Videosistema - Informatika va AT - Slaydlar

Videosistema

Yuklangan vaqt:

08.05.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2097.7587890625 KB

Ko'chirib olish

z MAVZU. VIDEOSISTEMA

z Reja: 1. E NT asosidagi videomonitorlar 2. Monitor e kranining o’lchami 3. Raqamli va uzluksiz monitorlar 4. Vertikal ( kadrli ) yoyish 5. Monitorlarning o’tkazish qobiliyati 6. Monoxromli monitorlar 7. Rangli monitorlar 8. Monitorlarning e rgonomikligi 9. Suyuq kristalli indikatorlardagi videomonitorlar 10. Videonazoratchilar ( Videoadapterlar )

z Videoterminal videomonitordan (displeydan) va videonazoratchidan (videoadapterdan) tashkil topgan. Videonazoratchilar SHK ning sistemali blokini tarkibiga kiradi (bosh platani raz’yoniga o’rnatiladigan videokartada joylashgan), videomonitorlar esa bular SHK ning tashqi qurilmalaridir.

z E NT asosidagi videomonitorlar  Videomonitor, displey yoki oddiygina monitor ekranda matnli va grafik axborotni aks ettirish qurilmasidir (qo’zg’almas SHK larda elektronnur trubkasi (ENT) ekranida, ixcham SHK larda esa suyuq kristalli tekis ekranda).  Monitor tarkibiga quyidagilar kiradi: ENT paneli, yoyish bloki, videokuchaytirgich, manba bloki va b.

z 9.2. MONITOR EKRANINING O’LCHAMI Monitor ekranining o’lchami odatda uning diaganali kattaligi bilan dyuymlarda beriladi: IBM ga mos tushuvchi SHK larda ekranlarning quyidagi tipik o’lchamlari qabul qilingan: 12, 14, 15, 17, 20 va 21 dyuym. Eng ko’p tarqalgan o’lchani - 14 dyuymli, lekin 1996 yiddan boshlab 15 dyuymli monitorlarni sotish ancha ko’paydi. Xakmkatan ham, 15 dyumli monitorlar ishda sezilarli darajada qulay va sog’liq uchun zararsizroqdir (operator ekrandan uzoqroq o’tiradi), lekin ular birmuncha qimmatroqhamdir.

z 9.3. RAQAMLI VA UZLUKSIZ MONITORLAR Nur bilan boshqariladigan signal ko’rinishiga bog’liq ravishda monitorlar uzluksiz va raqamli bo’ladi. Uzluksiz monitorlarda boshqarish buriladigan potenciometrlar asosida, raqamli monitorlarda esa knopka asosida amalga oshiriladi. Raqamli monitorlarda ko’p darajali ekranli menyu qulay quriladi, oldindan o’rnatilgan grafikli rejimlar ishlatiladi, lekin uzluksiz monitorlar ekranda tasvirni yaxshi sifat bilan, katta miqdorlardagi nimranglar va rangli tuslar bilan o’ta yuqori sifatli standartlarda shakllantirish imkonini beradi (masalan, raqamli monitorlarda 16,7 mln rangli tuslarni qo’llovchi True Color standarti shinalarning katta razryadi kerakligi uchun hozircha ishlatilmayapti).

z 9.4. VERTIKAL (KADRLI) YOYISH Monitorning muhim tavsifi uning kadrli yoyishining chastotasidir. 1. Ekranda 25 Gts chastotali tasvirlar (kadrlar) almashinishi ko’z bilan uzluksiz harakat kabi qabul qilinadi, lekin bunda ko’z ekranning miltillashidan tez charchaydi. 2. Tasvirning yuqori turgunligini ta’minlash va ko’z charchashini kamaytirish uchun zamonaviy yuqori sifatli monitorlarda kadrlarni almashish chastotasi 70-75 Gts dan past bo’lmagan holda ushlab tug’iladi; bunda satrli yoyish chastotasi 40-50 kGc kattalikka erishadi va videosignallarni yaxshi chastota polosasi ta’minlanadi Tasvirning turg’unligiga erishish uchun kadrli yoyish chastotasi kattaligining o’zi ham videonazoratchi bilan moslashtirilishi lozim. Bu jihatdan barcha monitorlarni 3 guruhga bo’lish mumkin:  qayd qilingan chastotali monitorlar  bir nechta qayd qilingan chastotali monitorlar  multichastotali monitorlar

z 1. • qayd qilingan chastotali monitorlar, ular faqat bir tasvirlash rejimini tutib turadi; 2. • bir nechta qayd qilingan chastotali monitorlar, ular bir nechta qayd qilingan tasvirlash rejimlarini tutib turadi; 3. • multichastotali monitorlar, ular videonazoratchiga avtomatik ravishda sozlanadi va ko’p sonli videorejimlarni tutib turadi (masalan, mos ravishda 50-120 Gts va 30-60 Gts kadrli va satrli yoyish chastotali multichastotali monitorlar).

