Jahon xo'jaligida rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyoti

Jahon xo'jaligida rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyoti

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

184 KB

Ko'chirib olish

Jahon xo ` jaligi da rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyoti

JAHON XO ` JALIGI DA RIVOJLANGAN MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI Reja • 1. Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiy rivojlanishining shart – sharoitlari. • 2. Rivojlangan mamlakatlarning jahon xo`jalgida rivojlanish modellari

Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiy Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiy rivojlanishining shart – sharoitlari.rivojlanishining shart – sharoitlari. • XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar tizimini rivojlanishining ahamiyatli tomonlaridan biri, sobiq mustamlaka va qaram territoriyalarning roli va ahamiyatini iqtisodiy jihatdan kuchayib borayotganligidir. Ushbu mamlakatlar avval jahon iqtisodiyotida rivojlanayotgan mamlakatlar yoki ozod etilgan mamlakatlar, “uchinchi dunyo mamlakatlari”, “janub” mamlakatlari yoki “periferiya” mamlakatlari sifatida tilga olingan bo’lsa, hozirgi kunda umumiy tarzda rivojlanayotgan mamlakatlar deya ataladi.

• Bu mamlakatlar iqtisodiyoti turli- tumandir, ularning xududida 3,2 mlrd atrofida axoli yashaydi. Ushbu mamlakatlarda hozirgi kunda juda murakab ijtimoiy- iqtisodiy, siyosiy va madaniy jarayonlar kechmoqda.

• Jahon xo’jaligi va xalqaro iqtisodiy munosabatlarda ozodlikka erishgan mamlakatlar iqtisodiyotining rivojlanishi XX asrning 60-yillaridan boshlab tobora usib boruvchi xarakter kasb etmoqda. Ularning eng ilgorlari 1950 yilga kelib, rivojlanayotgan mamlakatlarning “o’rtachalaridan” (54 mamlakat) 2,4 marta, yuksaklikka erishdi. 50 – yillarning urtalaridan boshlab, yuqorida zikr etilgan malakatlar urtasidagi rivojlanish darajisidagi farq sezilarli darajada ortib bordi. 90 – yillarga kelib rivojlanayottgan mamlakatlarning birinchi guruhiga kiruvchi (19 ta mamlakat) malakatlardagi aholi jon boshiga “to’g`ri keluvchi o’rtacha foyda” o’rtachalariga nisbatan 2,9 barobar, quyi guruhlarinikiga nisbatan esa 12,2 barobar yuqori bo’ldi.

• Rivojlanayotgan mamlakatlarning aynan shu guruhlarining Rivojlanayotgan mamlakatlarning aynan shu guruhlarining tarkibida ham, rivojlanish darajalari o’rtasidagi bog`liqda ham tarkibida ham, rivojlanish darajalari o’rtasidagi bog`liqda ham o’zgarishlar vujudga keldi. Jahon iqtisodiyotida ushbu jarayonlar o’zgarishlar vujudga keldi. Jahon iqtisodiyotida ushbu jarayonlar natijasida tabaqalashuv ham ikkita asosiy mintaqada ro’y bergan natijasida tabaqalashuv ham ikkita asosiy mintaqada ro’y bergan edi. Mintaqaning bir tomonida ozodlikka erishgan mamlakatlarning edi. Mintaqaning bir tomonida ozodlikka erishgan mamlakatlarning ko’proq rivojlanganlari, jumladan, fors ko’rfazidagi bir qator ko’proq rivojlanganlari, jumladan, fors ko’rfazidagi bir qator mamlaktlar – Qatar, Quvayt, BAA, shuningdek Osiyo – Tinch mamlaktlar – Qatar, Quvayt, BAA, shuningdek Osiyo – Tinch okeani mintaqasi va Lotin Amerikasidagi yangi industrial okeani mintaqasi va Lotin Amerikasidagi yangi industrial mamlakatlar joylashgan bo’lsa, mintaqaning ikkinchi tomonida esa mamlakatlar joylashgan bo’lsa, mintaqaning ikkinchi tomonida esa mutlaqo turg`unlik holatidagi iqtisodiy kambag`al mamlakatlar mutlaqo turg`unlik holatidagi iqtisodiy kambag`al mamlakatlar joylashgandir. Bu kategoriyaga 48 ta mamlakat taalluklidir. Bularga joylashgandir. Bu kategoriyaga 48 ta mamlakat taalluklidir. Bularga bir qator Afrika mamlakatlarini, jumladan Mozambik (YaIM yiliga bir qator Afrika mamlakatlarini, jumladan Mozambik (YaIM yiliga kishi boshiga 80 dollar), Efiopiya (100 dollar), Sera Leone (140 kishi boshiga 80 dollar), Efiopiya (100 dollar), Sera Leone (140 dollar), Burundi (180 dollar), Uganda (190 dollar), Chad va Ruanda dollar), Burundi (180 dollar), Uganda (190 dollar), Chad va Ruanda (200 dollar) kabi davlatlarni kiritish mumkin. Bu guruhga taallukli (200 dollar) kabi davlatlarni kiritish mumkin. Bu guruhga taallukli mamlakatlardan tashkari, guruh ruyxatining yanada quyi qismida mamlakatlardan tashkari, guruh ruyxatining yanada quyi qismida joylashagan bir qator Osiyo mamlakatlarini – Nepal (160 dollar), joylashagan bir qator Osiyo mamlakatlarini – Nepal (160 dollar), Butan va Vetnam (170 dollar), Mayanma va boshqa davlatlarni ham Butan va Vetnam (170 dollar), Mayanma va boshqa davlatlarni ham ko’rsatish mumkin.ko’rsatish mumkin.

