logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Iqtisodiyot
  4. Fermer xo’jaliklarni tashkiliy iqtisodiy asoslari

Fermer xo’jaliklarni tashkiliy iqtisodiy asoslari

Yuklangan vaqt:

19.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

9460.5400390625 KB
Ko'chirib olish
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI “ Mikroiqtisodiyot” fanidan ORALIQ NAZORAT ISHI IQTISODIY XAVFSIZLIK-75IQTISODIYOT FAKULTETI Fermer xo’jaliklarni tashkiliy iqtisodiy asoslari Fermer xo’jaliklari tashkiliy iqtisodiy asoslari Reja : Kirish 1. Fermer xo’jaliklarining ahamyati. 2. Ko’p tarmoqli fermer xo’jaliklarining mohiyati. 3. Fermer xo’jaliklarning iqisodiy samaradorligi va tahlili. 4. Fermer xo’jaliklarining rivojlantirish yo’llari. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar Bizga qishloq xo’jaligi texnologiyalarini mukammal egallagan zamonaviy ishlab chiqarish va innovatsiya usullaridan xabardor fermerlar suv bilan xavodek zarur  SH.M.Mirziyoyev. Qishloq xo’jaligini modernizatsiya qilish va jadal rivojlantirish • Fermer xo’jaliklari, eng avvalo qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish bilan bir qatorda, qayta ishlash tayyorlash, saqlash, xizmatlar ko’rsatish bilan shug’ullanayotgan ko’p tarmoqli fermer xo’jaliklarini rag’batlantirish va rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish • Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash, tashish va sotish, agrokimyo, moliyaviy va boshqa zamonaviy bozor xizmatlarini kengaytirish • Sug’oriladigan yerlarning meliorativ holatini yanada yaxshilash melioratsiya va irrigatsiya obyektlari tarmoqlarini rivojlantirish qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish sohasida intensive usullarni eng avvalo suv va resurslarni tejaydigan zamonaviy agrotexnologiyalarni joriy etish. • Paxta va boshoqli don ekiladigan maydonlarni qisqartirish, bo’shagaan yerlarga kartoshka,sabzavot, ozuqa va yog’ olinadigan ekinlarni ekish, shuningdek yanada erkinlashgan intensive bog’ va uzumzorlarni joylashtirish hisobiga yanada optimallashtirish kirish Tadqiqotning dolzarbligi : iqtisodiyotni rivojlantirishda qishloq xo’jaligining roli ahamiyatga ega. Shu sababli iqtisodiyotni rivojlantirish uchun qishloq xo’jaligi rivojlantirish zarur bo’ladi. Mavzunig dolzarbligi iqtisodiyotda fermer xo’jaliklarining o’rni va ularni rivojlantirish bosqichlarini o’rganishni o’z ichiga oladi. Tadqiqotning Maqsad, vazifasi: fermer xo’jaliklarining iqtisodiyotdagi ulushini oshirish uchun qilinadigan harakatlarni tahlil qilish, shu bilan birga kichik maydondagi yerdan katta hosildorlik olish yo’llarini belgilash Tadqiqotning obekti va predmeti: fermer, yer, texnika va texnologiya va bozor O’rganilayotgan adabiyotlar tahlili : bu taqdimot ishini tayyorlashda asosan internet tarmoqlarida mavjud bo’lgan milliy saytlardan foydalandik. O’quv darsliklaridan axborot-resurs markazida mavjud bo’lgan mavzuga tegishli adabiyotlardan keng foydalandik Ob’ekti Fermer xo’jaliklarining iqtispdiy asoslari mavzusidagi mavjud tushunchalar, ta’riflar, jadvallar tadqiqotning asosiy ob’ekti hisoblanadi Predmeti: Fermer xo’jaliginig iqtisodiy