Бозор иктисодиети шароитида корхоналарнинг оборот капиталлари - Iqtisodiyot - Slaydlar

Бозор иктисодиети шароитида корхоналарнинг оборот капиталлари

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2149 KB

Ko'chirib olish

 Бозор иктисодиети шароитида корхоналарнинг оборот капиталлари ва бунда банк кредитининг ахамияти.

Бозор иктисодиети шароитида корхоналарнинг оборот капиталлари ва бунда банк кредитининг ахамияти. Айланма маблаглар узида ишлаб чикариш жараёнидаги мехнат предметлари ва моддий бойликларнинг пулдаги куринишини ифодалайди. Айланма маблаглар ишлаб чикариш айланма фондлари ва муомала фондларига йуналтирилган пул маблагларидир. Улар корхоналарнинг жорий фаолияти узлуксизлигини таъминловчи мухим ресурс хисобланади . Ишлаб чикариш айланма фондлари икки кисмга булинади: 1. Ишлаб чикариш жараёнида катнашмаган ва омборида ётган махсулотлар киради булар ем хашак, уруглик ва утказиш материаллари, эхтиёт кисмлар, менерал угитлар, захарли кимёвий унсурлар, ёкилги мойлаш материаллари ва шу кабилар. 2. Айланма маблаглари ишлаб чикариш жараёнида катнашади. Пул маблаглари ва кимматли когозлар айланма маблагларининг энг ликви д шаклидир. Корхонанинг пул маблагларига кассадаги, жорий хисоб ракамидаги, валюта хисоб ракамидаги пул маблаглари киради. Дебиторлик карзлари – корхона айланма маблагларининг мухим кисми хисобланади, дебиторлик карзларини бошкаришни мухим вазифаларидан бири булиб, сотиб олувчининг туловга кобиллик рискининг бахолай билишдир. Айланма маблагларнинг таркиби ва тузилмаси турли омиллар таъсирида вужудга келади. Улар хужаликнинг ишлаб чикариш йуналиши ихтисослашуви шароитлари иктисодий ривожланганлик даражаси, ишлаб чикариш хажми, етиштирган махсулоти ва курсатган хизматларини реализация килиш жараёнлари хамда шу каби фаолият натижаларига боглик булади. www.arxiv.uz

Корхоналарнинг оборот капиталларини тулдириш манбалари Корхоналарнинг уз маблаглари Тижорат банкларининг киска муддатли кредитлари Корхоналарнин г кимматли когозларини сотишдан олинган маблаглар Давлат Бюджети субсидиялари ва бошка корхоналарнинг олинган молиявий ердамлар Корхоналарнинг оборот капиталларини тулдириш максадига бериладиган банк кредитларини бериш усуллари. Колдик усули Оборот усули Оборотли қолдиқ усули www.arxiv.uz

Банк кредитининг корхоналарнинг оборот капиталларини тулдириш манбаи сифатидаги афзалликлар. Корхона оборот капиталлари харакатининг узузлуксизлигини таъминлайди. Корхонанинг ишлаб чикариш самарадорлигини таъминлашга мажбур килади. Чунки кредит фоизи билан кайтарилади Кредит кайтариб беришлик хусусиятига эга булганлиги сабабли ундан фойдаланувчида локайдлик кайфиятини юзага келтирмайди Доимий тарзда жалб килиш мумкин булган молиялаштириш манбаи хисобланади. Аник бахосигаэга булган молиялаштириш манбаидир. Корхонанинг инвестицион харажатларини унинг фойдасихисобидан молиялаштириш имконини беради. www.arxiv.uz

Банк тизими ва банк турлари Банк тизими – ташкилий тузилма сифатида йирик тизим булиб мамлакатнинг иктисодий тизимига киради. Буш уни билдирадики банкларнинг фаолияти ва ривожланишини моддий ва номоддий неъматларини ишлаб чикариш, муомала ва истеъмол килиш билан боглик холда куриб чикиш зарурдир. Банк тизими мамлакат худудида шакилланган ва мустахкамланган кредит ташкилотларининг фаолият курсатиш шаклидир. Узбекистон Республикасида икки погонали банк тизими мавжуд. Юкори погонада Марказий Банк куйи погонасида Тижорат банклари мавжуд. Пул – кредит орқали тартибга солиш Банкноталарни монопол эмиссияси Банклар банки Ташқи иқтисодий фаолият Банк фаолияти (кассир, кредитор, молиявий консультант)Марказий банк функциялари www.arxiv.uz

Тижорат банкларини белгиларига караб куйидаги турларга булиш мумкин. Мулкчилик шаклларига караб банклар: Давлат банкига, акциядор бинкларга, кооператив, хусусий, минтакавий, аралаш мулкчиликка асосланг а н банкга булинади. Хусусий банклар жисмоний шахсларнинг пул маблаглари хисобидан банкнинг 50 фоиз капитали ташкил килинган банклар хисобланади. Жойлашиш белгисига караб тижорат банклар: халкаро , Республика, минтакавий, вилоят банкларига булиниши мумкин. Тижорат банкларининг бажарадиган операциялари Пассив операция Актив ссуда операция Банк хизматлари ва воситачилик операция лари Банкнинг уз маблаглари хисобидан амалга ошираладиган операциялар www.arxiv.uz

Тижорат банклари турлари. Мулк шаклига караб Мижозларнинг таркибига кура Фаолиятининг куламига кура Давлат банки Акциядорлик тижорат банки Чакана банклар Улгуржи банклар Аралаш банклар Универсал банклар Ихтисослаш тирилган банклар Хусусий банклар Кушма банклар www.arxiv.uz

" Банк " - юридик шахс бўлиб, қуйидаги фаолият турларини амалга ошириш учун Марказий банк лицензиясига эга бўлган тижорат ташкилотидир: юридик ва жисмоний шахслардан омонатлар қабул қилиш ҳамда қабул қилинган маблағлардан ўз хатари ва таваккалчилиги асосида кредитлаш ёки инвестициялашда фойдаланиш; тўловларни амалга ошириш. " Норезидент банк " - хорижий давлатлар ҳ удудида рўйхатга олинган банк. " Чет эл капитали иштирокидаги банк" - чет эллик инвесторларнинг иштироки устав капитали умумий суммасининг камида 30 фоизини ташкил этадиган банк. Бунда, чет эллик инвесторларидан бири юридик шахс бўлиши лозим. Бундай банкнинг устав капиталини шакллантиришда резидентлар ва норезидентлар, жисмоний ва юридик шахслар, шунингдек норезидент банклар иштирок этиши мумкин . " Хусусий банк " - устав капиталида муассис-жисмоний шахсларнинг улуши камида 50 фоизни ташкил этадиган банк, устав капиталининг қолган қисми нодавлат юридик шахсларга тегишли бўлиши мумкин. " Шўъба банки " - устав капитали тўлалигича норезидент банк томонидан тўланадиган банк. “ Банк акциядори " - банк акцияларига эга бўлган юридик ёки жисмоний шахс. Бир акциядор ёки ўзаро боғланган акциядорлар гуруҳининг тижорат банки устав капиталидаги улуши устав капитали умумий миқдорининг 25 фоизидан ортиқ бўлиши мумкин эмас (хорижий капитал иштирокидаги банклар ва хусусий банклар бундан мустасно). ( ЎзР АВ 16.09.2004 й. 630-7-сон билан рўйхатга олинган ЎзР МБ Қарори таҳриридаги банд ), (Олдинги таҳририга қаранг) Агар шахс юридик шахсни бошқариш ёки унинг сиёсатига катта таъсир ўтказиш имкониятига эга бўлса, у бундай юридик шахс мулкини назорат қилувчи ҳисобланади. Бунда шахс қуйидаги ҳолларда катта таъсир ўтказувчи іисобланади: - мазкур юридик шахснинг йирик иштирокчиси бўлса; - акциядорлар, раҳбарият ёки иштирокчилар билан расмий равишда битим тузиб ёхуд бошєа тарзда ҳуқуқий шахс фаолиятига раҳбарлик қилиш ёки уни бошқариш имкониятига эга бўлса www.arxiv.uz

Юридик шахснинг йирик акциядори ёки иштирокчиси деганда ўзаро битим билан боғланган ва ушбу юридик шахс устав капитали ёки овоз берувчи акцияларининг 10 ва ундан ортиқ фоизига тўғридан- тўғри ёки воситали тарзда эгалик қилувчи бир ёки бир неча шахслар тушунилади. Тўғридан-тўғри эгалик қилиш деганда акциядор (иштирокчи) томонидан овоз берувчи акцияларга бевосита эгалик қилиш тушунилади. Воситали тарзда эгалик қилиш деганда юридик шахс овоз берувчи акцияларига шўъба корхоналар ва жамиятлар орқали эгалик қилиш тушунилади. Банк муассислари у рўйхатга олинган кундан бошлаб бир йил мобайнида банк акциядорлари таркибидан чиқишга ҳақли эмаслар. Банк муассислари бенуєсон ишбилармонлик ва шахсий обрў- эътиборга эга бўлишлари лозим. Қуйидаги шахслар бенуқсон ишбилармонлик ва шахсий обрў- эътибор мезонларига номувофиқ деб ҳисобланадилар: банкротликка учраган юридик шахснинг собиқ раҳбарлари, бошқаруви ва кузатув кенгаши аъзолари ёки йирик иштирокчиси ва юридик шахснинг банкротлиги уларнинг ҳаракатлари оқибатида юзага келганлиги фактлари маълум бўлса; ўзининг ишбилармонлик ва шахсий хатти-ҳаракатида ишларни нотўғри бошқариш ва виждонан юритиш мумкин эмаслигини намойиш қилган шахслар. www.arxiv.uz

Агарда муассис юридик шахс бўлса, юқорида қайд этилган талаблар бундай муассиснинг раҳбар ходимлари, бошқаруви ва кузатув кенгаши аъзолари, устав капиталида 10 ва ундан ортиқ фоиз миқдорида овоз берувчи акциялар ёки улушлар эгаларига нисбатан қўлланилади. Янги ташкил этилаётган банклар учун устав капиталининг энг кам миқдори қуйидаги миқдорларда белгиланади: 2005 йил 1 июлдан бошлаб, тижорат банклари учун - 3,0 млн. А Қ Ш доллари эквивалентида; хусусий банклар учун - 1,5 млн. А Қ Ш доллари эквивалентида; 2006 йил 1 январдан бошлаб, тижорат банклари учун - 4,0 млн. А Қ Ш доллари эквивалентида; хусусий банклар учун - 2,0 млн. А Қ Ш доллари эквивалентида; 2007 йил 1 январдан бошлаб, тижорат банклари учун - 5,0 млн. А Қ Ш доллари эквивалентида; хусусий банклар учун - 2,50 млн. А Қ Ш доллари эквивалентида. 20 11 йил 1 январдан бошлаб, тижорат банклари учун - 10 ,0 млн. Евро эквивалентида; хусусий банклар учун - 5 ,0 млн. Евро эквивалентида. Янги ташкил этилаётган банклар учун устав капитали энг кам миқдорининг ҳисоб-китоби АҚШ доллари курсининг Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан валюта операциялар бўйича бухгалтерия ҳисобини, статистика ва бошқа ҳисоботларни юритиш учун муассислар томонидан банк ташкил этиш тўғрисида қарор қабул қилинган кунда белгиланган курсидан келиб чиққан ҳолда миллий валютада амалга оширилади. (ЎзР АВ 21.07.2005 й. 630-9-сон билан рўйхатга олинган ЎзР МБ Қарори таҳриридаги банд, (Олдинги таҳририга қаранг) www.arxiv.uz

Банкнинг бош қ арув органлари қ уйидагилар ҳ исобланади: А кциядорлар умумий йи ғ илиши;банк Кенгаши (кузатув кенгаши); Б анк Бош қ аруви. Акциядорлар умумий йијилиши банкнинг олий бош қ арув органи ҳ исобланади. Акциядорлар умумий йи ғ илишининг вазифалари ва ваколатлари қ онунчилик ва банк устави билан тартибга солинади. Қ онунчиликка кўра акциядорлар умумий йи ғ илишининг мутла қ ваколатига кирувчи масалалар банк Кенгаши ёки Бош қ арувига топширилмайди. Банк Кенгашининг миқдорий таркиби устав ёки акциядорлар умумий йиғилиши қарорига кўра белгиланади. Акциядорлар сони 500 гача бўлган очиқ турдаги акциядорлик жамияти шаклидаги банкларнинг банк Кенгаши миқдорий таркиби камида беш аъзодан, 501 дан 1000 гача бўлган банкларда камида етти аъзодан ва 1000 дан ортиқ бўлган банкларда камида 9 аъзодан иборат бўлиши лозим. Ёпиқ турдаги акциядорлик жамияти шаклидаги банкларнинг банк Кенгаши аъзолари умумий сони акциядорлар сонидан қатъи назар бешдан кам бўлмаслиги керак. Узбекистон Республикаси банкларида ракамларни очиш, ёпиш ва кайта хужжатлаштириш таркиби Бозор иктисодиёти шароитида халк худалигини ривожлантиришнинг энг мухим омилларидан бири пул айланмасини тугри ва аник ташкил килишдан иборат. Резидентлар Узбекистон Республикаси доимий турар жойда эга булган, шу жумладан вактинча Узбекистон Республикасидан ташкарида яшаётган жисмоний шахслар. Шунингдек Узбекистон Республикасида жойлашган булиб Узбекистон Республикаси конунларига мувофик тузилган ва руйхатдан утган юридик шахслар шу жумладан чет Эл инвестицияси иштирокидаги корхоналар хамда Узбекистон Республикасининг иминитетига ва дипломатик имтиёзларига эга булган хорижлик дипломатик савдо ва бошка расмий ваколатхоналар, шунингдек Узбекистон Республикаси корхона ва ташкилотлдарининг чет элдаги хужалик ёки бошка тижорат фаолияти билан шугулланмайдиган узга ваколатхоналари киради. www.arxiv.uz

Норезидентлар — хорижда муким тырар жойи булган, шужумладан, вактинча Узбекистон Республикасида яшаёгган жисмоний шахслар, шунингдек Узбекистан Республикасида жойлашган булиб, иммунитет ва дипломатик имтиёздардан фойдаланадиган чет эл дипломатик савдо хам да бошка расмий ваколатхоналари, халкаро ташкилотлар ва уларнинг филиаллари, шунингдек хужалик ёки бошка тижорат фаолияти билан шугулланмайдиган узга ташкилот ва фирмаларнинг ваколатхоналаридир. Банк хисобвараки - банк хисобвараги шартномасини тузиш оркали банк мижоз (хисобварак эгаси) хисоб- варагига келиб тушган пул маблаглариии кабул килиш ва киритиб куйиш, мижознинг хисобварагидаги тегишли маблагларни утказиш ва бериш хамда хисобварак буйича бошка операкияларни амалга ошириш тугрисидаги фармойишларни бажариш вазифасини уз зиммасига олиши натижасида банк билан мижоз уртасида вужудга келадиган муносабатлардир. Банк хисобвараклари куйидаги турлари Талаб килиб олингунча (асосий ва иккиламчи) депозит хисобвараклар Жамгарма депозит хисобвараклар Муддатли депозит хисобвараклар Депозит хисобваракларнинг бошка турлари (аккредитивлар буйича муддатсиз фоизсиз депозитлар ва шу кабилар) Ссуда хисобвараклари www.arxiv.uz

Накд пулсиз хисоб китоблар. Ўзбекистон Республикаси банк амалиетида кулланилаетган хисоб китоб шакллари. Тулов талабномаси Тулов топширикномаси Чек Хужжатлаштирил ган аккредитив Инкассо Пластик карточкалар банк томонидан чикарилган, персонифицирланган тулов воситаси булиб, карточка эгасининг тегишли банкдаги ракамида маблаг борлигига гувохлик берувчи ва нахт пул туламасдан товарлар ва иш хизматларни сотиб олиш хукукини узида акс эттирадиган воситадир. Пластик карточкаларининг бажарадиган вазифаларига кура 3 га булинади: Дебет карточкалари. Кредит карточкалари. Электрон кармон. www.arxiv.uz

Банк ресурсларини шакллантириш билан боглик булган операциялар банкларнинг пассив операциялари дейилади. Пассив операциялар ёрдамида тижорат банкларнинг пассив ва актив – пассив счетидаги пул маблагларининг салмоги ошиб боради. Банкларнинг пассив операциялари уларнинг фаолиятини ташкил этилишда катта рол уйнайди. Пассив операциялар ёрдамида тижорат банклари кредитлаш учун зарур булган кредит ресурсларини ташкил килади. Тижорат банклари пассив операцияларининг асосан туртта шакли мавжуд: Тижорат банклари кимматбахо когозларини муомалага чикариш йули билан ресурслар йигиш: Банк фойдаси хисобидан хар хил фондлар ташкил килиш ёки фондлар суммасини ошириш: Бошка кредиторларнинг маблагларини жалб килиш: Депозит операцияларни амалга ошириш: Банк ресурсларини ташкил килиш банкларнинг пассив операциялари банкларнинг кредит потенциали. Банкнинг уз маблаглари таркиби Акциядорлик капитали Кушимча капитал Захира капитали Таксимланмаган фойда Кайта бахолаш ортикчасидан иборат Бугунги кунда банк капиталига нисбатан назорат ва уни урганиш иккита асосий гурухлаш асосида олиб борилади: Биринчи даражали капиталга: -муомаладаги акциялар -кушимча капитал -захиралар -таксимланмаган фойда Иккинчи даражали капитал: -жорий йил соф фойдаси -субординар карзлар www.arxiv.uz