z9.5. MONITORLARNING O’TKAZISH QOBILIYATI  Matnli rejimda monitor ekranidagi tasvir tovush generatori bilan shakllantirilib kengaytiriladigan ASCII to’planining belgilaridan tashkil topgan (psevdografika belgilarini ishlatilgan holda foydalanib tuzilgan oddiy rasmlar, gistogrammalar, ramkalar bo’lishi mumkin).  Grafikli rejimda ekranga alohida mozaik (naqshinkor) elementlardan - piksellardan (pixel-picture element) shakllantirilgan murakkab sxemalar va chizmalar va harflarning turli xil shrifgli va o’lchamli yozuvlari, videotasvirlar chiqariladi. Videomonitorlar odatda ikki rejimda: matnli va grafikli rejimlarda ishlashi mumkin. Izoh:Monitorlarning yuqori o’tkazish qobiliyati eng avvalo grafikli rejimda kerak va piksel o’lchani bilan bog’liqdir.

z O’tkazish qobiliyatini va ekrandagi tasvirning tiniqligini aniqlaydigan monitorning o’zining muhim tavsifi monitor ekrani lyuninoform donchasi (nuqtani-dot pitch) o’lchamidir: nuqta qanchalik kichik bo’lsa, tabiiyki, tiniqlik shunchalik yuqori bo’ladi va ko’zlar shunchalik kam charchaydi. Nuqta kattaligi zamonaviy monitorlarda 0,23 dan 0,28 mm gacha bo’ladi. Qatiy aytganda, nuqtaning diametri emas, balki nuqtalarning markazlari orasidagi masofa ahamiyatga egadir. Shuni hisobga olish kerakki, katta nuqtali monitorlarda yuqori o’tkazish qobiliyatiga erishish mumkin emas. Masalan, diagonali 14 dyuym bo’lgan ekran 265 mm kenglikka ega bo’ladi, gorizontal bo’yicha 1024 ta nuqtali o’tkazish qobiliyatini olish uchun nuqta o’lchani 265/1024q0,22 mm dan oshmasligi kerak, aks holda piksellar qo’shilib ketadi va tasvir tiniq bo’lmaydi. IBM PC kompyuterlari bilan birgalikda ham rangli, ham monoxrom monitorlar tiplari ishlatilishi mumkin.

z 9.6. MONOXROMLI MONITORLAR Monoxromli monitorlar rangli monitorlarga qaraganda bir- muncha arzonroq, tiniqroq tasvirga va yuqori o’tkazish qobiliyatiga ega, «qo’l rangni» o’nlab tuslarini aks etgirish imkoniyatini beradi, inson salomatligi uchun zararsizroqdir. SHuning uchun ko’plab malakali dasturchilar aynan ularni afzal ko’radilar.

zMonoxromli monitorlar ichida quyidagilar boshqalariga nisbatan ko’proq ishlatiladi: • bevosita boshqariladigan monoxromli monitorlar, ular matnli va psevdografik belgilarni aks ettirishda yuqori o’tkazish qobiliyatini ta’minlaydi, lekin ular alohida piksellardan tashkil topgan grafik tasvirlarni shakllantirish uchun mo’ljallanmagan; ular faqatgina monoxromli videonazoratchilar bilan birgalikda ishlaydi; • kompozitli monoxromli monitorlar, ular rangli grafikli adapter bilan birgalikda ishlaganda ham belgili, ham grafikli ma’lumotlarni yaxshi sifat bilan aks etgirishni ta’minlaydi (lekin, tabiiyki, ko’proq monoxrom: yashil yoki tiniq sariq rangli tasvirni beradi).

z 9.7. RANGLI MONITORLAR Hamma boy ranglar gammasini uzatish imkonini beradi (65536 tagacha rangli tuslarni - High Color standarti) va shuning o’zi hamma gapni aytib turibdi. Rangli monitorlar sifatida quyidagilar ishlatiladi:  kompozitam rangli monitorlar va televizorlar, ular rangni ham, grafikani ham ta’minlaydi, lekin ancha past o’tkazish qobiliyatiga egadir;  rangli RGB monitorlar grafikani ham, rangni ham yuqori o’tkazish qobiliyatiga ega bo’lgan eng yuqori sifatlidir (RGB - qizil-yashil-havo rang, bu rangli xabarlarning har biri uchun o’zining simi ishlatiladi, kompozitlida esa - uchala rang signali bitta sim bo’ylab boradi);  RGB-monitorlar rangli grafikli nazoratchi bilan birgalikda ishlaydi.

