Iqtisodiyotning real sektorlarga investitsiyalar jalb etish yo’llari - Iqtisodiyot - Slaydlar

Iqtisodiyotning real sektorlarga investitsiyalar jalb etish yo’llari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

7643.78515625 KB

Ko'chirib olish

Iqtisodiyotning real sektorlarga investitsiyalar jalb etish yo’llari www.arxiv.uz

1. Investitsiyalarning mohiyati , asosiy turlari va tuzilishi 2. 2008-yil Investitsiya dasturi, iqtisodiyotning eng muhim tarmoqlarini modernizatsiyalash va texnik qayta jihozlash dasturini amalga oshirish bo’yicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar 3. Real sektor tarmoqlarini rivojlantirish va tarkibiy-investitsiya siyosati Reja www.arxiv.uz01 17180C 04 03 090C0E10 0303 160C08 1D1211 1C18 0C 1D 0C 04 1D

1. Investitsiyalarning mohiyati , asosiy turlari va tuzilishi Investitsiya tushunchasiga turlicha qarashlar mavjud: www.arxiv.uz01 04 0914 09140E0D0A 10

Samuelson R. , Nordxaus V. “ Investitsiya iqtisodiy faoliyat bo’lib, kelajakda ishlab chiqarishni kengaytirish maqsadida bugungi iste’mol xarajatlaridan voz kechish demakdir. Unda vositalar moddiy (bino, jihoz) yoki nomoddiy(ta’lim, litsenziya sotib olish) kapitaliga yo’naltiriladi. Moliyachilar fikriga ko’ra investitsiya qimmatli qog’ozlarni xarid qilishni anglatadi” – degan fikrni ta’kidlab o’tganlar sava_89@bk.ruwww.arxiv.uz200C10

Makkonell K. , Bryu S. “ investitsiya – bu moddiy zaxiralarning ko’payishi, ishlab chiqarish vositalarining jamg’arilishi va ishlab chiqarishga xarajatlardir” – deb takidlashadilar. www.arxiv.uz1F

Gitman L. , Djonk M. “ Investitsiya – bu kapitalni shunday joylashtirishki, bunda uning qiymati saqlanib qolishi, o’sib borishi va ijobiy miqdordagi daromadni keltirishi lozim” – deb takidlashadi www.arxiv.uz

“ investitsiya – iqtisodiy va boshqa faoliyat obyektlariga kiritilgan moddiy va nomoddiy ne’matlar hamda ularga doir huquqlar”O’zbekiston Respublikasining “Investitsiya faoliyati to’g’risida”gi qonuni 1998-yil, 24-dekabr, 2-modda www.arxiv.uz

G’ozibekov D. “ Investitsiyalarning mazmuni aniq va ishonchli manbalardan mablag’lar olish, ularni asosli holda safarbar etish, risklar darajasini hisobga olgan holda kapital qiymatini saqlash va ko’zlangan samarani olishdan iborat bo’ladi “ – deb takidlaydi www.arxiv.uz

INVESTITSIYA TALAB FUNKTSIYASI I = E – dR + nY R E I I – investitsiya hajmi E – invest. Hajmi max miqdori dR – bankning diskont stavkasi nY – invest-ning daromad o’sishidagi ulushi sava_89@bk.ruwww.arxiv.uz

Investitsiya hajmiga ta’sir etuvchi omillar : D A R O M A DYI M X A R AJ A TIn fly ats iya sava_89@bk.ruwww.arxiv.uz

INVESTITSIYA TURLARI Moddiy aktivlarga qilinadigan investitsiya Nomoddiy aktivlarga qilinadigan investitsiya Moliyaviy mablag’larga investitsiya sava_89@bk.ruwww.arxiv.uz

Investitsiya jarayoni 2 xil ko’rinishda kuzatish mumkin Real sektorlargda amalga oshiriladigan investitsiya faoliyati IR IK I/CH T D IR – Inve-ya resurslari Ik - Inve-ya kiritilishi I/CH – ishlab chiqarish T – tovar D - daromad www.arxiv.uz

Moliyaviy sektorlarda kuzatiladigan investitsiya faoliyati IR QQQ D IR – Inve-ya resurslari QQQ – qimmatli qog’ozlarga qo’yilmalar D - daromad www.arxiv.uz1F05 2F

