Klastеr yondashuvi asosida sanoat korxonalarining innovatsion rivojlanish mеxanizmini takomillashtirish (konchilik korxonalari misolida) - Iqtisodiyot - Slaydlar

Klastеr yondashuvi asosida sanoat korxonalarining innovatsion rivojlanish mеxanizmini takomillashtirish (konchilik korxonalari misolida)

Yuklangan vaqt:

28.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2800.32421875 KB

Ko'chirib olish

KLASTЕR YONDASHUVI ASOSIDA SANOAT KORXONALARINING INNOVATSION RIVOJLANISH MЕXANIZMINI TAKOMILLASHTIRISH (KONCHILIK KORXONALARI MISOLIDA)

KIRISH O‘ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI PRЕZIDЕNTINING FARMONI 2022-2026 YILLARGA MO‘LJALLANGAN YANGI O‘ZBЕKISTONNING TARAQQIYOT STRATЕGIYASI TO‘G‘RISIDA “ Iqtisodiyot tarmoqlarida barqaror yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash orqali kelgusi besh yilda aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulotni- 1,6 baravar va 2030 yilga borib aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromadni 4 ming AQSH dollaridan oshirish hamda «daromadi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar» qatoriga kirish uchun zamin yaratish.” Toshkent sh., 2022 yil 28 yanvar, PF-60-son

MAVZUNING DOLZARBLIGI Mamlakatimizni barqaror rivojlanishini ta’minlash metallurgiya majmuasi bilan bevosita bog‘liq. Klaster siyosatining muhim vazifasi yangi texnologiyalarni joriy etish va sanoatni qayta jihozlash uchun shart-sharoit yaratishdan iborat. Zamonaviy kon-metallurgiya sanoatining shakllanishi va rivojlanishining o‘ziga xosligi mamlakatning barqaror ijtimoy-iqtisodiy rivojlanishi bilan mutanosib bo‘lgan ushbu sohani davlat tomonidan tartibga solishning aniq tizimini yaratishni taqozo etadi .

Kon-metallurgiya sanoati misolida klaster yondashuvi asosida sanoat korxonalarining innovatsion faolligini oshirish mexanizmini takomillashtirish bo‘yicha ilmiy takliflar va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.TADQIQOTNING MAQSADI

Tadqiqot obyekti sifatida: "Olmaliq KMK" AJning negizidagi kon-metallurgiya innovatsion klasterini yaratish va rivojlantirishning iqtisodiy- tashkiliy jarayonlari hisoblanadi .TADQIQOTNING OBYEKTI

Metallurgiya sanoati korxonalarining innovatsion klaster doirasidagi innovatsion faoliyati jarayoni bilan bog‘liq iqtisodiy munosabatlar hisoblanadi. TADQIQOTNING PREDMETI

TADQIQOT MAQSADLARIDAN KELIB CHIQQAN HOLDA QUYIDAGI VAZIFALAR QO‘YILGAN :  kon-metallurgiya sanoatida innovatsion faoliyatning moxiyati va innovatsion faoliyatning o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlashga turli yondashuvlarni tahlil qilish;  metallurgiya sanoatining innovatsion faoliyatining hozirgi holatini tahlil qilish va sanoatning rivojlanish tendentsiyalarini baholash;  taklif qilinayotgan Toshkent viloyatidagi innovatsion kon-metallurgiya klasteri misolida ushbu klaster samaradorligini baholash metodikasini ishlab chiqish;  Toshkent viloyatida kon-metallurgiya klasterini yaratish algoritmini ishlab chiqish;  metallurgiya korxonalarining innovatsion salohiyatini ekonometrik asosda baholash;  kon-metallurgiya sanoatini klaster yondashuvi asosida rivojlantirish strategiyasining modeli va muqobil stsenariysini ishlab chiqish.

TADQIQOTNING 1 – ILMIY YANGILIGI Mintaqaviy innovatsion klaster loyihasining iqtisodiy samaradorligini baholash yondashuvi mahalliy loyihaning qo‘shimcha qiymatni birlashtirish orqali umumiy qo‘shilgan qiymatni shakllantirishga ko‘ra takomillashtirilgan

Kon-metallurgiya klasteri davlat institutlar bizn e s Davlatning boshqaruv organlari Hududiy boshqaruv organlari Mahalliy boshqaruv organlari Bank va moliya institutlari Ta’lim muassasalari Ilmiy tekshirish tashkilotlariTovar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchi tashkilotlar KLASTER YADROSI Qazib olish va boyitish Temir rudasini qayta ishlash Uskunalarni ta’mirlash va ishlab chiqarishMetalldan mahsulotlar ishlab chiqarish iste’molchilar