zUch tipdagi videomonitorlar: CD (Color Display), ECD (Enhanced CD) va PGS (Professional Grafics System) keng qo’llaniladigan IBM PC ning rangli monitorlari standartini aniqlaydi, lekin hozirda ulardan faqat oxirgisi e’tiborga loyiqdir. Hozirgi vaqtda qo’llanilayotgan nimranglarni yaxshi uzatadigan monitorlardan eng katta o’tkazish qobiliyatiga «paper white» tipidagi qora-oq tasvirli, monoxromli kompozitli monitorlar ega (ko’pincha stol nashriyot tizimlarida ishlatiladi); ularning SVGA tipidagi videoadapter bilan birga ishlagandagi o’tkazish qobiliyati 1600x 1200 pikseldan ortadi.

z 9.8. MONITORLARNING ERGONOMIKLIGI Monitorning ergonomikligi o’lchamlar, og’irlik, dizayn kabi tavsiflarning muvaffaqiyatli tanlanganligi bilan ham, monitorning inson salomatligi uchun zararsizligi bilan ham belgilanadi. Hozirda asosan LR tipidagi (Low Radiation) past darajadagi nurlanishli, ba’zi birlari esa elektrostatik maydondan ekranni himoyalovchi monitorlar (AS - Anti Static tipidagi monitorlar) ishlab chiqarilmaydi, lekin ular o’lchash va testlash bo’yicha SHveciya milliy kengashi tomonidan ishlab chiqilgan MPR standarti Specifikaciyalarini kanoatlantirishi lozim. Birinchi MPR I Specifikaciyasi asosan elektromagnit maydon uchun: 1-400 kGc oraliqdagi chastota uchun me’yorlarni o’rnatdi, ikkinchi MPR II elektrostatik maydon uchun ham kengaytirildi, lekin unda elektromagnit maydon uchun ham jiddiy qattiq me’yorlar o’rnatilgan; hozir MPR II hamma yuqori sifatli xonadon monitorlari uchun de facto (amaldagi) standarti bo’lib qoldi.

zProfessional monitorlar uchun yanada talabchanroq xalqaro ikkita TSO 92 va TSO 95 standartlari mavjud, ular turli xil nurlanishlar va maydonlarning ruxsat etilgan kattaliklarini ham, monitorning elektr ta’minotini boshqarish rejimlarini -ham belgilaydi. Energiyani tejash tizimiga G tipidagi (Green) monitorlar egadir. Ular DPMS (Display Power Managment Signaling) Specifikaciyalarini kanoatlantirishi lozim, u monitorni aktiv ishlashdan chiqarish usulini bosqichlar bo’yicha ta’riflaydi: • on (ish rejimi - 100-200 Vt); • standy (kutish rejimi - energiyani istemol qilish 30 Vt dan ortiq emas); • suspend (ishni to’xtatish - 8 Vt dan ortiq emas); • off (uzish).

z Monitorlarning boshqarish tavsiflari ichida quyidagilarni ta’kidlash kerak • tekis (15 dyuym va undan yuqori diagonalli monitorlarning ba’zi bir modellarida) yoki qabariq ekranning (birinchi variant afzalroq: tasvirni katta to’g’ri to’rtburchakligi, kichik aks etgan shu’lalar) borligi; Monitorlarning ba’zi bir modellarining ekranlari maxsus aks etgan shu’lalarga qarshi qoplamaga ega; • VESA Specifikaciyasi hisobiga monitorlarda apparat yo’li bilan DDC (Display Data Channel) uzatish kanaliga amalga oshiriladigan Plug&Play standartini ta’minlash. DDC monitor - adapter teskari aloqasi kanali hisoblanadi: u bo’yicha monitor o’zining markasi, kompaniya ishlab chiqaruvchi, seriyali nomeri, o’zi ishlay oladigan chastotalar va rejimlarni «xabar» qiladi. Bu ma’lumotlar bo’yicha monitor ishining optimal rejimi avtomatik tanlanadi.

z 9. SUYUQ KRISTALLI INDIKATORLARDAGI VIDEOMONITORLAR Suyuq kristalli indikatorlardagi monitorlar (SKI, LCD - Liquid Cristal Display) bu raqamli tekis monitorlardir. Bu monitorlar maxsus, me’yoriy (normal) sharoitlarda shaffof suyuqlikni ishlatadi, bu suyuqlik aniq bir elektrostatik maydon kuchlanganligida kristallanadi, bunda uning shaffofligi qutblanish va yorug’lik nurlarining sinish koefficientlari o’zgaradi. Ana shu effektlar tasvirni shakllantirish uchun ishlatiladi. Tuzulish jihatdan bunday displey ikkita elektr o’tkazuvchan shisha plastina ko’rinishda bajarilgan bo’lib, ularning orasiga ana shunday kristallanadigan suyuqdikning juda yupqa qatlami joylashtiriladi. Bunday ekranlarni orqa yoki yon tomondan yoritish uchun yoruyutik manbai sifatida, odatda, sovuq katodli flyuorescent lampalar yoki elektrolyuninescentli panellar ishlatiladi.

