкент шаҳрининг шаҳар бюджетидан қуйидаги харажатлар амалга оширилади:  1) ижтимоий соҳа ва аҳолини ижтимоий қўллаб-қувватлаш харажатлари, шу жумладан:  умумий ўрта таълим, мактабдан ташқари таълим, педагог кадрлар малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш, бошқа ёрдамчи ва услубий таълим муассасаларини сақлаб туриш харажатлари;  болалар уйлари, давлат болалар шаҳарчаларини сақлаб туриш, қонунчиликда Қорақалпоғистон Республикасининг республика бюджетидан, вилоятларнинг вилоят бюджетлари ва Тошкент шаҳрининг шаҳар бюджетидан молиялаштирилиши назарда тутилган таълим тизимидаги ёрдамчи хизматлар ва мақсадли тадбирлар харажатлари;  Республика шошилинч тиббий ёрдам маркази филиалини, кўп тармоқли ва ихтисослаштирилган тиббиёт марказларини, ихтисослаштирилган касалхоналар ва диспансерларни, туғруқхоналар ва акушерлик мажмуаларини, тиббий ташхис қўйиш марказларини ҳамда ҳудудий санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги бошқармаларини, қон қуйиш хизмати ва суд-тиббиёт экспертизаси муассасаларини, Саломатлик ва тиббиёт статистикаси институти филиалини, ҳудудий соғлиқни сақлашни бошқариш органлари тасарруфидаги бошқа даволаш-профилактика муассасалари ва ёрдамчи ташкилотларни, тиббий-ижтимоий эксперт комиссияларини сақлаб туриш, шунингдек қонунчиликда Қорақалпоғистон Республикасининг республика бюджети, вилоятларнинг вилоят бюджетлари ва Тошкент шаҳрининг шаҳар бюджетидан молиялаштирилиши назарда тутилган хизматларга ҳақ тўлаш харажатлари; 04/18/2024 10

 қабул қилинган давлат дастурларига мувофиқ фуқароларнинг соғлиғини сақлаш тадбирларини амалга ошириш харажатлари;  ҳудудий маданият, жисмоний тарбия ва спортни бошқариш органлари тасарруфидаги маданият, жисмоний тарбия ва спорт муассасаларини сақлаб туриш, шунингдек маданият ва спортни ривожлантиришга доир мақсадли тадбирларни амалга ошириш харажатлари;  Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари тасарруфидаги архивларни сақлаб туриш харажатлари;  Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ҳамда Тошкент шаҳар ҳокимликлари тасарруфидаги кексалар ва ногиронлиги бўлган шахслар учун интернат уйлари, пансионатлари ва санаторийларини, ногиронлиги бўлган шахсларни реабилитация қилиш марказларини, бошқа муассасаларни сақлаб туриш харажатлари, шунингдек аҳолини ижтимоий муҳофаза қилишга доир мақсадли тадбирлар харажатлари;  шаҳар йўловчилар транспорти ташувчиларининг йўловчиларни ва багажни чекланган тарифлар бўйича ташиш, шунингдек алоҳида тоифадаги фуқароларни имтиёзли ташиш хизматларини кўрсатиш билан боғлиқ зарарларнинг ўрнини қоплаш харажатлари;  кам таъминланган оилаларга тўланадиган ижтимоий нафақалар, моддий ёрдам ҳамда табиий офатлардан жабрланган оилаларга моддий ёрдам.  04/18/2024 11

 иқтисодиёт харажатлари, шу жумладан:  қишлоқ хўжалиги ташкилотларини сақлаб туриш, шу жумладан ҳайвонлар касалликларига қарши курашувчи муассасалар хизматларига ҳақ тўлаш, ерларни рекультивация қилиш ишларини бажариш, шунингдек сув хўжалиги ташкилотларини сақлаб туриш;  уй-жой-коммунал хўжалиги объектларида таъмирлаш ишларини олиб бориш;  сув йўлларининг айрим техник участкаларини сақлаб туриш;  аҳоли пунктларини ободонлаштириш;  иссиқлик энергиясини ишлаб чиқарувчиларнинг аҳолига кўрсатилган иссиқлик таъминоти хизматлари учун пасайтирилган тарифларни қўллаш натижасида юзага келадиган зарарларининг ўрнини қоплаш харажатлари;  қонунчиликда назарда тутилган ўрмон хўжалигини, ўсимликлар карантинини сақлаб туриш харажатлари; 04/18/2024 12