HUDUDIY INNOVATSION KLASTER LOYIHASI IQTISODIY SAMARADORLIGINI BAHOLASH BOSQICHLARI  1-bosqichida HIKL va LIKL qatnashchilar tarkibini shakllantirish;  2-bosqichda HIKL va uning tarkibidagi LIKL sinegretik samarasini aniqlash;  3-bosqichda Boshqaruv qarorlarining moslashuvchanlik samarasini baholash amalga oshiriladi. Ushbu bosqichni amalga oshirish, mohiyatan, real optsionlar usulidan foydalangan holda qaror qabul qilishga, ya'ni loyiha ishtirokchilari uchun real variantlarning turlarini aniqlash, shuningdek, ular baholash uchun o‘ziga xos modelni tanlashga o‘tishni anglatadi.  4-bosqichi HIKL umumiy qo‘shilgan qiymatini shakllantirish va uning faoliyati

HIKL umumiy qo’shilgan qiymatini shakllantirish va uning faoliyatini optimal shartlarini tanlash HIKL umumiy qo‘shilgan qiymatini (NPVsof) hisob-kitob qilish Maksimal qo‘shilgan qiymat mezoni asosida hududiy klaster loyihasi faoliyatining optimal shartlarini tanlash Qarorni amalga oshirish (qarorni ijrochilarga yetkazish, qarorni ijro etish), qarorning amalga oshirish natijalarini baholash va nazorat qilishMuqobil variantlarni baholash (LIKLfaoliyat shartlari va tarkibi turli variantlarida HIKL ga tegishli NPVsof taqqoslash) HIKLoptimal variantini tanlash (NPVsof maksimal qiymatli variant tanlash) HIKL iqtisodiy samaradorligini baholash

TADQIQOTNING 2 – ILMIY YANGILIGI klasterni tashkil etishni baholash tizimiga muvofiq innovasion klaster faoliyati samaradorligini baholash yondashuvi klasterning beshta asosiy xususiyatlarini hisobga olgan mezonlar asosida takomillashtirilgan;

YARATILAYOTGAN KLASTER FAOLIYATI SAMARADORLIGINI BAHOLASH TIZIMI Ta’rifni baholash mezonlari Ta’rifga ta’sir koeffitsi- yenti (Ki) Mezonlarga ta’sir etuvchi omillar Baholash metodologiyasi 1 2 3 4 1. Raqobatbardosh korxonalarning mavjudligi (N1) k1–korxonalarning hozirgi rivojlanish salohiyatini aniqlash 0,4 – ishlab chiqarish quvvatlarining o‘rtacha yuklash darajasi To‘liq yuklangan korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot (xizmatlar) hajmini oshirish koeffitsiyentini hisoblash k2–klaster korxonalarining mintaqa sanoatiga ta’siri 0,4 – ichki bozorning gulushi Tarmoqda mahsulot (xizmat) ishlab chiqarish hajmida ishlab chiqarilgan mahsulot (xizmat)ning umumiy hajmini hisoblash. k3 – tarmoqdagi klaster korxonalari imidji 0,2 – klaster korxonalarining ishbilarmonlik faolligi darajasi; – klaster korxonalarining faoliyat ko‘rsatish tajribasi Ekspert tekshiruvi 2. Innovatsion loyihalarni amalga oshirish (N2) k4 –tarmoqning innovatsionlik darajasi 0,5 – klaster yaratilgandan keyin tarmoqda yangiliklar sonining o‘sishi; – yangi texnologiyalarni joriy etish Korxonalar faoliyatini jonlantirishni baholash, yangi texnologiyalarga sarmoya kiritish uchun bo‘sh mablag‘larni ko‘paytirish Klaster tashkil etilgandan so‘ng sohadagi innovatsiyalar sonining ekspert bahosi k5 – yangi texnologiyalarni tijoratlashtirish 0,5 – yangi texnologiyalarni tijoratlashtirish uchun resurslarningmavjudligi Yangi texnologiyalarni ishlab chiqish va joriy etish uchun zarur infratuzilmaning mavjudligini baholash