Тижорат банки ресурсларининг манбалари. Депозитли манбалар Дпозитсиз манбалар Талаб килиб олинадиган депозитлар Муддатли депозитлар Жамгарма депозитлар Бошка банклардан олинган кредитлар Банкнинг кимматли когозларини сотишдан тушган маблаглар Банк капиталиТижорат банки ресурсларининг манбалари. www.arxiv.uz

Тижорат банки асосий капитали таркиби Устав капиталининг туланган кисми Банкнинг эмиссон даромади Банкнинг нокумулятив имтиезли акциясини сотишдан олинган маблаг Таксимланмаган фойда Захира капитали www.arxiv.uz

Тижорат банкларининг капиталларининг етарлилик коэффиценти. Халкаро Базель стандарти буйича min 8% Хисоблаш методикаси: умумий капитал активларни риска тортилган суммаси Узбекистон Марказий банкининг талаби буйича min 10% Республикамизда банкларнинг депозит ва унга боглик амалиетлари куйидаги конунчилик хужжатлари билан тартибга солинади. - Узбекистон Республикаси Фукоролик кодекси: 759-770, 771-789, 327 моддалар, 29.08.1996 йил - Узбекистон Республикаси ” Банклар ва банк фаолияти тогрисидаги ” конун, 1996 йил 25 апрел. -“Банкларнинг депозитлари тугрисида” низом Узбекистон Республикаси Марказий банки 24.12.1994, №103, Узбекистон Республикаси Адлия Вазирлиги, 09.11.1998, №522 Марказий банк депозит сертификатларини чикариш тугрисида низом. Узбекистон Республикаси Марказий банки 26.12.1998, № 434, Узбекистон Рспубликаси Адлия Вазирлиги 09.02.1994. №624 “ Ваколатли банкларида эркин айирбошланувчи валюта такдим этувчига депозитларни мукаммаллаштириш тугрисида ”низом Узбекистон Республикаси Марказий банки 20.02.1999. №439 Узбекистон Рспубликаси Адлия Вазирлиги15.03.1999 №6 73. “ Банкларнинг векселлар билан операциялар утказиш” тугрисида тартиб Узбекистон Республикаси Марказий банки 30.05.1995 й.” www.arxiv.uz

Тижорат банклари кредит операциялар кердит портфели уни бошкариш ва бахолаш Тижорат банкларининг операциялари ичида кредит операциялари асосий урин эгаллайди. Банкларнинг кредит жараёнлари уз навбатида муддат буйича учга булинади. . Киска муддатли бир йил муддатгача булган . Узок муддатли бир йилдан ортик Тижорат банкларининг кредитлаш шакллари. Алохида ссуда счетидан бир маротабалик кредитлаш Кредит линияси очиш йули билан алохида ссуда счетидан кредитлаш Овердрафт Контокоррент Факторинг Форейтинг www.arxiv.uz

Мижозларнинг кредит т ў ловига лаекатлилигини б аҳ оловчи асосий молиявий коэффицентлар. Молиявий коэффицент Жорий ликвидлик коэффицент Фоиз туловларини коплаш коэффиценти коэффицент Min 1,25 % Min 25 %Меъерий даражаси Молиявий левараж коэффицент Акционерлик капиталини даромадлилик коэффицент 2,0 15% www.arxiv.uz

Тижорат банкларининг кредит портфелини бошкариш усуллари. Диверсификацияла ш усули Захиралар шакллантириш усули Оптимал даромадлиликн и таъминлаш усули Муддати утган кредитлар ва фоизларни балансдан чикариш усули. Кредитларни реструктизацияла ш усули. Банк – тижорат корхонаси сифатида корхоналарга ва бошка шахсларга жалб килган пул маблагларини уз номидан, уз риски асосида даромад олиш максадида жойлаштиради. www.arxiv.uz

Маблагларни жойлаштириш Маблагларнинг буш колдиги Кредитлар Кимматли когозларга инвестициялар Тижорат банкларининг бошка операциялари Бошка банкла рга кредит Мижозла рга кредит (банклар дан бошка) Асосий капитал га инвести циялар Фонд бозор даги опера цияла р Лизин г опера цияла ри Факто ринг опера цияла ри Ипоте ка опера цияси www.arxiv.uz

Қ имматли қ о ғ озлар таснифи Қ имматли Қ оғозлар турлари Улушли кимматли когозлар Карз мажбуриятли кимматли когозлар Хосилавий кимматли когозлар Акция Облигациялар Хазина мажбуриятлари Вексель Депозит сертификатлари Опцион Фьючерс Варрантwww.arxiv.uz

Кимматли когозларнинг пулдан фаркли хусусиятлари Ликвидлик Фойдалилик Ишончлилик даражаси Капитални ошириш манбаи Риск (хатар) www.arxiv.uz

Кимматли когозларни амал килиш муддати буйича турлари --Хосилавий кимматли когозлар- --Вексель- -Депозит сертификатлариДепозит сертификатлари- Ғ азна мажбуриятлариҒ азна мажбуриятлариҒ азна мажбуриятлари- Барча турдаги облигацияларБарча турдаги облигацияларБарча турдаги облигацияларакция Узок муддатли 5 йилдан купУрта муддатли 1 йилдан 5 йилгачакиска муддатли 1 йилгачамуддатсиз www.arxiv.uz

Қ имматли қ о ғ озлар турлари Номи ёзилган Эгасига та қ дим этилувчи Акциялар Облигациялар Депозитлар сертификати Акциялар Облигациялар Депозитлар сертификати Вексель Хосилавий қ имматли қ о ғ озлар Хазина мажбуриятлари Опционлар www.arxiv.uz

Акциялар турлари Акциялар турлари Оддий эгаси ёзилган акция Имтиёзли эгаси ёзилган акция Оддий такдим этувчига акция Имтиёзли такдим этувчига акция Акция ва унга таъриф  Акция – бу акциядорлик жамиятининг устав фондига юридик ёки жисмоний шахс муаян хисса кушганидан гувохлик берувчи, акция эгасининг мазкур жамият мулкидаги иштирокини тасдикловчи хамда унга дивидент олиш ва коида тарикасида ушбу жамиятни бошкаришда катнашиш хукукини берувчи, амал килиши муддати белгиланмаган кимматли когоздир.www.arxiv.uz

Облигацияларнинг таснифи Марказий ҳукумат облигациялари Махаллий ҳокимият (муниципиал) облигациялари Корхона облигациялари Кис қа муддатли облигациялар Ў рта муддатли облигациялар Узок муддатли облигациялар Қ имматли когозлар нинг хосилалари тушунчаси Қ имматли когозлар нингхосилалари бу – даромади бир ёки бир неча бозор курсаткичлари мазмунига боглик б ў лган кимматли когозлардирwww.arxiv.uz

Кимматли когозлар хосилаларининг турлари Қ имматли қ огозларнинг хосилалари опцион фьючерс варрант Қ имматли когозлар хосилаларининг эмитентлари Хосилавий кимматли когозларнинг эмитенти булиб ушбу кимматли когозни уз номидан ва бу буйича келиб чикадиган барча мажбуриятларни уз зиммасига олувчи юридик шахс хисобланади .www.arxiv.uz

Опцион ва унга таъриф Опцион – шартнома булиб , унинг эгасига кимматли когозларни ёки товарни битимда кайд этилган нархда белгиланган муддатда харид килиш хукукини беради . Опционнинг хукук буйича ажратилиши Опцион турлари Сотиб олиш учун опцион «КОЛЛ» Сотиш учун опцион «ПУТ»www.arxiv.uz

Сотиб олиш учун опцион « Колл »  Сотиб олиш учун опцион уни эгасига келажакда келишилган шарт ва мукофот эвазига базис активини сотиб олиш ху қ у қ ини беради . Сотиш учун опцион « Пут »  Сотиш учун опцион эса уни эгасига келажакда келишилган шарт ва мукофот эвазига базис активини сотиш ху қ у қ ини беради .www.arxiv.uz

Опционни амалга ошириш буйича турлари Опцион турлари «Европа» опциони «Америка» опциони Фьючерс ва унга таъриф  Фьючерс – қ имматли қ о ғ оз ( шартнома ) былиб , муайян қ имматли қ о ғ озлар ва бош қ а молиявий воситаларни ёки товарларни шартномаларда белгилаб қ уйилган нархда белгиланган келгуси санада харид қ илиш ёки сотишдан иборат мажбуриятни сўзсиз тасди қ лайди .www.arxiv.uz

Варрант ва унга таъриф  Варрант – белгиланган муддат давомида (ёки аник белгиланган санада ), аввалдан келишилган нархларда оддий акцияларни сотиб олиш ху қ у қ ини берувчи ҳ ужжатдир . Варрант ва унинг реквизитлари Шуни щам таъкидлаш лозимки , варрант қуйидаги мажбурий реквизитларга эга булиши лозим :  “Варрант ” деб номланиши ;  Давлат органидан рўйхатдан ўтганлиги санаси ва тартиб ра қами ;  Варрант имзоланган сана ;  Варрант эмитентининг номланиши , юридик манзили ва банкининг реквизитлари ;  Эмитентнинг базис активни сотиш тўғ рисидаги расмий мажбурияти ;  Варрант шартномаси амал қилиш муддати ёки амалга оширилиш санаси ;  Варрантни харид қилувчисининг номланиши (эгаси ёзилган варрант учун );  Базис активнинг хусусиятлари ;  Варрант эмитентининг имзоси ва му ҳри .www.arxiv.uz

Қ имматли қ о ғ озлар бозори тушунчаси  Қ имматли қ о ғ озлар бозори - бу юридик ва жисмоний шахслар ыртасида муомалага қ имматли қ о ғ озлар чи қ ариш , унинг айланиши щамда уларни тылаб берилиши билан бо ғ ли қ и қ тисодий муносабатлар йи ғ индисидир . Қ имматли қ огозлар би рламчи бозорининг инвесторлар таркиби Акциянинг бирламчи эмиссияси Акциянинг бирламчи эмиссияси Мехнат жамоаси Мехнат жамоаси Давлат улуши Давлат улуши Хорижий Сармоядор улуши Хорижий Сармоядор улуши Эркин Савдо улуши Эркин Савдо улушиwww.arxiv.uz

Молия бозорининг таркибий тузилмаси Молия бозори Банклар капитали бозори Кимматли когозлар бозори Валюта бозори Сугурта ва инвестиция фондлари Қ имматли ко ғ озлар бозорининг таркибий тузилиши Кимматли когозлар бозори Кимматли когозлар бозорининг умумий инфртузилмаси Кимматли когозлар бозорининг махсус инфратузилмасиwww.arxiv.uz

Кимматли когозлар бозорининг шакллари Кимматли когозлар бозори Кимматли когозлар бозори Бирламчи ва Иккиламчи бозор Бирламчи ва Иккиламчи бозор Уюшган ва уюшмаган бозор Уюшган ва уюшмаган бозор Биржа ва биржадан ташкари Биржа ва биржадан ташкари Муддатли ва касса бозори Муддатли ва касса бозори Кимматли когозларнинг бирламчи бозори  Қ имматли қ о ғ озларнинг бирламчи бозори – бу қ имматли қ о ғ озларнинг бирламчи эмиссияси ва унинг биринчи эгалари ыртасида жойлаштириш жараёнидаги бозордир . Бу бозор учун маълум тартиб -қ оидалар белгиланган . Эмитент бирламчи эмиссияда чи қ арилган барча қ имматли қ о ғ озларни бирламчи инвесторлар ыртасида тўли қ жойлаштириши шарт .www.arxiv.uz

Кимматли когозларнинг иккиламчи бозори  Қ имматли қо ғозларнинг иккиламчи бозори - бу аввал муомалага чи қ арилган ва щеч былмаганда бир марта олиб сотилган қимматли қо ғозлар бозоридир . Ушбу бозорларда қ имматли қ о ғозларлар олди - сотдиси натижасида қ имматли қ о ғозлар амал қилиш муддати бўйича ўз эгасини ўзгартиради , яъни эркин равишда қ ўлдан - қўлга ўтади . Қ имматли қ о ғозларнинг иккиламчи бозорининг асосий хусусияти унинг ликвидлигидир . Кимматли когозларнинг уюшган бозори  Қ имматли қо ғозларнинг уюшган бозори – бу қимматли қо ғозлар билан савдоларни савдо иштирокчилари ва уни ташкил этувчи учун ырнатилган қатъий тартиб -қоидалар билан амалга оширилишидир . Бу бозорда қимматли қо ғозлар билан олди -сотди битимлари маълум , ани қ жойда , белгиланган муддатда ва унинг малакали иштирокчилари томонидан амалга оширилади . www.arxiv.uz

Кимматли когозларнинг уюшмаган бозори  Қ имматли қо ғозларнинг уюшмаган бозори – бу қимматли қо ғозлар билан савдоларни савдо иштирокчилари ыртасида қатъий белгиланган тартиб -қоидаларсиз амалга оширилишидир . Бу бозор маълум белгиланган жойда , маълум муддатда олди - сотдини амалга оширмайди . қимматли қо ғозларнинг уюшмаган бозорида сотувчи ва харидор олди -сотдиси фонд биржасидан таш қарида ўзаро олиб бор ил ади . Кимматли когозларнинг биржа бозори  Қимматли қоғозларнинг биржа бозори – бу фонд биржасида ўзи ўрнатган тартиб -қоидалар асосида қимматли қоғозлар билан савдо қилиш бозоридир . Биржа бозори ызига хос инвестиция институтлари томонидан ташкил этилган бозор бўлиб , унда қимматли қоғозлар билан савдо битимлари бу бозорнинг малакали иштирокчилари томонидан қатъий ырнатилган тартиб -қоидалар асосида олиб борилади .Шуни таъкидлаш лозимки , биржа бозорида ызи томонидан қўйилган талабларга жавоб берадиган ликвид ва ишончли қимматли қоғозлар савдога қўйилади .www.arxiv.uz

Кимматли когозларнинг биржадан ташкари бозори Қимматли қоғозларнинг биржадан таш қари бозори - бу қимматли қоғозлар билан савдо -соти қ фонд биржасидан таш қарида олиб бориладиган бозор дир . Биржадан таш қари бозор ташкил этилишига қараб икки гуру ҳга бўлинади :  -уюшган биржадан таш қари бозор ;  -уюшмаган биржадан таш қари бозор . Қимматли қоғозларнинг уюшган биржадан таш қари бозори деганда унинг ташкилотчилар томонидан ўрнатилган тартиб -қоидалар ва савдога қўйиш шартлари асосида тузилган махсус компьютер тизими тушунилади . Бу бозорда асосан ўрта ва кичик эмитентларнинг қимматли қоғозлари савдога қўйилади . Қимматли қоғозларнинг уюшмаган биржадан таш қари бозорида эса фонд биржасида котировкага жавоб бермаган ва савдога қўйилмаган қимматли қоғозлар савдо - соти ғи амалга оширилади . Кимматли когозларнинг касса бозори  Қ имматли қо ғозларни касса бозори - бу қимматли қо ғозлар билан савдо битимидаги ҳисоб -китобни бирданига ёки 2-3 кун ичида амалга оширилиши кўзда тутилган бозордир . Бу бозор хорижий давлатларда «кэш -бозор », «спот -бозор » деб номланади . «Тошкент » Республика фонд биржасида қимматли қо ғозлар билан савдо битимлари б ўйича ҳисоб -китоблар «касса бозор » тамойилига асосланадиwww.arxiv.uz

Ў збекистон Республикасининг 1993 йил 2 сентябрида қабул қилинган « қимматли қо ғозлар ва фонд биржаси тў ғрисида » ги ва 1996 йил 25 апрелдаги « қимматли қо ғозлар бозорининг фаолият кўрсатиш механизми тў ғрисида » ги қонунларига асосан инвестиция институти бу қимматли қо ғозлар бозорида ўз фаолиятини амалга оширувчи ва асосий фаолият сифатида юритувчи юридик ва жисмоний шахс ҳ исобланади . Инвестиция институтларининг шакллари Ўзбекистон Республикасида амалдаги қонунларга асосан қимматли қоғозлар бозорида инвестиция институтлари ўзфаолиятини қуйидаги шаклларда юритиши мумкин :  Инвестиция масла ҳатчиси ;  Инвестиция воситачиси (брокер ва дилер );  Инвестиция компанияси ;  Инвестиция фонди ;  Бош қарувчи компания ;  Депозитарий ;  Ҳисоб – клиринг палатаси ;  Реестр са қловчилар (реестр юритувчи );  Қимматли қоғозларнинг номинал са қловчиси ;  Инвестиция институтининг бош қа шакллари . Ўзбекистон Республикасида 2006 йил 1 январ холатига қимматли қоғозлар бозорини давлатнинг бош қарув ваколатли органлари лицензияси асосида 321 та малакали иштирокчиси фаолият кўрсатмо қда . www.arxiv.uz

