Lizing shartnomasi va lizing obekti bilan bog’liq risklar - Iqtisodiyot - Slaydlar

Lizing shartnomasi va lizing obekti bilan bog’liq risklar

Yuklangan vaqt:

19.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

876.9404296875 KB

Ko'chirib olish

L I Z I N G S H A R T N O M A S I V A L I Z I N G O B E K T I B I L A N B O G L I Q R I S K L A R’

REJA: • 1. Lizing haqida tushuncha • 2. Lizing shartnomasiga qo’yiladigan talablar • 3. Lizing obekti bilan bog’liq risklar.

• Lizing shartnomasi - moliya ijarasiga oid shartnoma. Lizing shartnomasi boʻyicha lizing beruvchi (ijaraga beruvchi) 1 taraf lizing oluvchi (ijaraga oluvchi) 2-taraf topshirigiga binoan ishlab chikaruvchi (sotuvchi) 3-taraf bilan undan oʻz mablagʻi hisobiga lizing oluvchi uchun mol-mulk sotib olish haqida kelishish majburiyatini; lizing oluvchi esa buning uchun lizing beruvchiga lizing toʻlovini toʻlash majburiyatini oladi. Lizing obʼyekti va subʼyektlari, lizing toʻlovi, lizing beruvchi va lizing oluvchining majburiyatlari, ularning hamda ishlab chiqaruvchi (sotuvchi)ning javobgarligiga oid qoidalar Oʻzbekiston Respublikasining FK va Oʻzbekiston Respublikasining "Lizing toʻgʻrisida"gi qonuni (1999-yil 14-aprel) da belgilangan. [

• Iqtisodiyot tushunchalariga kelsak, eng taniqli narsalardan biri lizing yoki moliyaviy lizing boshqa shaxsga ko'char va ko'chmas bo'lishi mumkin bo'lgan mol-mulkni ijaraga berish shartnomasiga kirish uchun berilgan. Ushbu turdagi shartnomalar lizing deb nomlanadi. • Odatda, a orqali tuziladigan shartnomalar lizing har doim sotib olish huquqiga ega ko'p marta bu narsa ijaraga olmoqchi bo'lgan shaxs tomonidan majburiy bo'lib qoladi. Ushbu turdagi shartnomalar tuzilganda, boshqa odam har doim oxir-oqibat yaxshi narsalarni sotib olishini kutadi.

“ Lizing toʼgʼrisida”gi qonunga koʼra, lizing predmetining saqlanishi hamda uning nobud boʼlishi, yoʼqolishi, buzilishi, oʼgʼirlanishi, muddatidan oldin ishdan chiqishi, uni oʼrnatish yoki ishlatishda yoʼl qoʼyilgan xatoliklar va boshqa mulkiy xavf-xatarlar boʼyicha javobgarlik lizing predmetini haqiqatda qabul qilish momentidan boshlab, agar lizing shartnomasida boshqa shart koʼzda tutilmagan boʼlsa, lizing oluvchiga yuklatiladi. Lizing predmetini sotib olish- sotish shartnomasi boʼyicha sotuvchi tomonidan majburiyatlarning bajarilmaslik xavfxatarlari va bu bilan bogʼliq boʼlgan zararlar, agar lizing shartnomasida boshqa shart koʼzda tutilmagan boʼlsa,lizing shartnomasining sotuvchini tanlagan tomoniga yuklatiladi. Lizing predmetining lizing shartnomasi boʼyicha ishlatish maqsadlariga mos kelmasligi bilan bogʼliq xavf-xatarlar va ular bilan bogʼliq zararlar, agar lizing shartnomasida boshqa shart koʼzda tutilmagan boʼlsa, lizing predmetini tanlagan tomonga yuklatiladi. 1 Oʼzbekiston Respublikasining 1999 yil 14 apreldagi “Lizing toʼgʼrisida”gi qonuni. Lizing kompaniyalari oʼzlarining faoliyatlarida duch keladigan barcha xavf-xatarlarni 2 ta katta guruhga boʼlish mumkin: - umumiy, yaʼni barcha korxonalar duch keladigan xavf-xatarlar; - xususiy, yaʼni faqat lizing faoliyati bilan bogʼliq xavf-xatarlar.