TARMOQNING IQTISODIY KO’RSATKICHLARINING O’SISHI (N3) 3. Tarmoqning iqtisodiy ko‘rsatkichlarining o‘sishi (N3) k6–ish (xizmatlar) hajmi 0,4 – klaster korxonalaridagi ishlar (xizmatlar) hajmining tarmoqdagi umumiy ish (xizmatlar) hajmidagi ulushining o‘sishi Ishlar (xizmatlar) hajmining salohiyati klasterni yaratishda nazarda tutilgan shart- sharoitlarni yaratishda aniqlanadi, ya’ni korxonaning hozirgi paytdagi salohiyati, shuningdek, birlashganda uni qanchalik oshirishga qodirligi aniqlanadi. k7 – tarmoqda band bo‘lganlar soni 0,3 – klaster korxonalarida band bo‘lganlarsoniningtarm oqda band bo‘lganlarumumiysonid agiulushiningo‘sishi Korxonada band bo‘lganlar sonining o‘sish koeffitsiyenti o‘tgan yillar dinamikasidan kelib chiqqan holda ishlab chiqarish hajmlarining o‘sishiga qarab hisoblanadi.Klaster tashkil etilgandan keyin ishlab chiqarishning prognoz qilingan hajmiga muvofiq, klasterga kiritilgan korxonalarda band bo‘lganlar soni hisoblanadi. k8 – asosiy kapitalga investisiyalar hajmi 0,3 – klaster korxonalarining asosiy fondlarini yangilanishi; – yangi qurilishlaro rqalimintaqaga investisiyalar hajmini oshirish Korxonalarning asosiy fondlarni ko‘paytirishga yo‘naltirilgan shaxsiy mablag‘lari hajmi baholanadi

KLASTER A'ZOLARI OʻRTASIDAGI ALOQALAR VA OʻZARO TA'SIRLARNING MAVJUDLIGI (N4) 4. Klaster a’zolari o‘rtasidagi aloqalar va o‘zaro ta’sirlarning mavjudligi (N4) k9 – hamkorlik darajasi 0,4 – klaster korxonalarining hamkorlikning zarur darajasiga erishish qobiliyati Harbir ishtirokchining hamkorligi ekspert darajasida turli mezonlar bo’yicha baholanadi. Olingan qiymat o’rtacha ko’rsatkichdan yuqori bo’lsa, klaster a’zolari doirasidagi hamkorlik rivojlangan deb tahmin qilish mumkin va klasterning tashkil etilishi a’zolar o’rtasidagi hamkorlik darajasini oshirishga ijobiy ta’sir ko’rsatadi, degan xulosaga kelishimiz mumkin. k10–klasterni rivojlantirish uchun zarur bo’lgan infratuzilmani yaratish 0,3 – zarur infratuzilmani yaratish imkoniyati Ekspert baho k11–boshqaruvning yangi darajasiga chiqish 0,3 – klaster korxonalari rahbarlarining boshqaruvning yuqori darajasiga erishish qobiliyati 5. Klaster a’zolarining geografik yaqinligi, klaster a’zolarini to’g’ri tanlash va ularning soni (N5) k12–klaster a’zolarining geografik yaqinligi 0,5 – klaster a’zolarining hududiy joylashuvi Klastera’zolariningyaqin joylashganligi baholanadi k13–klaster a’zolarini to’g’ri tanlash va ularning soni 0,5 – ichki bozorda maksimal ulushga ega bo’lgan korxonalarning minimal sonini tanlash Harbir korxonaning tarmoqdagi ulushi baholanadi (ko’rsatkichlar bo’yicha: ishlab chiqarish hajmi, korxonadagi band bo’lganlar soni)