Инвестиция институтларига куйиладиган мажбурий шартлар Қ имматли қо ғозлар бозори фаолиятини мувофи қлаштириш ва назорат қилиш Маркази республика худудидаги барча инвестиция институтларига қуйидаги мажбурий малака шартларини қўяди :  инвестиция институтлари уставида қимматли қо ғозлар билан фаолият асосий фаолият деб расмийлаштирилиши ;  улар ходимларнинг таркибида малака шащодатномасига эга былган мутахассисларнинг мавжудлиги ;  инвесторлар олдида жавобгарлик учун зарур минимал ыз мабла ғининг мавжудлиги ;  қимматли қо ғозлар билан бо ғли қ операцияларни ани қ ва тўли қ акс эттирувчи хисоб ва хисобот тизимининг мавжудлиги . Инвестиция институтларининг ў з маблаглари  Инвестиция институтларининг ыз мабла ғлари деганда - устав , за ҳ ира , қ ў шимча фондлари ва бевосита фойдадан ташкил топган мабла ғларнинг хажми тушунилади . Ў з мабла ғларининг етарли б ў лишини таъминлаш ма қ садида инвестиция институтларининг ҳ ар бири учун махсус алощида белгиланган и қ тисодий меъёрларга дош бериши лозим . www.arxiv.uz

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ ҚО НУНИ 22.07.2008 й. N ЎРҚ-163 Қ ИММАТЛИ Қ О Ғ ОЗЛАР БОЗОРИ ТЎ Ғ РИСИДА Қонунчилик палатаси томонидан 2008 йил 13 февралда қ абул қ илинган Сенат томонидан 2008 йил 27 июнда маъ қ улланган 1-боб. Умумий қ оидалар (1-3-моддалар) 2-боб. Қимматли қ оғозларни чи қ ариш (4-12-моддалар) 3-боб. Қимматли қ оғозларни жойлаштириш ва уларнинг муомаласи (13-18-моддалар) 4-боб. Қимматли қ оғозлар бозорида профессионал фаолият (19-30-моддалар) 5-боб. Қимматли қ оғозларга бўлган ху қ у қ ларни хисобга олиш (31-37-моддалар) 6-боб. Қимматли қ оғозлар бозорида ахборотни ошкор қ илиш (38-47-моддалар) 7-боб. Қимматли қ оғозлар бозорини тартибга солиш (48-52-моддалар) 8-боб. Қимматли қ оғозлар бозори иштирокчиларининг ху қ у қ лари, мажбуриятлари ва жавобгарлиги (53-57-моддалар) 9-боб. Якунловчи қ оидалар (58-64-моддалар) 1-БОБ. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР 1-модда. Ушбу қ онуннинг ма қ сади ва қ ўлланиш сохаси 2-модда. Қимматли қ оғозлар бозори тўғрисидаги қ онун хужжатлари 3-модда. Асосий тушунчалар 1-модда. Ушбу Қонуннинг ма қ сади ва қ ўлланиш сохаси Ушбу Қонуннинг ма қ сади қ имматли қ оғозлар бозори сохасидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат. Ушбу қ онун қ уйидаги қ имматли қ оғозларга нисбатан амал қ илади: акциялар, облигациялар, ғазна мажбуриятлари, депозит сертификатлари, қ имматли қ оғозлар хосилалари ва векселлар. 2-модда. Қимматли қ оғозлар бозори тўғрисидаги қ онун хужжатлари Қимматли қ оғозлар бозори тўғрисидаги қ онун хужжатлари ушбу қ онун ва бош қ а қ онун хужжатларидан иборатдир. Агар Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномасида Ўзбекистон Республикасининг қимматли қоғозлар бозори тўғрисидаги қонун хужжатларида назарда тутилганидан бошқача қоидалар белгиланган бўлса, халқаро шартнома қоидалари қўлланилади. www.arxiv.uz

3-модда. Асосий тушунчалар Ушбу Қонунда қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилади: акция - ўз эгасининг акциядорлик жамияти фойдасининг бир қисмини дивидендлар тарзида олишга, акциядорлик жамиятини бошқаришда иштирок этишга ва у тугатилганидан кейин қоладиган мол-мулкнинг бир қисмига бўлган хуқуқини тасдиқловчи, амал қилиш муддати белгиланмаган эгасининг номи ёзилган эмиссиявий қимматли қоғоз; ахборотни ошкор Қилиш - Қимматли Қоғозлар бозорида манфаатдор шахсларнинг ахборотни олиш маҚсадидан Қатъи назар, ахборотдан унинг топилиши ва олинишини кафолатлайдиган шаклларда фойдаланишини таъминлаш; вексель - вексель берувчининг ёки векселда кўрсатилган бошҚа тўловчининг векселда назарда тутилган муддат келганда вексель эгасига муайян суммани тўлашга доир шартсиз мажбуриятини тасдиҚловчи ноэмиссиявий Қимматли Қоғоз; давлат Қимматли Қоғозлари - Ўзбекистон Республикасининг ғазна мажбуриятлари ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси ваколат берган орган томонидан чиҚарилган облигациялар, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг облигациялари; депо хисобварағи - депонентнинг Қимматли Қоғозларини саҚлаш ва Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олиш учун мўлжалланган депозитарийнинг хисобга олиш регистрларидаги ёзувлар йиғиндиси; депо хисобварағидан кўчирма - депонентнинг Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларини тасдиҚлайдиган, депозитарий томонидан бериладиган хужжат; депозитар операциялар - хисобга олиш регистрларида депозитарийлар томонидан депозитар операциялар стандартларига мувофиҚ бажариладиган операциялар; депозит сертификати - банкка Қўйилган омонат суммасини ва омонатчининг (сертификат саҚловчининг) омонат суммасини хамда сертификатда шартлашилган фоизларни сертификатни берган банкдан ёки шу банкнинг исталган филиалидан белгиланган муддат тугаганидан кейин олиш хуҚуҚини тасдиҚловчи ноэмиссиявий Қимматли Қоғоз; www.arxiv.uz

депозитарийнинг хисобга олиш регистрлари - депозитарийда Қимматли Қоғозларни саҚлаш ва Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олиш бўйича депозитар операциялар стандартлари билан белгиланган ёзувлар тизими; депонент - депозитарийда депо хисобварағига эга бўлган шахс; инвестиция активлари - Қимматли Қоғозлар, пул маблағлари ва Қонун хужжатларига мувофиҚ инвестиция активлари деб эътироф этиладиган бошҚа мол-мулк; инвестор - Қимматли Қоғозларни ўз номидан ва ўз хисобидан олувчи юридик ёки жисмоний шахс; корпоратив облигациялар - очиҚ акциядорлик жамиятлари ва бошҚа ташкилий-хуҚуҚий шаклларда ташкил этилган тижорат банклари томонидан чиҚариладиган облигациялар; (ЎзР 15.12.2009 й. ЎРҚ-232-сон Қонуни тахриридаги хатбоши) ноэмиссиявий Қимматли Қоғозлар - ушбу Қонунга мувофиҚ эмиссиявий Қимматли Қоғозлар тушунчасига оид бўлмаган Қимматли Қоғозлар; облигация - облигацияни саҚловчининг облигациянинг номинал Қийматини ёки бошҚа мулкий эквивалентини облигацияни чиҚарган шахсдан облигацияда назарда тутилган муддатда олишга, облигациянинг номинал Қийматидан Қайд этилган фоизни олишга бўлган хуҚуҚини ёхуд бошҚа мулкий хуҚуҚларини тасдиҚловчи эмиссиявий Қимматли Қоғоз; таҚдим этувчига тегишли Қимматли Қоғозлар - Қимматли Қоғозларни таҚдим этишнинг ўзи мулкий хуҚуҚларни реализация Қилиш учун кифоя Қиладиган Қимматли Қоғозлар; фонд биржаси - очиҚ ва ошкора биржа савдоларини олдиндан белгиланган ваҚтда ва белгиланган жойда ўрнатилган Қоидалар асосида ташкил этиш хамда ўтказиш орҚали фаҚат Қимматли Қоғозлар савдоси учун шароитлар яратувчи юридик шахс; эгасининг номи ёзилган Қимматли Қоғозлар - мулкий хуҚуҚларнинг реализация Қилиниши ўз эгасининг рўйхатдан ўтказилишини талаб этадиган Қимматли Қоғозлар; эмиссиявий Қимматли Қоғозлар - битта чиҚарилиши доирасида бир хил белгилар ва реквизитларга эга бўлган, мазкур чиҚарилиш учун ягона шартлар асосида жойлаштириладиган хамда муомалада бўладиган Қимматли Қоғозлар; Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишларининг ягона давлат реестри - рўйхатдан ўтказилган эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишларининг рўйхати; эмитент - эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарувчи ва улар юзасидан Қимматли Қоғозларнинг эгалари олдида мажбуриятлари бўлган юридик шахс; эмитентнинг опциони - эмитентнинг муайян миҚдордаги Қимматли Қоғозларини опционда кўрсатилган муддатда Қатъий белгиланган нархда сотиб олиш хуҚуҚини тасдиҚловчи эмиссиявий Қимматли Қоғоз; Ўзбекистон Республикасининг ғазна мажбуриятлари - эмиссиявий Қимматли Қоғозлар эгалари Ўзбекистон Республикасининг Давлат бюджетига пул маблағлари киритганликларини тасдиҚловчи ва бу Қимматли Қоғозларга эгалик Қилишнинг бутун муддати мобайнида Қатъий белгиланган даромад олиш хуҚуҚини берувчи эмиссиявий Қимматли Қоғозлар; www.arxiv.uz

Қ имматли қ о ғ озлар - хужжатлар бўлиб, улар бу хужжатларни чиҚарган юридик шахс билан уларнинг эгаси ўртасидаги мулкий хуҚуҚларни ёки Қарз муносабатларини тасдиҚлайди, дивидендлар ёки фоизлар тарзида даромад тўлашни хамда ушбу хужжатлардан келиб чиҚадиган хуҚуҚларни бошҚа шахсларга ўтказиш имкониятини назарда тутади. Қимматли Қоғозларнинг Қиймати Ўзбекистон Республикаси миллий валютасида ифодаланади; Қимматли Қоғозлар бозори - юридик ва жисмоний шахсларнинг Қимматли Қоғозларни чиҚариш, жойлаштириш ва уларнинг муомаласи билан боғлиҚ муносабатлари тизими; Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчилари - Қимматли Қоғозлар эмитентлари, Қимматли Қоғозларнинг эгалари, инвесторлар, Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари, шунингдек Қонун хужжатларида белгиланган тартибда биржалар; Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси - Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга оширувчи юридик шахс; Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчисининг мижози (мижоз) - депонент ёки Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчисининг хизматларидан фойдаланувчи бошҚа шахс; Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолият - Қимматли Қоғозларни чиҚариш, жойлаштириш ва уларнинг муомаласи билан боғлиҚ хизматлар кўрсатиш бўйича лицензияланадиган фаолият тури; Қимматли Қоғозларга доир битимлар - Қимматли Қоғозлар олди-сотдиси, уларни хадя Қилиш, мерос Қилиб олиш, уларни устав фондига киритиш ва Қимматли Қоғозларнинг эгаси алмашувига олиб келадиган бошҚа актлар, шунингдек Қимматли Қоғозлар гарови; Қимматли Қоғозларга доир фьючерс - ўзида назарда тутилган муддатда муайян миҚдордаги Қимматли Қоғозларни Қатъий белгиланган нархда сотиб олиш ёки сотиш мажбуриятини тасдиҚловчи эмиссиявий Қимматли Қоғоз; Қимматли Қоғозларни жойлаштириш - Қимматли Қоғозларни битимлар тузиш орҚали уларнинг дастлабки эгаларига бериш; Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси - депозитарийларда депо хисобвараҚлари бўйича эмиссиявий Қимматли Қоғозларни саҚлаш, бундай Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олиш ва эмиссиявий Қимматли Қоғозлар харакати ягона тизимини таъминловчи давлат депозитарийси; Қимматли Қоғозларнинг муомаласи - Қимматли Қоғозларни сотиб олиш ва сотиш, шунингдек Қонун хужжатларида назарда тутилган, Қимматли Қоғозларнинг эгаси алмашувига олиб келадиган бошҚа харакатлар; www.arxiv.uz

Қимматли Қоғозларни номинал саҚловчи - Қимматли Қоғозлар эгаларининг реестрида рўйхатдан ўтказилган, Қимматли Қоғозларнинг эгаси бўлмаган холда бошҚа шахснинг (Қимматли Қоғозлар эгасининг ёки у вакил Қилган шахснинг) топшириғига биноан Қимматли Қоғозларни саҚлаш, хисобга олиш ва уларга бўлган хуҚуҚларни тасдиҚлашни амалга оширувчи депозитарий; Қимматли Қоғозларни чиҚариш - юридик шахснинг фуҚаролик хуҚуҚларининг объекти сифатида Қимматли Қоғозлар пайдо бўлишига Қаратилган харакатлари; Қимматли Қоғозлар эгаси - Қимматли Қоғозлар ўзига мулк хуҚуҚи ёки бошҚа ашёвий хуҚуҚ асосида тегишли бўлган юридик ёки жисмоний шахс; Қимматли Қоғозлар эгалари реестри - рўйхатдан ўтказилган Қимматли Қоғозлар эгаларининг белгиланган санадаги холатга кўра шакллантирилган, уларга Қарашли эгасининг номи ёзилган Қимматли Қоғозларнинг номи, миҚдори, номинал Қиймати ва тоифаси, шунингдек реестрда рўйхатдан ўтказилган шахсларга ахборотни юбориш имкониятини берадиган маълумотлар кўрсатилган рўйхати; Қимматли Қоғозлар эмиссияси - эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш ва жойлаштириш; Қимматли Қоғозлар эмиссия рисоласи - эмитент ва у чиҚарадиган Қимматли Қоғозлар тўғрисидаги маълумотларни, шунингдек инвесторнинг Қимматли Қоғозлар олиш тўғрисидаги Қарорига таъсир кўрсатиши мумкин бўлган бошҚа ахборотни акс эттирувчи хужжат; Қимматли Қоғозларнинг хосилалари - ўз эгаларининг бошҚа Қимматли Қоғозларга нисбатан хуҚуҚларини ёки мажбуриятларини тасдиҚловчи ва юридик шахслар томонидан эмитентнинг опционлари, Қимматли Қоғозларга доир фьючерслар ва бошҚа молиявий воситалар тарзида чиҚариладиган Қимматли Қоғозлар. www.arxiv.uz

2-БОБ. ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАРНИ ЧИҚАРИШ 4-модда. Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиш шакли 5-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарор 6-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказиш 7-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказишни рад этиш 8-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини ва (ёки) илгари рўйхатдан ўтказилган эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишига доир ўзгартишларни давлат рўйхатидан ўтказганлик учун йиғим 9-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишларининг ягона давлат реестри 10-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишини тўхтатиб туриш, эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишини амалга ошмаган ёки хаҚиҚий эмас деб топиш 11-модда. Давлат Қимматли Қоғозларини чиҚариш 12-модда. Депозит сертификатларини ва векселларни чиҚариш 4-модда. Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиш шакли Қимматли Қоғозлар чиҚарилиш шаклига кўра бланкалар тарзида хужжатли ва депозитарийнинг хисобга олиш регистрларидаги ёзувлар тарзида хужжатсиз бўлиши мумкин. Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиш шакли Қонун хужжатларига мувофиҚ Қимматли Қоғозлар чиҚариш тўғрисидаги Қарорда белгиланади. Акциялар хужжатсиз шаклда чиҚарилади. Облигациялар юридик ва (ёки) жисмоний шахслар учун чиҚарилади. (ЎзР 15.12.2009 й. ЎРҚ-232- сон Қонунига мувофиҚ киритилган Қисм) 5-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарор Эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарорда Қуйидагилар кўрсатилиши керак: эмитентнинг тўлиҚ номи, жойлашган ери (почта манзили); эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарор тасдиҚланган сана; эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарорни тасдиҚлаган эмитент бошҚарув органининг номи; эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг номи ва уларнинг чиҚарилиш шакли; ЎзР 22.09.2009 й. ЎРҚ-223-сон Қонунига мувофиҚ олтинчи хатбоши чиҚариб ташланган www.arxiv.uz

эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг эгасининг номи ёзилганлиги ёки таҚдим этувчига тегишлилиги; эмиссиявий Қимматли Қоғозлар эгасининг хуҚуҚлари; эмиссиявий Қимматли Қоғозларни жойлаштириш шартлари; чиҚарилишдаги эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг сони; илгари жойлаштирилган эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг сони; эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг номинал Қиймати. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарорда Қонун хужжатларига мувофиҚ бошҚа Қоидалар хам кўрсатилиши мумкин. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарор Қонун хужжатларига ва эмитентнинг уставига мувофиҚ эмитент бошҚарув органи томонидан тасдиҚланади. Эмитентнинг мажбуриятлари бажарилишини гаров, банк кафолати ёки Қонунда назарда тутилган бошҚа усуллар билан Қўшимча таъминланадиган облигацияларни чиҚариш тўғрисидаги Қарорда Қўшимча таъминот берган шахс тўғрисидаги ва таъминот шартлари хаҚидаги маълумотлар хам кўрсатилиши керак. Бу холда облигацияларни чиҚариш тўғрисидаги Қарор Қўшимча таъминот берган шахс томонидан хам имзоланиши керак. Давлат корхонаси очиҚ акциядорлик жамияти этиб ўзгартирилаётганда Ўзбекистон Республикаси Давлат мулкини бошҚариш давлат Қўмитаси томонидан тасдиҚланган акцияларнинг эмиссия рисоласи акцияларни чиҚариш тўғрисидаги Қарордир. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши давлат рўйхатидан ўтказилганидан кейин эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарорнинг бир нусхаси Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органида Қолади, бир нусхаси эмитентга берилади ва бир нусхаси эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишини тасдиҚловчи хужжатлар илова Қилинган холда Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсига топширилади. Рўйхатдан ўтказилган эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚариш тўғрисидаги Қарорга ўзгартиш ва Қўшимчалар киритиш, шунингдек мазкур Қарорни ўз кучини йўҚотган деб топиш Қонун хужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади. www.arxiv.uz

