Аҳоли статистикаси - Iqtisodiyot - Slaydlar

Аҳоли статистикаси

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3084.5 KB

Ko'chirib olish

Аҳоли статистикаси Режа: 1. Аҳоли ва уни статистик ўрганиш. 2. Аҳоли ҳаракати статистикаси. 3. Аҳоли истиқболдаги сонининг аниқлаш

1. Аҳоли ва уни статистик ўрганиш Аҳоли статистикаси статистиканинг энг қадимги тармоғи ҳисобланади. Аҳоли статистикасининг ўрганиш объекти муайян ҳудудда яшовчи одамлар йиғиндиси ҳисобланади.

1. Аҳоли ва уни статистик ўрганиш

Аҳолини статистик таҳлил қилишда қуйидаги вазифаларни ҳал қилиш лозим

Аҳоли қуйидаги гуруҳларга бўлиб ўрганилади:

Ўзбекистон Республикаси аҳолиси сони, йил бошида Йил Жами аҳоли сони, минг киши Шу жумладан Эркаклар улуши, %да Ааёллар улуши , %да 1939 6440,0 51.6 48.4 1959 8119,0 48.0 52.0 1970 11799,0 48.7 51.3 1979 15757,0 49.0 51.0 1989 19785,2 49.4 50.6 1995 22690,0 49.5 50.5 20 01 24966,8 49.3 50.7 2013 29993,5 50.1 49.9 2014 30492,8 50.1 49.9 2015 31022,5 50.1 49.9 2016 31575,3 50.2 49.8

Ўзбекистон Республикаси аҳолиси сони, йил бошида Йил Жами аҳоли сони, минг киши Шу жумладан Шаҳар аҳолиси, %да Қ ишлоқ аҳолиси, %да 2000 24487,7 37,1 62,9 2005 26021,3 36,2 63,8 2006 26312,7 36,1 63,9 2007 26663,8 36,0 64,0 2008 27072,2 35,8 64,2 2009 27533,4 51,6 48,4 2010 28001,4 51,2 48,8 2011 29123,4 51,0 49,0 2012 29555,4 51,2 48,8 2013 29993,5 51,3 48,7 2014 30492,8 51,5 48,5 2015 31022,5 50,8 49,2 2016 31575,3 50,6 49,4

Аҳолининг табиий ўзгаришини, яъни туғилганлар ва ўлганларни, никоҳдан ўтган ва ажралишларни фуқаролик ҳолатини қайд қилувчи идора (ФҲДЁ)лар ҳисобга олади. Аҳолининг миграциясини, яъни бир мамлакат, вилоят, туман ва аҳоли яшайдиган пунктларга келувчиларни ҳамда бошқа ерга кетганларни шаҳарларда уй дафтарида (ўтказиладиган ва чиқариладиган), қишлоқ жойларда эса қишлоқ кенгашларининг хўжалик дафтарлари ва рўйхатларида ҳисобга олиб борилади. 1. Аҳоли ва уни статистик ўрганиш

1. Аҳоли ва уни статистик ўрганиш Алоҳида аҳоли яшаш жойларидаги аҳолининг маълум муддатдаги сонини аниқлашда аҳолининг шу жойда доимий яшовчи (ДА) ва ҳисобга олинаётган вақтда мавжуд бўлган (МА) сонини эътиборга олиш лозим. Доимий а ҳ олини ҳ исобга олишда ва қ тинча й ўқ ларни (ВЙ) , мавжуд а ҳ олини ҳ исобга олишда эса ва қ тинча яшаш учун (ВЯ) келганларни ҳ исобга олиш лозим. ВЯ ВЙ МА ДА    ВЯ ВЙ ДА МА   

1. Аҳоли ва уни статистик ўрганиш Аҳоли рўйхатини ўтказишдан мақсад, унинг сони, жойланиши, таркиби, миграцияси, ёши, иш билан бандлиги ва ҳ. к. тўғрисида маълумотлар тўплашдир. Собиқ иттифоқ чегарасида аҳоли 7 марта (1920, 1926, 1939, 1959, 1970, 1979 ва 1989 й) рўйхатдан ўтказилган.