Investitsiya faoliyati ishtirokchilari:  O’zbekiston Respublikasi rezidentlari ;  Davlat hokimyati va boshqaruv organlari;  Xorijiy davlatlar;  Xalqaro tashkilotlar;  Chet el yuridik va jismoniy shaxslari;  Hamkorlikda investitsiya faoliyatini amalga oshirayotgan yuridik va jismoniy shaxslar. www.arxiv.uz

2. 2008 - yil Investitsiya dasturi, iqtisodiyotning eng muhim tarmoqlarini modernizatsiyalash va texnik qayta jihozlash dasturlarini amalga oshirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar Bozor islohotlarini chuqurlashtirish, xususiy sektorni rivojlantirish va iqtisodiyot tarkibini modernizatsiyalashga qaratilgan hukumat siyosati, shuningdek, 2008 yil Investitsiya dasturi, iqtisodiyotning eng muhim tarmoqlarini modernizatsiyalash va texnik qayta jihozlash dasturlarini amalga oshirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar joriy yilning birinchi choragida investitsiyalar hajmining 41 foizga o‘sishini ta’minladi. Asosiy kapitalga investsiyalar hajmi yanvar- mart davomida o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 4,6 punktga ortib, 1622,8 mlrd. so‘mni tashkil qildi. sava_89@bk.ruwww.arxiv.uz

Iqtisodiyotni tarkibiy o‘zgartirish jarayoni nodavlat sektorga yo‘naltirilgan investitsiyalar ulushining 18,6 punktga o‘sishiga olib keldi va iqtisodiyotni rivojlantirishga yo‘naltirilgan jami investitsiyalarning 76,5 foizni tashkil qildi Asosiy kapitalga investitsiyalarning mulkchilik shakllari bo‘yicha taqsimlanishi (%). 07/I 08/I Asosiy kapitalga investitsiyalar 100 100 Davlat mulki 42,1 23,5 Nodavlat mulki 57,9 76,5 Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo‘mitasi www.arxiv.uz

Iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish va iqtisodiyotning liberallashuvi investitsiyalarni moliyalashtirish manbalari bo‘yicha tarkibining o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatdi. Investitsiyalarning umumiy hajmida markazlashgan mablag‘larning ulushi 2007 yil I кварталдаги 34,2 foizdan joriy yilning birinchi choragida 22,6 foizgacha qisqardi. Davlat byudjeti hisobidan moliyalashtirilayotgan mablag‘larning ulushi 8,5 punktga, hukumat kafolati ostida olingan xorijiy kreditlar ulushi esa 0,6 punktga kamayib, hisobot davrida o‘zlashtirilgan investitsiyalar umumiy hajmiga nisbatan mos ravishda 8,9 % va 6,3 %ni tashkil etdi. Joriy yilning birinchi choragi davomida asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning Asosiy moliyalashtirish manbasi bo‘lib korxonalarning o‘z mablag‘lari xizmat qildi. Ularning umumiy investitsiyalardagi ulushi 10,8 punktga ortib, 54,3 foizni tashkil etdi www.arxiv.uz

Kapital qo‘yilmalarning moliyalashtirish manbalari bo‘yicha tarkibi (% hisobida). Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo‘mitasi. www.arxiv.uz

Moliyalashtirish manbalari tarkibida to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar hajmining ijobiy tendensiyalar bilan o‘sishi yangi qabul qilingan me’yoriy-huquqiy hujjatlar natijasida ro‘y berdi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2007-2010 yillarda xususiylashtirish jarayonlarini yanada chuqurlashtirish va xorijiy investitsiyalarni faol jalb qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori ularning o‘sishini tezlashtirdi. Joriy yilning birinchi choragida to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar kapital qo‘yilmalarning umumiy hajmida 11,4 foizni tashkil etdi va 2007 yilning I чорагига nisbatan 1,4 punktga ortdi. www.arxiv.uz

Joriy yilning yanvar-martida investitsiyalarning asosiy qismi iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlarini (sanoat, transport, aloqa) rivojlantirishga yo‘naltirildi, bu ishlab chiqarish sohasiga yo‘naltirilgan investitsiyalarning 72,6 foizgacha o‘sishiga zamin yaratdi. O‘tgan yilning shu davrida bu ko‘rsatkich 61,0 foizni tashkil etgan edi (2-jadval). Mazkur tarmoqlarning rivojlanishi mamlakatning iqtisodiy mustaqilligi va xavfsizligini ta’minlash bilan birga ishlab chiqarish infrastrukturasining shakllanishini tezlashtirishga xizmat qiladi. Asosiy kapitalga investitsiyalarning iqtisodiyot tarmoqlari bo‘yicha taqsimlanishi (% ) 07/I 08/I Jami 100 100 Ishlab chiqarish sohasi 61,0 72,6 Sanoat 23,0 27,7 Qishloq xo‘jaligi 2,5 1,9 Qurilish 1,1 0,9 Transport va aloqa 27,6 30,5 Savdo va umumiy ovqatlanish 2,2 1,5 Boshqa sohalar 4,6 10,2 Ijtimoiy soha 39,0 27,4 Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo‘mitasi www.arxiv.uz