TOSHKENT VILOYATIDA INNOVATSION KON-METALLURGIYA KLASTERINI YARATISH SAMARADORLIGINI BAHOLASH Ta’rif Mezonlar bo’yicha ball Ball miqdorining asosi Yaratilayotgan klaster samaradorligi yo’nalishlarini baholash (Ni) 1 2 3 4 N1 k1 = 10 Tanlangan korxonalarning quvvatlardan foydalanish darajasi o’rtacha 57%, korxonalarning rivojlanish salohiyatini oshirish 1,43 ni tashkil etadi. Korxonalar sezilarli rivojlanish potensialiga ega, ya’ni eng yuqori ball berish uchun sabablar mavjud N1 = 10·0,4 + 10·0,4 + 10·0,2 = 10k2 = 10 Barcha korxonalarning ichki bozordagi ulushi 23,1 foizni tashkil etadi, klaster birlashmasi to’liq quvvat bilan tashkil etilgandan so’ng u 33 foizgacha oshishi mumkin. k3 = 10 Tanlangan korxonalarning o’rtacha yoshi 46yil.Tanlangan korxonalarning ishbilarmonlik faolligi o’rtacha tarmoqdagi o’rtacha ko’rsatkichdan yuqori. Mutaxassislarning fikricha, klaster tashkil etilishi Toshkent viloyatining zamonaviy talablarga javob beradigan yuqori sifatli metallurgiya sanoati mahsulotlari bilan ta’minlovchi hudud sifatida sarmoyaviy jozibadorligini oshirishga xizmat qiladi. N2 k4 = 5 Ekspert guruhining so’roviga ko’ra, konchilik korxonalari faoliyati faollashgani, hamkorlik darajasi oshishi bilan metallurgiyada eng yangi materiallar, yangi texnologiyalar ishlab chiqarishni ham faollashtirishi mumkin, bunda klaster yaratish, ko’rsatkichga sezilarli ta’sir ko’rsatishi bashorat qilinadi. Konchiliksanoati iqtisodiyotning yuqori texnologiyali tarmoqlariga kiradi va shuning uchun klaster yaratishinnovasiyalar soniga bevosita ta’siri prognoz qilinmoqda. N2 = 5·0,5 + 5·0,5 = 5 k5 = 5 Klaster mexanizmi innovatsion ishlanmalarni amalga oshirish uchun resurslarga ega bo’lgan ilmiy muassasalar, qo’llab- quvvatlovchi infratuzilma, ilmiy ishlanmalarni tijoratlashtirishga hissa qo’shadigan organlar bilan o’zaro hamkorlikni o’z ichiga oladi. Konchilik yo’nalishidagi ilmiy muassasalar - Xususan, Moskva po’lat va qotishmalar institutining (MISiS)Milliy tadqiqot texnologik universiteti filiali joylashgan Toshkent viloyatiga kelsak, bu ko’rsatkich tegishli darajada nomayon bo’ladi

N3 k6 = 10 Tanlangan korxonalar tomonidan sanoatning umumiy hajmida bajarilgan ishlar hajmi 23,1 foizni tashkil etadi. Korxonalarning rivojlanish salohiyatini oshirishni qo’llagan holda, klaster tashkil etilgandan keyin o’sish sur’ati 33 foizni tashkil etadi. N3 = 10·0,4 + 10·0,3 + 10·0,3 = 10k7 = 10 Ishlar hajmining o’sishi hisobiga xodimlar sonining o’rtacha o’sish sur’ati har bir korxona uchun ish soni va hajmining o’sishining uch yillik dinamikasi asosida hisoblab chiqilgan va 1,26 ga teng. Olingan koeffisiyentlarni qo’llab, bajarilgan ishlar hajmining 1,43 barobar o’sishini hisobga olgan holda, biz quyidagi natijaga erishamiz: klasterning tashkil etilishi korxonada ishchilar sonining 13% ga o’sishiga ta’sir qiladi. k8 = 10 Investisiyalar hajmiga konchilik sanoati korxonalarining hududiy mansubligidan qat’i nazar, Toshkent viloyati hududida foydalanishga topshirilgan ob’yektlar kirgani tufayli, klaster yaratishning ushbu ko’rsatkichga sezilarli ta’siri bashorat qilinadi. Klaster korxonalarining asosiy fondlarini yangilash hisobiga ko’rsatkich oshadi. N4 k9 = 10 Klaster a’zolari doirasidagi hamkorlik darajasini baholash uchun biz har bir a’zoning hamkorligini 5 mezon bo’yicha baholaymiz:yetkazib beruvchi korxonalar bilan o’zaro hamkorlik, iste’molchi korxonalar bilan o’zaro hamkorlik, moliya institutlari bilan o’zaro hamkorlik, uchinchi tomon tashkilotlari bilan o’zaro hamkorlik, muvofiqlashtiruvchi kengash darajasida o’zaro hamkorlik. O’rtacha ball 3,14 (mumkin 5 balldan), demak klasterning tashkil etilishi uning a’zolari o’rtasidagi hamkorlik darajasini sezilarli darajada oshiradi. N4 = 10·0,4 + 10·0,3 + 10·0,3 = 10 k10 = 10 Klasterning tashkil etilishi zarur infratuzilmani yaratish bo’yicha tashabbuslar sonini oshiradi, hokimiyat organlari faoliyatini faollashtiradi. Klaster tarkibiga kiruvchi moliya institutlari Toshkent viloyati kon-metallurgiya korxonalarining tender, auksionlarda ishtirok etishda garov bazasi bo’yicha raqobatbardoshligini oshirishga sezilarli ta’sir ko’rsatadi; konsalting xizmatlarini ko’rsatuvchi tashkilotlar mahsulot marketingini ta’minlashga katta hissa qo’shadi; loyihalash tashkilotlari yangi konlarni o’zlashtirish jarayonini tezlashtiradi. Klaster tashkil etilishining ushbu ko’rsatkichga va umuman metallurgiya sanoatining rivojlanishiga sezilarli ta’siri prognoz qilinmoqda. k11 = 10 Klasterdagi korxonalar o’zlarining ishbilarmonlik faolligini oshiradilar, rahbarlar o’z tafakkurini o’zgartiradilar, bu esa birgalikda korxonalarning yangi, yuqori rivojlanish darajasiga chiqishiga yordam beradi. N5 k12 = 10 Klasterning barcha a’zolari Toshkent viloyati kon-metallurgiya sanoati korxonalari hisoblanadi N5 = 10·0,5 + 10·0,5 = 10 k13 = 10 Potensial klaster ishtirokchilari sifatida 5 ta korxona tanlab olindi, bu esa Toshkent viloyatidagi kon-metallurgiya korxonalari umumiy sonining 2,3 foizini tashkil etadi. Toshkent viloyatida bajarilgan ishlar umumiy hajmida klaster korxonalari mahsulotining ulushi 23,1 foizni, klaster tarkibiga kiruvchi kon-metallurgiya korxonalari xodimlari sonining Toshkent viloyatida konchilik sanoatida ishlaydiganlar umumiy sonidagi ulushi 33,4 foizni tashkil etadi, bu esa klaster a’zolari va ularning soni to’g’ri tanlanganligini isbotlaydi.

