logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Informatika va AT
  4. Kompyuter virusi nima

Kompyuter virusi nima

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

255 KB
Ko'chirib olish
SAVOL Kompyuter virusi nima? www.arxiv.uz JAVOB O`lchami bo`yicha katta bulmagan maxsus yozilgan dasturdan iborat bo`lib u o`zini boshqa dasturlarga yozib qo`yilishi, shuningdek Kompyuter turli noxush amallarni bajara olishi mumkin. Bunday dastur ishlashni boshlaganda dastlab boshqaruvni virus oladi. Virus boshqa dasturlarni topadi va unga yuqadi. Shuningdek qandaydir zararli amallarni bajaradi. Virus o`ziga tegishli amallarni bajarib bo`lgandan so`ng boshqaruvni o`zi joylashgan dasturga uzatadi. Virus joylashgan dastur odatdagidek ishini davom ettiradi. Tashqaridan dasturning ,,kasallanganligi’ bilinmaydi.  www.arxiv.uz SAVOL Kompyuterga virus qaysi yo`llar bilan yuqadi? www.arxiv.uz JAVOB * Viruslangan kompakt disk (CD) lardan ma’lumot ko`chirganda ; * Virusi bor fleshkalardan ma’lumot ko`chirganda ; * Kompyuter tarmoqlariga ulanganda ; www.arxiv.uz SAVOL Kompyuterga virus yuqmasligi uchun nima qilish kerak? www.arxiv.uz JAVOB * Lisenziyasiz dasturiy ta’minotdan foydalanmaslik ; * Tashqaridan kiritiladigan viruslarning oldini olish ; * Tizimga sanksiyasiz kiruvchi xakerlarga imkon bermaslik ; * Antivirus dasturlaridan foydalanish ; www.arxiv.uz SAVOL Antivirus dasturlari nima? www.arxiv.uz JAVOB Kompyuter viruslarini topish va zararlangan fayllarni davolash hamda profilaktika -operatsion tizimni zararkunanda kod bilan zararlanishining oldi olinishini ta'minlovchi dasturdir. Antivirus dasturiy ta'minoti kompyuterda virus va boshqa zararkunanda dasturlarni nafaqat topish, balki ular ko'payishining oldini olish, ularni yo'qotish uchun mo'ljallangan dasturlar majmuidan iborat. www.arxiv.uz SAVOL Antiviruslarning turlari mavjudmi? www.arxiv.uz JAVOB Bir nechta (o'n va yuzta) kompyuterlarni birlashtirgan tashkilotlarda foydalanish uchun mo'ljallangan antiviruslar uyda ishlatiladigan oddiy kompyuterdagi antivirus dasturlaridan farq qiladi. Sababi ular tizimni himoyalash uchun ishlatilib, turlari maqsadidan kelib chiqib farqlanadi: • Server antiviruslari — asosiy, ya'ni server kompyuterini himoyasi uchun o'rnatiladi, u lokal tarmoqqa ulangan barcha kompyuterlarda amalga oshirilayotgan dasturiy amallarga reaksiya beradi; • Ishchi stansiyalar uchun antiviruslar («endpoint»); • Pochta serverlari uchun mo'ljallangan antivirus dasturlari; • Shlyuzlar uchun qo'llaniladigan antiviruslar. www.arxiv.uz SAVOL Qanday zamonaviy antivirus dasturlari mavjud? www.arxiv.uz JAVOB Kasperskiy Internet Security. «Kasperskiy laboratoriyasi» dasturini mutaxassislar ham, aksariyat foydalanuvchilar ham eng yaxshi antivirus, ishonchli qo'riqchi ekanini biladi. «Kasperskiy laboratoriyasi»ning yangi mahsulotlari kompyuterni har qanday zamonaviy xavfdan himoya qila olishga qodir texno logiyalar bilan boyitilgan. Norton 360. Norton markali antiviruslar, ayniqsa, G'arbda juda taniqlidir. U ko'pincha, kompyuter va noutbuk olinganda baravar xarid qilinadi. Eset NOD32 Smart Security. NOD32 antivirusi boshqalarga nisbatan «yengil». Uning asosiy kamchiligi, Internet-saytlar bilan ishlash jarayoniga ta'sir etishidadir. Mazkur antivirus dasturi yuklangan kompyuterlarda reklama tarqatmalari yoki foydalanuvchi istagidan holi ravishda xonadon sahifalarining avtomatik ravishda paydo bo'lishi kuzatiladi. www.arxiv.uz SAVOL Viruslar qanday ishlaydi? www.arxiv.uz JAVOB Ma'lumki, kompyuterda dasturiy va oddiy fayllar mavjud. Odatda, virus o'z «tana»sini dasturiy faylga joylashtiradi va tizim ish jarayoni boshlanganidan, ya'ni kompyuter yuklanishi bilan faollashadi. Bundan tashqari, viruslar yuklovchi vositalarga o'rnashib, tizim ishga tushgan vaqtda uni ham ishga tushiradi. Virus infeksiyasi obyektga o'z tanasini joylashtirish