 3) Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари буюртмачи бўлган марказлаштирилган инвестицияларни молиялаштириш харажатлари;  4) маҳаллий давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларини, шу жумладан:  Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгесини;  Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, Қорақалпоғистон Республикаси вазирликлари, давлат қўмиталари ва идоралари, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари, уларнинг бошқармалари ва бўлимларини ҳамда Қорақалпоғистон Республикасининг республика бюджети, вилоятларнинг вилоят бюджетлари ва Тошкент шаҳрининг шаҳар бюджети маблағлари ҳисобидан молиялаштирилиши назарда тутилган давлат бошқаруви органларининг бошқа ҳудудий бўлинмаларини сақлаб туриш харажатлари;  5) Қорақалпоғистон Республикаси республика бюджетининг, вилоятлар вилоят бюджетларининг ва Тошкент шаҳри шаҳар бюджетининг захира жамғармаларини шакллантириш харажатлари; 04/18/2024 13

 6) жамоат эҳтиёжлари учун ер участкаларининг олиб қўйилиши муносабати билан, шунингдек давлат органларининг ёки ушбу органлар мансабдор шахсларининг қонунга хилоф ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) натижасида юридик ва жисмоний шахсларга етказилган зарарнинг ўрнини қоплаш харажатлари;  6 1 ) ҳарбий-маъмурий секторга юклатилган тадбирларни ва вазифаларни амалга ошириш ва ҳал қилиш харажатлари.  6 2 ) давлат грантлари, субсидиялар ва ижтимоий буюртма шаклида нодавлат нотижорат ташкилотлари ҳамда фуқаролик жамиятининг бошқа институтлари фаолиятини давлат томонидан қўллаб-қувватлаш харажатлари;  7) Қорақалпоғистон Республикаси республика бюджетининг, вилоятлар вилоят бюджетларининг ва Тошкент шаҳри шаҳар бюджетининг маблағлари ҳисобидан молиялаштириладиган ташкилотлар ва тадбирларнинг харажатлари.  Қорақалпоғистон Республикасининг республика бюджетидан, вилоятларнинг вилоят бюджетларидан ва Тошкент шаҳрининг шаҳар бюджетидан туманлар ва шаҳарлар бюджетларига бюджет ссудалари, дотациялар, субвенциялар ўтказиб бериладиган даромадлар ва мақсадли ижтимоий трансфертлар ажратилиши мумкин. 04/18/2024 14

04/18/2024 15Бюджет тизими бюджетлари номутаносиблигини келтириб чиқарувчи омиллар Ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражасидаги фарқланиш Маҳаллий ҳокимият органлари бюджетлари даромад ваколатларининг харажат мажбуриятларига мувофиқ келмаслиги Бюджет орқали тартибга солиш механизмлари Ҳудудларнинг молиявий имкониятларини тенглаштириш учун хизмат қилувчи бюджетлараро трансфертларнинг ҳар хил турлариДавлат томонидан тартибга солиш Молиявий тартибга солиш Бюджет орқали тартибга солиш Алоҳида бюджет-cолиқ режимлари Меъёрий-ҳисоб китоб усуллариБюджетни тартибга солишни амалга ошириш механизмлари

Byudjetlararo munosabatlar (BK -20-bob)  turli darajadagi byudjetlar (masalan, respublika byudjeti bilan viloyat byudjeti) o’rtasidagi, shuningdek, davlat byudjeti bilan davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari o’rtasidagi tegishli byudjetlarni moliyaviy resurslar bilan ta’minlashga doir munosabatlardir 04/18/2024 16