Samaradorlik ko‘rsatkichini (Ef) hisoblash mumkin bo‘lgan 10 balldan 9 ball natija berdi: E f O‘zbekistonning Toshkent viloyati metallurgiya sanoatida taklif etilayotgan klasterni yaratish samaradorligini baholash natijasi boshqa mezonlar bo‘yicha olingan yuqori ball tufayli klaster yaratish samaradorligini ko‘rsatadi. Ushbu yangilik “Olmaliq KMK” Ajni istiqbolda rivojlantirish strategiyasi va prognoz ko‘rsatkichlarini ishlab chiqishda foydalanilgan(“Olmaliq KMK“ AJning 2023-yil 21-sentyabrdagi 1077-son ma’lumotnomasi). Taklifning joriy etilishi ichki imkoniyatlarni qo‘shimcha jalb qilish hisobiga 2028-yilgacha innovatsion rivojlanish samaradorligini muayyan darajada oshirishga xizmat qiladi.

Innovatsion kon-metallurgiya klasterining potensial yadrosini aniqlash uchun korrelyatsiya-regressiya modelini yaratish uchun dastlabki ma'lumotlar (milliard soʻm) Olmaliq kon- metallurgiya kombinati "O‘zmetkombinat" AJ Toshkent quyma mexanika zavodi Nodir metallar va qattiq qotishmalar ishlab chiqarish bo‘yicha ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi Y 30758,3 5629,728 250,0 354,0 X1 18837,5 2,395 350,0 214,0 X2 15836,7 306,0 2748,0 0,712 X3 39,1 187,0 0,3 136,2 X4 0,0057 0,0045 0,004 0,005 X5 12991,21 919,339 10,0 346,175 X6 0,687 433,00 0,5 0,095 X7 5359,2 1472,0 0,3 1,2 X8 17312,7 221,144 200,0 - X9 2021,5 1224,435 10,0 0,238 X10 5309,53 1567,435 - 292,83 X11 30758,3 5629,728 250,0 354,0

Taqdim etilgan modellar va aniqlangan regressiya tahlili tenglamalari asosida Toshkent viloyatining keltirilgan korxonalari innovatsion kon-metallurgiya klasterini shakllantirish uchun katta imkoniyatlarga ega dеgan xulosani beradi. Tahlil natijalari shuni ko‘rsatdiki, “Olmaliq KMK” AJ ancha yuqori ko‘rsatkichlarga ega bo‘lib, uning mintaqadagi innovasion kon-metallurgiya klasteri "o‘zagi"ga aylanishiga xizmat qilmoqda. Bundan tashqari, barcha boshqa korxonalarning hududiy yaqinligi mintaqada innovasion kon-metallurgiya klasterini shakllantirishning yaqqol belgilari va shart-sharoitlarini ko‘rsatadi.