• Ushbu mintaqalar orasida rivojlanayotgan mamlakatlarning qolgan qismlari joylashgandir. Bu ham o’z navbatida, bir xil tipda bo’lmagan guruhdir. Uning tarkibiga kiruvchi mamlakatlar ko’plab ijtimoiy-iqtisodiy ko’rsatkichlar bo’yicha farqlanadi. Bu mamlakatlardan eng rivojlanganlari hozirgi kunda iqtisodiy jihatdan “yangi industrial davlatlar” iqtisodiyotiga yaqinlashib bormoqda. Jumladan, Lotin Amerikasi va Shimoliy Amerika o’ rtasidagi farq sezilarli ravishda qisqarmoqda. Shimoliy Amerikaning yalpi milliy maxsuloti Lotin Amerikasining yalpi milliy maxsulotidan 4 marta k o’ pro q ni tashkil etadi (50 yil oldin bu nisbat 10:1 ni tashkil etgan ) .

• Ushbu iqtisodiy rivojlanishdagi far q larga q aramasdan rivojlanayotgan mamlakatlarning barchasiga xos bo’lgan umumiy xususiyatlarni ham alo h ida ajratib k o’ rsatish mumkin bo’lib, b ular qatoriga q uyidagilarni kiritish mumkin: • Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotining ko’p ukladli xarakterga egaligi . • Ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi past darajada ekanligi, sanoat, qishloq xo’jaligi va ijtimoiy infrostrukturaning qoloq ekanligi (birinchi guruh, “yuqori kutb” mamlakatlarini hisobga olmaganda). • Ular ning iqtisodi y rivojlanishi jahon xo’jaligi tizimi ga q aram xolatda ekanligi, kapitalizmni periferik xarakter kasb etishi va boshqalar .

• Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyoti ko’p ukladli ijtimoiy-iqtisodiy tarkibga asoslanadi. Bir qator mamlakatlarda kapitalistik uklad bilan bir qatorda hamon urug-aymogchilik va patriarxal munosabatlar ham mavjuddir. Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotida davlat va davlat xo’jalik ukladi muhim rol o’ynaydi. Davlat sektorini rivojlantirish bosqichi kapitalistik ishbilarmonlikni kengaytirish siyosati bilan hamoxang olib boriladi. Buning natijasida esa davlat kapitalizmi paydo buladi va rivojlanadi.

• Milliy xusu s iy kapitalistik xo’jalik ukladning rivojlanishi va shakllanishi jamgarish muammolari (ya’ni , pul resurslarining etishmovchiligi) va jamgarilgan mablaglarning sarflanishi xususiyatlariga bo g` li qdir . Bu mablaglar asosan savdoga (ichki va tashki), kuchmas mulklarni sotib olishga, mashinalarni ta’mirlashga, sugurtaga, benzin qo’yish shaxobchalariga, taksiga, ya’ni sarmoyalarni aylanishi tez bo’lgan soxalarga yunaltiriladi.

O'xshashlar

Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyoti

Jahon xo'jaligida inson resurslari

Kanada mamlakati iqtisodiyoti jahon mamlakatlar bilan olib borayotgan iqtisodiy munosabatlari

Rivojlangan mamlakatlar bank amaliyotida kredit siyosati va uning o\\'ziga xos xususiyatlari

Avstraliya iqtisodiyoti jahon mamalakatlari bilan olib borayotgan hamkorligi