04/18/2024 17Маҳаллий солиқлар, йиғимлар ва солиқ бўлмаган даромадлар (мол-мулк солиғи, ер солиғи, ягона ер солиғи, айрим турдаги товарлар билан чакана савдо қилиш ҳуқуқи ва айрим турдаги хизматлар кўрсатиш учун йиғим, юридик ва жисмоний шахслардан, шунингдек хорижий давлатлардан беғараз пул тушумлари, бозорлардан тушадиган даромадлар, бошқа даромадлар.Маҳаллий бюджетлар даромадлари Ўз даромадлари Бевосита хусусий (доимий) Тартибга солувчи даромадлар Бириктириладиган Бюджетлараро трансфертлар Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ, алоҳида турдаги тадбиркорлик фаолияти бўйича қатъий белгиланган солиқ, республикада ишлаб чиқарилаётган пивога акциз солиғи умумдавлат солиқлари ва бошқа мажбурий тўловлар, шунингдек солиқ бўлмаган тўловлар, улар бўйича бюджет тизими бюджетлари ўртасида ажратмалар нормативлари белгиланади ўтказиладиган даромадлар дотациялар субвенциялар, бюджет ссудалари, ўзаро ҳисоб-китоблар, мақсадли ижтимоий трансфертлар Ўзбекистон Республикаси маҳаллий бюджетлари даромадлари тузилиши

04/18/2024 18

04/18/2024 19Byudjetlararo munosabatlarni tashkil etish va boshqarish tizimida mahalliy byudjetlar rioya qilishi lozim bo’lgan cheklanishlar muhim ahamiyatga ega. Xususan, mahalliy byudjetlar byudjet qonunchiligiga ko’ra:  balanslashgan daromadlar va xarajatlar tizimiga ega bo’lishlari zarur;  mahalliy byudjetlarning haqiqatdagi taqchilligiga yo’l qo’yilmasligi lozim.

Davlat byudjeti mablag’larini turli darajadagi byudjetlar o’rtasida qayta taqsimlanishi  umumdavlat soliqlari va boshqa umumdavlat daromadlari bir qismi belgilangan tartibda o’rnatilgan me’yorlar asosida turli darajadagi byudjetlar o’rtasida taqsimlanadi  Bu daromadlar tartibga soluvchi daromadlar deb ataladi  Tartibga soluvchi daromadlardan mahalliy byudjetlarga ajratmalarning normativlari tegishincha QR Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari tomonidan tasdiqlanadi. 04/18/2024 20

Davlat byudjeti daromadlari va soliqlarining byudjet tizimi bo’g’inlari o’rtasida taqsimlanishi 04/18/2024 21Umumdavlat soliqlari Mahalliy soliqlar Mahalliy yig’imlar Respublika byudjeti Mahalliy byudjetlar1 2 3 4 65 7 300A0F0A140E 11 03020B0C 11 0D0C1A230C0A 1C121B 0E 060809080A0A 0E0C0F10 1E 21 22 26 52 53 54

04/18/2024 22

04/18/2024 23

04/18/2024 24Surxondaryo viloyati tumanlari va Termiz shahar mahalliy byudjetlariga umumdavlat soliqlar tushumlaridan ajratmalar NORMATIVLARI 88551510020Термиз шаҳри 100100100100100100Барча туманлар Акциз солиғиҚўшилга н қиймат солиғиЖисмоний шахслар даромад солиғиЯгона солиқ тўловидан Давлат бюджетига ажратма, микрофирмалар ва кичик корхоналар қўшилган ҳолдаСавдо ва умумий овқатланиш корхоналаридан ягона солиқдан давлат бюджетига ажратма Юридик шахсларни нг даромад (фойда) солиғиҲудудлар номи

04/18/2024 25Маҳаллий бюджетларнинг Ўзбекистон Республикаси маҳаллий бюджетларининг мустақиллиги коэффициенти бўйича тоифаланиши

04/18/2024 26 млрд сўм Т/ р Ҳудудлар номи Даромадлар* Харажатлар* * 1. Қорақалпоғистон Республикаси 2 356,2 3 874,2 2. Андижон вилояти 3 059,4 4 741,6 3. Бухоро вилояти 2 904,0 3 346,3 4. Жиззах вилояти 1 727,2 2 551,8 5. Қашқадарё вилояти 3 483,0 5 534,3 6. Навоий вилояти 2 186,3 2 186,3 7. Наманган вилояти 2 903,2 4 608,0 8. Самарқанд вилояти 3 955,8 4 963,8 9. Сурхондарё вилояти 2 466,9 4 453,9 1 0. Сирдарё вилояти*** 1 104,5 1 777,7 11 . Тошкент вилояти 4 378,9 4 378,9 1 2. Фарғона вилояти 4 242,5 5 619,9 1 3. Хоразм вилояти*** 2 220,6 3 067,2 1 4. Тошкент шаҳри**** 6 044,7 6 044,7 Жами 43 033,2 57 148,72022 йил учун Қорақалпоғистон Республикаси бюджетининг ва маҳаллий бюджетларининг даромадлари ва харажатлари прогнозлари