asoslari mavzusiga oid barcha nazariy tushuncha va qarashlar tadqiqotning predmeti hisoblanadi Tadqiqotning maqsad va vazifalari Tadqiqotning maqsadi Fermer xo’jaliklarining iqtisodiy asoslari mavzusidagi mavjud tushuncha, izoh, grafik, jadvallarni to’liq o’rganish va uni tadqiq qilishni izchil amalga oshirish Tadqiqotning maqsadidan kelib chiqqan holda quyidagi vazifalarni belgilab oldik. Ko’p tarmoqli fermer xo’jaliklarining moxiyatini tahlil qilish Fermer xo’jaliklarning iqisodiy samaradorligini o’rganish Fermer xo’jaliklarining rivojlantirish yo’llarini o’rganish va takliflar berish Mavzu bo’yicha o’rganilgan adabiyotlar tahlili B.T.Salimov, S.S.G’ulomov, P.X Alimov “mikroiqtisodiyot” darsligidan keng foydalandik. 2017-2021-yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishga mo’ljallangan harakatlar strategiyasidan ham keng foydalandik. Internet saytlari, shuningdek lex.uz, stat.uz ham bu tadqiqotni olish borishimizda katta yordam berdi Iqtisodiy islohotlar va Iqtisodiyotni diversifikatsiya qilish natijasida fermer xo’jaliklari faoliyati rivoj topib, ular qishloq xo’jaligi mahsulotlarining asosiy qismini ishlab chiqarmoqda. Ammo, davlat ixtiyoridagi tayyorlov va qayta ishlash korxonalari o’rnida xususiy korxonalar, hissadorlik jamiyatlari paydo bo’lishi, tez buziluvchi qishloq xo’jalik mahsulotlarining son jihatidan ko’p va makon jihatidan tarqoq ishlab chiqaruvchilar tomonidan yetishtirila boshlashi mahsulotlarning ko’p qismi iste’molchilarga yetib borishi jarayonida nobud bo’lishiga olib kelmoqda. Respublikamiz Prezidenti SH.M.Miromonivich. ta’kidlaganlaridek 1. Fermer xo’jaliklarining ahamiyati. O’zbekiston qishloq xo’jaligi YaIM ning 32% tashkil qiladi Mehnatga layoqatli aholining 27% ini ish bilan ta’minlaydi 2018-yilda O’zbekistonning 70% ekin maydonlari paxta va bug’doy yetishtirish uchun ishlatilgan Бугунги кунда фермер хўжаликларининг йиллик чорва озуқасига бўлган эҳтиёжининг фақат 35 фоизи маҳаллий имкониятлар ҳисобидан қопланмоқда. Шу сабабли янги ерларни ўзлаштириш орқали экин майдонларини кенгайтириш эвазига чорванинг озуқа базасини мустаҳкамлаш, шунингдек, балиқчилик, паррандачиликни ривожлантириш ҳисобидан озиқ-овқат маҳсулотлари ҳажмини кескин кўпайтиришимиз керак. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga murojatnomasi. 2018-yil 28- dekabr Respublikamiz Prezidenti ta’kidlaganlaridek, “Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash texnologiyasi juda orqada qolgani tufayli har yili kartoshka, tomat, karam, lavlagi, sabzi hamda boshqa sabzavot va mevalarning 20-40 foizi isrof bo’lmoqda. Biz, ishlab chiqarish – qayta ishlash – sotish, degan yagona zanjirda ishlab, bu zanjirda band bo’lganlarning manfaatini hisobga olishni o’rganishimiz zarur. Jahon bozorini o’zlashtirish ko’p jihatdan qishloq xo’jaligi mahsulotlarining ko’rinishi bilan bog’liq. Bunda mahsulotlarni navlarga ajratish, o’rash, qadoqlash va iste’molchiga o’z vaqtida yetkazib berish nazarda tutilmoqda” . Navlarga ajratish O’rash Yetkazib berishqadoqlas h 2019-2030-yillarga mo’ljallangan qishloq xo’jaligini rivojlantirish to’g’risida konsepsiya Fermer xo‟jaligining