Iqtisodiy tarbiya nima - Iqtisodiyot - Slaydlar

Iqtisodiy tarbiya nima

Yuklangan vaqt:

23.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1318.7236328125 KB

Ko'chirib olish

Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universiteti Tarix fakulteti 2b kurs tarix yo’nalishi talabasi Ahmadova Madinaning Tarbiya fanidan tayyorlagan taqdimot ishi

Reja: 1. Iqtisodiy tarbiya nima ? Tejamorlik haqida. 2. Iqtisodiy tarbiyani shakllantirish. 3. Allomalr naznida tejamkorlik masalasi. Hikmat, rivoyatlarda iqtisodiy tabiya.

Iqtisodiyotni rivojlantiruvchi asosiy kuch-bu inson.Demak, bugungi kunda bizlar iqtisodiy bilimlarga ega bo`lmog`imiz,iqtisodiy tarbiyaga ega bo`lgan yetuk shaxslarni shakllantirishimiz zarur.Iqtisodiy bilim o`z ichiga iqtisodiy tushunchalar, iqtisodiy qonuniyatlar va iqtisodiy strukturalarni qamrab oladi. Xo`sh iqtisodiy tarbiya nima? Iqtisodiy tarbiya – bu iqtisodiy hayotga bo`lgan munosabatlarni shakllantirishga qaratilgan tarbiyadir. Biz ko`pincha aqliy va ahloqiy tarbiyaga e`tiborimizni qaratib , iqtisodiy tarbiyaga kam e`tibor berar edik. Bizga ma`lumki , rivojlangan mamlakatlarda iqtisodiy tarbiyaga bo`lgan munosabat juda kuchli bo`lgan. Masalan Germaniyada iqtisodiy tarbiyaga chuqur yondashiladi va natijada tejamkorlikka , hisob – kitobga kuchli e`tibor qaratiladi.Tejamkorlikka o`rganishning o`zi ham katta daromad olish imkonini beradi.

Tejamkorlik, tadbirkorkik,hisob-kitob, yangiliklarga intilish, iqtisodiy yangilikni his qilish kabi xususiyatlarni vujudga keltirish va rivojlantirish zarur. Buning uchun quyidagi metodlardan foydalanish maqsadga muvofiq. 1. Ongni shakllantiruvchi metodlar ( suhbat, ma`ruza, nasihat), ya`ni o`quvchilarda shu metodlardan foydalanib,iqtisodiy bilim, iqtisodiy qarashlarni vujudga keltirish. 2. Odatlantirish metodi ( tejamkorlikka odatlantirish, ijodkorlikka odatlantirish) 3. Jazolash metodi (isrofgarchilikni imkoniyati boricha jazolab turish) 4.Yangilikka bo`lgan intilishni rag`batlantirish

Boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga iqtisodiy tarbiya berish borasida Germaniya tajribasi tengsizdir. Bu yurtning keng jamoatchiligi, oila va ijtimoiy institutlarining maqsadi boshlang‘ich sinfdanoq aholida iste’mol madaniyatini shakllantirishga qaratilgandir. Matbuot va ommaviy axborot vositalari ham bu borada chetda turmaydilar, ular televideniya namoyish etayotgan reklamalar taklif qilayotgan narsalarning barchasiga birdan ega bo‘lish mumkin emasligi, istaklarni jilovlay bilish va taklif etilganlar ichidan eng zarur va foydalisini tanlab olish malakasini hosil qilishda ota-onalarni bolalarga yordam berishga chaqiradilar. Germaniyada boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining yoshlik chog‘idan pul topish va uni sarflash malakasiga ega bo‘lishi, xuddi ko‘chada yo‘lni kesib o‘tish qoidalarini bilish kabi oddiy va muhim sanaladi

Shu bois, bola son va sanoqni ilk bor o‘zlashtira boshlagan zahoti ularga mayda sarf-harajatlar uchun haftalik pul ajratiladi. Ota-onalar va bolalar o‘rtasidagi bunday “iqtisodiy munosabatlar” to’rt asosiy qoidaga asoslanadi  Kundalik xarajatlarga berilgan pullarni bolalar o’z istaklariga ko’ra muzqaymoq, o’yinchoq va boshqalarga sarflashlariga ruxsat etiladi.  Kundalik xarajat pullari 4-6 yoshdagi bolalarga haftasiga, 10 yoshdan keyin esa har oyda, faqat belgilangan kunda beriladi. Bolalarga avans tariqasida otaonalardan qo’shimcha pul undirishga izn berilmaydi.  Bolalarga beriladigan pul miqdori oilaning moliyaviy imkoniyati va oila kattalarining umumiy kelishuviga asosan tayinlanadi. Sinchkov bolalar ba’zan ota-onalaridan tayinlangan pul miqdorini inflyatsiya va pul qadrsizlanishi nuqtai-nazaridan qayta ko’rib chiqishni talab qiladilar.