orqali yuqib, o'z nusxasini yaratadi va qo'shimcha fayllarga birikish tarzida kelgusi «hayoti»ni kechiradi. www.arxiv.uz SAVOL Viruslar farqlanishi mumkinmi? www.arxiv.uz JAVOB Viruslarni quyidagi ko'rsatkichlarga ko'ra farqlash mumkin: *zararlovchi obyektlarga ko'ra (fayl viruslari, yuklanuvchi viruslar, skript-virus, makroviruslar, dastlabki kodni zararlovchi viruslar, tarmoq qurtlari); *zararlantiruvchi operatsion tizim va platformalarning turiga ko'ra (DOS, Microsoft Windows, Unix, Linux); *virus tomonidan qo'llaniladigan texnologiyaning turiga ko'ra (polimorf viruslar, stels-viruslar, rutkitlar); *virus yozilgan dasturiy tilga ko'ra (assembler, dasturlashning yuqori daraiali tillari. skrint tili vaboshqalar); *qo'shimcha zararli vazifalarga ko'ra (bek-dorlar, keyloggerlar, shpionlar, botnetlar va h.k.). www.arxiv.uz SAVOL Kompyuterga virus tushgani qanday bilinadi? www.arxiv.uz JAVOB Kompyuterdagi dasturlarning kamchilik qismi kasallangan bo`lsa , virus borligi umuman bilinmaydi. Lekin, aniq vaqt o`tgandan so`ng kompyuterda qiziq holatlar paydo bo`la boshlaydi. Masalan, ba’zi dasturlar ishlamay qoladi yoki Noto`g’ri ishlaydi, ekranda begona ma’lumotlar yoki belgilar chiqariladi, kompyuterning ishlash tezligi sezilarli darajada pasayadi, ba’zi fayllar buzilib qoladi, ayrimlari yo`qolib qolishi ham mumkin. www.arxiv.uz SAVOL Viruslarning qancha turi aniqlangan? www.arxiv.uz JAVOB Hozirgi kunda 20 000 dan ortiq kompyuter viruslari kompyuter tizimlari va ma’lumotlari ishi uchun asosiy xavfni tashkil etadi. Bunda , asosan , zarar ko`radigan kollej, lisey, institut, universitetlar va boshqa davlat tashkilotlardir. Bunday muassasalar kompyuterlarida ma’lumotlardan foydalanish ochiq va chegarasiz Bo`lganligi uchun viruslarning qurboni bo`lidi va katta moddiy talafot ko`riladi. Ayrim ma’lumotlarda aytilishicha kuniga 100 lab kompyuter viruslari yaratlmoqda www.arxiv.uz SAVOL Kompyuter viruslari nima uchun yaratiladi? www.arxiv.uz JAVOB Virus maxsus dastur bo`lganligi uchun uning yaratilishini asosiy sabab xakkerlarning noqonuniy tarzda faoliyat olib borishi bilan bog`lash mumkin. Bundan tashqari kompyuter dasturlari ishlab chiqaruvchi yirik firmalar, korxonalarning raqobati natijasida ham kompyuter viruslari ishlab chiqariladi. Kompyuter viruslarining tarixiga nazar tashlasak : www.arxiv.uz Birinchi bo`lib o`zini-ozi boshqara oladigan, o`zini-ozi ko`paytira oladigan mexanizmlarni Djon fon Nyuman 1949-yildan boshlab qog'ozga tushiradi. O'sha vaqtda bularning barchasi faqat qoralama sifatida qolib ketgan bo'lsa-da, 10 yildan so'ng tadqiqodchining g'oyalari hayotga tatbiq etila boshladi. Shu davrda AQSHning ilmiy tekshirish markazlaridagi ulkan kompyuterlarda noodatiy dasturlar paydo bo'ldi. Ular inson tomonidan berilgan buyruqlarga qat'iy bo'ysunuvchi dasturlardan farq qilib, istalgan vaqtda, istalgan joyda paydo bo'lishi va o'z-o'zini boshqarishi mumkin edi. Mazkur dasturlar zarar keltirish uchun emas, shunchaki mukammalroq dastur sifatida yaratilgan edi. Ular hatto bir-biri bilan kurashishga kirisha oladigan kuchga ega edi. Kompyuter dunyosining vakillari orasida bu kurashuvchi dasturlar «Care Wars», deb atalardi. Shunday o'yinlardan biri «Darwin», deb nom oldi. www.arxiv.uz «Darwin» dasturlari o'zaro urush ochib, bir-birini yo'q qilishga qodir edi. Bir qarashda zararsizday tuyulgan bu dasturlarga ixtirochilar «viruslar» deb nom berishdi. Keyinchalik ular murakkablashib, o'z-o'zidan ko'payadigan va hatto shaxsiy ismlarga ega yangi dasturlarga aylandi. Shundaylardan biri 1969-yilda endigina paydo bo'lgan ARPANet f tarmog'iga o'rnashib, o'zidan ko'paya oladigan «The Greeper» nomli dastur bo'ldi. U kompyuterga kirib olib, «I'm The Greeper... Catch Me If You Can» («Men Griperman... Qo'lingdan kelsa, meni tutib ol») xabarini yuborar edi. Uni yo'qotish uchun boshqa virus yaratishga to'g'ri