6-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказиш Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказиш Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан эмитентнинг аризаси асосида амалга оширилади. Эмитентнинг аризасига Қуйидагилар илова Қилинади: эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарор; Қимматли Қоғозлар эмиссия рисоласи; бланка намунаси (хужжатли шаклдаги эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилган таҚдирда); рўйхати Қонун хужжатларида белгиланадиган бошҚа хужжатлар. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини рўйхатдан ўтказиш учун таҚдим этилган хужжатлар олинган санадан эътиборан ўттиз кун ичида давлат рўйхатидан ўтказиши ёки эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказишни рад этиш тўғрисида асослантирилган Қарор Қабул Қилиши шарт. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши давлат рўйхатидан ўтказилаётганида эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарорнинг хар бир нусхасида эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисида белги Қўйилади ва эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишига берилган рўйхатдан ўтказилганлик раҚами кўрсатилади. Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказиш учун таҚдим этиладиган хужжатларнинг тўғрилиги учун жавобгарлик эмитент зиммасида бўлади. 7-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказишни рад этиш Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказишни рад этиш учун Қуйидагилар асос бўлади: эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказиш учун таҚдим этилган хужжатларнинг хамда улардаги маълумотларнинг Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатлари талабларига номувофиҚлиги; эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисида Қарор Қабул Қилиш тартибига эмитент томонидан риоя этилмаганлиги; Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатларида назарда тутилган йиғимларнинг тўланмаганлиги; эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚаришни амалга ошираётган юридик шахсда уларни чиҚариш хуҚуҚининг йўҚлиги. Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказишни рад этиш тўғрисидаги Қарор устидан судга шикоят Қилиниши мумкин. www.arxiv.uz

8-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини ва (ёки) илгари рўйхатдан ўтказилган эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишига доир ўзгартишларни давлат рўйхатидан ўтказганлик учун йиғим Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини давлат рўйхатидан ўтказишда эмитент мазкур чиҚарилишдаги эмиссиявий Қимматли Қоғозлар номинал Қийматининг 0,01 фоизи миҚдорида республика бюджетига йиғим тўлайди. Илгари рўйхатдан ўтказилган чиҚарилишдаги эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг номинал Қиймати оширилган таҚдирда, эмитент мазкур чиҚарилишдаги эмиссиявий Қимматли Қоғозлар номинал Қиймати ошган суммасининг 0,01 фоизи миҚдорида республика бюджетига йиғим тўлайди. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларни давлат рўйхатидан ўтказганлик учун йиғим Қуйидаги холларда олинмайди: акциялар Ўзбекистон Республикаси Давлат мулкини бошҚариш давлат Қўмитаси томонидан тасдиҚланган эмиссия рисоласи асосида чиҚарилган таҚдирда; акциядорлик жамиятининг устав фонди давлат активлари хисобига кўпайтирилганда илгари рўйхатдан ўтказилган эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишига ўзгартишлар киритилган таҚдирда; Ўзбекистон Республикаси Президентининг ёки Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг Қарорларида назарда тутилган холларда. 9-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишларининг ягона давлат реестри Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишларининг ягона давлат реестрида Қимматли Қоғозларнинг номи, сони ва эмитенти тўғрисидаги маълумотлар, шунингдек Қонун хужжатларига мувофиҚ бошҚа ахборот бўлиши лозим. Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишларининг ягона давлат реестрини юритиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланади. 10-модда. Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишини тўхтатиб туриш, эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишини амалга ошмаган ёки хаҚиҚий эмас деб топиш Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши: эмиссия жараёнида эмитент томонидан Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатлари талаблари бузилганда, шунингдек эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилиши хаҚидаги эълон Қилинган ахборотда нотўғри маълумотлар аниҚланган таҚдирда тўхтатиб турилиши; чиҚарилишни тўхтатиб туришга олиб келган Қоидабузарликлар эмитент томонидан бартараф этилмаган ёхуд чиҚариш тўғрисидаги Қарорда белгиланган муддатда мазкур чиҚарилишдаги Қимматли Қоғозларнинг 60 фоиздан кам Қисми жойлаштирилган таҚдирда амалга ошмаган деб топилиши; суд томонидан хаҚиҚий эмас деб топилиши мумкин. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши амалга ошмаган ёки хаҚиҚий эмас деб топилган таҚдирда, мазкур чиҚарилишнинг барча Қимматли Қоғозлари муомаладан олиниши лозим, амалга ошмаган ёки хаҚиҚий эмас деб топилган эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини жойлаштиришдан эмитент олган маблағлар эса Қонун хужжатларида белгиланган тартибда эгаларига Қайтарилиши керак. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини амалга ошмаган ёки хаҚиҚий эмас деб топиш ва маблағларни эгаларига Қайтариш билан боғлиҚ чиҚимларнинг ўрни эмитент хисобидан Қопланади. www.arxiv.uz

11-модда. Давлат Қимматли Қоғозларини чиҚариш Давлат Қимматли Қоғозларини чиҚариш эмиссия рисоласисиз ва давлат Қимматли Қоғозларининг чиҚарилиши давлат рўйхатидан ўтказилмаган холда Қонун хужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади. Давлат Қимматли Қоғозлари ҚисҚа муддатли (бир йилгача муддатга), ўртача муддатли (бир йилдан беш йилгача муддатга) ва узоҚ муддатли (беш йил ва ундан ортиҚ муддатга) этиб чиҚарилиши мумкин. 12-модда. Депозит сертификатларини ва векселларни чиҚариш Депозит сертификатларини чиҚариш Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи билан келишилган холда Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади. Векселларни чиҚариш Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи билан келишилган холда Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади. 3-БОБ. ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАРНИ ЖОЙЛАШТИРИШ ВА УЛАРНИНГ МУОМАЛАСИ 13-модда. Қимматли Қоғозларни жойлаштириш ва уларнинг муомаласи шартлари 14-модда. Қимматли Қоғозларни жойлаштириш 15-модда. Қимматли Қоғозларнинг муомаласи 16-модда. Қимматли Қоғозлар савдосининг ташкилотчилари 17-модда. Давлат Қимматли Қоғозларини жойлаштириш ва уларнинг муомаласи 18-модда. Депозит сертификатларини ва векселларни жойлаштириш хамда уларнинг муомаласи 13-модда. Қимматли Қоғозларни жойлаштириш ва уларнинг муомаласи шартлари Қимматли Қоғозларни Ўзбекистон Республикаси худудида жойлаштириш ва уларнинг муомаласига, агар Қонунда бошҚача тартиб белгиланмаган бўлса, улар давлат рўйхатидан ўтказилганидан кейингина йўл Қўйилади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси: Ўзбекистон Республикасининг норезидентлари томонидан чиҚарилган Қимматли Қоғозларни Ўзбекистон Республикаси худудида; Ўзбекистон Республикасининг резидентлари томонидан чиҚарилган Қимматли Қоғозларнинг Ўзбекистон Республикаси худудидан ташҚарида муомалага киритиш квоталари ва тартибини белгилайди. www.arxiv.uz

14-модда. Қимматли Қоғозларни жойлаштириш Эмитентлар Қимматли Қоғозларни мустаҚил равишда, шунингдек банклар ва инвестиция воситачилари орҚали жойлаштириш хуҚуҚига эга. Қимматли Қоғозларни жойлаштириш Қуйидаги турларда амалга оширилиши мумкин: Қимматли Қоғозларни хусусий йўсинда жойлаштириш (олдиндан маълум бўлган, сони чекланган инвесторлар орасида ёпиҚ обуна Қилиш, оммавий эълон бермаган ва реклама кампанияси ўтказмаган холда); Қимматли Қоғозларни оммавий жойлаштириш (сони чекланмаган инвесторлар орасида рекламадан фойдаланган холда очиҚ обуна Қилиш). Ушбу модданинг иккинчи Қисмида санаб ўтилган холларнинг хар бири учун Қимматли Қоғозлар чиҚарилишининг энг кам ёки энг кўп хажми Қонун хужжатларида белгиланади. Ўзбекистон Республикаси Давлат мулкини бошҚариш давлат Қўмитаси тасдиҚлаган эмиссия рисоласи асосида чиҚариладиган акцияларни жойлаштириш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси белгилаган тартибда мазкур Қўмита томонидан амалга оширилади. Банклар ва инвестиция воситачилари эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишининг жойлаштирилмаган Қисмини сотиб олиш мажбуриятини олмаган холда эмиссиявий Қимматли Қоғозларни эмитент номидан сотиш тўғрисида эмитентлар билан шартномалар тузиши мумкин. Жойлаштирилаётган Қимматли Қоғозларнинг сони эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарорда кўрсатилган Қимматли Қоғозлар сонидан ортиҚ бўлмаслиги керак. Эмитент эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг хаҚиҚатда жойлаштирилган сонини уларнинг чиҚарилиши якунлари тўғрисидаги ёзма билдиришномада кўрсатади. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши якунлари тўғрисидаги билдиришномани таҚдим этиш тартиби Қонун хужжатларида белгиланади. Эмитент чиҚарилаётган эмиссиявий Қимматли Қоғозларни жойлаштиришни эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши давлат рўйхатидан ўтказилган кундан эътиборан бир йил ичида тугаллаши шарт. Эмиссиявий Қимматли Қоғозларни оммавий жойлаштириш эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисидаги хабар эълон Қилинганидан кейин камида икки хафта ўтгач, амалга оширилади. Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарувчи эмитент, шунингдек у билан шартномага кўра эмиссиявий Қимматли Қоғозларни жойлаштиришни амалга оширувчи банклар ва инвестиция воситачилари мазкур Қимматли Қоғозлар олингунига Қадар инвесторга Қимматли Қоғозлар эмиссия рисоласи ва эмиссиявий Қимматли Қоғозларни жойлаштириш шартлари билан танишиб чиҚиш имкониятини таъминлаши шарт. 15-модда. Қимматли Қоғозларнинг муомаласи Қимматли Қоғозлар муомаласи Қимматли Қоғозлар бозорида юридик ва жисмоний шахслар томонидан битимлар тузиш орҚали амалга оширилади. Қимматли Қоғозларга доир битимлар ёзма шаклда амалга оширилади ва Қонун хужжатларида белгиланган тартибда рўйхатдан ўтказилиши керак. (ЎзР 22.09.2009 й. ЎРҚ-223-сон Қонуни тахриридаги Қисм) (Олдинги тахририга Қаранг) Ташкил этилган бозорларда олди-сотди битимларини тузиш пайтида улар юзасидан хисоб-китоб Қилиш муддатлари Қимматли Қоғозлар савдоси ташкилотчисининг Қоидалари билан, бошҚа холларда эса олди-сотди шартномалари билан белгиланади. Белгиланган муддатлар бузилган таҚдирда, битим хаҚиҚий эмас деб хисобланади. www.arxiv.uz

16-модда. Қимматли Қоғозлар савдосининг ташкилотчилари Қимматли Қоғозлар савдосининг ташкилотчилари Қуйидагилардир: фонд биржаси, шунингдек Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатлари талабларига мувофиҚ фонд бўлимларини ташкил этган бошҚа биржалар; Қимматли Қоғозларнинг биржадан ташҚари савдоси ташкилотчиси; Қимматли Қоғозларнинг мулкдори ёки Қимматли Қоғозларга бўлган мулкий хуҚуҚ эгаси. Ушбу модданинг: биринчи Қисми иккинчи хатбошисида кўрсатилган Қимматли Қоғозлар савдосининг ташкилотчилари Қимматли Қоғозлар савдосини ташкил этиш Қоидаларини Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи билан келишувга биноан белгилайди; биринчи Қисми учинчи ва тўртинчи хатбошиларида кўрсатилган Қимматли Қоғозлар савдосининг ташкилотчилари савдони Қонун хужжатларида белгиланган тартибда ташкил этади. Фонд биржаси, шунингдек Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатлари талабларига мувофиҚ фонд бўлимларини ташкил этган бошҚа биржалар ва Қимматли Қоғозларнинг биржадан ташҚари савдоси ташкилотчиси фаолиятни тегишли лицензия асосида амалга оширади. Фонд биржасининг, шунингдек Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатлари талабларига мувофиҚ фонд бўлимларини ташкил этган бошҚа биржаларнинг аъзоларини Қимматли Қоғозлар савдосида иштирок этишга Қўйиш уларда инвестиция воситачиси ёки инвестиция активларини ишончли бошҚарувчи сифатида Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга ошириш учун лицензия бўлган таҚдирдагина амалга оширилади. 17-модда. Давлат Қимматли Қоғозларини жойлаштириш ва уларнинг муомаласи Давлат Қимматли Қоғозларини жойлаштириш ва уларнинг муомаласи Қонун хужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади. 18-модда. Депозит сертификатларини ва векселларни жойлаштириш хамда уларнинг муомаласи Депозит сертификатларини жойлаштириш ва уларнинг муомаласи Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи билан келишилган холда Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади. Векселларни жойлаштириш ва уларнинг муомаласи Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи билан келишилган холда Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади. www.arxiv.uz

4-БОБ. ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БОЗОРИДА ПРОФЕССИОНАЛ ФАОЛИЯТ 19-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга ошириш 20-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни бирга Қўшиб олиб боришга доир чеклашлар 21-модда. Инвестиция воситачисининг (брокерининг, дилерининг) фаолияти 22-модда. Инвестиция маслахатчисининг фаолияти 23-модда. Инвестиция фондининг фаолияти 24-модда. Инвестиция активларини ишончли бошҚарувчининг фаолияти 25-модда. Депозитарий фаолияти 26-модда. Хисоб-китоб-клиринг палатасининг фаолияти 27-модда. Трансфер-агент фаолияти 28-модда. Қимматли Қоғозларнинг биржадан ташҚари савдоси ташкилотчиси фаолияти 29-модда. Қимматли Қоғозлар бозоридаги операцияларни ва битимларни хисобга олиш 30-модда. Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиси ва унинг мижози муносабатлари 19-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга ошириш Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолият Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан бериладиган лицензия асосида амалга оширилади, Қонун хужжатларида белгиланган холлар бундан мустасно. Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолият Қуйидагилар сифатида амалга оширилади: инвестиция воситачиси (брокери, дилери); инвестиция маслахатчиси; инвестиция фонди; инвестиция активларини ишончли бошҚарувчи; депозитарий; хисоб-китоб-клиринг палатаси; трансфер-агент; Қимматли Қоғозларнинг биржадан ташҚари савдоси ташкилотчиси. Лицензия талабгорига унинг аризасига биноан Қимматли Қоғозлар бозоридаги профессионал фаолиятни амалга ошириш учун ёки мазкур фаолият турининг Қисмлари учун лицензия берилиши мумкин. Қимматли Қоғозлар бозоридаги профессионал фаолиятни амалга ошириш учун лицензия Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни бирга Қўшиб олиб бориш учун белгиланган чеклашлар хисобга олинган холда берилади. ФаҚат Қимматли Қоғозлар бозори мутахассисининг малака гувохномаси бўлган камида икки ходимга эга юридик шахслар (инвестиция фонди бундан мустасно) Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари бўлиши мумкин. Қимматли Қоғозлар бозори мутахассисининг малака гувохномаси уч йил муддатга берилади. Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга оширувчи юридик шахсларнинг ташкил этилиши, фаолияти, Қайта ташкил этилиши ва тугатилиши тартиби Қонун хужжатларида белгиланади. www.arxiv.uz

20-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни бирга Қўшиб олиб боришга доир чеклашлар Инвестиция фондининг фаолияти бошҚа турдаги фаолият билан бирга Қўшиб олиб борилиши мумкин эмас. Депозитарийнинг профессионал фаолиятини бирга Қўшиб олиб борувчи трансфер-агент инвестиция воситачисининг профессионал фаолиятини амалга оширишга хаҚли эмас. Профессионал фаолиятни бирга Қўшиб олиб бориш ва Қимматли Қоғозлар бўйича операцияларни ўтказишга доир Қўшимча чекловлар Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан белгиланади. 21-модда. Инвестиция воситачисининг (брокерининг, дилерининг) фаолияти Воситачилик ёки топшириҚ шартномаси ёхуд мижознинг воситачиси ёки ишончли вакили сифатида Қимматли Қоғозларга доир битимларни тузиш учун берилган ишончнома асосида иш олиб борувчи юридик шахс брокердир. Мижозларнинг битимлар тузиш учун брокерга берилган Қимматли Қоғозлари ва пул маблағлари, шунингдек брокер томонидан шартномалар асосида мижозлар билан тузилган битимлар бўйича олинган Қимматли Қоғозлар ва пул маблағлари брокер тегишинча Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсида ва банкда очадиган (очиладиган) алохида хисобвараҚда (хисобвараҚларда) туриши керак. Брокер ўзига мижози томонидан топширилган пул маблағларидан, мижозга унинг топшириҚлари кўрсатиб ўтилган пул маблағлари хисобидан бажарилишини ёки улар мижознинг талабига биноан Қайтарилишини кафолатлаган холда ўз манфаатларини кўзлаб фойдаланишга, агар бу мижоз билан тузилган шартномада назарда тутилган бўлса, хаҚлидир. Брокерга пул маблағларидан ўз манфаатларини кўзлаб фойдаланиш хуҚуҚини берган мижозларнинг пул маблағлари брокерга бундай хуҚуҚни бермаган мижозларнинг пул маблағлари турган хисобвараҚдан (хисобвараҚлардан) алохида бўлган хисобвараҚда (хисобвараҚларда) туриши керак. Брокер ўз пул маблағларини бу хисобвараҚҚа (хисобвараҚларга) ўтказишга хаҚли эмас, Қонун хужжатларида белгиланган тартибда пул маблағларини мижозларга Қайтариш ва (ёки) мижозларга Қарз бериш холлари бундан мустасно. Брокер хар бир мижознинг пул маблағлари хисобини юритиши, Қимматли Қоғозларга доир битимлар ва операцияларни фаҚат мижознинг топшириғига биноан ва у билан тузилган шартномага мувофиҚ амалга ошириши, амалга оширилган битимлар ва операциялар тўғрисида унга хисобот бериб бориши шарт. www.arxiv.uz