Umumiy xavf-xatarlarga siyosiy, makroiqtisodiy, huquqiy va soliq bilan bogʼliq. xavf-xatarlar kiradi. Lizing faoliyatining xususiy xavf-xatarlariga loyiha va lizing predmetiga bogʼliq xavf- xatarlar, moliyalashtirish va lizing toʼlovlarini toʼlamaslik kabi xavf-xatarlar kiradi. Loyiha xavf-xatarlari lizing loyihalarining moliyaviy nuqtai nazardan va lizing oluvchining sotish qobiliyati nuqtai nazaridan taʼminlanganligiga bogʼliqdir. Ushbu turdagi xavf-xatarni pasaytirish uchun lizing beruvchi lizing oluvchining investitsion loyihasini yoki biznes rejasini, uning kelajakdagi pul oqimlarini, mahsulot sotish boʼyicha shartnomalarini, baho strategiyasini va boshqalarni chuqur va har tomonlama tahlil qilishi lozim. Lizing faoliyatidagi xavf-xatarlarni quyidagicha guruhlash mumkin.

L i z i n g m u l k i n i q a y t a r m a s l i k r i s k i b a r c h a l i z i n g k e l i s h u v l a r i d a m a v j u d b o ʼ l a d i . L i z i n g m u l k i l i z i n g b e r u v c h i g a t e g i s h l i b o ʼ l i s h i g a q a r a m a y , a m a l d a g i q o n u n c h i l i k k a k o ʼ r a u n i m a j b u r i y r a v i s h d a o l i b q o ʼ y i b b o ʼ l m a y d i . B u t u r d a g i r i s k n i l i z i n g o l u v c h i n i n g “ v i j d o n l i ” e k a n l i g i n i l i z i n g k e l i s h u v i n i n g h u q u q i y t o m o n l a r i n i p u x t a i s h l a b c h i q i s h v o s i t a s i d a t a h l i l e t i s h h a m d a t a ʼ m i n l a s h n i n g s a m a r a l i s x e m a s i n i c h u q u r i s h l a b c h i q i s h o r q a l i k a m a y t i r i s h m u m k i n . L i z i n g p r e d m e t i n i y o ʼ q o t i s h b i l a n b o g ʼ l i q r i s k n i l i z i n g m u l k i n i s u g ʼ u r t a l a s h o r q a l i s a m a r a l i t a r z d a p a s a y t i r i s h m u m k i n . I k k i l a m c h i b o z o r d a s o t a o l m a s l i k r i s k i n i l i z i n g b e r u v c h i v a y e t k a z i b b e r u v c h i l a r o r a s i d a m u l k n i q a y t a s o t i b o l i s h y o k i q a y t a s o t i s h h a q i d a s h a r t n o m a t u z i s h o r q a l i m i n i m a l l a s h t i r i s h m u m k i n .

LIZINGNI MOLIYALASHTIRISH • Shubhasiz, buning asosiy afzalliklaridan biri ijara shartnomalarining turi Siz qo'shimcha mablag 'sarflamasdan 100% moliyalashtirishingiz mumkin. • Xuddi shu diapazonda ham kamchiliklardan biri shundaki, kelishilgan muddatdan oldin shartnomani bekor qilish mumkin emas va kelishilgan mahsulotning oxirgi siljishi ham bo'lmaydi. • Mulkni sotib olishga kirish uchun ijaraga beruvchi bilan shartnoma tuzilishi kerak. Ya'ni agar menda bo'lsa lizing shartnomasi Bu 6 yil davom etadi, lekin men o'z mol-mulkimni 3 yil ichida sotmoqchiman, menga buni ijaraga beradigan kompaniya yoki shaxsga o'z roziligini berishlari kerak. Bunday holda, muddatidan oldin bekor qilishni amalga oshirish uchun avtorizatsiya berilishi mumkin. Odatda muddatidan oldin bekor qilingan taqdirda hisobga olinishi kerak bo'lgan talablarni shartnomada ko'rish mumkin. • Bepul amortizatsiya . Erkin amortizatsiyaning ushbu turi odatda daromadlar to'g'risidagi deklaratsiyada keltirilgan korporativ soliq orqali amalga oshiriladi. Ushbu turdagi kutilgan chegirma soliq to'lash bilan o'z vaqtida haqiqiy soliq tejashga yo'l qo'ymasdan o'zgartirilishi mumkin. • Jismoniy shaxslarga kelsak, ushbu turdagi moliyalashtirish mutaxassislar eng ko'p tavsiya qiladigan mablag 'emas, chunki u QQS o'zgarishi mumkin. Bu odam immobilizatsiya xarajatlarini ancha qimmatga tushishiga olib kelishi mumkin, masalan, odatdagi mablag 'iste'mol krediti orqali berilgandan ko'ra.