04/18/2024 27* Мобиль алоқа хизмати, тамаки ва алкоголь маҳсулотлари, шу жумладан пиво учун акциз солиғи тушумлари ҳисобдан ажаратиладиган маблағларни инобатга олган ҳолда ** Маҳаллий бюджетлар ҳисобидан сўндириладиган давлат қарзига хизмат кўрсатиш билан боғлиқ харажатларни инобатга олган ҳолда *** Давлат тиббий суғурта жамғармасига трансфертлар — 525,3 млрд сўм (шундан, Сирдарё вилояти — 522,3 млрд сўм, Хоразм вилояти — 3,0 млрд сўм) **** Сув таъминоти ва канализация тизимларини ривожлантириш жамғармасига трансфертлар − 18,7 млрд сўм

04/18/2024 28млрд сўм Т / р Ҳудудлар номи Сумма 1 . Қорақалпоғистон Республикаси 1 518,0 2 . Андижон вилояти 1 682,3 3 . Бухоро вилояти 442,3 4 . Жиззах вилояти 824,6 5 . Қашқадарё вилояти 2 051,3 6 . Наманган вилояти 1 704,8 7 . Самарқанд вилояти 1 008,0 8 . Сурхондарё вилояти 1 987,0 9 . Сирдарё вилояти 673,2 1 0 . Фарғона вилояти 1 377,4 1 1 . Хоразм вилояти 846,6 Жами 14 115,62022 йил учун Ўзбекистон Республикасининг республика бюджетидан Қорақалпоғистон Республикаси республика бюджетига ва вилоятларнингвилоят бюджетларига ажратиладиган тартибга солувчи бюджетлараро трансфертлар миқдорлари

Byudjetlararo munosabatlar byudjetlararo transfertlar yordamida amalga oshiriladi Byudjetlararo transfertlar (BK: 134-modda) — O’zR respublika byudjetidan QR byudjetiga, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy byudjetlariga, davlat maqsadli jamg’armalariga hamda buning aksicha o’tkaziladigan, shuningdek QR respublika byudjetidan, viloyatlarning viloyat byudjetlaridan va Toshkent shahrining shahar byudjetidan tumanlar va shaharlar byudjetlariga hamda buning aksicha o’tkaziladigan mablag’lar 2904/18/2024

Byudjetlararo transfertlar shakllari  dotatsiyalar - byudjet tizimi byudjetlariga ularning o’z daromadlari etishmagan taqdirda daromadlar bilan xarajatlar o’rtasidagi farqni qoplash uchun qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari;  subvensiyalar - muayyan maqsadlarga sarflash sharti bilan yuqori turuvchi byudjetdan quyi turuvchi byudjetga qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari;  byudjet ssudasi - qaytarish sharti bilan yuqori turuvchi byudjetdan quyi turuvchi byudjetga, shuningdek davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlariga ajratiladigan pul mablag’lari;  o’tkazib beriladigan daromadlar - tegishli ma’muriy-hududiy birlikda (masalan, biror tuman, shahar yoki viloyat hududida) shakllanadigan va yuqori turuvchi byudjetga o’tkaziladigan, keyinchalik ular qayerda shakllangan bo’lsa, o’sha ma’muriy-hududiy birlik byudjetiga o’tkazib beriladigan daromadlar;  o’zaro hisob-kitoblar bo’yicha mablag’lar - moliya yili mobaynida byudjetlar parametrlari o’zgarganda yuqori va quyi turuvchi byudjetlar o’rtasida yuzaga keladigan o’zaro pul munosabatlari. 04/18/2024 30