Қимматли Қоғозларни сотиб олиш ва (ёки) сотиш нархини ошкора эълон Қилиш орҚали ушбу Қимматли Қоғозларни ўзи эълон Қилган нархларда сотиб олиш ва (ёки) сотиш мажбурияти билан ўз номидан хамда ўз хисобидан Қимматли Қоғозларга доир олди-сотди битимлари тузувчи юридик шахс дилердир. Дилер Қимматли Қоғозлар нархидан ташҚари уларга доир олди-сотди шартномасининг бошҚа мухим шартларини: сотиб олинадиган ва (ёки) сотиладиган Қимматли Қоғозларнинг энг кам ва энг кўп миҚдорини, шунингдек эълон Қилинган нархларнинг амалда бўлиш муддатини ошкора эълон Қилиш хуҚуҚига эга. Ушбу эълонда Қимматли Қоғозларга доир олди-сотди шартномасининг бошҚа мухим шартлари кўрсатилмаган таҚдирда, дилер ўз мижози таклиф Қилган мухим шартлар асосида шартнома тузиши шарт. Дилер Қимматли Қоғозлар олди-сотди шартномасини тузишдан бўйин товлаган таҚдирда, унга нисбатан шундай шартнома тузишга мажбур Қилиш хаҚида ва (ёки) мижозга етказилган зарарларнинг ўрнини Қоплаш тўғрисида даъво Қўзғатилиши мумкин.Юридик шахсни - инвестиция воситачисини тугатиш фаҚат Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи инвестиция воситачиси ўз мижозларига тегишли бўлган Қимматли Қоғозларни Қайтарганлигини ёзма равишда тасдиҚлаганидан кейин амалга оширилиши мумкин. 22-модда. Инвестиция маслахатчисининг фаолияти Қимматли Қоғозларни чиҚариш, жойлаштириш, уларнинг муомаласи масалалари, Қимматли Қоғозлар бозори ва унинг иштирокчилари холатини тахлил этиш хамда истиҚболини белгилаш бўйича маслахат хизматлари кўрсатувчи, шунингдек Қимматли Қоғозлар бозори мутахассисларини Қайта тайёрлашни амалга оширувчи юридик шахс инвестиция маслахатчисидир. 23-модда. Инвестиция фондининг фаолияти Инвесторларнинг пул маблағларини жалб Қилиш ва уларни Қонун хужжатларига мувофиҚ Қимматли Қоғозларга, бошҚа инвестиция активларига, шунингдек банклардаги хисобвараҚларга ва омонатларга Қўйиш маҚсадида акциялар чиҚарадиган юридик шахс - очиҚ акциядорлик жамияти инвестиция фондидир. Инвестиция фонди юридик шахснинг бошҚа ташкилий-хуҚуҚий шаклларига ўзгартирилишга хаҚли эмас. Инвестиция фондини Қўшиб юбориш, Қўшиб олиш, бўлиш, ажратиб чиҚариш Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи билан келишилган холда амалга оширилади. Қимматли Қоғозлар бозоридаги профессионал фаолиятни амалга ошириш учун инвестиция фондига берилган лицензиянинг амал Қилишини тугатиш ёки уни бекор Қилиш инвестиция фондининг белгиланган тартибда тугатилишига олиб келади. www.arxiv.uz

24-модда. Инвестиция активларини ишончли бошҚарувчининг фаолияти Юридик шахснинг - ишончли бошҚарувчининг унга эгалик Қилиш учун топширилган ва бошҚа шахсга тегишли бўлган: Қимматли Қоғозларни, шу жумладан, инвестиция активларини бошҚариш жараёнида олинадиган Қимматли Қоғозларни; Қимматли Қоғозларга инвестиция Қилиш учун мўлжалланган ва инвестиция активларини бошҚариш жараёнида олинадиган пул маблағларини шу шахснинг ёки у кўрсатган шахснинг манфаатларини кўзлаб, ўз номидан ишончли бошҚарувни белгиланган муддат мобайнида амалга ошириши инвестиция активларини бошҚариш бўйича фаолиятдир. 25-модда. Депозитарий фаолияти Қимматли Қоғозларни саҚлаш, уларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олиш ва тасдиҚлаш бўйича хизматлар кўрсатувчи юридик шахс депозитарийдир. Ўзбекистон Республикаси худудидаги депозитарийлар тизими Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсини ва Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсида вакиллик хисобвараҚларини очган депозитарийларни ўз ичига олади. Депозитарийлар тизимида Қимматли Қоғозлар харакати Қонун хужжатларида белгиланган тартибда тасдиҚланадиган депозитар операциялар стандартларига мувофиҚ амалга оширилади. Депозитарийлар: манфаатдор шахсларнинг Қимматли Қоғозларни депозитарийда саҚлаш ва хисобга олиш Қоидалари билан танишиб чиҚишлари имкониятини таъминлаши; саҚлаш учун Қабул Қилиб олинган Қимматли Қоғозларнинг бут саҚланишини таъминлаши; хар бир депонентга тегишли Қимматли Қоғозларнинг сони ва номинал Қийматини хисобга олиб бориши; Қимматли Қоғозларга мажбуриятлар юклатилганлиги, шунингдек уларнинг тугатилганлиги фактлари хисобини юритиши; депо хисобвараҚлари холатига ўзгартишлар киритишга асос бўлувчи бирламчи хужжатларни ва депозитар операциялар бўйича хужжатларни ўз архивида саҚлаши; депо хисобвараҚлари бўйича операцияларни депонентларнинг ёки улар ваколат берган шахсларнинг ёзма топшириҚлари асосида амалга ошириши, Қонун хужжатларида назарда тутилган холлар бундан мустасно; депонентнинг Қимматли Қоғозларга бўлган мулк хуҚуҚи ва бошҚа ашёвий хуҚуҚларини депо хисобварағидан тегишли кўчирма бериш орҚали тасдиҚлаши; www.arxiv.uz

депо хисобвараҚлари бўйича эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг мавжудлиги ва харакати, уларнинг холати тўғрисидаги ахборотнинг махфийлигини таъминлаши, Қонун хужжатларида назарда тутилган холлар бундан мустасно; Қонун хужжатларида белгиланган тартибда депо хисобварағи бўйича операцияларни Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи, монополияга Қарши давлат органи, шунингдек суднинг, суриштирув ва тергов органларининг Қарорлари асосида тугатиши; ўз фаолиятига тааллуҚли маълумотларни Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг, давлат солиҚ хизмати органининг, монополияга Қарши давлат органининг, шунингдек суднинг, суриштирув ва тергов органларининг талабларига биноан Қонун хужжатларида белгиланган доирада ва тартибда таҚдим этиши; ўзи етказган зарарларнинг ўрнини суғурта Қилиш, махсус фондлар ташкил этиш орҚали ёки Қонун хужжатларига мувофиҚ бошҚа усул билан Қоплаш имкониятини назарда тутиши шарт. Қимматли Қоғозларни номинал саҚловчи вазифасини бажараётганда депозитарий ушбу модданинг тўртинчи Қисмида назарда тутилган мажбуриятлар билан бир Қаторда: Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсининг талабига биноан Қимматли Қоғозлар эгаларининг реестрини шакллантириш учун Қимматли Қоғозларнинг эгалари тўғрисидаги зарур маълумотларни таҚдим этиши; ўзида хисобга олиб бориладиган Қимматли Қоғозлар ва улар эмитентларининг реквизитларига Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсидан олинган маълумотлар асосида ўзгартишлар киритиши шарт. Қонун хужжатларига мувофиҚ депозитарийларнинг зиммасида бошҚа мажбуриятлар хам бўлиши мумкин. Депозитарийлар Қуйидагиларга хаҚли эмас: ўзига саҚлаш учун топширилган Қимматли Қоғозлардан фойдаланишга; ўзи эмиссия Қилган Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚлар хисобини юритишга; ўз номидан ва ўз хисобидан Қимматли Қоғозларга доир битимлар тузишга, бундан ўзи эмиссия Қилган Қимматли Қоғозларга доир битимлар мустасно. Агар Қонун хужжатларида бошҚача Қоида назарда тутилмаган бўлса, Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси, ушбу модданинг еттинчи Қисмида кўрсатилган холлардан ташҚари, шунингдек Қуйидагиларга хаҚли эмас: бошҚа юридик ва жисмоний шахсларга молиявий ёрдам кўрсатиш; бошҚа юридик шахсларнинг устав фондида иштирок этиш. Депозитарий сифатида фаолиятни тугатиш ёки депозитарийни тугатиш тўғрисида Қарор Қабул Қилинган таҚдирда, оммавий ахборот воситаларида ўн кунлик муддат ичида тегишли ахборот эълон Қилинади. Ўз фаолиятини тугатаётган ёки тугатилаётган депозитарийда саҚланаётган Қимматли Қоғозлар ва хисобга олиш регистрлари депонентнинг Қарорига биноан бир хафталик муддат ичида бошҚа депозитарийга ўтказилади, бундай Қарор мавжуд бўлмаган таҚдирда эса депонентлар танлаган депозитарийларга Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан белгиланган муддатларда кейинчалик ўтказиш учун Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсига ўтказилади. Депозитарийни тугатиш Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсининг ушбу модданинг тўҚҚизинчи Қисмида кўрсатилган тартиб-таомил якунланганлиги хаҚидаги ёзма тасдиғидан кейин амалга оширилади. www.arxiv.uz

26-модда. Хисоб-китоб-клиринг палатасининг фаолияти Ўзаро мажбуриятларни (Қимматли Қоғозларга доир битимлар бўйича ахборотни тўплаш, солиштириш, тузатиш ва уларга доир бухгалтерия хужжатларини тайёрлаш) аниҚлаш хамда Қимматли Қоғозларни етказиб бериш ва улар юзасидан хисоб-китоблар бўйича ўзаро мажбуриятларни хисобга олиш бўйича фаолиятни амалга оширувчи юридик шахс хисоб-китоб-клиринг палатасидир. Хисоб-китоб-клиринг палаталари ўзаро мажбуриятларни аниҚлаш чоғида тайёрланган Қимматли Қоғозлар, пул маблағлари ва бухгалтерия хужжатларини Қимматли Қоғозлар бозорининг Қайси иштирокчилари учун хисоб-китоблар амалга оширилаётган бўлса, шу иштирокчилар билан тузилган шартномалар асосида ижро этиш учун Қабул Қилади. 27-модда. Трансфер-агент фаолияти Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олиш тизимига тааллуҚли хужжатларни Қабул Қилиш, уларга ишлов бериш ва уларни топшириш бўйича хизматлар кўрсатувчи юридик шахс трансфер-агентдир. Эмитент, шунингдек Қимматли Қоғозларга доир битимлар тузувчи шахслар трансфер-агентнинг мижозларидир. Трансфер-агент эмитентга акциядорларнинг умумий йиғилишини ташкил этиш ва ўтказиш юзасидан хизматлар кўрсатишга хаҚлидир. 28-модда. Қимматли Қоғозларнинг биржадан ташҚари савдоси ташкилотчиси фаолияти Инвесторларга воситачиларни жалб этмай туриб савдода иштирок этиш имкониятини берувчи, Қимматли Қоғозлар савдосини ташкил этиш бўйича фаолиятни буюртмалар Қабул Қилиш пунктларидан, махсус компьютер савдо тизимларидан фойдаланган холда амалга оширувчи юридик шахс (ўз Қимматли Қоғозларини биржадан ташҚари савдони ташкил этиш орҚали мустаҚил равишда реализация Қилувчи Қимматли Қоғозлар мулкдори ёки Қимматли Қоғозларга бўлган мулк хуҚуҚи эгаси бундан мустасно) Қимматли Қоғозларнинг биржадан ташҚари савдоси ташкилотчисидир. Қимматли Қоғозларнинг биржадан ташҚари савдоси ташкилотчиси фаолиятини амалга ошириш тартиби Қонун хужжатларида белгиланади. www.arxiv.uz

29-модда. Қимматли Қоғозлар бозоридаги операцияларни ва битимларни хисобга олиш Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси Қимматли Қоғозлар бозорида ўзи амалга ошираётган барча операциялар ва битимлар хисобини юритади, уларни хисобга олишга доир хужжатларнинг Қонун хужжатларида белгиланган тартибда саҚланишини таъминлайди. 30-модда. Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиси ва унинг мижози муносабатлари Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиси ва унинг мижози муносабатлари Қонун хужжатлари хамда шартнома билан тартибга солинади. Мижозлар хисобидан битимлар тузиш мижозлар билан тузилган шартномалар асосида фаҚат брокерлар ва инвестиция активларини ишончли бошҚарувчилар томонидан амалга оширилиши мумкин. 5-БОБ. ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАРГА БЎЛГАН ХУҚУҚЛАРНИ ХИСОБГА ОЛИШ 31-модда. Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олишни ташкил этиш 32-модда. Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларнинг олувчига ўтиши 33-модда. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси 34-модда. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсининг мутлаҚ вазифалари 35-модда. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсининг марказий рўйхатдан ўтказувчи вазифасини бажаришдаги хуҚуҚ ва мажбуриятлари 36-модда. Депонентнинг хуҚуҚ ва мажбуриятлари 37-модда. Депозитарийларда Қимматли Қоғозларнинг бут саҚланиши кафолатлари 31-модда. Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олишни ташкил этиш Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олишни депозитарийлар амалга оширади, Қонун хужжатларида назарда тутилган холлар бундан мустасно. Депозитарийлар ўз депонентларининг хисобвараҚларида уларнинг Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсидаги вакиллик хисобвараҚларида жамлаб хисобга олиб бориладиган хужжатсиз Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚлари хисобини юритади, шунингдек хужжатли Қимматли Қоғозларни саҚлайди ва уларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олади. 32-модда. Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларнинг олувчига ўтиши Хужжатсиз Қимматли Қоғозга бўлган хуҚуҚлар олувчига унинг депо хисобварағига тегишли кирим ёзуви белгиланган тартибда киритилган пайтдан эътиборан ўтади ва Қонун хужжатларида белгиланган тартибда депозитарий томонидан бериладиган депо хисобварағидан кўчирма билан тасдиҚланади. Эгасининг номи ёзилган хужжатли Қимматли Қоғозга бўлган мулк хуҚуҚи олувчига Қимматли Қоғоз бланкасига белгиланган тартибда тегишли ёзув киритилган пайтдан эътиборан ўтади. Қимматли Қоғоз билан тасдиҚланадиган хуҚуҚлар ушбу Қимматли Қоғозга бўлган хуҚуҚлар ўтган пайтдан эътиборан олувчига ўтади. www.arxiv.uz

33-модда. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси давлат унитар корхонаси шаклида ташкил этилади хамда фаолиятини хизматлар кўрсатишдан олинган даромадлар ва бошҚа тушумлар хисобидан амалга оширади. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси хизматлари учун тарифларнинг миҚдорлари Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги билан келишилган холда Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан тасдиҚланади. 34-модда. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсининг мутлаҚ вазифалари Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсининг мутлаҚ вазифалари Қуйидагилардан иборат: эмиссиявий Қимматли Қоғозларни хисобга Қўйиш, давлат эмиссиявий Қимматли Қоғозлари бундан мустасно; эмиссиявий хужжатсиз Қимматли Қоғозларни саҚлаш, давлат эмиссиявий хужжатсиз Қимматли Қоғозлари бундан мустасно; марказий рўйхатдан ўтказувчи сифатида акциялар эгаларининг реестрларини ва корпоратив облигациялар эгаларининг реестрларини юритиш; давлатнинг унга саҚлаш учун топширилган Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларини, шунингдек Қимматли Қоғозларни бошҚариш бўйича давлат ваколат берган шахсларнинг Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларини хисобга олиш; депозитарийларнинг вакиллик хисобвараҚларини юритиш; ўзида саҚланаётган биржа савдоси ва биржадан ташҚари савдо иштирокчиларининг Қимматли Қоғозлари савдога Қўйилишидан олдин уларнинг мавжудлиги хамда хаҚиҚийлигини тасдиҚлаш; ўзида саҚланаётган Қимматли Қоғозлар савдода тузилган битимлар бўйича биржа савдоси ва биржадан ташҚари савдо иштирокчиларига етказиб берилишини таъминлаш; эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилганлигини тасдиҚловчи хужжатларни саҚлаш, давлат эмиссиявий Қимматли Қоғозлари бундан мустасно; Ўзбекистон Республикасининг норезидентлари томонидан чиҚарилган, Ўзбекистон Республикаси худудида муомалага киритилган Қимматли Қоғозларни хисобга олиш; Ўзбекистон Республикасининг резидентлари томонидан чиҚарилган, Ўзбекистон Республикаси худудидан ташҚарида муомалага киритилган Қимматли Қоғозларни хисобга олиш; инвестиция фондлари томонидан чиҚарилган ва уларга тегишли Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларни хисобга олиш; Депозитарийлар депонентларининг ягона базасини юритиш; депозитарийларда депо хисобвараҚлари бўйича эмиссиявий Қимматли Қоғозлар (давлат эмиссиявий Қимматли Қоғозлари бундан мустасно) харакати тўғрисидаги ахборотни тўплаш ва тизимлаштириш. www.arxiv.uz