1. Аҳоли ва уни статистик ўрганиш Аҳоли сонини жорий кузатиш орқали аниқлашда бошланғич маълумотлар, аҳолининг табиий ва механик ҳаракати ҳақидаги жорий маълумотлардан фойдаланилади: бу ерда, - аҳолининг йил бошидаги сони; - аҳоли йил охиридаги сони; - жорий йилда туғилганлар сони; - жорий йилда ўлганлар сони; - жорий йилда келганлар сони; - жорий чиқиб кетганлар сони. ) ( ) ( . . . . КТ КЛ У Т А А б й о й      . .б й А . .о й А Т У КЛ КТ

Рўйхат ўтказиш ва жорий ҳисоблашлар ёрдамида аҳоли сони одатда йил бошидаги сана билан аниқланади. Бироқ маълум санада аниқланган аҳоли сони турмуш даражасини ифодаловчи кўрсаткичларни ҳисоблаш учун қўл келмай қолади. Масалан, жон бошига тўғри келган ялпи ички маҳсулот, миллий даромад, ялпи даромад каби кўрсаткичлар аҳолининг йил бошидаги ёки йил охиридаги сонига асосланиб эмас, балки уни ўртача сонига асосланиб ҳисобланади.

Ўртача хронологик орқалиАҳолининг ўртача сонини аниқлаш усуллари Оддий арифметик ўртача орқали2 1 0 A A A   1 2 1 ... 2 1 3 2 1       n A A A A A n

Масалан, қуйидаги ойлар бўйича аҳоли сони келтирилган бўлсин: Январь ойи учун ўртача аҳоли сони Ярим йил учун аҳолининг ўртача сониОйлар Январь Февраль Март Апрель Май Июнь Июль Аҳоли сони, млн. киши 18.1 19.6 21.1 20.9 23.3 22.0 23.585. 18 2 6. 19 1. 18    A 12. 22 1 7 5. 23 2 1 22 3. 23 9. 20 1. 21 6. 19 1. 18 2 1            A

2. Аҳоли ҳаракати статистикаси Аҳоли сонининг туғилишлар ва ўлишлар ҳисобига ўзгариши аҳолининг табиий ҳаракати дейилади. Туғилиш, ўлиш, табиий ўсиш кўрсаткичлари, шунингдек, улар билан боғлиқ бўлган никоҳдан ўтиш ва ажралишлар сони аҳолининг табиий ҳаракатини ифодаловчи кўрсаткичлар ҳисобланади.

Аҳолининг табиий ҳаракати кўрсаткичлари № Кўрсаткичлар Ҳисоблаш тартиби 1. Туғилиш кэффициенти 2. Ўлиш коэффициенти 3. Мутлоқ табиий ўзгариш 4. Табиий ўзгариш коэффициенти 5. Махсус туғилиш коэффициенти 6. Ҳаётийлик коэффициенти 7. 1 ёшгача болалар ўлими коэффициенти1000   А Т K т 1000   А У K у У Т Т    1000 . .    А У Т K ўз т 1000 49 15 . .    А Т K т м 0 1 . . 3 1 3 2 1000 . . N N ўл б K ўл б    у т х К К K  T ўл б K ўл б 1000 . . . .  

