logo

Iqtisodiy rivojlanishning yuqori suratlarda ta`minlash sharoitida korxonada biznes rejalashtirish va takomillashtirish

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

542.5 KB
IQtisodiy RIVOJLANISHNING YUQORI SURATLARDA IQtisodiy RIVOJLANISHNING YUQORI SURATLARDA TA`MINLASH SHAROITIDA KORXONADA BIZNES TA`MINLASH SHAROITIDA KORXONADA BIZNES REJALASHTIRISH VA TAKOMILLASHTIRISH.REJALASHTIRISH VA TAKOMILLASHTIRISH. Kichik biznes.Kichik biznes.  Iqtisodiyotni erkinlashtirish va qulay tadbirkorlik Iqtisodiyotni erkinlashtirish va qulay tadbirkorlik muhitini yaratish yuzasidan ko'rilgan chora-muhitini yaratish yuzasidan ko'rilgan chora- tadbirlar kichik biznesning jadal sur'atlarda tadbirlar kichik biznesning jadal sur'atlarda rivojlanishida muhim omil bo'ldi. Hisobot davrida rivojlanishida muhim omil bo'ldi. Hisobot davrida YaIM tarkibida kichik biznes salmog'i 48,2 foizni YaIM tarkibida kichik biznes salmog'i 48,2 foizni tashkil etdi.tashkil etdi.  2008 yilda tijorat banklari tomonidan xususiy 2008 yilda tijorat banklari tomonidan xususiy tadbirkorlik va kichik biznes sub'ektlariga barcha tadbirkorlik va kichik biznes sub'ektlariga barcha moliyalash manbalari hisobidan ajratilgan moliyalash manbalari hisobidan ajratilgan kreditlar hajmi 2007 yilga nisbatan 68,2 foizga kreditlar hajmi 2007 yilga nisbatan 68,2 foizga oshib 1250,7 mlrd. so'mni tashkil qildi.oshib 1250,7 mlrd. so'mni tashkil qildi.  Shuningdek, aholi bandligini oshirish borasida Shuningdek, aholi bandligini oshirish borasida salmoqli ishlar qilindi. Xususan, aholining ish salmoqli ishlar qilindi. Xususan, aholining ish bilan band qismining 72,7 foizi kichik biznes bilan band qismining 72,7 foizi kichik biznes sohasiga, shu jumladan, 19,7 foizi kichik korxona sohasiga, shu jumladan, 19,7 foizi kichik korxona va mikrofirmalar hissasiga to'g'ri keladi.va mikrofirmalar hissasiga to'g'ri keladi. Rejalashtirish tamoyillarining Rejalashtirish tamoyillarining zarurati.zarurati.  Korxona, firma, Korxona, firma, hh issadorlik jamiyatlari mahsulot issadorlik jamiyatlari mahsulot yoki tovar raqobat - doimiy normalari asosida yoki tovar raqobat - doimiy normalari asosida shu korxonalarning texnik - tashkiliy va ijtimoiy shu korxonalarning texnik - tashkiliy va ijtimoiy rivojlanishi asosida bozor va uning rivojlanishi asosida bozor va uning segmentatsiyasini o`rganish natijalari asosida segmentatsiyasini o`rganish natijalari asosida firma, korxona strategiyasi ishlab chiqiladi. firma, korxona strategiyasi ishlab chiqiladi. Biznes-reja sifati firma strategiyasi sifati bilan Biznes-reja sifati firma strategiyasi sifati bilan aniqlanadi. O`z navbatida biznes - reja va aniqlanadi. O`z navbatida biznes - reja va korxona strategiyasi sifati qo`llaniladigan ilmiy korxona strategiyasi sifati qo`llaniladigan ilmiy - rejaviy yondashishlar va rejalashtirish - rejaviy yondashishlar va rejalashtirish tamoyillari asosida aniqlanadi. tamoyillari asosida aniqlanadi. Rejalashtirish tamoyillarining Rejalashtirish tamoyillarining umumiy tavsifiumumiy tavsifi  Rejalashtirish tamoyillariga quyidagilar kiradi: Rejalashtirish tamoyillariga quyidagilar kiradi:  Strategik va joriy rejalarning tadbiStrategik va joriy rejalarning tadbi q qq q ilinishi ilinishi (qo`llanilishi).(qo`llanilishi).  