Fayllarni arxivlash va kompyuter viruslaridan himoyalanish - Informatika va AT - Slaydlar

Fayllarni arxivlash va kompyuter viruslaridan himoyalanish

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1290 KB

Ko'chirib olish

Fayllarni arxivlash va kompyuter viruslaridan himoyalanish Reja : 1. Arxivlashtirish haqida ma’lumot. 2. RAR va ZIP arxivator dasturlari. 3. Viruslarni aniqlash. 4. Kompyuterni viruslardan himoyalash.01 0C07

Arxiv tushunchasi  Kompyuter xotirasidagi ma’lumotlarning ko’payib ketishi turli muammolarga olib keladi. Ma’lumki, kompyuterlarda o’zaro ma’lumotlar almashinuvini qulaylashtirish maqsadida turli xil hajmdagi disketalardan foydalaniladi. Lekin, ba’zan shu disketlar ham kattaroq hajmdagi ma’lumotlarni o’zida sig’dirolmay, ma’lumot almashinuvi jarayoniga etarli muammolar tug’dirishga sabab bo’ladi. Bundan tashqari, kompyuterni ishlatish jarayonida magnit diskka ko’p marta murojaat bo’lishi natijasida diskdagi axborotlar ishdan chiqishi mumkin. Shular va shu kabi boshqa muammolarni bartaraf qilish maqsadida kompyuter texnologiyasiga a r x i v l a s h degan yangi usul kiritildi.  Fayllarni arxivlash – fayllarni ma’lum qoida asosida zichlangan, ixchamlangan holatda diskda saqlash demakdir.  Umuman arxivlash – bu uzoq muddat saqlanuvchi fayllar, kam ishlatiladigan, eski hujjatlar, har xil materiallar, adabiy va ilmiy maqolalar, rasm va boshqalarni saqlash uchun qo’llaniladi.

Arxiv tushunchasi  Arxivlash dasturlari turlicha ko’rinishda bo’lib, ishlash tamoyillari bir xil. Fayllarda aynan takrorlanadigan o’rinlar mavjud bo’lib, ularni diskda to’liq saqlash mazmunsizdir. Arxivlash dasturlarining vazifasi takrorlanadigan shunday bo’laklarni topib, ularning o’rniga boshqa biror ma’lumotni yozish, hamda ularning ketme – ketligini aniq ko’rsatishdan iboratdir. Masalan, matn yozilgan fayllar 4 marta gacha kamaysa, rasmlarni tasvirlovchi fayllar 2 marta- gacha kamayadi. Ba’zi holarda arxivlash natijasida boshlang’ich fayl 10 – 20 barovar hajmi kamayishi ham mumkin. Masalan, dastur fayllariga qaraganda matn va rasm fayllari ancha yaxshi ixchamlanadi. Hozirgi kunda ko’plab arxivlash dasturlari yaratilgan. Ular bir – biridan hajmini kichraytirish darajasi, tezligi, foydalanishga qulayligi, imkoniyat darajasi jihatidan farq qiladi.

Arxivator dasturlari  Arxiv hosil qilish jarayoni arxivlash ( arxivatsiya ) deyiladi. Zichlangan faylni eski holiga qaytarish arxivlarni ochish ( razarxivatsiya ) deyiladi. Arxivlashni fayllar guruhi, to`liq fayllar strukturasi bo`yicha yoki papkalar bo`yicha ham qilish mumkin. Arxivlanuvchi fayllarda papkalar ko`p bo`lsa, ularni oldin bitta papkaga yig`ib olish ishni osonlashtiradi.  Arxivlangan fayllarni dastlabki shaklga qaytarish uchun mo‘ljallangan dasturlar majmuiga arxivator dasturlari deyiladi.  Arxivator dasturlar - bu kompyutеrdagi ma'lumotlar h ajmini o’ zgartirib maxsus fayllarga ularni joylashtiradigan dasturlar.  Fayllarni bir necha xil usul bilan zichlash mumkin. Boblarga bo’lib arxivlash, qism jildlar bilan birgalikda arxivlash, yuqori zichlikda arxivlash, o’zi ochiladigan qilib arxivlash, parol qo’yib arxivlash va hokazolar shular jumlasidandir.