Yoqilg‘i sanoatiga kiritilgan investitsion resurslarning ulushi Sanoat rivojiga yo‘naltirilgan jami kapital mablag‘larning 59,6 foizini tashkil qildi. Qurilish materiallari sanoatiga yo‘naltirilgan investitsiyalar ulushining 2,4 punktga o‘sishi bilan uning hajmi sanoatga jalb etilgan jami investitsiyalar tarkibida 5,2 foizgacha yetdi Asosiy kapitalga investitsiyalarning sanoat va qurilish tarmoqlari bo‘yicha tarkibi (%) 07/I 08/I Sanoat – jami 100 100 Elektroenergetika 8,8 6,1 YOqilg‘i sanoati 32,8 59,6 Metallurgiya 17,0 14,2 Mashinosozlik 9,0 5,0 Yengil sanoat 7,8 3,2 Oziq-ovqat sanoati 14,1 2,7 Kimyo va neftekimyo sanoati 3,8 2,0 Qurilish materiallari 2,8 5,2 Boshqa tarmoqlar 4,0 2,0 Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo‘mitasi www.arxiv.uz

Hisobot davrida 10 ta muhim tarmoq va sanoatning yirik korxonalarini modernizatsiyalash va texnik qayta jihozlash bo‘yicha dasturlarni amalga oshirish davom ettirildi. Birinchi chorak davomida asbob-uskunalar olib kelish va qurilish ishlariga jami 160,85 mln. doll. yoki davr prognozining 203,8 foizi miqdorida moliyalashtirish amalga oshirildi. Asosiy kapitalga xorijiy investitsiyalarning iqtisodiyot tarmoqlari bo‘yicha taqsimlanishi (%). 07/I 08/I Jami 100 100 Ishlab chiqarish sohasi 91,5 95,7 Sanoat 30,5 38,8 Qishloq xo‘jaligi 5,0 1,8 Qurilish 0,1 0,1 Transport va aloqa 54,6 22,4 Savdo va umumiy ovqatlanish 0,5 0,1 Boshqa sohalar 0,9 32,5 Ijtimoiy soha 8,5 4,3 Manba : O‘zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo‘mitasi www.arxiv.uz

Xorijiy investitsiyalar tarkibidagi o‘zgarishlar, o‘z navbatida, sanoat tarmoqlariga kiritilgan investitsiyalar tarkibining o‘zgarishiga ham sezilarli ta’sir ko‘rsatdi. YO-qilg‘i sanoatiga yo‘naltirilgan xorijiy investitsilar 76,7 foizgacha, elektroenergetikaga jalb etilgan investitsiyalar 4,8 foizgacha o‘sdi Асосий kapitalga xorijiy investitsiyalarning sanoat va qurilish tarmoqlari bo‘yicha tarkibi (%) 07/I 08/I Sanoat – жами 100 100 Elektroenergetika 0,0 4,8 YOqilg‘i sanoati 4,4 76,7 Metallurgiya 0,1 3,5 Mashinosozlik 20,2 1,3 Yengil саноат 16,5 6,8 Oziq-ovqat sanoati 52,0 1,6 Kimyo va neftekimyo sanoati 3,4 0,7 Qurilish materiallari 1,2 3,2 Boshqa tarmoqlar 2,1 1,4 Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo‘mitasi. www.arxiv.uz

2009-yil birinchi yarim yillik davomida ham iqtisodiyotning real sektorida investitsiya faolligining resurs bazasini kengaytirishga doir izchil choralar ko’rildi. Tijorat banklarining jami kapitali yil boshiga nisbatan 11 foiz, banklar aktivlari 23,2 foizga ko’paydi. Natijada tijorat banklarining real sektorga yo’naltirilgan kredit qo’yilmalari umumiy hajmi 27,2 foizga o’sdi. Kredit qo’yilmalarining umumiy hajmida investitsiya maqsadlari uchun uzoq muddatli kreditlar ulushi 78,5 foizni tashkil etdi. Aholi va yuridik shaxslar omonatlari 24,4, foizga oshdi. www.arxiv.uz