keldi. Bu ish «Reaper» virusi yordamida amalga oshirildi. «Reaper» tarmoqqa kiritilib, yo'lida uchragan Greeperning nusxalarini yo'qotib borardi. Tarixda bu ixtirolar «just for fun» (faqat hazil uchun) yaratilgan. Ammo keyinchalik bu ish «hazil» chegarasidan chiqib, shu qadar jiddiylik kasb etadiki, buning oqibatida bir qancha jiddiy veb-manbalar zararlandi. www.arxiv.uz Internet orqali amalga oshirilgan virus hujumlariga oid sanalar. * 1988-yilning noyabr oyida Kornell universiteti (Cornell University)ning aspiranti 23 yoshli Robert Morris tomonidan tajriba sifatida yaratilgan dasturning nazoratsiz ko'payishi natijasida, o'quv muassasasining ichki tarmog'i va Internetning ma'lum bir sektori zararlandi. Virus o'sha davrda yagona bo'lgan yo'l, serverlarning tarmoqdan o'chirilishi orqali zararsizlantirilgan edi. Mazkur epidemiya favqulodda vaziyat sifatida qayd etilib, uning zarari turli hisob-kitoblarga ko'ra, 100 mingdan 10 million dollargacha sarhisob qilindi, xavf ostida qolgan kompyuterlar soni esa 6 mingdan oshgandi (bu raqam o'sha paytda AQSHdagi shaxsiy kompyuterlarni 10 foizini tashkil etardi). * 1994-yil iyun oyida esa juda murakkab bo'lgan «OneHalf» virusi tarqaldi. U disklarning yuklash sektorlarini va COM/EXE kengaytmasiga ega fayllarini zararlab, ularning hajmini 3544, 3577 yoki 3518 baytgacha orttirardi. Har bir yuklash natijasida «OneHalf» qattiq diskning tashkil qiluvchi qismini shifrlardi, oxir-oqibatda disk to'liq uning nazoratiga o'tardi. Virusni yo'qotish ham yordam bermasdi. Oqibatda vinchesterdagi barcha ma'lumotlar ishga yaroqsiz holatga kelardi. www.arxiv.uz * 1999-yilning 26-martida «Melissa» nomli MS Word fayllarini zararlashga mo'ljallangan birinchi virusning tarqalishi kuzatildi. O'zini tutishiga ko'ra u Internet-qurt funksiyalarini eslatardi. Tizimni zararlab, virus MS Outlook pochta dasturining adreslar kitobini o'qib, undagi birinchi 50 ta manzilga o'z nusxalarini jo'natardi. Bu foydalanuvchining ishtirokisiz, ammo uning nomidan amalga oshirilardi. Microsoft, Intel, Lockheed Martin kabi yirik kompaniyalar shu davrda vaqtinchalik o'z korporativ pochtalarini o'chirishga majbur bo'lgandi. * 1999-yilda esa «Chernobil» kompyuter virusining tarqalishi natijasida dunyo bo'yicha yarim million kompyuterlar ishdan chiqqan. Bu voqea dunyodagi birinchi ulkan virus epidemiyasi bo'lgan. * 2000-yilning may oyida Internetda yangi «I Love You» eng zararkunanda tarmoq viruslarning biri ro'yxatga olindi. Ba'zi ko'r-satkichlarga ko'ra, uning dunyo bo'yicha shaxsiy kompyuterlarga keltirgan zarari 10 mlrd. dollarga teng. 2001-yilning 12-iyulida «Sircam» pochta qurti aniqlandi. U zararlangan fayllarning kengaytmasi .pif, .Ink, .bat yoki .com deb o'zgartirilib, pochta orqali xatga biriktirilgan fayllar orqali yuqardi. www.arxiv.uz * 2004-yilning fevral oydida «Bizex» (Exploit nomi bilan ham ma'lum) birinchi ICQ-qurti aniqlandi. U tezkor ma'lumotlar almashinuvi dasturi orqali tarqalib, tanish odamdan yuborilgan maxsus giperhavola orqali kompyuterga yuklanadi. Shu tariqa konfidensial bo'lgan ma'lumotlar o'g'irlanib, turli login va parollar aniqlanib, yana o'sha yo'l bilan virus boshqalarga tarqalardi. * 2005-yilning 16-avgustida esa xaker - kompyuter jinoyatchisi tomonidan tarqatilgan virus natijasida dunyoning yirik matbuot, radio va telekompaniyalari, hamda bir nechta bank tizimlari virus hujumiga uchradi. * 2008-yilning oktabr oyidan boshlab esa, Internetda «Konfiker» (Conficker) nomli virus «sayohat» qilib yurdi. Virus parollarni osonlikcha buzib, zararlangan kompyuterlardan spam tarqatish maqsadida foydalanmoqda. Uni zararsizlantirgan kishiga 2009-yili Microsoft kompaniyasi 250 ming AQSH dollarlar va'da qilgandi. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Kompyuter viruslari
Kompyuter xotiralari
Kompyuter arxitekturasi
Kompyuter fanlari
Kompyuter grafikasi