Iqtisodiy tarbiyada qator yonalishlar ajratilib ko`rsatiladi - davlat va xususiy mulkga tegishli bo`lgan munosabatni , har bir o`quvchining mehnat jarayonida o`zo`rnini va jamiyatdagi o`rnini to`g`ri anglashga yo`naltirilgan.- Iqtisodiy qonunlar harakati mexanizmini to`g`ri taraqqiy ettirish uchun iqtisodiy tafakkurni yuksaltirish; - iqtisodiy madaniyatni shakllantirish, jamiyatning hozirgi zamon taraqqiyoti jarayonini anglash;

Boshlang’ich sinf o’quvchilarida iqtisodiy bilimlarni shakllantirish bilan bog’liqlikda quyidagi vazifalar nazarda tutiladi: – uzluksiz ta’lim-tarbiyaning har bir bo‘g‘inida iqtisodiy tarbiya maqsadiga erishish yo‘llarini izlab topish; – ta’lim-tarbiya jarayonida turli ta’sir vositalari orqali o’quvchilarda iqtisodiy faoliyat ko’nikmalarini shakllantirish; – iqtisodiy ta’lim va tarbiya jarayonida o’quvchi shaxsiga yo‘naltirilgan metod va vositalar, zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish; – o’quvchilarning yosh xususiyatlari, qiziqish va ehtiyojlarini, iqtisodiy bilim darajasini aniqlash maqsadida kuzatish, suhbat va anketa so‘rovlarini o‘tkazib, natijalarini qayd etib borish; – o’quvchilarda iqtisodiy madaniyatni tarbiyalash orqali ularni kompetentli ijtimoiy faol yoshlar sifatida tayyorlashga erishish

2022Donolar debdurlarki: «Harakat qiling to obodon bo'lg'aysizlar va ozga qanoat qiling, toki mollaringiz ko'p bo'lg'ay, yumshoq tabiatli va shirin so'zli bo'ling, do'stiniz ko'p bo'lg'ay». Demak, ko'p ranj bila topilg'on ganjni (boylik) g'aflat va qohillik bila qo'ldan bermoq aqlli kishining ishi emasdur. Qashshoq bo'lg'andin so'ng har qancha pushaymon bo'lsa, sud (foyda) qilmaydur. Demak, moling barqaror bo'lguncha mashaqqat ustiga mashaqqat chekg'il, sen bundan bahramand bo'lg'aysan. Biroq mol har qancha aziz bo'lsa ham, uni do'stlardin darig' tutmag'il. Har holda molingni go'ringga olib bormagungdur. Ammo daromad na chog'liq bo'lsa, xarjing ham ul miqdor bo'lsun. Shunda senga qashshoqlik mashaqqati yuzlanmag'ay. Har kishiki xarjini daxlidin oz qilsa, hech vaq qashshoq bo'lmag'ay. Donishmandlar debdurlarkim, hech bir ishda isrof qilmag'il, isrof qiluvchi barcha vaqt ziyonkordur. Ammo tirikchilikni talx qilgudek qattiqliq qilmag'il. Ro'zgoringning zaruriy ishlarida tahsir nuqson ko'rguzmag'il. Joningga jabr qilmag'il: mol har nechakim azizdur, ammo jonigdan aziz emasdur. Alqissa, jahd etib yig'ilgan molingni bahllarning qo'liga topshirmag'il va sharobxo'r, qimorbozlarga e'timod qilmag'il. Mol jam etmakda xato qilmag'il, har odam o'z ishida xato qilsa, saodatdin mahrum bo'lg'ay va muddaolarda bebahra qolg'ay, nedinkim, roham mehnatdadur. Shundoqki, bugunning rohati kechagi mehnatning natijasidur. Molingdin mustahiqlarga (munosib, loyiq) edurg'il. O'zgalarning molidin ta'ma qilmag'il, tokim barcha xaloyiqning yaxshiroq va azizrog'i bo'lg'aysan. Molingni o'zgalarning moli deb bilg'il, o'zgalarning molin o'z molingdin ziyodrog' bilg'il, toki omonatga xiyonat qilmaslik, to'g'rilik bila xalqqa mashhur bo'lg'aysan (Qobusnoma. 70-72 bet).

