logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Iqtisodiyot
  4. Ishlab chiqarish harajatlari va mahsulot tannarxini hisoblash

Ishlab chiqarish harajatlari va mahsulot tannarxini hisoblash

Yuklangan vaqt:

03.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3778.125 KB
Ko'chirib olish
Ishlab chiqarish harajatlari va mahsulot tannarxini hisoblash Reja : 1Korxona ishlab chiqarish harajatlari tòģrisida tushuncha 2 . Harajatlarning tasniflanishi 3 .Mahsulot tannarxini hisoblash Korxonada ishlab chiqarish xarajatlari korxona faoliyati uchun muhim rol o&#39;ynaydi, chunki mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlari qancha kam bo&#39;lsa korxona foydasi va rentabelligi shuncha oshadi. Korxona sarf xarajatlari o&#39;z ichiga 1) mahsulot ishlab chiqarish tannarxi, 2) davr xarajatlari, 3) moliyaviy faoliyat bo&#39;yicha xarajatlar, 4) favqulotda zararlarni oladi. O&#39;zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 fevralda qabul qilgan 64 qarori bilan tasdiqlangan <<Mahsulot (xizmatlar)ning sotish xarajatlarining tuzilishi va moliyaviy natijalarning tashkil topishi qoidalari»ga asosan korxonalarning xarajat moddalari quyidagilardan tashkil topadi: • Buxgalter mutaxassis ko&#39;p vazifalarni bajaradi. • Boshlang&#39;ich hujjatlarni boshqarish, qabul qilish va qayta ishlash. • Shartnoma to&#39;lovlari. • Ish haqini hisoblash va berish. • Soliq hujjatlarini tekshirish va taqdim etish. Ilm-fan taraqiyotining asosiysi, xohish,, bu siz qisqa vaqt ichida buxgalteriya asoslarini puxta o&#39;rganishingiz va ishning o&#39;ziga xos xususiyatlarini tushunishingiz mumkin bo&#39;lgan qoidalar. Mahsulot tannarxi korxona mahsulotini ishlab chiqarish va sotish bilan bog&#39;liq bo&#39;lgan, pul bilan ifodalangan xarajatlarning yig&#39;indisidir. Mahsulot tannarxining ma&#39;lum darajasi juda ko&#39;p ishlab chiqarish omillarining o&#39;zaro ta&#39;sir natijasidir. Masalan, tannarxning pasayishiga mehnat unumdorligining oshishi, xom ashyo, elektroenergiya, yoqilg&#39;gi materiallarning tejab tergab sarf qilinishi, asbob uskunalardan foydalanish darajasining oshirilishi, brak, bekor turishlarning kamaytirilishi va h.k. ta&#39;sir ko&#39;rsatadi. • Tannarxning pasaytirilishi bilan korxonalarning pul jamg&#39;armalari oshadi, ishlab chiqarishni yanada kengaytirish va takomillashtirish uchun qo&#39;shimcha mablag&#39; beradi, mahsulotlar chakana narxini pasaytirib bu bilan aholining turmush darajasini yuksaltirishga imkon yaratadi. • Hisobchi ijro etuvchi jamoaga tegishli. Ushbu lavozimga o&#39;rta maxsus, oliy ma&#39;lumotga ega, ixtisoslashtirilgan kompyuter dasturlariga ega bo&#39;lgan odamlar mos keladi. Mutaxassisga tayinlangan funktsiyalarning standart to&#39;plami mavjud. • Asosiy vositalarni, moddiy boyliklarni, xarajatlarni, tovarlarni sotishni hisobga olish ishlarini tashkil qiladi. U iqtisodiy faoliyat natijalarini, etkazib beruvchilarga, mijozlarga hisob-kitob qilishni, ulardan mablag &#39;olishni nazorat qiladi. Resurslarni oqilona taqsimlash bo&#39;yicha harakatlarni ishlab chiqadi va amalga oshiradi. Moliyaviy intizomni nazorat qiladi. Mahsulot tannarxi xarajat elementlari bo&#39;yicha klassifikasiyalanadi. Xarajatlarning iqtisodiy elementlari quyidagilardan iborat: Xom ashyo va asosiy materiallar (chiqindilar kirmaydi); Yordamchi va boshqa materiallar; Yoqilgi; Energiya Asosiy va qo&#39;shimcha ish haqi Ijtimoiy sug&#39;urta ajratmalari; Asosiy fondlar amortizasiyasi; Boshqa pul xarajatlari. Mehnat unumdorligini oshirish, xomashyo va material, yoqilg&#39;i va elektroenergetika