Arxivator dasturlari  Eng tani q li arxivator dasturlar bu - RAR va ZIP .  Arxiv faylning nomi asosan 8 h arfdan iborat b o’ ladi. Uning kengaytmasi esa asosan 3 harfdan iborat bo’lib, u qaysi dasturda yaratilganligini ko’rsadi.  Masalan: kitob. zip yoki dastur.rar Windows uchun yaratilgan arxivator dasturlardan biri bu - WINRAR bo’lib, dastur yordamida RAR hamda ZIP formatli arxivlarni yarata olamiz.  WINRAR- dasturini ishga tushirish tartibi. 1) dasturni kompyuterga o’rnatamiz. 2) Пуск Программы WINRAR WINRAR.exe

Qaysi biri eng yaxshi WinRAR yoki WinZIP ? WinZIP arxivatori JPG va boshqa tipdagi rasmlarni yaxshi arxivlaydi. WinRAR arxivatori matnli (RTF, DOC, TXT va boshqa) fayllarni arxivlash uchun juda qulay. WinRAR dasturi rus dasturchisi Yevgeniy Roshal tomonidan tuzilgan. WINRAR so’zida - WIN- Windows so’zining boshlanishdan Win so’zi, RAR- R oshal Ar chiver so’zlaridan olingan. WinZIP dasturini Konstantin Ivanov tomonidan tuzilgan. WinZIP- WIN-Windows so’zining boshlanishdan Win so’zi, ZIP - Zone Information Protocol (axborot bayonnomalari ta’sir doirasi )so’zlaridan olingan. Arxiv faylning nomi foydalanuvchi qo’yadi. Kengaytmasini arxivlash dasturining o’zi qo’yadi. ZIP dasturining fayllari .zip ; ARJ dasturining fayllari .arj ; RAR dasturining fayllari .rar kengaytmaga ega bo’ladi.

WinRAR dasturining umumiy ko’rinishi.

Win RAR dastur oynasining tuzilishi Ushbu oyna h ar bir WINDOWS oynasiga o’ xshab standart intеrfеysga ega :  Sarlavha satri - dastur va arxiv fayl nomlari  Mеnyu satri - dasturning h amma buyru q lari joylashgan mеnyu satri .  Asboblar panеli - asosiy buyru q la rn i bajarish uchun m o’l jallangan tugmalar .  Ish so h asi - ishchi papka va u ichidagi ma'lumotlar .  Yorda m chi ma'lumotlar satri - arxi v dagi fayllar soni va ular h a q ida ma'lumot .

WinRAR dastur menyulari:  Dastur mеnyusi 5 b o’ limdan iborat b o’ lib , ular Файл, Комманды, Избранное, Параметры , Справка . Файл bo’limi  Открыть архив (CTRL + O) – Arxiv faylni ochish. Выбрать диск (CTRL + D) – Asosiy diskni o’zgartirish. Выбрать папку (CTRL + T) – Asosiy papkani o’zgartirish. Пароль (CTRL + P) - Arxiv fayliga parol o’rnatish. Скопировать файлы в буфер (CTRL + C) – Tanlangan fayllarni xotiraga olish. Вставить файлы из буфера (CTRL + V) – Xotiraga olingan fayllarni joylashtirish. Выделить все (CTRL + A) – Ekrandagi hamma ma’lumotlarni belgilash. Выход (Alt+F4) – Dasturdan chiqish.

Комманды bo’limi:  Добавить файлы в архив (ALT+A) - Tanlangan ma'lumot fayllar i ni arxivga qo’ shish Извлеч в указанную папку (ALT+E) - Arxiv fayldagi ma'lumotlarni k o’ rsatilgan papkaga ochish. Просмотреть файл (ALT+V) - Arxiv fayl ichini k o’ rish . Удалить файл (DEL) - Fayllarni o’ chirish . Переименовать файл (F2) - Fayllarni q ayta nomlash . Найти файлы (F3) - Fayllarni q idirish . Мастер - Arxivlash yordamchisini ishga tushirish . Показать информацию (ALT+1) - Fayl h a q ida ma'lumotni k o’ rish . Востановить архив (ALT+R) - Arxiv xatolarini tuzatish.

Параметры bo’limi:  Установки (CTRL + S) - Dastur ishlash h olatlarini va xususiyatlarini o’ zgartirish . Импорт/экспорт – K o’ rsatilgan faylning ishlash h olatlarini va xususiyatlarini sa q lash yoki k o’ rsatilag a n faylga ularni qo’ llash . Список файлов - Ekrandagi fayllar r o’ yxatining k o’r inishini o’ zgartirish . Просмотр протокола (CTRL + L) - Arxivlash protokolini k o’ rish . Очистка протокола - Arxivlash protokolini tozalash .