Guliston shahar mahalliy byudjetining biriktirilgan daromadlari tarkibi Ko’rsatkichlar 2018-yil 2019-yil 2020-yil mln. so’mda foizda mln. so’mda foizda mln. so’mda foizda Soliqlar jami: 45234,3 100 56284,4 100 22658,5 100 Tadbirkorlik faoliyatidan qat`iy soliq 5574,1 12,0 6788,7 12,06 6482,2 28,61 Boshqa mahalliy soliq va yig`imlar 15653,4 35,0 11979,9 21,28 3220,1 14,21 Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i 3900,5 8,62 1862,8 3,31 Foyda solig’iga qo’shib yuborildi - Mol-mulk solig’i 3663,9 8,10 4762,8 8,46 6741,7 29,75 Yer solig’i 1294,6 2,86 1899,2 3,37 3029,4 13,37 Benzin, dizel yoqilg’isi va siqilgan gaz uchun iste’mol solig’i 15548,6 34,37 23944,4 45,54 - - 04/18/2024 31

№ Umumdavlat soliqlari 2018-yil 2019-yil 2020-yil summa, mln. so’mda jamiga nisbatan %da summa, mln. so’mda jamiga nisbatan %da summa, mln. so’mda jamiga nisbata n %da Jami soliqlar 45234,3 100 56284,4 100 22658,5 100 1 Jismoniy shaxslardan daromad solig`i 7785,8 17,21 7768,2 13,80 12210,0 53,89 2 Yagona soliq to’lovidan byudjetga ajratmalar 9478,9 20,95 1744,7 3,10 3670,8 16,20 3 Yuridik shaxslardan foyda solig`i 19511,5 43,13 13876,6 24,65 3706,7 16,36 4 QQS 2616,8 5,78 199,6 0,35 - - 5 Aksiz solig’i 1656,3 3,66 82,2 0,15 - -Guliston shahar mahalliy byudjetining tartibga soluvchi daromadlari tarkibi 04/18/2024 32

Byudjet jarayonida quyidagilarga yo’l qo’yilmaydi:  O’zbekiston Respublikasi respublika byudjetining tumanlar va shaharlar byudjetlari bilan o’zaro munosabatlariga;  davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlarining tumanlar va shaharlar byudjetlari bilan o’zaro munosabatlariga;  QR respublika byudjetining, viloyatlar viloyat byudjetlarining va Toshkent shahri shahar byudjetining bir- biri bilan, shuningdek boshqa ma’muriy-hududiy birlikning tumanlari va shaharlari byudjetlari bilan o’zaro munosabatlariga;  tumanlar va shaharlar byudjetlari o’rtasida o’zaro munosabatlariga. 04/18/2024 33

04/18/2024 34Byudjet dotatsiyasi -  o’z daromadlari va byudjetni tartibga soluvchi boshqa mablag’lar etishmagan taqdirda quyi byudjetning xarajatlari bilan daromadlari o’rtasidagi farqni qoplash uchun yuqori byudjetdan quyi byudjetga qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari

04/18/2024 35Byudjet subvensiyasi -  qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda muayyan maqsadlarga sarflash sharti bilan yuqori byudjetdan quyi byudjetga qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’lari

04/18/2024 36Subvensiyalar va dotatsiyalarning miqdori quyidagilarga bog’liq:  hududlarning moliyaviy holatiga, jumladan, ularning o’z daromad bazalarining mustahkamligiga;  hududda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy, ekologik, demografik va boshqa umumdavlat vazifalari va dasturlari ko’lamiga;  hududlar bo’yicha tovar (ish, xizmat)lar qiymatidagi farqlarga;  hududlar aholisining soniga;  ushbu hududda joylashgan va tegishli byudjetdan mablag’ oluvchi tashkilotlarning byudjet ajratmalariga bo’lgan ehtiyojiga.