Investitsiya dasturlarini amalga oshirish doirasida 2009- yilning birinchi yarmida barcha moliyalash manbalari hisobidan kapital qo’yilmalar hajmi 32,7 foizga o’sdi va 6026,5 milliard so’mni tashkil etdi. Markazlashmagan investitsiyalar hajmi 45,2 foizga o’sdi. Iqtisodiyotga kapital qo’yilmalar umumiy hajmidan ishlab chiqarish qurilishiga 71,1 foiz investitsiyalar yo’naltirildi. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida mamlakatni iqtisodiy rivojlanishining barqaror sur’atlarini saqlash, xalqaro moliya tashkilotlari rahbarlari tomonidan qayd etilganidek, to’g‘ridan-to’g‘ri xorijiy investitsiyalar hajmini 2,6 baravar ko’paytirish imkonini berdi. Bunda ularning kapital qo’yilmalar umumiy hajmidagi salmoqli ulushi o’tgan yilning shu davridagi 14,0 foiz o’rniga 25,4 foizga yetdi. O’zlashtirilgan xorijiy investitsiyalar umumiy hajmi 1207,6 million dollar, jumladan, to’g‘ridan-to’g‘ri xorijiy investitsiyalar hajmi 1066,5 million dollarni tashkil qildi. www.arxiv.uz

3. Real sektor tarmoqlarini rivojlantirish va tarkibiy-investitsiya siyosati …… mamlakatimizda jahon iqtisodiy inqirozining salbiy oqibatlarini bartaraf etish bo’yicha 2009 – 2012 - yillarga mo’ljallab qabul qilingan Inqirozga qarshi choralar dasturi O’zbekistonni 2009-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng ustuvor yo’nalishi bo’lib qoladi. ISLOM KARIMOV www.arxiv.uz1C18 0C 1D

Mamlakatimizda tarkibiy o‘zgarishlarni izchil amalga oshirishda qulay investitsiya muhitining yaratilgani asosiy omil bo‘lib kelmoqda. 2008 yilda iqtisodiyotni rivojlantirish uchun barcha moliyaviy manbalar hisobidan 6,4 milliard AQSH dollari miqdorida investitsiya jalb etildi. Bu 2007 yil bilan taqqoslaganda, 28,3 foizga ko‘p bo‘lib, yalpi ichki mahsulotga nisbatan investitsiyalar hajmi 23 foizni tashkil etdi. O‘zlashtirilgan barcha investitsiyalarning 50 foizga yaqini ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish va texnik qayta jihozlashga yo‘naltirilganini ta’kidlash darkor. www.arxiv.uz

Keyingi yillarda O‘zbekiston iqtisodiyotiga kiritilayotgan xorijiy investitsiyalar hajmining izchil va barqaror o‘sib borayotgani e’tiborga sazovordir. 2008 yilda 1 milliard 700 million AQSH dollari miqdoridagi xorijiy investitsiyalar o‘zlashtirildi. Bu 2007 yildagiga nisbatan 46foiz ko‘p demakdir. Eng muhimi, xorijiy investitsiyalarning 74 foizini to‘g‘ridan- to‘g‘ri investitsiyalar tashkil etdi. Jahon inqirozi davom etayotganiga qaramasdan, 2009 yilda mamlakatimiz iqtisodiyotiga jalb etiladigan xorijiy investitsiyalar hajmi 1 milliard 800 million dollarga ko‘payadi, buning to‘rtdan uch qismi to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalardir. www.arxiv.uz

Shuni mamnuniyat bilan ta’kidlash kerakki, o‘zlashtirilgan barcha investitsiyalarning qariyb 54 foizini korxonalar va aholi mablag‘lari tashkil etadi. Bu mamlakatimizda soliq yukini kamaytirish va xo‘jalik yurituvchi sub’yektlarning investitsiya faolligini rag‘batlantirish bo‘yicha olib borilayotgan soliq siyosati qanchalik to‘g‘ri ekanini yana bir bor tasdiqlaydi. Iqtisodiyotimizda tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish va uni modernizatsiya qilish borasida strategik muhim rol o‘ynaydigan loyihalarni amalga oshirish, birinchi navbatda, ishlab chiqarish infratuzilmasini shakllantirishda 2006 yilda tashkil etilgan, bugungi kunda 3 milliard 200 million AQSH dollaridan ortiq nizom jamg‘armasiga ega bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot fondi faoliyatiga katta ahamiyat berilmoqda. YAqin istiqbolda ushbu Fond aktivlarini 5 milliard dollarga yetkazish ko‘zda tutilmoqda. O‘tgan ikki yil mobaynida o‘nlab yirik sanoat va infratuzilma inshootlarini moliyalashtirish va hamkorlikda moliyalashtirish uchun Fond tomonidan 550 million AQSH dollaridan ziyod miqdorda kreditlar ajratildi. sava_89@bk.ruwww.arxiv.uz