xarajatlarini kamaytirish, xizmat ko&#39;rsatish va boshqarish sarflarini qisqartirish, ishlab chiqarishdan tashqari, xarajatlarni tejash sanoat mahsuloti tannarxini pasaytirishning eng muhim manbalari hisoblanadi. • Mehnat unumdorligini oshirish uchun yangi texnika, texnologiya jarayonlarini va ishlab chiqarishni o&#39;stirish yoki tashkil etishning ilg&#39;or usullarini joriy qilish orqali har bir mehnatchi tomonidan tayyorlanayotgan mahsulotni ko&#39;paytirish kerak bo&#39;ladi. Bu holda har bir mahsulot birligiga sarflanadigan ish haqi qisqaradi, ammo ishchining umumiy ish haqi esa ortib boradi. Mehnat unumdorligi ish haqiga nisbatan jadal o&#39;sgandagina tannarx pasayadi. Mahsulot tannarxini rejalashtirish mehnat, moddiy va moliyaviy mablag&#39;lardan oqilona foydalanish asosida ishlab chiqarishning yuqori samaradorligiga erishishga qaratilgandir. Tannarx rejasi quyidagi bo&#39;limlarni o&#39;z ichiga oladi: 1. Mahsulot tannarxini pasaytirish rejasi; 2. Mahsulot tannarxini kalkulyasiya etish; 3. Ishlab chiqarish xarajatlari smetasi; • 4. Tovar va sotiladigan mahsulot tannarxining hisobi. Tannarx rejasi, ikki bosqichda ishlab chiqiladi. Birinchi bosqichda, eng avvalo, hisobot yilida rejalarning bajaralishi tahlil etiladi, mahsulot tannarxini pasaytirish, foyda va rentabellikni oshirish rezervlari aniqlanadi va aniqlangan rezervlardan foydalanish tadbirlari belgilanadi, reja loyihasi ishlab chiqiladi. Ikkinchi bosqichda esa rejaning uzil-kesil loyihasi ishlab chiqiladi va bu reja topshiriqlari korxona bo&#39;limlariga etkaziladi. Narx bilan iste&#39;molchilar o&#39;rtasida juda chambarchas aloqadorlik mavjudki, uni iqtisodiy tamoyillar: talab qonuni, talabning narx ravonligi, bozor segmentasiyasi bilan izohlash mumkin. Talab qonuni iste&#39;molchilar odatda qimmat narxlarga qaraganda arzon narxlarda ko&#39;proq tovarlar sotib olishini ifodalaydi. Ammo har qanday tovar ham <<narx-miqdor» aloqadorligiga to&#39;g&#39;ri kelavermaydi. Ayrim mahsulotlarga talab shundayki, muayyan sharoitlarda yuqoriroq narxlar ko&#39;proq tovar aylanmasi hajmini ta&#39;minlaydi. Bunday tovarlar bozorning ayrim segmentlariga mo&#39;ljallangan - bular qimmatbaho avtomobillar, kemalar, zeb-ziynat buyumlari, mo&#39;yna va boshqalar. <<Ko&#39;zlangan foyda normasi» olishni ta&#39;minlaydigan narx belgilash usulini qo&#39;llaydigan ishlab chiqaruvchilar oldindan sarf etilgan kapital uchun muayyan qaytim foiz olishga intmiladilar. Bu usul o&#39;rtacha solishtirma xarajatlarni hisoblashga asoslanadi. Narxni chegaraviy xarajatlar bo&#39;yicha belgilash usulini qo&#39;llash bilan firma mahsulotning qo&#39;shimcha hajmi birligini bu mahsulotni ishlab chiqarishning alohida qiymatiga sotadi, bu holda xarajatlarning faqat bir qismi koplanadi, foyda amalga oshmaydi. Narx belgilashning bu strategiyasi agar firma ishni to&#39;xtatish xavfi ostida qolgan va foydalanadigan ishchi kuchini saqlab qolishni xohlagan sharoitlarda naf keltirishi mumkin. Savdoda do&#39;konlarga xaridorlarning kelishini ko&#39;paytirish uchun sotuvchilar ayrim tovarlarni arni to&#39;liq xarajatlaridan pastroq baholab, «jalb etuvchi» narxlar yaratadilar. Xaridorlar ko&#39;payadi, ular arzon narxdagi tovarlar bilan birga bunga qo&#39;shimcha ravishda narxi me&#39;yorda bo&#39;lgan tovarlarni ham xarid qiladilar. THANKS

O'xshashlar

Ishlab chiqarish harajatlari
Ishlab chiqarish va mahsulot sifati
Mahsulot ishlab chiqarish va sotishning auditi
Mahsulot ishlab chiqarish hajmi, xarajat va foyda aloqadorligini tahlili (CVP tahlil)
Ishlab chiqarish menejmenti