«... Har ishning bir sababi bordir. Ammo qashshoqlikning sababi isrofdir. Isrof faqat molni sarf qilishgagina emas, ovqatda, kishining qiziqishlari, nutqida ham isrof bo'ladi, isrof tanni aldaydi, nafsni ranjitadi, aqlni qochiradi va tirikni o'ldiradi». Isrof so'zining lug'aviy ma'nosi bu – molni gunoh ishlarga sarflash yoki o'zi va bola-chaqasi uchun hech narsa qoldirmay, bor-yo'g'ini mayda-chuyda, ikir-chikirlarga sarflab yuborish ma'nolarini anglatadi. Isrof – u qaysi ko'rinishda bo'lmasin kishining bor-yo'g'ini sovuradi, yakson qiladi, degan fikr ilgari surilgan (Al-adab al-mufrat. Imom Ismoil al-Buxoriy. 131-bet).

«Yaxshi sayrat, chiroyli hay'ot va har bir ishda iqtisodchilik etishi hislatlardan bir bo'lagidir» (216 bet, 468 hadis). Yana bir hadisda «Sizlarning uchta ishingiz uchun olloh taolo rozi va uchta ishingiz uchun g'azabda bo'ladi. Molni noo'rin erlarga sarf qilib zoe qilganingiz shularning bittasidur, deydilar» (206 bob, 131 bet). Birovdan qarzdor bo'lsangiz, va'da qilg'an kuningizda topshiring», deb ta'kidlanadi Qobusnomada. Haqiqatdan ham inson mol, mablag', boylik uchun o'zini xavf-xatarga qo'ymasligi shart. Albatta har bir inson uchun mol, mablag', boylik zarur, bu hayotning talabi. Ammo uni topishda O'zbekiston Respublikasi Konstitusiyasiga va boshqa me'yoriy hujjatlarda ko'rsatilgan qoidalarga rioya qilish oilaning, davlatning, jamiyatning rivojlanishiga to'siq bo'lmasligi darkor. Bu sohada tadbirkorlik, tashabbuskorlik, halollik, adolat, xalq, davlat manfaatlaridan kelib chiqib amalga oshirilsa samarali natijalar keltiradi.

A.N.Forobiy “Baxt-saodatga erishuv haqida” asarida shunday yozadi: “Inson o‘z mablag‘ini to‘g‘ri sarflashni bilishi kerak. Pul sarflashda qizg‘anchiqlik qilish xasislikka olib keladi. Pullarni rejasiz ishlatish esa insonni beboshlikka yetaklaydi”. ” A.Avloniy “Iqtisod deb, pul va mol kabi ne’matlarning qadrini bilmakka aytilur” yana “Hozirgi zamonda maqsadga yetmoq, xalqqa maqbul bo‘lmoq uchun ilm va mol lozimdur” kabi qimmatli g‘oyalarni olg‘a surgan. Masalan, uning quyidagi fikrlarini ko‘raylik: “Amerikaliklar bir dona bug‘doy ekib, yigirma qadoq bug‘doy olurlar, yevropaliklar o‘zimizdan olgan 5 tiyinlik paxtamizni o‘zimizga 25 tiyinga soturlar. Ammo biz osiyoliklar, xususan, turkistonliklar, dumba sotib, chandir chaynaymiz: qaymoq berub, non o‘rniga kesak tishlaymiz, so‘zning qisqasi, hozirgi zamonga muvofiq kishi bo‘lmak uchun ilm va ma’rifat ila barobar iqtisod, insof tugamas sa’i, bitmas g‘ayrat lozimdir

Ahmad Yugnakiy “Hibbatul haqoyiq”da: “Mol-mulksiz kishi uchun bilim – bitmas- tuganmas mulkdir, kambag‘al uchun bilim hisob – xatosiz hisobdir”. Bu fikrdan shuni anglash zarurki, inson o‘zining ilmi bilan ijtimoiy hayotga tejamkorlik ko‘nikmalarini shakllantiradi va o‘z hayotini oqilona tashkil qiladi.

Xulosa Iqtisodiy ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etish muammosi pedagogika fanining yangi, to‘liq o‘rganilmagan sohasi sirasiga kirgani bois, uzluksiz ta’lim tizimining barcha bosqichlarida u bilan bog‘liq hal etilishi zarur bo‘lgan muammolar mavjud. Bunda asosiy e’tibor respublikada olib borilayotgan ta’lim islohotlarida ko‘zda tutilgan maqsad va vazifalarni amalga oshirish, demak-ki, uzluksiz ta’lim tizimining barcha bosqichlarida ta’lim oluvchilarning iqtisodiy tarbiyasini takomillashtirishga qaratilishi zarur.

Growth Optimization E’tiboringiz uchun rahmat!

O'xshashlar

COURSERA - bu nima

Markaziy Osiyo mutafakkirlarining asarlarida iqtisodiy tarbiya

Iqtisodiy indekslar

Iqtisodiy o'sish

Iqtisodiy tahlil