Rejaning ijtimoiy mo`ljalga yo`naltirilganligi.Rejaning ijtimoiy mo`ljalga yo`naltirilganligi.  Rejalashtirish ob`ektlarining muhimligiga Rejalashtirish ob`ektlarining muhimligiga qq arab arab joylashtirish.joylashtirish.  Rejali ko`rsatkichlarning xaRejali ko`rsatkichlarning xa qq ii qq iyligi.iyligi.  Menejment sistemasi tashqi muhiti parametrlari Menejment sistemasi tashqi muhiti parametrlari bilan rejaning muvofibilan rejaning muvofi qq ligi. ligi.  Rejaning ko`p variantlar asosida biRejaning ko`p variantlar asosida bi tt tasini tanlash.tasini tanlash.  Rejaning balanslar bo`yicha taRejaning balanslar bo`yicha ta yy yorlanishi.yorlanishi.  Rejaning iqtisodiy asoslanishi.Rejaning iqtisodiy asoslanishi.  Rejalashtirish sistemasini avtomatlashtirish.Rejalashtirish sistemasini avtomatlashtirish.  Rejaning ijtimoiy mo`ljalga yo`naltirish texnik va iqtisodiy Rejaning ijtimoiy mo`ljalga yo`naltirish texnik va iqtisodiy muammolarni echish hamda ishlab chiqarmuammolarni echish hamda ishlab chiqar ilil adigan tovarning adigan tovarning xalxal qq aro talablarga muvofiaro talablarga muvofi qq ekologiyaga mosligini, xavfsizlik ekologiyaga mosligini, xavfsizlik darajasini ta`minlashni hamda jamoaning ijtimoiy rivojlanish darajasini ta`minlashni hamda jamoaning ijtimoiy rivojlanish ko`rsatkichlarini ko`rsatadi.ko`rsatkichlarini ko`rsatadi.  III. Rejalashtirish ob`ektlarning muhimligiga III. Rejalashtirish ob`ektlarning muhimligiga qq arab arab joylashtirish - joylashtirish - mavjud mavjud bo`lgan resurslarni obo`lgan resurslarni o qq ilona taqsimlash ilona taqsimlash uchun oshirish zarur. Masalan: agar ishlab chiqaruchun oshirish zarur. Masalan: agar ishlab chiqar ilaila digan digan mahsulotlar bir xil raqobatbardoshlik darajasiga ega bo`lsa, mahsulotlar bir xil raqobatbardoshlik darajasiga ega bo`lsa, bunda resurslarni korxona dasturida solishtirma obunda resurslarni korxona dasturida solishtirma o g`g` irligi irligi (bahosi, (bahosi, qq iymati oriymati or qq ali) ko`p ali) ko`p hh ajmni egallagan tovarlar ajmni egallagan tovarlar raqobatbardoshligini oshirish uchun yo`naltiriladi.raqobatbardoshligini oshirish uchun yo`naltiriladi.  IV. Rejalar ko`rsatkichlarning xaIV. Rejalar ko`rsatkichlarning xa qq ii qq iyligi - reja iyligi - reja ko`rsatkichlarini bashoratlashda ko`zda tutilgan omillar ko`rsatkichlarini bashoratlashda ko`zda tutilgan omillar asosida ular sonini oshirish, hamda bashoratlashda aniqligini asosida ular sonini oshirish, hamda bashoratlashda aniqligini oshirish maqsadida ta`minlanadi.oshirish maqsadida ta`minlanadi.  V. Menejment sistemasi tashqi muhit parametrlari bilan V. Menejment sistemasi tashqi muhit parametrlari bilan rejaning muvofirejaning muvofi qq ligi - tashqi muhit omillari dinamikasi tahlili ligi - tashqi muhit omillari dinamikasi tahlili va bu omillarning rejali ko`rsatkichlarga ta`sirini izlanishni va bu omillarning rejali ko`rsatkichlarga ta`sirini izlanishni ta`minlaydi. Menejment sistemasi tashqi muhit ta`minlaydi. Menejment sistemasi tashqi muhit komponentlariga quyidagilar kiradi:komponentlariga quyidagilar kiradi:  MakromuhitMakromuhit , hudud , hudud infrastrukturasi infrastrukturasi  korxona yoki firma mikromkorxona yoki firma mikrom uhuh iti.iti. Makromuhit mamlakatning Makromuhit mamlakatning turli rivojlanish sohalari bilan turli rivojlanish sohalari bilan xx arakterlanadi.arakterlanadi.  