$Ўзбекистон Республикаси аҳолисининг табиий ҳаракат коэффициентлари Ҳар 1000 киш ига 20 1 0 йил 201 1 йил 2012 йил 2013 йил 2014 йил 2015 йил Туғилиш 22,4 21,4 21,0 22,5 23,3 23,5 Ўлиш 4,9 4,9 4,9 4,8 4,9 4,9 шу жумладан бир ёшгача болалар 11 ,0 10 , 8 10,2 9,8 10,8 Никоҳлар 10,3 9,8 10,0 10,1 9,6 9,2 Ажралишлар 0,6 0,6 0,6 0,8 0,9 0,9*)  щар 1000 та ту\илганга$

1-м исол. Вилоят а ҳ оли си б ў йича қ уйидаги маълумотлар мавжуд , минг киши; 1) Аҳолининг й ил бошидаги сони – 4200; жумладан, 15-49 ёшдаги аёллар сони – 1460; 2) Аҳолининг й ил охиридаги сони – 4600; жумладан, 15-49 ёшдаги аёллар сони – 1500; 3) Йил давомида ў лганлар сони –37 , ту ғ илганлар сони – 60 , 1 ёш гача болалар ў лими – 0,67 промилле . Берилган маълумотлар асосида қуйидагиларни ҳ исобланг: 1) а ҳ олининг ва 15-49 ёшдаги аёлларнинг ў ртача йиллик сони. 2) ў лим коэффициенти; 3) ту ғ ил иш коэффициенти; 4) табиий ў сиш коэффициенти.

2. Аҳоли ҳаракати статистикаси Аҳоли сонининг аҳоли яшаш пу н ктига доимий яшаш учун келганлар ва бошқа жойларга доимий яшаш учун чиқиб кетганлар ҳисобига ўзгариши аҳолининг механик ҳаракати дейилади.

Миграция ўчоқлари

Аҳолининг механик ҳаракати кўрсаткичлари № Кўрсаткичлар Ҳисоблаш тартиби 1. Келганлар коэффициенти 2. Кетганлар коэффициенти 3. Мутлақ механик ўзгариш 4. Механик ўзгариш коэффициенти 5. Миграция айланмасининг интенсивлик коэффициенти 1000 . А Кел K кел  1000 А Кет K кет  Кет Кел М    1000 . А Кет Кел K мех   1000 .    А Кет Кел K инт

Ўзбек и стонда аҳолининг механик ҳаракати кўрсаткичлари (киши) Йил Келган Кетган Миграция айланмаси Миграция сальдоси Миграци он интенсивлик 2000 145 880 212 472 358 352 -66 592 14,5 2001 151 842 229 603 381 445 -77 761 15,3 2002 152 795 236 127 388 922 -83 332 15,4 2003 139695 232 707 372 402 -93 012 14,6 2004 147 398 243 500 390 898 -96 102 15,1 2005 144 778 246 386 391 164 -101 608 14,9 2006 144 038 209 227 353 265 -65 189 13,3 2007 151 172 214 310 365 482 -63 138 13,6 2008 149 732 195 836 345 568 -46 104 12,5 2009 136 821 188 500 325 321 -51 679 11,7 2010 139 775 183 858 323 633 -44 083 11,3 2011 136 565 184 149 320 714 -47 584 10,8 2012 169701 210 653 380 354 -40 952 12,9 2013 155 084 189 650 344 734 -34 566 14,5 2014 145 354 183 916 329 270 -38 562 10,7 2015 139 280 168 579 307 859 -29 299 9,8

А ҳ олини такрор барпо этиш жараёни ҳа ётийлик коэффициенти ор қ али тавсифланади: Бу к ў рсаткич ту ғ илиш коэффициентини ў лиш коэффициентига б ў лиш ор қ али ҳ ам топилади. Агар бу нисбат натижаси 1 дан катта б ў лса ҳ удудда табиий ў сиш мавжуд: Агар бу нисбат натижаси 1 дан кичик б ў лса, у ҳ олда ҳ удудда а ҳ олининг камайиши содир б ў лган: Демак, а ҳ олининг ҳ аётийлик коэффициенти мазкур ҳ удудда а ҳ оли сонинг ошишига олиб келади ва аксинча.У Т K х  1   у т х К К K 1   у т х К К K