TADQIQOTNING 3 – ILMIY YANGILIGI Innovatsion kon-metallurgiya klasterini uning tashkiliy va iqtisodiy imkoniyatlarini hisobga olgan mualliflik algoritmiga muvofiq shakllantirish maqsadga muvofiqligi asoslangan

Kon-metallurgiya klasterini shakllantirish va faoliyatini tartibga solish jarayonlarini boshqarish organi Toshkent viloyati iqtisodiyotining ijtimoiy-iqtisodiy tahlili Viloyat sanoat majmuasining mahsulotlar hajmini shakllantirishdagi metallurgiya sanoatining o’rni va rolini baholash Viloyat metallurgiya sanoatining uning ayrim sohalarida klasterlarni yaratish imkoniyatlarini aniqlash (mis sanoati, rangli metallar, nodir va noyob metallar, metall konstruksiyalarni ishlab chiqarish va h.k.) Klasterni yaratishning imkoniyatlarini baholash Tarmoq faoliyati yo’nalishlarining biri bo‘yicha hududiy innovatsion kon- metallutgiya klasterini yaratish bo‘yicha qaror qabul qilish Innovatsion kon-metallutgiya klasterini tuzilmaviy tarkibini aniqlash Kelajak istiqbolda klaster samaradorligini prognoz qilish Klasterni yaratish Imkoniyatyo’q haToshkent viloyatida kon-metallurgiya klasterini yaratish algoritmi

TADQIQOTNING 4 – ILMIY YANGILIGI 2023-2028 yillarda “Olmaliq KMK” aksiyadorlik jamiyatini rivojlantirishning asosiy prognoz ko’rsatkichlari ishlab chiqilgan.

“ Olmaliq kon-metallurgiya kombinati” AJ sof tushumi va unga ta’sir etuvchi omillar boʻyicha koʻp omilli ekonometrik model tuzildi. U quyidagi koʻrinishga ega: Bunda: R- determinatsiya koeffitsiyenti shuni koʻrsatadiki, “Olmaliq kon-metallurgiya kombinati” AJni sof tushumining 82,1 foizi koʻp omilli ekonometrik modelga kiritilgan omillarga bogʻliq ekanligini namoyon etadi

Aniqlangan regressiya tenglamasining umumiy sifatini aniqlashda determinatsiya koeffitsiyentidan (R2) foydalaniladi, ushbu koʻrsatkich quyidagi formula yordamida hisoblanadi:          n i i n i i i y y y y R 1 2 1 2 2 ) ˆ ( 1 Bunda: yi - natijaviy koʻrsatkichning kuzatilgan miqdorlari; Y - natijaviy koʻrsatkichning oʻrtacha arifmetik qiymati; Y - natijaviy koʻrsatkichning aniqlangan, prognozlashtirilgan, tekislangan miqdorlari; n – kuzatilayotgan davrlar soni.

“ Olmaliq kon-metallurgiya kombinati” AJ ni sof tushumining 2023-2028 yillardagi prognoz koʻrsatkichlari (mlrd.soʻm) Ushbu prognoz natijalari “Olmaliq KMK” OAJ faoliyatiga kiritildi (“Olmaliq KMK” OAJ 2023 yil 21 sentyabrdagi 1077-sonli ma'lumotnoma). Ushbu taklifning amaliyotga joriy etilishi korxonaning 2028 yilgacha innovatsion rivojlanishining oʻsish zaxiralarini 1,25 martaga oshirishi imkonini beradi.2023_1 2023 2024_1 2024 2025_1 2025 2026_1 2026 2027_1 2027 2028_1 20282 6 ,8 6 7 .7 29 266,0 31 878,2 34 689,1 36 258,3 38 375,3

XULOSA  Innovatsion klasterlarni ishlab chiqarish subyektlarini integratsiyalashuvining maxsus shakli sifatida, ularni tahlil qilish yondashuvlarini iqtisodiy asoslagan holda quyidagi asosiy afzalliklarini aniqlash imkonini berdi: integratsion boshlanish, innovatsion faoliyatning faollashuvi, korxonalar faoliyati samaradorligini oshirish, hudud imidjini shakllantirish, hududda ijtimoiy munosabatlarni rivojlantirish.  Klaster uchun baza sifatida yuqori texnologiyali tarmoqlararo sanoat korxonalaridan foydalanish va klaster subyektlarining innovatsion jarayonlarining texnologik asoslarini tashkil etuvchi va ta’minlovchi kompleks innovatsion faoliyatini rivojlantirish maqsadga muvofiqligi. Hududlar va butun mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga xizmat qilayotgan sanoat majmuasining klasterlashuvi mamlakatimiz sanoatining innovatsion mahsulotlarini jahon bozorlariga olib chiqishga xizmat qiladi.  OKMK va NKMK negizida Toshkent va Navoiy viloyatlarida metallurgiyani rivojlantirish strategiyasi, bizning fikrimizcha, ham tarmoq, ham hududiy jihatdan klasterli yondashuv asosida belgilanishi kerak. O’zbekistonda jahon andozalari darajasidagi metallurgiya klasterlarini shakllantirish allaqachon boshlangan bo’lib, ularning o’zagini Toshkent viloyatida joylashgan yirik vertikal integratsiyalashgan xoldinglar tashkil etadi.  Metallurgiya sanoatini rivojlantirish istiqbollari va kon-metallurgiya innovasion klasterini yaratish nuqtai nazaridan eng istiqbolli hududlardan biri Toshkent viloyatidir. Viloyat O’zbekistonning eng investision jozibador hududlaridan biri hisoblanadi. O’zbekistonning Toshkent viloyatida kon-metallurgiya innovasion klasterining tashkil etilishi ham sanoat salohiyati bo’yicha Toshkent viloyatining hududlar orasida 3-o’rinni egallab, O’zbekistonda sanoat yuksalishining lokomotivi bo’lgani bilan bog’liq.