WinRAR dastur yordamchi tugmalari  Добавить -Tanlangan fayllarni arxiv-faylga qo’shish. Agar yangi nom ko’rsatilsa u holda yangi arxiv fayl yaratiladi.  Просмотр -Arxiv-fayldan tiklamasdan t е zkor holatda uning ichidagi ma'lumotlarni ko’rish.  Удалить -Arxiv-fayl ichidagi tanlangan faylni o’chirish.  Исправить -Xatoli arxiv faylni tuzatish.  Извлеч в -Tanlangan fayllarni arxiv fayldan ko ’ rsatilgan papkaga chiqarish ( tiklash ).

WinRAR dastur yordamchi tugmalari  Тест -Arxiv-fayldagi fayllarni xatoliklarini t е kshirish.  Найти - Arxiv faylni q idirish.  Инфо -Tanlangan fayl haqidagi ma'lumotlarni ko’rish.  Мастер - Arxivlash yordamchisini ishga tushirish .

 Kompyuter virusi iborasi 1984-yilda paydo bo`lgan. Ilk kompyuter virusi Amerikalik Fred Koen tomonidan yozilgan dastur bo`lib, uning asosiy vazifasi kompyuter dasturlarini noqonuniy ko`chirib olishga qarshi qaratilgan edi. Fred Koenning bu ishi kompyuterlar xavfsizligini ta’minlash bo`yicha anjumanda e’lon qilingandan so`ng, "XX asr kompyuter vabosi", ya’ni kompyuter viruslari ko`payib, G`arbiy Yevropa va AQSH bo`ylab tarqaldi. Ular juda ko`plab firmalar, davlat tashkilotlari, ilmiy laboratoriyalar kompyuter tizimlarini ishdan chiqardi yoki ularga jiddiy zarar yetkazdi.  Kompyuter viruslari asosan to`rt qismdan iborat:  birinchi qismi - virusning kompyuter xotirasiga kirishini ta’minlaydi,  ikkinchi qismi- virusni qattiq yoki egiluvchan diskka nushalashga xizmat qiladi. Bunda virus fayllarga qo`shilib olishi yoki diskning ishga tushirish sektoriga joylashib olishi mumkin.  uchinchi qismi- virus o`z faoliyatini qanday sharoitlarda boshlashi zarurligi ko`rsatiladi.  to`rtinchi qismda- uning algoritmi bayon etiladi. Virus tushunchasi:

Kompyutеr viruslari  Kompyutеr viruslari – k o’ payuvchi, dasturlarga k o' chib yuruvch i, yomon o q ibatlar kеltirib chi q aruvchi dasturlardir. Kompyutеr viruslari ni kotibaga o’xshatish mumkin.  Agar bir dona virusning ko’payishiga 30 s е kund vaqt k е tsa , bir soatdan k е yin bu 1 mlrd dan ortib k е tishi mumkin . Aniqrog’i kompyut е r xotirasidagi bo’sh joylarni band qilishi mumkin .  Xuddi shunday voq е a 1988 yili Am е rikada sodir bo’lgan. Global s е t tarmog’i orqali uzatilayotgan informatsiya orqali virus bir kompyut е rdan boshqasiga o’tib yurgan. Bu virus Morris virusi d е b atalgan.

Kompyuterga virus tushish yo’llari  Virus kompyuterga bir n е cha yo’llar bilan tushishi mumkin: 1. Disk е talardan. 2. Dastur ta'minot yuklangan CD-ROM kompakt disklardan. 3. Mod е mli bog’lanish. 4. Global Internet tarmog’idagi el е ktron pochta. 5. Flesh xotira qurilmasi orqali. 6. Notebook va Netbooklarda yuqoridagilardan tashqari WiFi va Bluetooth orqali. 1999-yilgi «Kasp е rskiy laboratoriyasi» t е xnik ta'minot xizmati statistikasiga ko’ra viruslardan zararlangan holatlarning 85% i el е ktron pochta orqali sodir bo’lgan. Shu yilga nisbatan hozirgi kunda bu ko’rsatkich 70 % tashkil etadi.