35-модда. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсининг марказий рўйхатдан ўтказувчи вазифасини бажаришдаги хуҚуҚ ва мажбуриятлари Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси марказий рўйхатдан ўтказувчи вазифасини бажараётганда Қимматли Қоғозларнинг номинал саҚловчиларидан акциялар эгалари реестрларини ва корпоратив облигациялар эгалари реестрларини шакллантириш учун зарур маълумотларни сўраш ва олиш хуҚуҚига эга. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси марказий рўйхатдан ўтказувчи вазифасини бажараётганда Қонун хужжатларига мувофиҚ бошҚа хуҚуҚларга хам эга бўлиши мумкин. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси марказий рўйхатдан ўтказувчи вазифасини бажараётганда: акциялар эгаларининг ва корпоратив облигациялар эгаларининг белгиланган санадаги холатга кўра шакллантирилган реестрларини саҚлаши; акциялар эгаларининг ва корпоратив облигациялар эгаларининг реестрларидаги мавжуд ахборотни ушбу Қонунга мувофиҚ таҚдим этиши; акциялар эгаларининг ва корпоратив облигациялар эгаларининг реестрларидаги мавжуд ахборотнинг махфийлигини таъминлаши шарт. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси марказий рўйхатдан ўтказувчи вазифасини бажараётганда Қонун хужжатларига мувофиҚ унинг зиммасида бошҚа мажбуриятлар хам бўлиши мумкин. 36-модда. Депонентнинг хуҚуҚ ва мажбуриятлари Депонент Қуйидаги хуҚуҚларга эга: депозитарийда ўз депо хисобварағидаги Қимматли Қоғозларни Қонун хужжатларида белгиланган доирада ва тартибда тасарруф этиш; депозитарийга ўз депо хисобварағи бўйича операцияларни амалга ошириш юзасидан топшириҚлар бериш (учинчи шахслар олдида мажбуриятлар юклатилган Қимматли Қоғозларни Қимматли Қоғозларга мажбуриятлар юклатиш тугаганлигини тасдиҚловчи хужжатларни таҚдим этмасдан ўтказишга доир фармойиш бундан мустасно), сўров киритиш, топшириҚлар бажарилганлиги тўғрисида хисобот талаб Қилиш; ўзига тегишли хужжатли Қимматли Қоғозларни саҚлаш хамда хужжатли ва хужжатсиз Қимматли Қоғозларга бўлган мулк хуҚуҚини ва бошҚа ашёвий хуҚуҚларни хисобга олишни депозитарийга топшириш; шартнома шартларига мувофиҚ ўз депо хисобварағининг холати хаҚида кўчирма олиш ва ўз депо хисобварағи бўйича депозитарий томонидан ўтказилган операциялар тўғрисида хисобот олиш. Депонент Қонун хужжатларига мувофиҚ бошҚа хуҚуҚларга хам эга бўлиши мумкин. Депонент: ўз ваколатли шахсининг ваколатлари тугатилганлиги ёки ўзгартирилганлиги тўғрисида депозитарийга хабар Қилиши; ўз реквизитларидаги барча ўзгаришлар хаҚида депозитарийга билдириши; депозитарийнинг ёзма хабарлари тўғрилигини ва тўлиҚлигини текшириши хамда аниҚланган ноаниҚликлар хаҚида депозитарийга ўз ваҚтида билдириши шарт. Қонун хужжатларига мувофиҚ депонентнинг зиммасида бошҚа мажбуриятлар хам бўлиши мумкин. www.arxiv.uz

37-модда. Депозитарийларда Қимматли Қоғозларнинг бут саҚланиши кафолатлари Депозитарийларда Қимматли Қоғозларнинг бут саҚланиши Қимматли Қоғозларни саҚлашга доир талабларга жавоб берадиган саҚлаш жойларида хамда хисобга олиш регистрларини депозитар операциялар стандартларига мувофиҚ юритиш орҚали таъминланади. Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсида саҚланаётган ва хисобга олинаётган Қимматли Қоғозларнинг бут саҚланиши Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийсининг маълумотлар ахборот банкида такрорий саҚлаб туриш тизими орҚали, техник тизимда узилишлар юз берганда ва кутилмаган вазиятлар юзага келган таҚдирда, Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси маълумотлар банкини тезкор тиклаш орҚали хам таъминланади. Қимматли Қоғозларнинг депозитарийларда бут саҚланиши кафолатларини таъминлаш Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади. 6-БОБ. ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БОЗОРИДА АХБОРОТНИ ОШКОР ҚИЛИШ 38-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида ахборотни ошкор Қилиш тўғрисидаги умумий Қоидалар 39-модда. Эмитентнинг ахборотни ошкор Қилиши 40-модда. Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчисининг ахборотни ошкор Қилиши 41-модда. Қимматли Қоғозлар савдоси ташкилотчисининг ахборотни ошкор Қилиши 42-модда. Қимматли Қоғозлар эгасининг ахборотни ошкор Қилиши 43-модда. Инвесторнинг ахборотни ошкор Қилиши 44-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг ахборотни ошкор Қилиши 45-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида ахборотнинг махфийлиги 46-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида махфий ахборотни ошкор Қилиш 47-модда. Давлат Қимматли Қоғозлари тўғрисидаги ахборотни ошкор Қилиш 38-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида ахборотни ошкор Қилиш тўғрисидаги умумий Қоидалар Қимматли Қоғозлар бозорида ахборот очиҚ ва ошкорадир, Қонунда белгиланган холларда ошкор Қилинадиган махфий ахборот бундан мустасно. Қонун хужжатларида назарда тутилган холларда, Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи, Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчилари, шу жумладан, микрофирмалар ва кичик корхоналар ахборотни: оммавий ахборот воситаларида эълон Қилиш; хисоботлар, маълумотлар ва бошҚа ахборот таҚдим этиш орҚали ошкор Қилади. Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси, эмитент, фонд биржаси ушбу Қонунда назарда тутилган ахборотни инвесторларга ва Қимматли Қоғозларнинг эгаларига Қоғозда таҚдим этганлик учун ундан нусха кўчиришга сарфланадиган харажатлардан ошмайдиган миҚдорда хаҚ олиши мумкин. www.arxiv.uz

39-модда. Эмитентнинг ахборотни ошкор Қилиши Эмитент, давлат Қимматли Қоғозлари эмитенти бундан мустасно, ахборотни: Қимматли Қоғозлар эмиссия рисоласида; эмитентнинг йилнинг хар чорагидаги ва йиллик хисоботида; эмитентнинг фаолиятидаги мухим фактлар тўғрисидаги хабарларда ошкор Қилади. Қимматли Қоғозлар эмиссия рисоласида Қуйидагилар кўрсатилиши керак: эмитентнинг тўлиҚ ва ҚисҚартирилган номи, унинг жойлашган ери (почта манзили), банк реквизитлари, юридик шахсларни давлат рўйхатидан ўтказувчи органлар (бундан буён матнда рўйхатдан ўтказувчи орган деб юритилади), давлат статистикаси ва солиҚ хизмати органлари томонидан берилган рўйхатдан ўтказиш ва идентификация раҚамлари; охирги уч йилдаги ёки, агар эмитент фаолиятни уч йилдан камроҚ муддат мобайнида амалга ошираётган бўлса, хар бир тугалланган йил учун бухгалтерия баланслари ва молиявий натижалар тўғрисидаги хисоботлар; фаолиятнинг асосий йўналишлари ва ишлаб чиҚарилаётган махсулот (хизмат) турлари; мустаҚил рейтинг бахоси, агар унинг шундай бахоси бўлса, тегишли изохлари билан; эмитентнинг кузатув кенгаши ва ижроия органи таркибига кирувчи шахслар рўйхати, эмитент акцияларининг уларга тегишли миҚдори (устав фондидаги улушлари миҚдори); эмитент филиаллари ва ваколатхоналарининг, шўъба ва тобе жамиятларининг жойлашган ери (почта манзили) кўрсатилган холдаги рўйхати; эмитент аффилланган шахсларининг уларга тегишли акциялар миҚдори ва типлари кўрсатилган рўйхати; ходимларнинг охирги уч йилдаги ўртача йиллик сони; охирги уч йилда муомалага чиҚарилган Қимматли Қоғозлар, уларнинг чиҚарилиш хажми ва маҚсади, улар бўйича хисобланган ва эмитент томонидан тўланган дивидендлар (фоизлар) тўғрисидаги маълумотлар; охирги уч йилда эмитентга нисбатан Қўлланилган санкциялар ва эмитент судда жавобгар ёки даъвогар сифатида иштирок этаётган ишлар тўғрисидаги маълумотлар; Қимматли Қоғозларни чиҚариш тўғрисидаги Қарорга мувофиҚ Қимматли Қоғозларни чиҚариш ва жойлаштириш шартлари. Эмитентнинг хар чораклик хисоботида Қуйидагилар кўрсатилиши керак: эмитентнинг тўлиҚ ва ҚисҚартирилган номи, унинг жойлашган ери (почта манзили), банк реквизитлари, рўйхатдан ўтказувчи орган, давлат статистикаси ва солиҚ хизмати органлари томонидан берилган рўйхатдан ўтказиш ва идентификация раҚамлари; тегишли чорак юзасидан бухгалтерия баланси ва молиявий натижалар тўғрисидаги хисобот. Эмитентнинг йиллик хисоботида Қуйидагилар кўрсатилиши керак: эмитентнинг тўлиҚ ва ҚисҚартирилган номи, унинг жойлашган ери (почта манзили), банк реквизитлари, рўйхатдан ўтказувчи орган, давлат статистикаси ва солиҚ хизмати органлари томонидан берилган рўйхатдан ўтказиш ва идентификация раҚамлари; ўтган йилдаги хўжалик фаолияти натижалари хаҚидаги ахборот; мансабдор шахсларнинг шахсий таркибидаги ўзгаришларнинг асослари; тегишли йил юзасидан бухгалтерия баланси ва молиявий натижалар тўғрисидаги хисобот; аудиторлик ташкилоти хулосасининг нусхаси; www.arxiv.uz

Қўшимча чиҚарилган Қимматли Қоғозлар хаҚидаги асосий маълумотлар; хисобот йилида эмитентнинг фаолиятидаги мухим фактлар. Эмитентнинг фаолиятидаги мухим фактлар Қуйидагилардир: эмитентнинг номи ёки жойлашган ери (почта манзили) ўзгарганлиги; эмитент фаолиятининг Қайта ташкил этилганлиги, тўхтатиб турилганлиги ёки тугатилганлиги; эмитентнинг олий бошҚарув органи томонидан Қабул Қилинган Қарорлар; Қимматли Қоғозларга бўлган хуҚуҚларнинг ўзгарганлиги; мансабдор шахслар шахсий таркибидаги ўзгаришлар; эмитентнинг филиаллари ва ваколатхоналари, шўъба ва тобе жамиятлари рўйхатидаги ўзгаришлар; эмитентнинг мол-мулки, банк хисобвараҚлари хатланганлиги, эмитентга нисбатан унинг активлари Қийматининг 10 фоизидан ортиҚ миҚдорда даъво Қўзғатилганлиги; эмитент устав фондининг ёки асосий ва айланма маблағлари суммасининг 50 фоизидан ортиҚ миҚдорда кредит олинганлиги; активларнинг Қиймати бир марта 10 фоиздан ортиҚроҚ миҚдорда кўпайганлиги ёки камайганлиги; миҚдори ёки мол-мулкининг Қиймати битим тузилган санадаги холатга кўра эмитент активларининг 10 фоизидан ортиғини ташкил этадиган эмитентнинг бир марталик битимлари; эмитент томонидан хисобот йилида тузилган йирик битимлар ва манфаатдор шахслар билан тузилган битимлар рўйхати; эмитент фаолиятнинг айрим турларини амалга ошириш учун лицензия олганлиги ёки лицензия бекор Қилинганлиги, лицензиянинг амал Қилиши тўхтатиб турилганлиги ёки тугатилганлиги; Қимматли Қоғозлар чиҚарилганлиги, уларнинг чиҚарилиши тўхтатиб турилганлиги ва чиҚарилиши Қайта тикланганлиги, Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши амалга ошмаган ёки хаҚиҚий эмас деб топилганлиги; эмитент Қайси юридик шахслар акцияларининг (улушларининг, пайларининг) 10 ва ундан ортиҚ фоизига эгалик Қилаётган бўлса, ўша юридик шахсларнинг рўйхатидаги ўзгаришлар; эмитент ўзининг Қимматли Қоғозлари эгалари олдидаги мажбуриятларини бажариш муддатлари келганлиги; Қимматли Қоғозлар бўйича даромадларни хисоблаш, эмитентнинг Қимматли Қоғозлари бўйича даромадларни тўлашнинг бошланганлиги ва тугалланганлиги; эмитентга нисбатан банкротлик таомили жорий этилганлиги; хисобот йилида кузатув кенгаши ва ижроия органи аъзоларининг эмитент акцияларига (улушларига, пайларига) эгалик Қилишидаги ўзгаришлар; жамият аффилланган шахсларининг рўйхатидаги уларга тегишли Қимматли Қоғозларнинг миҚдори ва номи кўрсатилган холдаги ўзгаришлар. www.arxiv.uz

Эмитент: Қимматли Қоғозлар эмиссия рисоласини ва эмитентнинг йиллик хисоботини барча манфаатдор шахслар танишиб чиҚиши учун таҚдим этиши; Қимматли Қоғозларни жойлаштириш бошланишига камида икки хафта Қолганида Қимматли Қоғозлар эмиссия рисоласининг матни билан танишиб чиҚиш жойи ва тартиби тўғрисидаги маълумотларни, шунингдек ушбу модда иккинчи Қисмининг иккинчи, тўртинчи, бешинчи ва ўн иккинчи хатбошиларида кўрсатилган ахборотни оммавий ахборот воситаларида эълон Қилиши; йиллик хисоботни акциядорларнинг йиллик умумий йиғилиши ёки эмитентнинг бошҚа олий бошҚарув органининг йиллик умумий йиғилиши ўтказилганидан кейин уч хафта ичида оммавий ахборот воситаларида эълон Қилиши; йиллик хисоботни Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органига акциядорларнинг йиллик умумий йиғилиши ёки эмитентнинг бошҚа олий бошҚарув органининг йиллик умумий йиғилиши ўтказилганидан кейин икки хафта ичида таҚдим этиши; эмитентнинг йилнинг хар чорагидаги хисоботини хисобот чораги тугаганидан кейин бир ой ичида Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органига таҚдим этиши; эмитентнинг фаолиятидаги мухим факт хаҚидаги хабарни у юз берган санадан эътиборан икки иш куни ичида оммавий ахборот воситаларида эълон Қилиши ва Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органига таҚдим этиши шарт. Эмитент Қонун хужжатларига мувофиҚ инвесторларга бошҚа ахборотни хам таҚдим этиши мумкин. 40-модда. Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчисининг ахборотни ошкор Қилиши Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси инвесторнинг талабига биноан: давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисидаги хужжатнинг кўчирма нусхасини; Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга ошириш хуҚуҚини берувчи лицензиянинг кўчирма нусхасини; Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчисининг устав фонди, ўз маблағларининг миҚдори ва захира фонди тўғрисидаги маълумотларни; инвестор оладиган Қимматли Қоғозлар чиҚарилишининг давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисидаги маълумотларни; инвестор оладиган Қимматли Қоғозларнинг эмиссия рисоласидаги маълумотларни, шунингдек ушбу Қимматли Қоғозларнинг инвестор томонидан ахборот таҚдим этиш хаҚида талаб Қўйилган санадан олдинги олти хафта давомидаги нархлари хаҚидаги маълумотларни; Қимматли Қоғозларга доир битимларнинг натижалари бўйича хисоботни шартномада келишилган муддатларда таҚдим этади. Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси инвесторларни ушбу моддада назарда тутилган ахборотни олиш хуҚуҚлари хаҚида хабардор Қилиши шарт. Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси: йилнинг бир чораги давомида фаҚат бир эмитентнинг Қимматли Қоғозлари билан операциялар; www.arxiv.uz