2-м исол. Йил бошида ша ҳ арда мавжуд а ҳ оли 19705 кишини, ва қ тинча яшовчилар 510 кишини, ва қ тинча й ўқ лар эса 430 кишини ташкил этган. Доимий а ҳ олининг 5880 таси ме ҳ нат ёшигача б ў лганлар, 10200 киши эса ме ҳ натга лаё қ атли а ҳ олидан иборат. Йил давомида шаҳарда 329 киши ту ғ илган, 161 киши ў лган, 744 киши бош қ а ҳ удудларга доимий яшаш учун к ў чиб кетган, 760 киши ша ҳ арга доимий яшаш учун к ў чиб келган. Ушбу маълумотлар асосида: а) доимий аҳолининг йил боши ва йил охиридаги сонини аниқланг; б) доимий аҳолининг ўртача йиллик сонини ҳисобланг; в) аҳолининг табиий ва механик ҳаракат коэффициентларини ҳисобланг.

3. А ҳ оли исти қ болдаги сонининг ани қ лаш

Глобал усулда аҳ оли сонининг исти қ бол даги сон и а ҳ олининг табиий ва механик ў сиши ҳ а қ идаги маълумотлар асосида ани қ ланади. Масалан, агар а ҳ олининг сони муайян давр бошига ҳисобланган ва умумий ў сиш коэффиценти аниқ б ў лса, у ҳ олда а ҳ оли сонининг t йилдан кейин ги исти қ болини қ уйидаги формула б ў йича ҳ исоблаш мумкин: ; ва ҳ.к.                 . . 0 1 2 1 1 1 ту ту К К А А                 . . 1 2 2 1 1 1 ту ту К К А А

бу ерда, - а ҳ олининг жорий йил охиридаги ва кейинги йил бошидаги сони; - табиий ў згариш (ёки умумий ў згариш) коэффициенти; - жорий йилда а ҳ оли сонининг қў шимча ў зг а р и ши, яъни - кейинги йилда қў шимча ў зг а риши лозим б ў лган а ҳ оли сони, яъни 0 1 А ва А . ту K 1 0 . . 2 1 1                 А К К ту ту 1 0 1    А А 2 1 . . 2 1 1                 А К К ту ту 2 1 2    А А

3. А ҳ оли нинг исти қ болдаги сонини ани қ лаш Бу усул а ҳ олининг исти қ болдаги сонини ҳ исоблашда қў л келсада, уларни ёш жи ҳ атдан ало ҳ ида-ало ҳ ида ҳ исоблаш имконини бермайди. Бундан таш қ ари ҳ ар кейинги йилнинг фа қ ат бошлан ғ ич, база сифатида қ абул қ илинган табиий ёки умумий ў сиш даражалари турлича б ў лиши мумкин.

3. А ҳ оли нинг исти қ болдаги сонини ани қ лаш Ёшни силжитиш усулида а ҳ олининг исти қ болдаги сони қ уйидаги формула ёрдамида ани қ ланади: бу ерда, - х ёшгача яшаши мумкин б ў лган а ҳ оли сони; ёшгача яшаши мумкин б ў лган э ҳ тимоллик; - яшашгача яшаши мумкин б ў лган а ҳ оли сони. Ҳ ар бир ёшдаги а ҳ оли сони ( ) ҳ ар бир яшаши мумкин б ў лган э ҳ тимоллик коэффициенти ( ) ёрдамида бир ёшдан ( ) иккинчи ёшга ( ) силжитилади.1    x x x i P i xi 1   x P x 1xi xi x P xi 1  x i

Возрастная структура миграционных потоков из стран СНГ и Балтии в Россию, 2010 г., %

O'xshashlar

Аҳоли статистикаси 2

Чорвачилик статистикаси

Корхона молия статистикаси

Махсулот таннархи статистикаси

Ташқи иқтисодий фаолият статистикаси