asosiy vazifasi – Qishloq xo‟jalik mahsulotlari yetishtirishni ko‟paytirish, aholini iste‟mol mollari bilan ta‟minlash , moddiy resurslardan samarali foydalanish, tuproq unumdorligin i oshirish, tejamkor texnologiyala rni amaliyotga joriy etish, atrof-muhit va ekologiyani yaxshilashda n iborat. B.T.Salimov, S.S.G’ulomov, P.X Alimov “mikroiqtisodiyot” Ko’p tarmoqli fermer xo’jaliklarining mohiyati Fermer – o’ziga uzoq muddatli ijaraga berilgan yer uchastkalaridan foydalangan holda qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishni amalga oshiruvchi fermer xo’jaligi a’olarining birgalikdagi faoliyatiga asoslangan, yuridik shaxs huquqiga ega mustaqil xo’jalik yurituvchi subyekt 2019- йилда кластер усулида пахта етиштиришни камида 52 фоизга етказиш учун 48 та пахта- тўқимачилик кластерини ташкил этиш тўғрисида қарор қабул қилинди. Шу билан бирга, ғалла ва мева-сабзавот кластерлари фаолиятини ҳар томонлама ривожлантириш керак. Бу соҳа биз учун нисбатан янги эканини инобатга олиб, уни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш, жумладан, кредит тизимини соддалаштириш, харажатларни субсидиялаш, ер ажратиш билан боғлиқ тартибларни қайта кўриб чиқиш талаб этилади Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga murojatnomasi. 2018- yil 28-dekabr Fermer xo’jaligining oladigan foydasi miqdorini oshirish - mavjud yer va suv resurslaridan foydalanishda zamonaviy agrotexnologiyalarni joriy etish, ilg’or tajribalar, agrar ilm-fani yutuqlariga tayanish, qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlash, saqlash, tashish va boshqa xizmatlar ko’rsatish sohalariga investitsiyalar jalb qilish evaziga amalga oshiriladi. 1. - qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish yo‟nalishida; 2. - qishloq xo’jaligi mahsulotlarini tayyorlash, tashish, saqlash va qayta ishlash yo‟nalishlarida; 3. - qishloq xo’jaligi mahsulotlari yetishtiruvchi xo’jalik sub’ektlariga 4. agrotexnik, iqtisodiy, texnikaviy, zooveterinariya va boshqa sohalarda xizmatlar ko’rsatish yo’nalishlarida; 5. - yengil sanoat mahsulotlari, qurilish materiallari ishlab chiqarish yo’nalishlarida; 6. - aholiga savdo, transport, maishiy xizmat ko‟rsatish sohalarida tashkil etilishi mumkin Ko‟p tarmoqli fermer xo‟jaliklarida ishlab chiqarishning qo’shimcha tarmog’i quyidagi asosiy yo’nalishlarda amalga oshirilishi mumkin: Ko’p tarmoqli ishlab chiqarishni tashkil qilishdagi muhim shartlardan biri bu - har qanday fermer xo’jaligi o’z daromadini (sof foyda) oshirish maqsadida o’z xohishiga ko’ra ixtiyoriy ravishda qo’shimcha tarmoqlarni tashkil etgan holda ko’p tarmoqli fermer xo’jaligiga aylanishi mumkinligidir . Fermer xo’jaliklarning iqtisodiy samaradorligi va taxhili. Fermer xo’jaliklarining iqtisodiy samaradorligi va tahlili . Bozor iqtisodiyoti sharoitida mamlakat oldida turgan masalalarni hal qilishning asosiy omillaridan biri mehnat unumdorligini oshirish hamda ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligini har tomonlama yuksaltirishga erishishdan iboratdir. Ijtimoiy mehnat unumdorligini oshirishda ishlab chiqaruvchi kuchlar darajasi va ishlab chiqarish munosabatlarining