бир эмитентнинг Қимматли Қоғозлари билан бир марталик операция, агар бу операция бўйича Қимматли Қоғозларнинг сони мазкур Қимматли Қоғозлар умумий сонининг камида 15 фоизини ташкил этган бўлса, уларнинг амалга оширилганлиги хаҚида Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органига икки иш куни ичида ёзма шаклда ахборот беради. 41-модда. Қимматли Қоғозлар савдоси ташкилотчисининг ахборотни ошкор Қилиши Қимматли Қоғозлар савдоси ташкилотчиси, Қимматли Қоғозлар мулкдори ёки Қимматли Қоғозларга бўлган мулкий хуҚуҚ эгаси бундан мустасно: савдода битимлар тузиш Қоидаларини; савдога Қўйишга рухсат берилган Қимматли Қоғозлар рўйхатини; Қонун хужжатларига мувофиҚ бошҚа ахборотни ошкор Қилади. Савдо ташкилотчиси Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг талабига биноан инвесторларнинг аризаларини, таклифларини ва шикоятларини кўриб чиҚиш якунлари хаҚида ахборот таҚдим этади. 42-модда. Қимматли Қоғозлар эгасининг ахборотни ошкор Қилиши Қимматли Қоғозлар эгаси битим тузиш натижасида эмитент Қимматли Қоғозлари хар Қандай турининг 35 ёки ундан ортиҚ фоизига эгалик Қила бошласа, ушбу ахборотни Қонун хужжатларида белгиланган тартибда мазкур битим тузилган санадан эътиборан беш кун ичида ошкор этиши шарт. 43-модда. Инвесторнинг ахборотни ошкор Қилиши Инвестор мустаҚил равишда ва (ёки) аффилланган шахслар билан биргаликда бир ёки бир нечта битим тузиш натижасида очиҚ акциядорлик жамияти акцияларининг мазкур очиҚ акциядорлик жамияти устав фондининг жами 15 ва ундан ортиҚ фоизини ташкил этувчи акциялар пакетини олиш нияти борлиги хаҚидаги ахборотни Қонун хужжатларида белгиланган тартибда ошкор Қилиши шарт. 44-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг ахборотни ошкор Қилиши Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи инвесторларни оммавий ахборот воситалари ва (ёки) ўзи ташкил Қилган электрон ахборот-маълумот тизимлари орҚали Қуйидагилар хаҚида хабардор Қилиши шарт: Қимматли Қоғозларнинг рўйхатдан ўтказилган чиҚарилишлари хаҚида хамда чиҚарилиши, жойлаштирилиши ва муомаласи тўхтатиб Қўйилган хамда тикланган, амалга ошмаган ёки хаҚиҚий эмас деб топилган Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишлари тўғрисида; Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга ошириш учун лицензия бериш, унинг амал Қилишини тўхтатиб туриш ёки тугатиш, лицензияни бекор Қилиш тўғрисида; Қимматли Қоғозлар бозорида хуҚуҚбузарликларга йўл Қўйганлиги учун мазкур орган томонидан жавобгарлик чоралари Қўлланилган эмитентлар, Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари, мансабдор шахслар хамда уларга нисбатан Қўлланилган жавобгарлик чораларининг турлари тўғрисида; ўз даъволари бўйича чиҚарилган суд Қарорлари тўғрисида. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи инвесторларга ва Қимматли Қоғозлар эгаларига ушбу Қонунга мувофиҚ ахборот таҚдим этганлик учун ундан нусха кўчиришга сарфланадиган харажатлар доирасида хаҚ олиши мумкин. www.arxiv.uz

45-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида ахборотнинг махфийлиги Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиларининг мижозлари, улар хисобвараҚларининг холати ва ўтказилган операциялар тўғрисидаги маълумотлар, шунингдек Қимматли Қоғозларга доир битимларнинг мазмуни (Қимматли Қоғозларнинг номи, сони, бахоси, битим тузилган сана, ваҚт, биржа савдоси ўтказилган холларда эса савдода иштирок этган шахслар хам бундан мустасно) махфий ахборот бўлади. Махфий ахборотга эга шахслар бу ахборотдан битимлар тузиш учун фойдаланиш, шунингдек уни битимлар тузиш учун бошҚа шахсларга беришга хаҚли эмас. Махфий ахборотдан фойдаланиш имкониятига эга бўлган шахслар бундай ахборотни ошкор этганлик учун белгиланган тартибда жавобгар бўладилар. 46-модда. Қимматли Қоғозлар бозорида махфий ахборотни ошкор Қилиш Махфий ахборотни ошкор Қилиш Қонунда назарда тутилган холларда ва тартибда амалга оширилади. Мижозларнинг хисобвараҚлари бўйича маълумотномалар уларнинг ўзларига ёки вакилларига, ваколатларига тааллуҚли масалалар юзасидан монополияга Қарши давлат органига, давлат солиҚ хизмати органларига, Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги хузуридаги Суд Қарорларини ижро этиш, судлар фаолиятини моддий-техника жихатидан ва молиявий таъминлаш департаментига, судларга, Қўзғатилган жиноят иши бўлган таҚдирда эса тергов ва суриштирув органларига берилади. Мижозларнинг - жисмоний шахсларнинг хисобвараҚлари бўйича маълумотномалар уларнинг эгалари вафот этган таҚдирда, меросхўрларга ёки хисобвараҚнинг эгаси кўрсатган шахсларга, ўз иш юритувидаги мерос ишлари юзасидан нотариал идораларга берилади, чет эл фуҚароларига нисбатан эса чет давлатнинг консуллик муассасаларига берилади. Биржа битимининг мазмуни хаҚидаги ахборот судларга таҚдим этилади, тергов ва суриштирув органларига эса Қўзғатилган жиноят иши бўлган таҚдирда таҚдим этилади. Махфий ахборот Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органига у Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатлари бузилганлиги фактларини кўриб чиҚаётган холларда ошкор Қилинади. Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга Қарши курашиш билан боғлиҚ махфий ахборот Қонун хужжатларида назарда тутилган холларда ва тартибда махсус ваколатлм давлат органига таҚдим этилади. 47-модда. Давлат Қимматли Қоғозлари тўғрисидаги ахборотни ошкор Қилиш Давлат Қимматли Қоғозлари тўғрисидаги ахборотни ошкор Қилиш Қонун хужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади. www.arxiv.uz

7-БОБ. ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БОЗОРИНИ ТАРТИБГА СОЛИШ 48-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини давлат томонидан тартибга солиш асослари 49-модда. Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларининг хуҚуҚларини химоя Қилиш маҚсадида Қимматли Қоғозлар бозоридаги чекловлар 50-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи 51-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг хуҚуҚлари 52-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг мажбуриятлари 48-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини давлат томонидан тартибга солиш асослари Қимматли Қоғозлар бозорини давлат томонидан тартибга солиш: Қимматли Қоғозлар бозоридаги профессионал фаолиятни хамда биржа фаолиятини лицензиялаш ва (ёки) бундай фаолиятга нисбатан мажбурий талаблар белгилаш; Қимматли Қоғозлар чиҚарилишларини рўйхатдан ўтказиш хамда чиҚариш тўғрисидаги Қарорларда назарда тутилган шартлар ва мажбуриятларга эмитентларнинг риоя этишлари устидан назорат Қилиш; Қимматли Қоғозлар тўғрисидаги ахборот Қонун хужжатларига мувофиҚ ошкор Қилинишини таъминлаш; Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиларининг мутахассисларини аттестациядан ўтказиш; Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларининг фаолияти устидан Қонун хужжатларида белгиланган тартибда назорат Қилиш орҚали амалга оширилади. 49-модда. Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларининг хуҚуҚларини химоя Қилиш маҚсадида Қимматли Қоғозлар бозоридаги чекловлар Қимматли Қоғозлар бозорида Қуйидагилар таҚиҚланади: эмитентга ёки Қимматли Қоғозларга тааллуҚли ахборотни ошкор Қилмасдан Қимматли Қоғозларни эмиссия Қилиш; чиҚарилиши ушбу Қонунда назарда тутилган холларда давлат рўйхатидан ўтказилмаган ёки тўхтатиб Қўйилган Қимматли Қоғозларни жойлаштириш, уларнинг муомаласи, уларни реклама Қилиш ва таклиф этиш; Қимматли Қоғозлар эгасининг ўз депо хисобварағида бўлган Қимматли Қоғозларнинг Қиймати тўлиҚ тўлангунига Қадар уларга доир битимлар тузиши; Қимматли Қоғозлар бозорида хийла-найранг ишлатиш; устав фонди шакллантирилгунига Қадар (тижорат банкларининг устав фондини шакллантириш холлари бундан мустасно), шунингдек уни тўлдириш ёки эмитентнинг молия-хўжалик фаолияти билан боғлиҚ зарарларнинг ўрнини Қоплаш учун корпоратив облигациялар чиҚариш; облигацияларнинг чиҚарилиши рўйхатдан ўтказилганидан кейин облигациялар чиҚариш тўғрисидаги Қарорнинг шу Қарор билан белгиланган облигацияларга доир хуҚуҚлар хажмига тааллуҚли Қисмига эмитент томонидан ўзгартишлар киритиш; Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчисининг мажбуриятлари бўйича мижознинг Қимматли Қоғозлари ва пул маблағларини ундириш; эмиссиявий Қимматли Қоғозларни оммавий жойлаштиришда ва (ёки) уларнинг муомаласида бир инвесторга бошҚасига нисбатан афзаллик белгилаш, Қуйидаги холлар бундан мустасно: www.arxiv.uz

а) давлат Қимматли Қоғозларини эмиссия Қилиш; б) акциядорлик жамиятининг акциядорларига ўзларига тегишли акциялар сонига мутаносиб равишда Қимматли Қоғозларни олишда белгиланган тартибда имтиёзли хуҚуҚ бериш; в) Ўзбекистон Республикасининг норезидентлари томонидан Қимматли Қоғозларни олишга Қонун хужжатлари билан чекловлар жорий этиш. Корпоратив облигацияларни фаҚат тижорат банклари, шунингдек Қуйидаги шартларга риоя этган холда очиҚ акциядорлик жамиятлари: аудиторлик ташкилотининг хулосаси билан тасдиҚланган ўз капиталининг облигациялар чиҚариш тўғрисида Қарор Қабул Қилинган санадаги миҚдори доирасида; кейинги уч йил мобайнида рентабеллик, тўловга Қобилиятлилик, молиявий барҚарорлик ва ликвидликнинг аудиторлик ташкилоти хулосалари билан тасдиҚланган ижобий кўрсаткичларига эга бўлса, шунингдек Қонун хужжатларида белгиланган тартибда мустаҚил рейтинг бахосини олган бўлса; инвесторларга тегишли маблағларнинг эмитентлар томонидан тўланиши бўйича тўлов агентлари вазифасини бажарувчи тижорат банклари иштирокида чиҚариши мумкин. Корпоратив облигациялар уларнинг эгаларига очиҚ акциядорлик жамиятини ва бошҚа ташкилий- хуҚуҚий шаклда ташкил этилган тижорат банкини бошҚаришда иштирок этиш хуҚуҚини бермайди. Юридик ёки жисмоний шахс ёхуд ўзаро келишув билан боғланган ёки бир-бирининг мол-мулкини назорат Қилувчи юридик ва жисмоний шахслар гурухи томонидан бир ёки бир неча битим натижасида банк акцияларининг 5 фоиздан ортиғини олиш Ўзбекистон Республикаси Марказий банки хабардор Қилинишини, 20 фоиздан ортиғини олиш эса, олдиндан унинг розилигини олишни талаб Қилади. Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг олдиндан розилигини олиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан белгиланади. Эмитент ўзи чиҚарган акциялар бўйича уларни Қайта сотиб олиш шарти билан битимлар тузишга, шунингдек ўзи чиҚарган акцияларни ишончли бошҚарувга топширишга хаҚли эмас. 50-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан белгиланади. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи: Қимматли Қоғозлар бозорини шакллантириш, ривожлантириш, назорат Қилиш ва тартибга солиш сохасида давлат сиёсатини амалга оширади; www.arxiv.uz

Қимматли Қоғозлар бозоридаги профессионал фаолиятни лицензиялайди; инвесторларнинг хамда Қимматли Қоғозлар эгаларининг хуҚуҚлари ва Қонуний манфаатлари химоя Қилинишини таъминлайди; Қимматли Қоғозлар бозорини шакллантириш ва тартибга солиш хамда унинг иштирокчилари фаолияти сохасида норматив-хуҚуҚий хужжатлар ишлаб чиҚади; Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга оширишга доир талабларни, Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиларининг мутахассисларига Қўйиладиган малака талабларини белгилайди, уларни аттестациядан ўтказади ва малака гувохномалари беради; эмиссиявий Қимматли Қоғозларни (давлат Қимматли Қоғозлари бундан мустасно) муомалага чиҚариш, Қимматли Қоғозларга доир битимларни рўйхатдан ўтказиш Қоидаларини, Қимматли Қоғозларга доир операцияларни хисобга олиш ва хисобот бериш стандартларини, Қимматли Қоғозлар эгаларининг реестрларини ва Қимматли Қоғозларга доир битимларни хисобга олиш регистрини юритиш тартибини тасдиҚлайди; Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатларининг давлат бошҚаруви органлари, Қимматли Қоғозлар бозорининг иштирокчилари томонидан бажарилиши устидан назоратни амалга оширади хамда Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатларининг бузилганлиги аниҚланган холларда улар юзасидан бажарилиши мажбурий бўлган хулосалар ва кўрсатмалар чиҚаради, Қоидабузарларга нисбатан Қонун хужжатларига мувофиҚ санкцияларни Қўллайди; ўз маблағлари етарли даражада бўлишига доир мажбурий нормативларни ва Қимматли Қоғозларга доир операциялар бўйича таваккалчиликларни чекловчи бошҚа кўрсаткичларни, шунингдек Қимматли Қоғозларга доир (давлат Қимматли Қоғозлари бундан мустасно) операциялар юзасидан хужжатларни саҚлаш муддатларини белгилайди. 51-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг хуҚуҚлари Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи: инвесторларнинг, Қимматли Қоғозлар эгаларининг, давлатнинг манфаатларини кўзлаб давлат божи тўламасдан судда даъво Қўзғатишга; Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатлари бузилганлиги аниҚланган таҚдирда Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчисининг фаолияти тўхтаб Қолишига сабаб бўлмайдиган айрим операцияларни ўз ваколатлари доирасида тўхтатиб туришга; давлат бошҚаруви органларидан, Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларидан ахборот ва хужжатларни ўз ваколатлари доирасида сўраш хамда олишга; Қимматли Қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни Қўшиб олиб бориш тартибини белгилашга хаҚли. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи Қонун хужжатларига мувофиҚ бошҚа хуҚуҚларга хам эга бўлиши мумкин. www.arxiv.uz

52-модда. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг мажбуриятлари Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи: Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларининг мурожаатларини кўриб чиҚиши хамда инвесторларнинг хуҚуҚлари бузилганлиги фактлари аниҚланган таҚдирда текширувлар ўтказиши ва Қонун хужжатларида назарда тутилган чора-тадбирларни кўриши; давлат бошҚаруви органларидан хамда Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларидан инвесторларнинг хуҚуҚларини химоя Қилиш масалалари юзасидан олинган ахборотнинг махфийлигига риоя этиши, бундан ахборотнинг учинчи шахсларга ошкор этилиши Қонун хужжатларида назарда тутилган холлар мустасно; Эмиссиявий Қимматли Қоғозлар чиҚарилишларининг ягона давлат реестрини ва Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиларининг реестрини юритиши; ўз ваколатига тааллуҚли масалалар юзасидан юридик ва жисмоний шахсларнинг сўровларига ўттиз кун ичида асослантирилган жавоб бериши; Қимматли Қоғозлар бозорининг холати ва унинг иштирокчилари хаҚида жамоатчиликни хабардор Қилиши шарт. Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг зиммасида Қонун хужжатларига мувофиҚ бошҚа мажбуриятлар хам бўлиши мумкин. 8-БОБ. ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БОЗОРИ ИШТИРОКЧИЛАРИНИНГ ХУҚУҚЛАРИ, МАЖБУРИЯТЛАРИ ВА ЖАВОБГАРЛИГИ 53-модда. Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларининг хуҚуҚлари ва мажбуриятлари 54-модда. Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиларининг ва эмитентларнинг жавобгарлиги 55-модда. Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларига нисбатан Қўлланиладиган иҚтисодий санкциялар 56-модда. ИҚтисодий санкцияларнинг Қўлланилиш тартиби 57-модда. Давлат органларининг Қарорлари, улар мансабдор шахсларининг харакатлари (харакатсизлиги) устидан шикоят Қилиш www.arxiv.uz

53-модда. Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларининг хуҚуҚлари ва мажбуриятлари Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчилари Қуйидаги хуҚуҚларга эга: Қимматли Қоғозлар бозоридаги ўз таваккалчиликларини суғурта Қилиш; Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари тўғрисида, Қимматли Қоғозларнинг эмиссиясини тўхтатиб Қўйишга, Қимматли Қоғозлар бозоридаги профессионал фаолиятни амалга оширишга доир лицензияларнинг амал Қилишини тўхтатиб туриш, тугатиш ва уларни бекор Қилишга доир барча холлар хаҚида, Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари ва эмитентлар томонидан содир этилган хуҚуҚбузарликлар тўғрисида, шунингдек Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг даъво аризалари бўйича эмитентларга ёки Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиларига нисбатан чиҚарилган суд Қарорлари хаҚида Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органидан ахборот олиш; давлат органларига аризалар, таклифлар ва шикоятлар билан мурожаат Қилиш; Қимматли Қоғозлар бозорида ўз хуҚуҚлари бузилганлиги тўғрисидаги ва етказилган зарарларнинг ўрнини Қоплаш хаҚидаги даъво аризаси билан судга мурожаат Қилиш. Инвесторлар ва Қимматли Қоғозлар эгалари, ушбу модданинг биринчи Қисмида назарда тутилган хуҚуҚлардан ташҚари: Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилиши рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисидаги, эмитентнинг жорий молиявий холати ва уни ривожлантириш истиҚболлари хаҚидаги ахборотни таҚдим этишни эмитентдан талаб Қилишга; пул ва бошҚа тўлов воситалари, мол-мулк билан, шунингдек пул Қийматига эга бўлган хуҚуҚлар (шу жумладан, мулкий хуҚуҚлар) асосида Қимматли Қоғозларга Қонун хужжатларида ва эмитентнинг таъсис хужжатларида белгиланган тартибда инвестицияларни амалга оширишга; Қимматли Қоғозлар бозорида ўз хизматларини таклиф этаётган Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиларидан ўзлари тўғрисидаги ахборотни ушбу Қонунга мувофиҚ талаб Қилишга хам хаҚли. Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчилари Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатлари талабларига ва Қимматли Қоғозлар бозорида ўзлари тузган шартномалар шартларига риоя этишлари шарт. Қонун хужжатларига мувофиҚ Қимматли Қоғозлар бозорининг иштирокчилари бошҚа хуҚуҚларга хам эга бўлишлари ва уларнинг зиммаларида бошҚа мажбуриятлар хам бўлиши мумкин. www.arxiv.uz