Mamlakatimiz bo‘yicha investitsiya dasturlarini amalga oshirish natijasida qariyb 250 milliard so‘mlik asosiy fondga ega bo‘lgan jami 423 ta ob’yekt, jumladan, oziq-ovqat sanoatida 145 ta, qurilish materiallari sanoatida 118 ta, yengil va to‘qimachilik sanoatida 65 ta, qishloq va o‘rmon xo‘jaligi sohasida 58 ta, kimyo va neft-kimyo sanoatida 13 ta, farmatsevtika tarmog‘ida 8 ta ob’yekt ishga tushirildi. Bugungi kunda iqtisodiyotimizni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash, uning raqobatdoshligini keskin oshirish, eksport salohiyatini yuksaltirishga qaratilgan muhim ustuvor loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha Dastur ishlab chiqilmoqda. Shu borada, dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, umumiy qiymati 24 milliard AQSH dollaridan ziyod bo‘lgan qariyb 300 ta investitsiya loyihasi ustida ishlamoqdamiz. Jumladan, bunda yangi qurilish loyihalari — 18,5 milliard dollarni, modernizatsiya va rekonstruksiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash bo‘yicha loyihalar esa taxminan 6 milliard dollarni tashkil qiladi. Dasturga kiritilishi mo‘ljallanayotgan bu loyihalar avvalambor yoqilg‘i-energetika, kimyo, neft-gazni qayta ishlash, metallurgiya tarmoqlariga, yengil va to‘qimachilik sanoati, qurilish materiallari sanoati, mashinasozlik va boshqa sohalarga tegishlidir. www.arxiv.uz

Loyihalashtirish va qurilish ishlari boshlanayotgan inshootlarni quyidagi mablag‘lar hisobidan moliyalashtirish ko‘zda tutilmoqda: kompaniya va korxonalarning o‘z mablag‘lari — umumiy hisobda 8,2 milliard dollar, O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot fondi kreditlari — 2,5 milliard dollar, xorijiy investitsiya va kreditlar — 13,5 milliard dollar. Shunisi e’tiborga sazovorki, ushbu loyihalarning bir qismi bo‘yicha 2007—2008 yillarda qurilish ishlari boshlab yuborilgan, ba’zilarining qurilishini esa 2009 yilda boshlash ko‘zda tutilmoqda. Hisob-kitoblar shuni ko‘rsatmoqdaki, mazkur loyihalarning amalga oshirilishi innovatsion va energiyani tejaydigan texnologiyalarni joriy etish va jahon bozorida talab mavjud bo‘lgan yangi turdagi tovarlar ishlab chiqarishni o‘zlashtirish hisobidan yiliga 10,4 milliard dollarlik qo‘shimcha mahsulot ishlab chiqarish, yillik eksportni 6,5 milliard dollarga ko‘paytirish, yalpi ichki mahsulot hajmini sezilarli darajada oshirish imkonini beradi. www.arxiv.uz

Bugungi kundagi asosiy vazifa — har bir loyihani qisqa muddatlarda barcha manfaatdor tuzilmalar, birinchi navbatda, xorijiy investorlar bilan birgalikda batafsil ko‘rib chiqish, ular bo‘yicha kelishuvlarni oxiriga yetkazish va 2009— 2014 yillarga belgilangan strategik muhim dasturning qabul qilinishini tezlashtirishdir www.arxiv.uz

O'xshashlar

Xorijiy investitsiyalar jalb qilish shakllari

Xalqaro kapitalni jalb qilish yo’llari

Xalqaro turizmda sarmoyalar jalb etish

Kichik biznes va xususiy tadbirkorlika xorijiy investitsiyalarni jalb etish

Iste’mol, jamg’arma va investitsiyalar