Ularga quyidagilar taalluUlarga quyidagilar taallu qq li: xalli: xal qq aro, siyosiy, iqtisodiy, aro, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, demografik, xuijtimoiy, demografik, xu qq uu qq iy, ekologik, tabiiy, iiy, ekologik, tabiiy, i qq limiy, limiy, ilmiy - texnikaviy, madaniy sohalar kiradi.ilmiy - texnikaviy, madaniy sohalar kiradi.  HH udud infrastrukturasi - firma yoki korxona udud infrastrukturasi - firma yoki korxona joylashganligiga joylashganligiga qq arab shu firma yoki korxonaning arab shu firma yoki korxonaning faoliyati samadorligiga o`z ta`sirini ko`rsatadi. faoliyati samadorligiga o`z ta`sirini ko`rsatadi. Demak Demak infrastruktura tarmoqlariga quyidagilar kiradi:infrastruktura tarmoqlariga quyidagilar kiradi:  Bozor infrastrukturasi (banklar, sug`urta va moliya Bozor infrastrukturasi (banklar, sug`urta va moliya tashkilotlari)tashkilotlari)  Tabiiy atrof muhit monitoringiTabiiy atrof muhit monitoringi  Sanoat Sanoat  QQ urilish, sourilish, so g`g` lili qq ni sani sa qq lash, fan va ta`lim, madaniyat, lash, fan va ta`lim, madaniyat, savdo, umumiy ovqatlanish, transport va aloqa, uy - savdo, umumiy ovqatlanish, transport va aloqa, uy - joy kommunal xo`jaligi, maishiy xizmat ko`rsatish, joy kommunal xo`jaligi, maishiy xizmat ko`rsatish, shasha hh ar atrofidagi ar atrofidagi qq ishloishlo q q xo`jalik.xo`jalik. Bozor sharoitlarida korxona Bozor sharoitlarida korxona faoliyatini tartibga solish va faoliyatini tartibga solish va rejalashtirishrejalashtirish  Rejalar shunday tuzilishi kerakki, ular uzoq vaqt Rejalar shunday tuzilishi kerakki, ular uzoq vaqt davomida buzilmasligi, shu bilan bir paytda zarur davomida buzilmasligi, shu bilan bir paytda zarur hollarda yo’nalishni o’zgartirishga moslashgan hollarda yo’nalishni o’zgartirishga moslashgan bo’lishi lozim. bo’lishi lozim. Amalda rejalashtirish jarayonida Amalda rejalashtirish jarayonida ikkita muhim savolga javob topish zarur: ikkita muhim savolga javob topish zarur:  korxona uchun bozordagi vaziyat bilan bog’liq korxona uchun bozordagi vaziyat bilan bog’liq joriy vazifalarni bajarishda to’siqlar joriy vazifalarni bajarishda to’siqlar yaratmaydigan strategik maqsadni qanday yaratmaydigan strategik maqsadni qanday tanlash;tanlash;  strategik maqsadlarga tayangan holda eng strategik maqsadlarga tayangan holda eng murakkab va kutilmagan hodisa va tashqi murakkab va kutilmagan hodisa va tashqi tendentsiyalarga munosib va samarali javob tendentsiyalarga munosib va samarali javob qaytarishi uchun moddiy, moliyaviy va mehnat qaytarishi uchun moddiy, moliyaviy va mehnat resurslarini qanday shakllantirish lozim.resurslarini qanday shakllantirish lozim. Bozor sharoitlarida korxona Bozor sharoitlarida korxona faoliyatini tartibga solish va faoliyatini tartibga solish va rejalashtirishrejalashtirish  Bozor munosabatlari sharoitlarida har bir korxona Bozor munosabatlari sharoitlarida har bir korxona ishlab chiqarishning to’xtovsiz o’sishi, mahsulot ishlab chiqarishning to’xtovsiz o’sishi, mahsulot sifatining oshirilishi va uning o’z vaqtida sotilishi, sifatining oshirilishi va uning o’z vaqtida sotilishi, shuningdek, rejalashtirilgan foyda va daromadni o’z