04/18/2024 37Byudjet ssudasi -  yuqori byudjetdan quyi byudjetga yoxud respublika byudjetidan rezident-yuridik shaxsga yoki chet el davlatiga qaytarish sharti bilan ajratiladigan mablag’

04/18/2024 38Xulosa o’rnida:  Mahalliy byudjetlar daromadlarini tartibga solishda ularning xarajatlarini kamaytirishga emas, daromadlarini ko’paytirishga intilish kerak.  Buning uchun hududiy iqtisodiyotni ko’tarish, ishlab chiqarishni rag’batlantirish, hududga iqtisodiy va ijtimoiy yo’nalishdagi xorijiy investitsiyalarni jalb qilish kerak.  Kichik biznes va hususiy tadbirkorlikning rivojlaniishiga maksimal darajada qulay shart-sharoit yaratish kerak

04/18/2024 39Jahon amaliyotida byudjet qurilishining bir qancha modellari mavjud:  1-model bo’yicha markaziy va mahalliy byudjetlar avtonom, o’zini mustaqil idora qilish huquqiga ega bo’lib, shu sababli ulardan har biri o’z xarajatlarini to’liq qoplay oladigan o’z daromad manbalariga ega.  2-model o’zining asosiy ko’rinishi bilan 1-modelga o’xshaydi, lekin markaziy byudjet mahalliy byudjetlarga nisbatan muayyan tartibga soluvchi ahamiyatga ega.  3-model barcha byudjetlarni yagona davlat byudjetiga birlashtirishni nazarda tutadi va har bir yuqori byudjet uchun tartibga soluvchi rol mustahkamlab beriladi.

04/18/2024 40Jahon tajribasiga ko’ra, byudjetlararo munosabatlar muammosi uchta savolni o’z ichiga oladi:  turli darajadagi byudjetlar o’rtasida daromadlarni taqsimlash;  xarajatlarni moliyalashtirish bo’yicha vakolatlarni chegaralash va belgilab berish;  bir darajadagi byudjetdan ikkinchi darajadagi byudjetga mablag’larni turli shaklda qayta taqsimlashni o’z ichiga oladigan byudjetlararo munosabatlarni amalga oshirish.

04/18/2024 41Jahon tajribasida daromadlarni taqsimlash vakolatining asosan uch shakli keng qo’llaniladi:  soliq manbalarini byudjetlararo taqsimlash va ulardan alohida foydalanish;  markaziy byudjet orqali daromadlarning bir qismini taqsimlash;  soliq olishda bir manbadan birgalikda foydalanish.

1. Nurmuxamedova B.I. Davlat byudjeti. O‘quv qo‘llanma. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2018. – 576 b. 2. Жиянова Н. Управление государственными финансами: Учебное пособие. – T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2019 г. – 384 стр. 3. Nurmuxamedova B., Xamdamov Sh. “Davlat moliyasi” fanidan o‘quv-uslubiy majmua. – T.: TMI, 2019 y. – 515 bet. 4. Fuqarolar uchun byudjet / O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi. –T.: 2022.-56 b. https://www.mf.uz 04/18/2024 42TAVSIYA ETILAYOTGAN ADABIYOTLAR 01 02

 www.gov.uz (O‘zbekiston Respublikasi hukumat portali).  www.mf.uz (O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi).  www.lex.uz (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy ba’zasi).  www.publicfinance.uz (O‘zbekistonda byudjet islohotlari loyihasi).  www.ziyonet.uz (O‘zbekiston Respublikasi axborot ta’lim tarmog‘i).  www.interfinance.uz (Toshkent moliya institutining “Xalqaro moliya va hisob” ilmiy elektron jurnali).  www.ziyonet.uz (O‘zbekiston Respublikasi axborot ta’lim tarmog‘i);  www.sciencedirect.com (Ilmiy maqolalar va kitoblar elektron kutubxonasi).  www. tfi .uz (Toshkent moliya institutining rasmiy sayti). 04/18/2024 43TAVSIYA ETILAYOTGAN FOYDALI SAYTLAR 01 71

44E’TIBORINGIZ USHUN RAHMAT!!! 04/18/2024

O'xshashlar

Investitsiya faoliyatini huquqiy tartibga solish

Ishlab chiqarish jarayonlarini ta'minlash va tartibga solish

Monopoliyalar, ularning amal qilishi va tartibga solish hususiyatlari.

Tashqi savdo faoliyatini bojxona orqali tartibga solish

Zamonaviy (amaliy) moliyaviy infratuzilma va moliyaviy tizimni tartibga solish