Kiritish – chiqarishning bazali sistemasi (bios) - Informatika va AT - Slaydlar

Kiritish – chiqarishning bazali sistemasi (bios)

Yuklangan vaqt:

08.05.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1182.388671875 KB

Ko'chirib olish

KIRITISH – CHIQARISHNING BAZALI SISTEMASI (BIOS)

REJA: 1. Sistemali BIOS - System ROM BIOS 2. Yoqilganda dastlabki test - POST 3. BIOSning vazifalari 4. Dastlabki yuklanish - bootstrap Tayanch iboralar: BIOS, POST, CMOS xotira, bootstrap, yuklovchi, IBMBIO.COM moduli, yo’lak, sector, Setup dasturi.

SISTEMALI BIOS - SYSTEM ROM BIOS BIOS – kiritish – chiqarishning ba`zali sistemasi. ( Basic Input Output System ). Uning aynan shunday atalishiga sabab u o`z tarkibida operacion tizim va amaliy dasturlar komp`yuterga ulangan va uning tarkibidagi qurilmalar bilan ishlashga imkon bergan buyruqlar tushumiga ega. BIOS mashinaning doimiy eslab qoluvchi qurilmasida DEQQ joylashgan vashuning uchun shaxsiy komp`yuterning shu modeli uchun barcha mumkin bo`lgan operacion tizimlarning umumiy va o`zgarmaydigan qismi hisoblanadi. DEQQ ichidagi narsani o`zgartirish murakkab ishdir va shuning uchun amalda bajarilmaydi. Lekin kerak bo`lib qolganda, BIOSvazifalarini, qo`shimcha modullar yordamida kengaytirish yo`li bilan o`zgartirish mumkin.

SISTEMALI BIOS - SYSTEM ROM BIOS Bu zaruriyat quyidagi hollarda kelib chiqishi mumkin:  Shaxsiy komp`yuterga yangi tashqi qurilma ulanganda.  Tezkor xotirada disk modellashtirilganda (virtual yoki elektron disk)  Standart bo`lmagan buyruqli processorni ishlatganda va b. Bunday qo`shimcha modul IBMBIO.COM (yoki EM BIOS ) blokidir; bu blok go`yoki BIOS ustiga qurilgan bo`lib, uning imkoniyatlarini o`zgartiradi va to`ldiradi.

BIOS sistemasi Umuman aytganda shaxsiy komp`yuter BIOS sistemasi alohida o`ringa ega. Bir tomondan aparatli qismining tarkibi sifatida ko`rish mumkin. Ikkinchi tomondan bu operacion tizimning dasturli moduli sifatida qaraladi. BIOS atamasi, SR/M operacion tizimidan olingan bo`lishi kerak, chuki shu sistemada BIOS nomli modul dasturi tuzilgan va u ham xudi shu funkciyalarni bajarar edi. Kupchilik zamonaviy videoadapterlar va jamlovchi kontrollerlar o`z BIOS sistemasiga ega va shu sistema asosini to`ldirib turadi. BIOS dasturlarni chaqirish odatda dasturiy yoki apparatli uzilishlar yordamida amalga oshiriladi.

YOQILGANDA DASTLABKI TEST – POST Shuni aytib o`tish kerakki, BIOS aparatlar aro fizik aloqani o`rnatuvchi dasturlar bilan birga POST –komp`yuterlarni yoqganda uni testdan o`tkazadigan dastur bilan ham ta`minlangan. ( Power–On–Self–Test ). Asosiy komp`yuterlar testdan o`tkaziladi. Bu komp`yuterlarga processorlar, xotira yordamchi mikrosxemalar, disklar, klaviatura va video sistema kiradi. Agar komp`yuter yoqilganda muammo kelib chiqsa, ( BIOS boshlang’ich testni amalga oshirmasa) siz tovushli signallar ketma-ketligini eshitasiz.

YOQILGANDA DASTLABKI TEST – POST Kod signali Mazmuni 1 Dram xatoligi. 2 Juftlik sxemasi ishlamaydi. 3 64 KB bazali operativ xotira ishlamaydi. 4 Sistema taymerida xatolik. 5 Processorda xatolik. 6 A20 adresli chiziq-klaviatura kontrolleri xatoligi. 7 Virtual Mode Exception Virtual rejimida chiqishda xatolik 8 Displey xotirasiga yozish – o`qishda xatolik 9 ROM BIOS kontrol summasida xatolik

YOQILGANDA DASTLABKI TEST – POST Agar siz yuqorida ko`rsatilgan xatolardan birortasi bilan to`qnashib qolsangiz, bu aparatli qurilmalarda muammo borligini anglatadi. BIOS sistemasi shaxsiy komp`yuterlarda ona platada o`rnatiladigan bitta mikrosxema ko`rinishida bo`ladi. ROM BIOS nomlanishi hozirgi zamonda noto`g’ri bo`lishini aytib o`taylik, chunki “ ROM ” doimiy eslab qolish qurilmasidan ishlatiladi. Hozirgi paytda esa BIOS kodlarini eslab qolish uchun dasturlanadigan eslab qolish qurilmalaridan foydalanilmoqda. Bundan tashqari hozir sistemasini saqlash uchun FLASH xotira perspektivasi oshib bormoqda. Bu esa komp`yuterga yangi qurilmalarni qo`shish uchun yangi funkciyalar qo`shish yoki avvalgisini o`zgartirishga imkon beradi.