xarakteriga bog„liq bo„lgan ishlab chiqarish faoliyatining natijalari mujassamlangan B.T.Salimov, S.S.G’ulomov, P.X Alimov “mikroiqtisodiyot” Ekin maydonlarining optimallashtirilishi samarasida joriy yilda unumdorligi va hosildorligi past yerlar hisobidan paxta dalalari 30,5 ming gektarga qisqartirildi. Paxtadan bo‟shagan yerlarga ilg‟or agrotexnologiyalarni joriy qilish asosida meva – sabzavot ekildi.Fermer xo‟jaliklari soni 17.9 mingtaga ko‟paydi va 101 mingtani tashkil etdi. 2016 – 2020 – yillarda meva – sabzavotlarni saqlash bo‟yicha moddiy – texnik bazani mustahkamlash va rivojlantirish chora – tadbirlarini amalga oshirish doirasida 27.6 ming t meva – sabzavot mahsulotlarini saqlash uchun 57 yangi sovutish kamerasi tashkil etildi va 250 t meva – sabzavot saqlanadigan 2 sovutish kamerasi modernizatsiya qilindi. www.kun.uz Fermerning mehnat unumdorligiga ta‘sir etuvchi omillar: 1) moddiy-texnika omilari (texnika jarayoni, tabiat resurslarining xarakteri, ishlab chiqarish jarayonlarini kompleks mexanizatsiyalash, elektrlashtirish, avtomatlashtirish va boshqalar) 2) shaxsiy omillar, (xodimlar ning ixtisosi, malakasi, tadbirkorl igi) 3) tabiiy omillar (ob-havo sharoiti, suv, issiqlik temperaturasi va boshqalar) guruhiga bo’lish mumkin. 4)ijtimoiy mehnatning qanday tashkil qilinganligini ko’rsatuvchi omillar (ixtisoslashtirish, kooperatsiyalashtirish , ishlab chiqarishni kombinatsiyalashtiris h, korxonalarda mehnatni bozor sharoitlarida shakllantirish) 33 1A0F1A14 10 34 0614 13 0D 150C 1C 13 120614 14 10 0C 180605 273A0905 0614 3B15060704 0F 04 14 03 04 303A 3B 051A 03 18 1B 14 Fermer xo’jaliklarining rivojlantirish yo’llari Respublikamiz iqtisodiyotining tobora globallashuv jarayoniga qo`shilib borayotgani, jahon iqtisodiyotida yuz berayotgan hodisalarning mamlakatimizga ta‟sirini kuchaytirib bormoqda. Bu esa qishloq xo‟jaligida ham chuqur islohotlar olib borishga undamoqda. Agrar sektorni modernizatsiyalash, erkinlashtirish va takomillashtirish bilan bog„liq qator davlat dasturlari va boshqa tadbirlar amalga oshirildi. “O’zbekistonda fermerlik faoliyatini tashkil qilishni yanada takomillashtirish va uni rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida” gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 22 oktabrda bergan farmoni Respublikamizda fermer xo’jaliklari ro’lining yanada oshib borishida, fermerlik harakati samaradorligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega bo’lmoqda www.lex.uz Jahon banki hisob- kitobiga ko’ra O’zbekiston paxta va bug’doy maydonlarini 50% gacha qisqartiish qishloq xo’jaligining yalpi mahsulotining 51% gacha, qishloq xo’jaligida bandlikning 16% ga suv tejamkorliginin g 11% ga oshirishga olib keladi Eksprtni oshishini Ushbu loyihaga muvofiq: - qishloq xo`jaligida iqtisodiy islohotlarni bosqichma- bosqich chuqurlashti rish; - fermer xo`jaliklarini qo`llab- quvvatlashni davom ettirish, ularning moddiy- texnika bazasini mustahkamlas h; - yangi imtiyozlar berish, tadbirkorlar va ishbilarmonlarni ng manfaatlarini ishonchli himoya qilish masalalariga ham katta e‟tibor qaratilgan. 