 Toshkent viloyatida metallurgiya innovatsion klasterini shakllantirish Toshkent metallurgiya majmuasining yirik ishlab chiqarish bazasi bo’lgan “Olmaliq KMK” AJ, O’zmetkombinat” AJ, “Nodir metallar va qattiq qotishmalar ishlab chiqarish bӯyicha ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi ” MCHJ, Toshkent quyma mexanika zavodi , Toshkent metallurgiya kombinati kabi yirik ishlab chiqarish quvvatlarining va rangli metallarni qazib olish va ishlab chiqarish bo’yicha Ingichka, Qo’ytash va Olmaliq komplekslari bilan ishlab chiqarish aloqalari mavjudligi tufayli imkoniyat yaratadi.  Xududiy-ishlab chiqarish integratsiyasini tashkiliy loyihalashning amaliy muammolarini hal qilish uchun, Toshkent viloyatida metallurgiya sanoatini rivojlantirish uchun klaster yondashuvidan (klaster nazariyasi) foydalanish kerak, bu esa ko’rib chiqilayotgan metallurgiya sanoati va umuman mintaqa iqtisodiyotining raqobatbardosh ustunliklarini oshiradi.  Klaster siyosatini amalga oshirishning umumiy qabul qilingan xususiyatlarini hisobga olgan holda va innovasion klaster faoliyatini baholashning mavjud uslubiy yondashuvlarini chuqur o’rganib, innovatsion klaster faoliyatini baholash uslubiyoti ishlab chiqildi, unga ko’ra, klasterning har bir nomlangan xususiyatlari uchun muallif ularni baholash mezonlarini taklif qilgan.  Oʻzbekistonning Toshkent viloyati metallurgiya sanoatida taklif etilayotgan klaster samaradorligini baholash natijasi boshqa mezonlar boʻyicha olingan yuqori ball tufayli klaster yaratish samaradorligini koʻrsatadi.  Toshkent viloyati metallurgiya sanoatida klasterning asosiy maqsadi klaster ishtirokchilarining resurslarini birlashtirish natijasida erishiladigan sinergik samara hisobiga korxonalarning raqobatbardoshligini oshirishdan iborat boʻladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

Toshkent viloyatidagi rangli metallarning yirik konlari № Konning nomi Metallnomi Miqdori, t Ishlab chiqarish miqdori, t Zahirani qayta ishlash davri, yil 1 Kalmakir Mis 6 1500 000 148 000 41 2 Kalmakir Oltin 1 300 15 86 3 Yoshlik-1 Mis 45 000 000 148 000 305 4 Yoshlik-1 Oltin 5 384 15 360 5 Sari-Cheku Mis 856 000 000 4 000 000 214 6 Uch-Quloch Mis 51 500 000 500 000 103 7 Kovuldi Oltin-mis 15 525 000 345 000 45 8 Koch Buloq Oltin-mis 240 000 40 000 6 9 Qizil Olma Oltin-mis 620 000 100 000 62

Toshkent viloyatining temir rudasi zahiralari Konlarning nomlanishi Manzili Kategoriyalar bo’yicha balans zaxiralari, million tonna Ta’rif KategoriyaV+S 1 KategoriyaS 2 Syurenata Toshkent viloyati, Surenat tog’lari 3 603,0 5 037,0 Skarn-magnetit rudalari. O’rtacha tarkib 31,7% (B + C1 toifasi uchun); — 33,4% (C2 toifasida). Shavazsoy Toshkent viloyati, Chotqol tog’lari 121,8 1,6 Kon turi — lityum slyudalardir. Litiy oksidning o’rtacha miqdori 0,58% ni tashkil qiladi. Kushsoy Toshkent viloyati, Chotqalo-Qurama tog’lari 231,0 Oltin-kvars va kam sulfidli rudalar. O’rtacha miqdori 7,22 g/t. Qayrag’ochKatta bog’ uchastkasi Toshkent viloyati, Chotqal-Qurama tog’lari 1 974,0 Oltin-kvars-sulfid rudalari. O’rtacha miqdori 10,61 g/t. Kumush qatnashadi (zaxiralari - 7,0 t). Guldaramin ruda koni (Shamatjon uchastkasi) Toshkent viloyati, Chotqal-Qurama tog’lari 216,0 868,0 Oltin-kvas va oltin-sulfid-kvas rudalari. O’rtacha tarkib - 8,64 g/t (B+C1 toifasi bo’yicha); — 6,83 g/t (C2 toifasi bo’yicha).