ROM BIOS ROM BIOS tarkibi IBM firmasi tomonidan mualliflik huquqi himoyalanganligi uchun boshqa komp`yuter ishlab chiqaruvchi firmalar boshqa firmalarda ishlab chiqarilgan BIOS lardan foydalanishga majbur edilar. BU FIRMALARDAN ENG MASHHURLARI 3 TA: American Megatrends Inc. (AMI), Award Software va Phoenix Technologie. BIOS ning aniq versiyalari sistema platalarida ishlatiladigan mikrosxemalar nabori bilan bog’liqligini eslatib o`tamiz.

CMOS RAM BIOS sistemasi CMOS RAM bilan chambarchas bog’liq hisoblanadi. CMOS xotira bu joriy vaqtini, komp`yuter komfiguraciyasini, xotira soni, xotira qurilmalari haqida ma`lumotlarni saqlaydigan qurilma. BIOS sistemasi modullariga aynan shu axborotlar kerak bo`ladi. CMOS RAM nomi ushbu xotira CMOS struktura asosida qurilgani uchun shunday nomlanadi. ( CMOS-Complementary Metal Oxide Semiconductor ). U juda kam energiya istemol qiladi. CMOS xotira energetik jixatdan musta`qil hisoblanadi, chunki doimo energiya bilan ta`millangan (to`yingan bo`ladi). Bu vazifani sistema platasida joylashgan akkumliator yoki sistema blokiga o`rnatiladi galvonik element batareyasi bajaradi. Ko`pchilik sistema platalari CMOS RAM ni ichki emas, balki tashqi manbadan ham energiya bilan ta`minlashiga yo`l beradi.

CMOS RAM CMOS RAM zararlanganda (batareyka o`tirganda yoki akkumliator zaryadi tugaganda) Setup dasturi ROM BIOS mikrosxemasining tegishli jadvalidan jimlik qoidasiga binoanishlatiladigan axborotni oladi. Setup dasturi energiya ta`minotiniing bir necha rejimlarini qo`llab-quvatlaydi, masalan Dore Standby , Suspend . Ushbu rejimlar energiyasini tejash ko`rsatkichining oshishi bo`yicha joylashtirilgan. Sistema Setup da ko`rsatilgan vaqt bo`yicha tegishli rejimga o`tish mumkin. Shundan tashqari BIOS odatda ARM specifikaciyasini qo`llab quvatlaydi. Ma`lum bo`lishicha uni ilk bor Microsoft va Intel firmasi taklif etgan edi.

BIOSNING VAZIFALARI BIOS , qatiy aytganda, OT ning emas, balki SHK ning komponenta hisoblanadi, negaki SHK da ishlatiladigan OT almashganda o’zgarmaydi ( DEQQ da joylashganligi uchun). BIOS ushbu vazifalarni bajaradi:  mashinani initsiallashtirish, ya’ni mashina tok manbasiga ulanganda, uning barcha elementlarini boshlang’ich holatga keltirish;  testlash, ya’ni mashinada butlikni hamda apparatura va dasturli resurslarning ishga layoqatliligini tekshirish (processor, xotira, drayverlar va b.);

BIOSNING VAZIFALARI  operacion tizimni initsiallashtirish, ya’ni tizimli diskdan OT ning yuklovchisini o’qish;  xizmat ko’rsatish jarayonlarini va tashqi qurilmalar bilan amallarni bajaruvchi quyi darajali dasturli va apparatli uzulishlarni qayta ishlash;  SHK ning standart kiritish-chiqarish qurilmalarini boshqarish. SHK ning tashqi qurilmalarini boshqarish drayverlar deb ataluvchi maxsus dasturlar yordamida amalga oshiriladi.

DASTLABKI YUKLANISH - BOOTSTRAP Odatda oddiygina yuklovchi deb ataladigan bu modul tezkor xotiraga DOS ning ushbu ikkita faylini o’qish uchun mo’ljallangan: BIOS kengaytirmaning IBMBIO.COM moduli (yoki EM BIOS ) va uzulishlarni qayta ishlash moduli. Yuklovchi har bir formatlangan diskda 0-yo’lakning 0-tomonida 1-sektorda joylashadi. Yuklovchining hajmi 512 bayt, ya’ni bu uncha katta bo’lmagan dastur. Yuklovchi boshlanishida BIOS to’g’risida (firma-tayyorlovchi nomi va tizimning sana-versiyasi) va diskdagi yozuvlarning strukturasi to’g’risida (disk formati, diskdagi va klasterdagi sektorlar soni, fayllarni joylashtirish jadvallari soni va b.) xizmat ma’lumoti joylashtiriladi, keyin esa dastur-yuklovchining o’zi joylashadi.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

BIOS

Kompyuterda BIOS menyusi sarlavhalari

EHM portlari

Kesishuvchi kuchlar sistemasi

Ikkilik sanoq sistemasi