z Passiv matricada ekranning har bir elementi (piksel) koordinatali boshqaruvchi shaffof simlarning kesishgan joyida tanlanadi, aktiv matricada esa ekranning har bir elementi uchun o’zining boshqaruvchi tranzistori bor, shuning uchun ularni ba’zida TFT-ekranlar deb ataladi (TFT - Thin Film Transister, yupqa plyonkali tranzistor). Aktiv matricali displey murakkabroq va qimmatroqdir, lekin yaxshiroq sifatni ta’minlaydi: yuqori dinamiklik, utkazish qobiliyati, tasvirlarni aniq- ravshanligi va yorqinligi. SKI aktiv va passiv matricali bo’ladi.

zSKI dagi monitorlarning asosiy afzalliklari: O’lchamlari va og’irligi: monitor qalinligi SKI ekrani va yoritish qurilmasi qalinligi bilan emas (u kichikdir), balki korpus qalinligi bilan aniqlanadi, yana og’irlikning katta qismi ham korpusga to’g’ri keladi. SKI dagi monitorlarning energiya nste’mol qilshi ENT lardagi monitorlarga nisbatan sezilarli kamdir, masalan, ENT dagi monitor o’rtacha 150 Vt, SKI dagi monitor esa 30 Vt gacha iste’mol qiladi. Ergonomikligi. SKI dagi monitorda inson sog’ligi uchun zararli bo’lgan elektromagnit nurlanishlarning hamma ko’rinishlari deyarli yo’qdir. Uning jiddiy kamchiligi - hozircha yuqori narxdaligidir. SKI-displeylar yana tashqi tegishlarni yoktirmaydi, xususan, barmoqlar bilan ekranga doimiy tegish rangli popuklarning paydo bo’lishiga olib keladi.

z 9.10. VIDEONAZORATCHILAR Videonazoratnilar (videoadapterlar) bevosita monitorlarni va ularning ekraniga ma’lumotlarni chiqarishni boshqaradigan ichki tizim qurilmasidir. Videonazoratchi o’z ichiga quyidagilarni oladi: ENT ni boshqarish sxemasi, rastrli xotira (ekranda bo’lib o’tadigan ma’lumotlarni saqlovchi va AX da videobufer maydomini ishlatadigan xotira), DEQQ ning almashadigan mikrosxemalari (belgilar matricalari), kiritish-chiqarish portlari.

zVideoxotira sig’imi - muhim tavsifdir, u xotirada saqlanayotgan piksellarning miqdorini va ularning atributlarini aniqdaydi. Piksel atribugining razryadliligi, o’z navbatida, xususan, pikselni aks ettirishda hisobga olinadigan nim ranglarning yoki rangli tuslarning mumkin bo’lgan maksimal sonini aniqdaydi (masalan, 65000 rangli tusni (High Color standarti) aks ettirish uchun har bir atribut ikki baytli xususiyatga, 16,7 mln ta rangli tusni aks ettirish uchun esa (True Color standarti) - uch baytli xususiyatga ega bo’lishi kerak). Videoxotiraning kerakli sig’imini atribut baytlari miqdorini ekran piksellari miqdoriga ko’paytirib taxminan xisoblab chiqish mumkin). Masalan, monitorning o’tkazish qobiliyati 800x600 piksellar bo’lganda va True Color standartida videoxotira sig’imi 1440000 baytdan kam bo’lmasligi kerak, o’tkazish qobiliyati High Color standartida 1280x 1024 bo’lganda esa 4 Mbayt atrofida bo’lishi lozim.

zUmumqabul qilingan standart quyidagi videonazoratchilarni shakllantiradi: - Hercules - monoxromli grafikli adapter; - MDA - monoxromli displeyli adapter (Monochrome Display Adapter); - MGA - monoxromli grafikli adapter (Monochrome Graphics Adapter); - CGA - rangli grafikli adapter (Color Graphics Adapter); - EGA - yaxshilangan grafikli adapter (Enhanced Graphics Adapter); - VGA - videografikli adapter (Video Graphics Adapter), ba’zida uni videografikli matrica (Video Graphics Array) deb ataladi; - SVGA - yaxshilangan videografikli adapter (SuperVGA); - PGA - professional grafikli adapter (Professional GA).

z E`TIBORIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Turli sanoq sistemalari va ularning ishlash asoslari

Paskalda dasturlash tili

Turli sanoq sistemalari tarixda qo`llanishi va ularning asoslari

Turbo-paskal dasturini yuklash. Dasturda ishlash imkoniyatlarni bajarish

Magnit disklarda o`chirilgan ma`lumotlarni qayta tiklash yo’llari