shuningdek, rejalashtirilgan foyda va daromadni o’z vaqtida olish asosida o’zining gullab-yashnashini vaqtida olish asosida o’zining gullab-yashnashini ta’minlashga intiladi. Shu sababli korxona faoliyati ta’minlashga intiladi. Shu sababli korxona faoliyati ko’p maqsadli va dinamik xarakterga ega bo’ladi. ko’p maqsadli va dinamik xarakterga ega bo’ladi. Birinchidan, fan-texnika taraqqiyotiga yo’naltirilgan, Birinchidan, fan-texnika taraqqiyotiga yo’naltirilgan, ikkinchidan, ishlab chiqarish quvvatlari va ikkinchidan, ishlab chiqarish quvvatlari va resurslardan samarali foydalanishga erishuvchi, resurslardan samarali foydalanishga erishuvchi, uchinchidan esa, bozor kon’yunkturasiga o’z uchinchidan esa, bozor kon’yunkturasiga o’z vaqtida va tezkorlik bilan javob berishi mumkin vaqtida va tezkorlik bilan javob berishi mumkin bo’lgan korxona rivojlanadi va gullab-yashnaydi.bo’lgan korxona rivojlanadi va gullab-yashnaydi. Quyidagilar davlat tomonidan Quyidagilar davlat tomonidan tartibga solishning asosiy tartibga solishning asosiy yo’nalishlari hisoblanadi:yo’nalishlari hisoblanadi: IJTIMOIY SIYOSAT davlat dasturlari va buyurtmalari moliya va soliq siyosati jamiyat hayotining eng muhim sohalarini boshqarish iqtisodiyot va biznes uchun huquqiy asoslarni yaratish qonunlarga rioya qilinishini ta’minlash ma’muriy- huquqiy tartibga solish Biznes-reja ishlab chiqish Biznes-reja ishlab chiqish jarayonijarayoni  Biznes-rejaning tarkibi, tuzilmasi, ko’rsatkichlari va Biznes-rejaning tarkibi, tuzilmasi, ko’rsatkichlari va boshqa jihatlari odatda korxonaning hajmi (quvvati), boshqa jihatlari odatda korxonaning hajmi (quvvati), yo’nalishi, iqtisodiy va moliyaviy holati bogliqdir.yo’nalishi, iqtisodiy va moliyaviy holati bogliqdir.  Endi ish boshlayotgan tadbirkor yoki faoliyat Endi ish boshlayotgan tadbirkor yoki faoliyat yuritayotgan kihcik korxona Agar o’z ishini boshlash yuritayotgan kihcik korxona Agar o’z ishini boshlash va buning uchun zarur bo’lgan boshlang’ich kapitalni, va buning uchun zarur bo’lgan boshlang’ich kapitalni, jumladan, bank kerditlari hisobiga shakllantirishi lozim. jumladan, bank kerditlari hisobiga shakllantirishi lozim. Bu bilan bog’liq bo’lgan tadbirkorlik uchun biznes-Bu bilan bog’liq bo’lgan tadbirkorlik uchun biznes- rejaning mazmuni va uni tayyorlash bosqichlari ma’lum rejaning mazmuni va uni tayyorlash bosqichlari ma’lum bir (umumiy) ko’rinishga ega bo’ladi. Yangiliklar kiritish bir (umumiy) ko’rinishga ega bo’ladi. Yangiliklar kiritish yoki bankrotlik yoqasida turgan korxona uchun biznes-yoki bankrotlik yoqasida turgan korxona uchun biznes- reja boshqa ko’rinishga ega bo’ladi. Shunday bo’lsada, reja boshqa ko’rinishga ega bo’ladi. Shunday bo’lsada, har qanday biznes-rejada tanlangan biznes har qanday biznes-rejada tanlangan biznes kontseptsiyasi ochib beriluvchi, taklif qilinayotgan kontseptsiyasi ochib beriluvchi, taklif qilinayotgan mahsulot, ish yoki xizmatlarnig o’ziga xosligini mahsulot, ish yoki xizmatlarnig o’ziga xosligini tavsiflovchi, shuningdek, istiqbolda olinishi lozim tavsiflovchi, shuningdek, istiqbolda olinishi lozim bo’lgan foyda (daromad) va biznesni kengaytirish aks bo’lgan foyda (daromad) va biznesni kengaytirish aks ettiriluvchi bo’limlar mavjud bo’ladi.ettiriluvchi bo’limlar mavjud bo’ladi.