54-модда. Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиларининг ва эмитентларнинг жавобгарлиги Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари ва эмитентлар инвестор олдида етказилган зарарлар доирасида Қонун хужжатларига мувофиҚ Қуйидагилар учун мулкий жавобгар бўлади: Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатларида назарда тутилган ахборотни инвесторнинг талабига биноан таҚдим этмаганлик ёки нотўғри маълумотлар таҚдим этганлик учун; Қимматли Қоғозлар эмиссиясининг белгиланган тартибини бузганлик учун; Қимматли Қоғозларнинг инсофсиз рекламасини амалга оширганлик, Қимматли Қоғозларнинг Қонун хужжатларида белгиланган тартибда рўйхатдан ўтказилмаган чиҚарилишининг рекламаси, шунингдек муомаласи Қонун билан таҚиҚланган Қимматли Қоғозларнинг рекламаси учун; улар томонидан инвесторлар билан Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатларида белгиланган хуҚуҚларини хамда эмитентлар ва Қимматли Қоғозлар бозори профессионал иштирокчиларининг жавобгарлигини чеклайдиган шартномалар тузилганлиги учун; нархлар борасида хийла-найранг ишлатилганликнинг аниҚланган фактлари учун, шунингдек Қимматли Қоғозлар, Қимматли Қоғозларнинг эмитентлари, Қимматли Қоғозларга доир нархлар тўғрисида, Қасддан бузиб кўрсатилган ахборот, шу жумладан, рекламада шундай ахборот таҚдим этиш орҚали инвесторни Қимматли Қоғозларни сотиб олишга ёки сотишга ундаганлик учун. Қимматли Қоғозлар бозорида нархлар борасида хийла-найранг ишлатганлик аломатлари Қонун хужжатларида белгиланади. Қимматли Қоғозлар бозорида нархлар борасида хийла-найранг ишлатилганлиги факти суд тартибида эътироф этилади; инвесторлар билан тузилган шартномалар шартларини бажармаганлик ёки лозим даражада бажармаганлик, шунингдек инвестор билан тузилган шартномада келишилганидан фарҚ Қиладиган шартлар асосида битим тузганлик учун. Депозитарий, ушбу модданинг биринчи Қисмида кўрсатилганлардан ташҚари, Қуйидаги холларда хам ўз депонентлари олдида жавобгар бўлади: хужжатли Қимматли Қоғозлар, Қимматли Қоғозлар эгалари ва уларга тегишли Қимматли Қоғозлар тўғрисидаги ёзувлар, Қимматли Қоғозлар чиҚарилганлигини тасдиҚловчи хужжатлар ва депозитарийнинг хисобга олиш регистрларидаги ёзувлар йўҚотилганда ёки яроҚсиз холга келиб Қолганда. Депозитарий йўҚотилган хужжатли Қимматли Қоғозларни тайёрлашга кетадиган харажатларнинг ўрнини Қоплайди ёки уларнинг янгиларини ўз хисобидан тайёрлайди, йўҚотилган ёзувларни, Қимматли Қоғозлар чиҚарилганлигини тасдиҚловчи хужжатларни ва депозитарийнинг хисобга олиш регистрларидаги ёзувларни тиклайди; унинг томонидан депонент ўзига тегишли Қимматли Қоғозлар билан боғлиҚ хуҚуҚларини амалга ошира олмаслигига олиб келган харакат (харакатсизлик) содир этилганда. Депозитарий депонентга етказилган зарарларнинг ўрнини Қоплайди. Қимматли Қоғозлар эмитентларининг мажбуриятлари бўйича жавобгарлик эмитентларнинг ўз зиммасида бўлади. www.arxiv.uz

55-модда. Қимматли Қоғозлар бозори иштирокчиларига нисбатан Қўлланиладиган иҚтисодий санкциялар Қимматли Қоғозлар тўғрисидаги Қонун хужжатлари бузилган таҚдирда, Қимматли Қоғозлар бозорининг иштирокчиларига нисбатан: мансабдор шахсга нисбатан маъмурий жазо чораси Қўлланилганидан кейин бир йил ичида такроран содир этилган Қоидабузарликларни тугатиш тўғрисидаги кўрсатмани бажаришдан бўйин товлаганлик учун - энг кам иш хаҚининг ҚирҚ бараваридан етмиш бараваригача миҚдорда; эмитентлар томонидан Қимматли Қоғозларни чиҚаришнинг белгиланган тартибини инвесторларга зарар етказилишига олиб келган тарзда бузганлик учун - Қимматли Қоғозларни чиҚариш хажмининг 5 фоизи миҚдорида, бироҚ энг кам иш хаҚининг юз бараваридан кўп бўлмаган миҚдорда; Қимматли Қоғозларга доир битимлар тузиш ва уларни рўйхатдан ўтказишнинг белгиланган тартиби Қимматли Қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари томонидан бузилганлиги учун - Қимматли Қоғозларга доир битим суммасининг 5 фоизи миҚдорида, бироҚ энг кам иш хаҚининг етмиш беш бараваридан кўп бўлмаган миҚдорда, мазкур Қоидабузарлик бир йил ичида такроран содир этилган таҚдирда эса, Қимматли Қоғозларга доир битим суммасининг 10 фоизи миҚдорида, бироҚ энг кам иш хаҚининг юз бараваридан кўп бўлмаган миҚдорда; инвесторлар, текширувчи органлар ва назорат Қилувчи органларни атайин нотўғри маълумотлар тарҚатиш (таҚдим этиш) орҚали чалғитганлик учун - энг кам иш хаҚининг уч юз бараваридан тўрт юз бараваригача миҚдорда иҚтисодий санкциялар Қўлланилади. 56-модда. ИҚтисодий санкцияларнинг Қўлланилиш тартиби ИҚтисодий санкцияларни Қўллаш суд томонидан, Қимматли Қоғозлар бозорининг иштирокчилари содир этилган хуҚуҚбузарликдаги айбига иҚрор бўлган ва санкциялар суммасини ихтиёрий равишда тўлаган холларда эса, Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан амалга оширилади. Хўжалик юритувчи субъектнинг охирги хисобот санасидаги активлари баланс Қиймати суммасининг жами 20 фоизидан ортиҚ миҚдорда Қўлланилган иҚтисодий санкцияларни ундириш унга ундириладиган суммани ундириш тўғрисида Қарор Қабул Қилинган кундан эътиборан олти ой мобайнида ойма-ой тенг миҚдорда бўлиб-бўлиб тўлаш имкони берилган холда амалга оширилади. www.arxiv.uz

57-модда. Давлат органларининг Қарорлари, улар мансабдор шахсларининг харакатлари (харакатсизлиги) устидан шикоят Қилиш Давлат органларининг ушбу Қонун билан тартибга солинадиган Қарорлари, улар мансабдор шахсларининг харакатлари (харакатсизлиги) устидан суд тартибида шикоят Қилиниши мумкин. 9-БОБ. ЯКУНЛОВЧИ ҚОИДАЛАР 58-модда. Инвесторнинг таваккалчилиги 59-модда. Қимматли Қоғозлар бўйича даъво муддатлари 60-модда. Низоларни хал этиш 61-модда. Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатларини бузганлик учун жавобгарлик 62-модда. Айрим Қонун хужжатларини ўз кучини йўҚотган деб топиш 63-модда. Қонун хужжатларини ушбу Қонунга мувофиҚлаштириш 64-модда. Ушбу Қонунни кучга киритиш тартиби 58-модда. Инвесторнинг таваккалчилиги Инвестициялаш объекти сифатида Қимматли Қоғозларни танлаш ва бу танловнинг тегишли оҚибатлари инвесторнинг таваккалчилигидир. 59-модда. Қимматли Қоғозлар бўйича даъво муддатлари Эмитент ва Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан Қабул Қилинган, эмиссиявий Қимматли Қоғозларни чиҚариш билан боғлиҚ бўлган Қарорларни хаҚиҚий эмас деб топиш, эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини, эмиссиявий Қимматли Қоғозларни жойлаштириш жараёнида тузилган битимларни хаҚиҚий эмас деб топиш учун даъво муддати эмиссиявий Қимматли Қоғозларнинг чиҚарилишини жойлаштириш муддати тугаган пайтдан эътиборан бир йилни ташкил этади. Вексель саҚловчининг индоссантларга Қарши ва вексель берувчига Қарши талаблари бўйича даъво муддати белгиланган муддатда амалга оширилган протест кунидан эътиборан ёки чиҚимларсиз оборот тўғрисида шартлашилган таҚдирда, тўлов муддати кунидан эътиборан бир йилни ташкил этади. Индоссантларнинг бир-бирига ва вексель берувчига талаблари бўйича даъво муддати индоссант векселни тўлаган кундан эътиборан ёки унга нисбатан даъво таҚдим этилган кундан эътиборан олти ойни ташкил этади. Ушбу модданинг биринчи-учинчи Қисмларида назарда тутилмаган бошҚа холларда, шунингдек бошҚа Қимматли Қоғозлар бўйича даъво муддатлари Қонунга мувофиҚ белгиланади. 60-модда. Низоларни хал этиш Қимматли Қоғозлар бозори сохасидаги низолар Қонун хужжатларида белгиланган тартибда хал этилади. 61-модда. Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатларини бузганлик учун жавобгарлик Қимматли Қоғозлар бозори тўғрисидаги Қонун хужжатларини бузганликда айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўлади. www.arxiv.uz

62-модда. Айрим Қонун хужжатларини ўз кучини йўҚотган деб топиш Қуйидагилар ўз кучини йўҚотган деб топилсин: 1) Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 2 сентябрда Қабул Қилинган "Қимматли Қоғозлар ва фонд биржаси тўғрисида"ги 918-XII-сонли Қонуни (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1993 йил, N 9, 325-модда); 2) Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг 1993 йил 2 сентябрда Қабул Қилинган "Қимматли Қоғозлар ва фонд биржаси тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини амалга киритиш тартиби хаҚида"ги 919-XII- сонли Қарори (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1993 йил, N 9, 326-модда); 3) Ўзбекистон Республикасининг 1994 йил 23 сентябрда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонунларига ўзгартиш ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги 2022-XII-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1994 йил, N 11-12, 285-модда) XXI бўлими; 4) Ўзбекистон Республикасининг 1995 йил 22 декабрда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонунларига ўзгартишлар ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги 179-I-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1995 йил, N 12, 269-модда) I бўлими; 5) Ўзбекистон Республикасининг 1996 йил 25 апрелда Қабул Қилинган "Қимматли Қоғозлар бозорининг фаолият кўрсатиш механизми тўғрисида"ги 218-I-сонли Қонуни (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 йил, N 5-6, 56-модда); 6) Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1996 йил 25 апрелда Қабул Қилинган "Қимматли Қоғозлар бозорининг фаолият кўрсатиш механизми тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини амалга киритиш хаҚида"ги 219-I-сонли Қарори (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 йил, N 5-6, 57- модда); 7) Ўзбекистон Республикасининг 1996 йил 26 апрелда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонунларига ўзгартишлар ва Қўшимчалар киритиш хаҚида"ги 231-I-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 йил, N 5-6, 69-модда) V бўлими; 8) Ўзбекистон Республикасининг 1996 йил 30 августда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонунларига ўзгартишлар ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги 281-I-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 йил, N 9, 144-модда) V бўлими; 9) Ўзбекистон Республикасининг 1996 йил 27 декабрда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонун хужжатларига ўзгартишлар ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги 357-I-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1997 йил, N 2, 56-модда) VII бўлими; 10) Ўзбекистон Республикасининг 1998 йил 29 августда Қабул Қилинган "Қимматли Қоғозлар бозорида депозитарийлар фаолияти тўғрисида"ги 672-I-сонли Қонуни (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1998 йил, N 9, 172-модда); www.arxiv.uz

11) Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1998 йил 29 августда Қабул Қилинган "Қимматли Қоғозлар бозорида депозитарийлар фаолияти тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини амалга киритиш хаҚида"ги 673- I-сонли Қарори (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1998 йил, N 9, 173-модда); 12) Ўзбекистон Республикасининг 1999 йил 20 августда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонун хужжатларига ўзгартишлар ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги 832-I-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1999 йил, N 9, 229-модда) IX бўлими; 13) Ўзбекистон Республикасининг 2001 йил 30 августда Қабул Қилинган "Қимматли Қоғозлар бозорида инвесторларнинг хуҚуҚларини химоя Қилиш тўғрисида"ги 262-II-сонли Қонуни (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 2001 йил, N 9-10, 173-модда); 14) Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 2001 йил 30 августда Қабул Қилинган "Қимматли Қоғозлар бозорида инвесторларнинг хуҚуҚларини химоя Қилиш тўғрисида"ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини амалга киритиш хаҚида"ги 263-II-сонли Қарори (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 2001 йил, N 9- 10, 174-модда); 15) Ўзбекистон Республикасининг 2002 йил 13 декабрда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонун хужжатларига ўзгартишлар ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги 447-II-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 2003 йил, N 1, 8-модда) IV, X ва XX бўлимлари; 16) Ўзбекистон Республикасининг 2004 йил 27 августда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонун хужжатларига ўзгартишлар ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги 671-II-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 2004 йил, N 9, 171-модда) III бўлими; 17) Ўзбекистон Республикасининг 2005 йил 22 сентябрда Қабул Қилинган "Тадбиркорлик субъектларининг фаолияти тартибга солиниши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонун хужжатларига ўзгартиш ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги ЎРҚ-7-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2005 йил, N 9, 311-модда) 2-моддаси; 18) Ўзбекистон Республикасининг 2005 йил 19 декабрда Қабул Қилинган "Баъзи давлат бошҚарув органларининг Қайта ташкил этилганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонун хужжатларига ўзгартишлар киритиш тўғрисида"ги ЎРҚ-14-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2005 йил, N 12, 413-модда) 2-моддаси; 19) Ўзбекистон Республикасининг 2006 йил 10 октябрда Қабул Қилинган "Тадбиркорлик субъектларини хуҚуҚий химоя Қилиш тизими такомиллаштирилганлиги хамда уларнинг молиявий жавобгарлиги эркинлаштирилганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим Қонун хужжатларига ўзгартиш ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги ЎРҚ-59-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2006 йил, N 10, 536-модда) 10 ва 30-моддалари; 20) Ўзбекистон Республикасининг 2007 йил 23 июлда Қабул Қилинган "Ўзбекистон Республикасининг иҚтисодий сохадаги айрим Қонун хужжатларига ўзгартиш ва Қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги ЎРҚ-104-сонли Қонунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2007 йил, N 7, 325-модда) 1-моддаси. www.arxiv.uz

63-модда. Қонун хужжатларини ушбу Қонунга мувофиҚлаштириш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси: хукумат Қарорларини ушбу Қонунга мувофиҚлаштирсин; давлат бошҚаруви органлари ушбу Қонунга зид бўлган ўз норматив-хуҚуҚий хужжатларини Қайта кўриб чиҚишлари ва бекор Қилишларини таъминласин. 64-модда. Ушбу Қонунни кучга киритиш тартиби Ушбу Қонун расмий эълон Қилинган кундан эътиборан кучга киради. Бланкалар ва сертификатлар тарзида чиҚарилган хамда ушбу Қонун кучга кирган санада муомалада бўлган акциялар ва корпоратив облигациялар депозитарийга топширилиши хамда Қонун хужжатларида белгиланган тартибда хужжатсиз шаклга ўтказилиши керак. Бланкалар ва сертификатлар тарзида чиҚарилган хамда ушбу Қонун кучга кирган санада муомалада бўлган акциялар ва корпоратив облигацияларга доир битимлар улар депозитарийга топширилганидан кейингина амалга оширилади. Бланкалар ва сертификатлар тарзида чиҚарилган хамда акциялар ва корпоратив облигацияларнинг хужжатсиз шаклга ўтказилишигача бўлган даврда уларнинг эгалари реестрларини шакллантириш Қимматли Қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи белгилайдиган тартибда Қимматли Қоғозлар марказий депозитарийси томонидан амалга оширилади. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Айланма маблаглар

Бозор мувозанати

Бозор сегментацияси

Бозор иқтисодиёти тараққиёти

Бозор муносабатлари тизимида тадбиркорлик