Natijasida Oʼzbekistonda Yevropa tajribasidan farq qiluvchi amaliyot yuzaga keldi, yaʼni lizing oluvchi lizing kelishuvini amalga oshirish uchun lizing beruvchiga kafolat taqdim etishi lozim. Lizing kompaniyala rining amaliy faoliyatini oʼrganish asosida aniqlangan lizing kompaniyalari lizing oluvchilardan talab etayotgan quyidagi shartlarni alohida ajratish mumkin: · mijoz tomonidan mulk qiymatining bir qismini oldindan toʼlash (mulk qiymatining 30–50%) va buni mulkni sotib olish yoki lizing oluvchiga jarima sanktsiyasini berishda eʼtiborga olish; · lizing toʼlovlarini toʼlashni kechiktirganlik uchun va lizing shartnomasining amal qilish muddati yakunida mulkni sotib olishdan bosh tortganlik uchun jarima sanktsiyalarining mavjudligi; · jihozni va toʼlov toʼlamaslik xavfini sugʼurtalash.

• Moliyaviy lizing shartnomasida lizing beruvchi va lizing oluvchi bilan bir qatorda operativ lizingda mavjud bo'lmagan qo'shimcha ishtirokchi - lizingga olingan mulkni sotuvchi ham kiradi. Moliyaviy lizing, operatsion lizing uchun. Mulkni va uning ishlab chiqaruvchisini (sotuvchisini) tanlashning imtiyozli huquqi foydalanuvchiga tegishli. Bundan tashqari, lizing beruvchi mol-mulkni sotuvchiga uni lizing uchun maxsus sotib olinayotganligi to'g'risida xabardor qilishi shart. Operatsion lizingda mulk sotuvchisi mustaqil rol o'ynamaydi yoki shunchaki yo’q. • Operatsion lizingdan farqli o'laroq, moliyaviy lizing lizing oluvchiga xaridor bilan bir xil huquq va majburiyatlarni beradi. Lizing beruvchining faqat mol-mulk uchun haq to'lash majburiyati va sotuvchi bilan oldi-sotdi shartnomasini bekor qilish huquqi bor. Operatsion lizing shartnomasi bo'yicha lizing beruvchi lizing oluvchi oldida mulkdan foydalanishga to'sqinlik qiladigan barcha kamchiliklar uchun javobgar bo'ladi. Moliyaviy lizing shartnomasi bo'yicha lizing beruvchi o'tkazib yuborilgan mol-mulkning kamchiliklari, shuningdek lizing ob'ektidan foydalanish jarayonida fuqarolarning hayoti va sog'lig'iga etkazilgan zarar uchun foydalanuvchi oldida javobgar bo'lmaydi. foydalanuvchi va uchinchi shaxslar. Shuningdek, lizing beruvchi bajarishdan butunlay ozoddir kafolat majburiyatlari lizing bitimi ob'ektidagi nuqsonlarni aniqlash bilan bog'liq. Bu majburiyat mol-mulkni ishlab chiqaruvchi (yetkazib beruvchi) zimmasiga yuklanadi va lizing oluvchi bevosita unga kamchiliklarni bartaraf etish talabi bilan murojaat qiladi.

