Аҳоли статистикаси 2 - Iqtisodiyot - Slaydlar

Аҳоли статистикаси 2

Yuklangan vaqt:

16.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

233.9072265625 KB

Ko'chirib olish

Аҳоли статистикаси 1. Аҳоли сони ва таркибини статистик ўрганиш 2. Аҳолини жинси, миллати, оилавий ҳолати, маълумотли даражаси ва бошқа белгилар бўйича ўрганиш 3. Аҳолини табиий ва механик ҳаракати статистикаси 4. Аҳоли миграцияси турлари. Аҳоли миграциясининг абсолют ва нисбий кўрсаткичлари 5. Никоҳдан ўтиш ва ундан ўчиш кўрсаткичлари

1. Аҳоли сони ва таркибини статистик ўрганиш Аҳоли статистикаси статистиканннг энг қадимги тармоғи ҳисобланади. Қадимги дастлабки ҳисоб операциялари харбий ва хўжалик мақсадларида аҳолини хисобга олиш билан боғлиқ ҳолда олиб борилган. Кўплаб маълумотларни ўрганиш натижасида аниқланган қонуниятлар бириичи марта аҳолининг туғилиши ва ўлиши билан боғлиқ жараёнларда аниқланган. Ҳозирги кунда ҳам аҳоли ҳар томонлама тадқиқотлар объекти ҳисобланади, чунки аҳоли ишлаб чиқариш жараёнининг бовосита иштирокчиси ва бу жараён натижасининг истеъмолчиси ҳам ҳисобланади. Ҳозирги кунда аҳолини, жамиятда рўй бераётган жараёнларни, турмуш шароитларини статистик ўрганишга қизиқиш ортиб бормоқда.

Аҳоли статистикаси вазифалари: - аҳоли сонини ва унинг мамлакат ҳудуди бўйича тақсимланишини (жойлашишини) ўрганиш; - аҳоли таркибини (жинси, ёши, миллати, ижтимоий ахволи, маълумоти, бандлиги ва бошқалар бўйича) ўрганиш; - аҳолининг табиий ҳаракатини (туғилиш, ўлим, табиий ўсиш, никохдан ўтиш ва бекор қилиш) ўрганиш; - аҳоли миграциясини ўрганиш; - аҳолига ижтимоий тавсиф бериш ва хакозо.

Аҳолини рўйхатга олиш аҳоли сони хақидаги аниқ сана ва аниқ даврга доир маълумотларни беради. Аҳолини рўйхатга олишлар ўртасидаги аҳоли сонини аниқлаш бошланғич маълумотлар ва аҳолинииг табиий ва механик ҳаракати ҳақидаги жорий статистик маълумотлар асосида ҳисоблаш йўли билам аниқланади: йил бошидаги аҳалининг сони + шу йилда туғилганлар сони + шу йилда келганлар сони – шу йилда ўлганлар сони – шу йилда чиқиб кетганлар сони  йил охиридаги аҳоли сони.

Динамика, Ҳар қандай жойнинг аҳолиси йил давомида ўзгариб туради, шунинг учун умумий кўрсаткичларни ҳисоблаш учун статистикада аҳолининг йил мобайнидаги ҳарракати эътиборга олинади. ДА = МА + ВИ-ВЯ МА = ДА - ВЙ + ВЯ Бунда: ДА - доимий ахоли сони; МА - мавжуд аҳоли сони; ВЙ - вақтинча йўқ бўлган аҳоли сони; ВЯ - вақтинча яшаётган аҳоли сони.

Мисол. А мамлакатда 2015 йил 1 январда аҳоли сони 35250 минг киши бўлган. 2014 йил 1 январда 35897 минг киши бўлган. Мамлакатнинг 2014 йилдаги ўртача аҳоли сонини аниқланг.( ) 2 á î S S S   ( ) 35250 35847 35548, 5 2 2 á î S S S     

Аҳоли сони хақидаги маълумотлар бир неча тенг оралиқли саналарга, масалан, ҳар бир ойнинг биринчи кунига нисбатан берилган бўлса, аҳолининг ўртача йиллик сони ўртача хронологик формула бўйича аниқланади: 1 ) 2 1 ...... 2 1 ( 1 2 1          n S S S S S n n