“ Olmaliq KMK” AJ faoliyatining 2021 yil uchun asosiy samaradorlik ko’rsatkichlari № Ko’rsatkich Solishtirma og’irlik Prognoz (maqsadli) qiymat Haqiqiy qiymat Bajarilish foizi Asosiy samaradorlik ko’rsatkichi (Key Performance Indicator) 1 Aktivlarning daromadliligi 17 0,02 0,1187 593,5 100,895 2 Mutlaq likvidlik koeffisiyenti 20 0,4 0,412 102,9 20,583 3 Moliyaviy mustaqillik koeffisiyenti 17 10 3,257 32,6 5,536 4 Kreditorlik qarzlarining kunlarda aylanmasi 15 90 154,039 58,4 8,764 5 Debitorlik qarzlarining kunlarda aylanmasi 15 90 16,708 538,7 80,801 6 Qoplash (to’lov qobiliyati) nisbati 15 1,5 1,932 128,8 19,320 7 Dividend daromadi 0,5 0,5 - - - 8 Debitorlik qarzlarining qisqarish ko’rsatkichi (belgilangan vazifada %da) 0,5 100 - - - Integral koeffisiyent 100 235,89

Kon-metallurgiya sanoati rivojlanishining jahon iqtisodiyotidagi mavjud modellari “ Mahalliy ishtirokchi” Ochiq ichki bozor va ichki yo’naltirilgan milliy ishlab chiqarish “ Global ishtirokchi ” Ochiq ichki bozor va eksportga yo’naltirilgan milliy ishlab chiqarish “ Mahalliy monopolist” Yopiq ichki bozor va milliy ishlab chiqarish ichki bozorga yo‘naltirilgan ishlab chiqarish " Global eksportchi" Yopiq ichki bozor va eksportga yo‘naltirilgan milliy ishlab chiqarishPast YuqoriEksport/Ichki bozor Ispaniya Argentina Germaniya Braziliya Xindiston Rossiya Janubiy Koreya AQSH Xitoy Yaponiya

Oʻzbekiston kon-metallurgiya sanoatini rivojlantirishning strategiyasi “ Mahalliy ishtirokchi” Ochiq ichki bozorva ichki bozorga yo‘naltirilgan milliy ishlab chiqarish “ Global ishtirokchi” Ochiq ichki bozor va eksportga yo‘naltirilgan milliy ishlab chiqarish “ Global eksportchi” Yopiq ichki bozor va eksportga yo‘naltirilgan milliy ishlab chiqarish“ Mahalliy monopolist” Yopiq ichki bozor” va ichki bozorga yo‘naltirilgan milliy ishlab chiqarish Yuqori йEksport/Ichki bozori Bu taklif Olmaliq KMK OAJ faoliyatiga kiritildi (Olmaliq KMK OAJ 2023 yil 21 sentyabrdagi 1077- sonli ma'lumotnoma). Ushbu ssenariyning amaliyotga joriy etilishi ichki bozorlarni himoya qiladi va mahalliy mahsulotlarni eksport qilishni davlat tomonidan keng miqyosda qoʻllab-quvvatlagan holda tashqi bozorlarga chiqish imkoniyatini beradi, bu ea Oʻzbekiston kon- metallurgiya sanoatini rivojlantirish strategiyasining maqsadlariga toʻliq mos keladi va Toshkent viloyatida kon- metallurgiya sanoatidagi bajarilgan ishlar umumiy hajmida klaster korxonalari mahsulotining ulushiни oshirishini ta'minydi.

O'xshashlar

Sanoat korxonalari innovatsion rivojlanishining asosiy yo’nalishlari

Sanoat korxonalari marketingini boshqarish

Sanoat korxonalarining tovar siyosatini boshqarish

Innovatsion rivojlanish shartlari

Sanoat tarmoqlari korxonalarining daromadi va samaradorligi