S h u n i t a ʼ k i d l a s h l o z i m k i , j a h o n a m a l i y o t i d a s u g ʼ u r t a l a s h i n v e s t i t s i y a k i r i t i s h n i k a f o l a t l a s h v a h i m o y a q i l i s h n i n g e n g t a ʼ s i r c h a n u s u l l a r i d a n h i s o b l a n a d i . M o l i y a v i y r i s k l a r l i z i n g s h a r t n o m a s i i s h t i r o k c h i l a r i k e l i s h u v i a s o s i d a s u g ʼ u r t a q i l i n i s h i m u m k i n v a u m a j b u r i y x a r a k t e r g a e g a e m a s . B i z n i n g f i k r i m i z c h a , l i z i n g o l u v c h i l i z i n g m u l k i d a n f o y d a l a n i s h d a v o m i d a y u z a g a k e l a d i g a n i n s o n l a r h a y o t i g a v a s o g ʼ l i g i g a x a v f s o l u v c h i h o l a t l a r n i n g k e l i b c h i q m a s l i g i b i l a n b o g ʼ l i q m a j b u r i y a t i n i h a m s u g ʼ u r t a l a s h i z a r u r b o ʼ l i b , b u n i l i z i n g s h a r t n o m a s i d a h a m a l o h i d a q a y d e t i s h m a q s a d g a m u v o f i q h i s o b l a n a d i a s o s a n l i z i n g o b ʼ e k t i s u g ʼ u r t a q i l i n m o q d a . T a d q i q o t l a r n a t i j a s i d a o l i n g a n m a ʼ l u m o t l a r g a k o ʼ r a , l i z i n g o b ʼ e k t i b o ʼ l g a n m u l k s u g ʼ u r t a q i l i n g a n s h a r t n o m a l a r s a l m o g ʼ i j a m i t u z i l g a n s h a r t n o m a l a r n i n g 9 0 % i n i , l i z i n g o p e r a t s i y a l a r i d a g i m o l i y a v i y r i s k l a r s u g ʼ u r t a q i l i n g a n s h a r t n o m a l a r s o n i e s a 2 % n i t a s h k i l q i l m o q d a .

Foiz riskini kamaytirishga lizing shartnomasida bank foiz stavkasi oʼzgargan taqdirda lizing toʼlovlari miqdorini qayta koʼrib chiqish imkoniyati borligi toʼgʼrisida izoh kiritish orqali erishish mumkin. Bunda lizing toʼlovlari miqdorini har 3 oyda bir martadan koʼp boʼlmagan holda oʼzgartirish mumkinligini esda tutish lozim. Valyuta riskini minimallashtirish usullaridan biriga lizing toʼlovlari bogʼlanadigan valyuta bilan kreditlash valyutasi mosligini taʼminlash kiradi. Lizing toʼlovlarini toʼlamaslik riski lizing kompaniyalari oʼz faoliyatlarida duch keladigan eng jiddiy riskdir. Ushbu turdagi riskni pasaytirishning eng samarali usuli uni sugʼurtalash hisoblanadi. Birinchi navbatda, lizing oluvchining kredit qobiliyatini kompleks tahlil qilishga eʼtibor qaratish lozimdir. Lizing faoliyati bilan bogʼliq risklarni pasaytirishning eng samarali usullaridan biri lizing kelishuvlarining qoʼshimcha taʼminoti hisoblanadi. Lizing obʼekti lizing kelishuvining asosiy, lekin yagona boʼlmagan taʼminotidir. Lizing kelishuvi taʼminotini taʼminlashning qoʼshimcha usullariga lizing oluvchi toʼlaydigan boʼnak, yuridik va jismoniy shaxslarning kafolatlari, yetkazib beruvchi tomonidan qayta sotib olish boʼyicha kafolatlar, garovga mulk qoʼyish kiradi. Koʼpchilik lizing kompaniyalarining faoliyatini oʼrganish lizing beruvchi uchun quyidagi asosiy xatarlarni aniqlash imkonini berdi: ·

E TIBORINGIZ UCHUN’ RAXMAT!

O'xshashlar

Lizing va lizing operatsiyalari

Lizing operatsiyalari hisobi

Lizing moliyalashtirish manbai sifatida

Investitsiyalarni moliyalashtirishning lizing mexanizmi 2

Iqtisodiy siyosat obekti, predmet va metodikasi