2019-yil 24-sentabr kuni O’zbekiston qishloq xo’jaligini 2020-2030 yillarda rivojlantirish loyihasini tuzib oldi Oziq- ovqat xavfsizligi ni ta’minlas h 0E 2C 28 2D 1A 1A 33 33 38 1C 280B242B 2D 1E1D432F2F 1E37 21 37 2C1D2121 1F2B 33 2C3720 303D0B 280B 1A2C1F1A221D32 332B1C 1F 1A 26310B 1A 1E 2C2520252F252F 30 2B 1E 3E 01 3E 1C 1D Ko’p tarmoqli fermer xo‟jaliklarini quyidagicha rivojlantirish mumkin: 1- fermer xo`jaliklariga investitsiyalar jalb etish orqali, 2- Innovatsion texnologiyalar olib kirish va zamonaviy mini texnologiyalarni qo‟llash orqali; 2- Innovatsion texnologiyalar olib kirish va zamonaviy mini texnologiyalarni qo‟llash orqali; Klaster usulidan foydalanib tayyo mahsulotni eksport qilish, masalan paxtaning bir kg 2019-yilning aprel oylarida 14 000 ming so’mdan eksport qilingan, Yerlardan alishtirib ekish usulidan foydalanib sifatli mahsulotlar ekish. Jahon bozoriga oliy sifatli mahsulotlarni olib chiqish.Takliflar: 53 0F061E 0B02 201D 0B 29 212223 02 22 0C 04 58 02 18 0F 0B02 201D 59 06 0B02 06 Asosiy turdagi dehqonchilik mahsulotlari ishlab chiqarish www,stat.uz Ilovalar Ишлаб чиқарилган қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг хўжаликлар 2018-йилда тоифалари бўйича тақсимланиши ҳудудлар кесимида 2019- yil www.stat.uz 2016 yilda qishloq xo`jaligi yalpi mahsulotining xo`jaliklar toifalari bo`yicha taqsimlanishi www.stat.uz www.stat.uz Xulosa qilib shuni aytish kerakki, bugungi kunda ayrim fermer xo„jaliklari yetarlicha aylanma mablag„lar, zarur texnika va boshqa moddiy-texnik resurslarga ega emas. Bu qishloq xo’jaligi ekinlarining hosildorligiga, shartnoma majburiyatlari bajarilishiga va fermer xo„jaliklarining rentabelligiga salbiy ta‟sir ko„rsatmoqda. Prezidentimiz ta’kidlaganidek, 2016 -yilda yer maydonlarini optimallashtirishdagi kamchiliklar Toshkent, Namangan, Jizzax, Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida bu jarayon talab darajasida o„tkazilmagan. 2016 –yilda qishloq xo‟jaligida ishlar yetarli darajada tashkil etilmagani va ayrim rahbarlarning, jumladan, Surxondaryo, Sirdaryo, Jizzax va Buxoro viloyatlari sobiq hokimlarining shaxsiy mas‟uliyatsizligi sababli bir qator tumanlar va fermer xo„jaliklarida kutilgan darajada paxta hosili olinmadi. Kosonsoy, Angor, Muzrabot, Qiziriq, Sherobod, Quyichirchiq, Qo„shtepa tumanlarida paxta sotish bo„yicha shartnoma majburiyatlari 60-65 foiz darajasida qolib ketgan. Zarbdor, Paxtakor, Arnasoy, Mirzaobod, Xovos, Sardoba, Guliston, Chust va Bekobod tumanlarida davlat zaxirasi uchun g„alla yetkazib berish majburiyatlari bajarilmagan. xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati 2019-2030-yillarga mo’ljallangan qishloq xo’jaligini rivojlantirish to’g’risida konsepsiya Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga murojatnomasi. 2018-yil 28-dekabr B.T.Salimov, S.S.G’ulomov, P.X Alimov “mikroiqtisodiyot” www.kun.uz www.stat.uz www.lex.uz

O'xshashlar

Innovatsiyalar va innovatsion menejmentning tashkiliy asoslari
Iqtisodiy siyosat asoslari va tarkibi
Tadbirkorlik huquqi subyekti sifatida fermer xo’jaligi
Menejmentning tashkiliy tuzilishi
Markaziy banklarning Davlat bilan munosabatlarining xususiy va iqtisodiy asoslari