Қишлоқ аҳолиси тўғрисида қуйидаги маълумотлар берилган (минг киши ҳисобида) 1.01.2014й - 156,0 1.04.2014й - 157,9 1.07.2014й - 158,8 1.10.2014й - 159,7 1.01.2015й - 160,9 Шаҳар аҳолисининг ўртача йиллик сонини аниқланг. 1 2 1 1 1 1 1 ( ...... ) ( 156 157, 9 158, 8 159, 7 160, 9) 634, 85 2 2 2 2 158, 7 1 5 1 4 n n S S S S S n                   

А мамлакат аҳолиси сони тўғрисида қуйидаги маълумотлар берилган (минг киши.): 1.01.2014 й. – 125032; 01.03.2014 й. – 125132; 1.08.2014 й. – 125372. 1.10.2014 й. – 125484; 1.01.2015 й. – 125573. Аҳолининг 2014 йилда ўртача аҳоли сонини

Аҳолини жинси, миллати, оилавий ҳолати, маълумотли даражаси ва бошқа белгилар бўйича ўрганиш Аҳолидан мураккаб мажмуани алоҳида гуруҳлар ва гуруҳчаларга бўлмасдан ўрганиб бўлмайди. Бу амал аввало аҳоли таркиби хақидаги турли хил кўрсаткичлар бўйича муайян тасаввур беради. Аҳоли статистикасида аҳолини гуруҳлаш қуйидагилар бўйича олиб борилади: жинси, ёши, оилавий аҳволи, миллати.

1. Аҳолини жинси бўйича гуруҳлаш ва тақсимлаш унинг таркибида эркаклар ва аёллар сонини аниқлашга имкон яратади. 2. Ахолини ёши бўйича гуруҳлаш ҳам аҳоли статистикасининг асосий ва муҳим визифаларидан бири ҳисобланади. 3. Ҳар бир давлатда турли хил миллатдаги шахслар яшайди. Шунинг учун рўйхатга олиш хужжатлари шаклларини ишлаб чиқишда миллат бўйича тақсимланиш ҳақидаги кўрсаткичлар ифодаланишини талаб этувчи саволлар берилади. 4. Аҳоли статистикасида аҳолини оилавий аҳволи бўйича гуруҳларга тақсимлаш муҳим аҳамийтга эга.

3. Аҳолининг табиий ҳаракати статистикаси Аҳоли статистикасида қуйидаги махсус коэффициентлар ҳам ҳисобланади: а) аёлларнинг алоҳида ёшлари бўйича гуруҳлари учун туғилиш коэффициенти; б ) К мах.туғ  (Т*1000)/S 15-49 ёш аёллар Бу ерда Т – туғилган болалар сони; - 15-49 ёшгача бўлган аёлларнинг ўртача йиллик сони; в) вафот этиш коэффициенти; г) табиий ўсиш коэффициенти

Аҳоли миграцияси турлари. Аҳоли миграциясининг абсолют ва нисбий кўрсаткичлари Алоҳида аҳоли пунктлари, ҳудудлари аҳолининг сони фақат табиий харакат натижасида ўзгармасдан, балки механик харакат натижасида ёки алоҳида шахсларнинг худудий кўчиши натижасида, яъни аҳоли миграцияси ҳам ўзгаради. Аҳолининг мамлакат ичкарисида у ердан бу ерга кўчиши ички миграция, бир мамлакатдан бошқа мамлакатга кўчиши эса ташқи миграция деб аталади.

статистикада аҳоли миграциясининг қуйидаги сабаблари ажратиб кўрсатилади: ўқишни давом эттириш, иш жойини ўзгартириш, ишга жойлашиши имкониятларини нг йўқлиги, қишлоқ хўжалиги билан шуғулланиш, тадбиркорлик фаолиятииндивидуал меҳнат фаолияти, экологик шароитлардан қониқмаслик, қишлоқ (шаҳар) жойларида яшашни истамаслик бошқа сабаблар.

Кириб келиш коэффициенти қуйидагича ҳисобланади: К кириб келиш =(кириб келганлар сони/)*1000 Чиқиб кетиш коэффициенти қуйидагича ҳисобланади: К чиқиб кетиш =(чиқиб кетганлар сони/)*1000 Механик харакати К мех.ўс =(кириб келганлар сони – чиқиб кетганлар сони)/ *1000Аҳоли миграциясининг асосий кўрсаткичлари қуйидагилар ҳисобланади:

Эътиборингиз учун раҳмат!

O'xshashlar

Аҳоли статистикаси

Чорвачилик статистикаси

Корхона молия статистикаси

Махсулот таннархи статистикаси

Ташқи иқтисодий фаолият статистикаси