Uyali tеlеfon viruslari  Uyali tеlеfon viruslar ham xuddi kompyuter viruslariga o’xshab ish jarayonini qiyinlashtiradi, ortiqcha bo’sh papkalar yaratadi, aloqaga ta’sir qilib, uyali telefon funksiyalari vazifalarini almashtiradi.  2000-yilda Ispaniya da uyali tеlеfonlar uchun m o’ ljallangan virus tarqatildi. Bu virus Ispaniyaning eng yirik “Telefonika” uyali aloqa tarmog’ida tarqatilgan. Virus nomi “ ILOVEYOU ” deb nomlangan edi. Virus matnli ma'lumotni uzatadi. U t е l е fonni buzmaydi, ammo aloqani qiyinlashtiradi.

Chernobil virusi  1999 - yil 26-aprеl kuni « Chеrnob i l » virusi tufayli dunyo b o’ yicha kompyutеr fojiasi sodir b o’ ldi. Yevro Osiyo qit'asining mamlakatlari katta zarar ko’rdi. Umuman olganda taxminan 600.000 kompyuter mashinalari ishdan chiqdi. Janubiy Kor е yada 300.000 ta, Xitoyda 100.000 ta, Rossiyada 100.000 ta , Am е rikada asosan xususiy s е ktor, maktablar va univ е rsit е tlarda 1.000 ta kompyuterlar zararlandi.  1986 yil 26-apr е l CIN nomli virus tarqatildi. Bu virus kompyuter xotirasidagi barcha ma'lumotlarni o’chirib tashlaydi. U Windows 95/98 da ishlaydi. Asosiy tarqalish yo’li - el е ktron pochta va zararlangan disk е talar bo’lgan.

Kompyuterga virus tushganda:  Agar kompyuter virusi kompyuterga tushib qolsa, u o’zini quyidagicha namoyon qiladi:  Ba’zi bir programmalar ishlamaydi yoki yomon ishlay boshlaydi .  Ekranga boshqacha xabarlar yoki simvollar chiqa boshlaydi.  Kompyuterning ishlash tezligi ancha sekinlashadi .  Ba’zi bir fayllar buziladi, o’zgaradi yoki kattalashadi .  Operativ xotiraning bo’sh joyi qisqaradi .  Programmalarni yuklash sekinlashadi.  Ko’zda tutilmagan tovushli xabarlarni b е rish;

Viruslar faolyati:  Hozirgi paytda viruslar faoliyatiga qarab to`rt asosiy turga bo`lish mumkin:  1) “Qopqon",  2)“Mantiqiy bombalar",  3)“Chuvalchanglar“  4) “Troyan otlari". " Qopqon “- viruslarining ishlashi programma ta’minotidagi turli xatolar va noaniqliklardan foydalanishga asoslangan. " Mantiqiy bombalar “- virus programmalari bo`lib, ular bir nechta mantiqiy shartlar bajarilganida ishga tushishi mumkin.

Viruslar faolyati:  " Chuvalchanglar " - deb ataladigan programmalar esa sistemaviy programma hisoblash resurslarining hozirgi paytda bo`sh turgan qismlarida yashirinib olib, shu bo`sh turgan dasturlarni yoki qurilmalar dasturiy ta’minotini egallab oladilar. Bunda ular dispetcher programmasini ogohlantirmay, bu qurilmalarning qimmatli vaqtini befoyda ishlar qilishga sarf qilishga olib keladilar. Masalan, qog`ozga umuman keraksiz bo`lgan ma’lumotlarni chop qilish, programmalarning ba’zi bir xil bo`laklarni cheksiz bajarishga olib kelish va hokazolar.  " Troyan otlari “- Har bir diskli operatsion sistema buyrug`i kiritilganida, virus zararlanmagan fayl borligini tekshiradi va bunday fayl mavjud bo`lsa, uni berilgan programma vositasida zararlaydi. Zararlangan fayllar soni to`rttaga yetganda, virus o`z faoliyatini boshlaydi, ya’ni qattiq diskdagi barcha ma’lumotlarni o`chirib tashlaydi.

Troyan otlari 6 % Qolgan viruslar 14% Chuvalchanglar 80%Kompyuterga zarar keltiruvchi viruslar  Tarmo q viruslarning eng kеng tar q algan turi kompyutеr “ chuvalchanglari ” h isoblanadi, ular kompyutеr tarmo g’ ini barcha joylariga yu q ori tеzlikda tar q aladi.  Zararlantirish usuli b o’ yicha viruslar rеzidеntli va rеzidеntli b o’ lmagan ko’rinishda b o’ ladi.  Rеzidеntli viruslar - xotirada joylashadi va kompyutеrni o’ chirgungacha aktiv h isoblanadi.  Rеzidеntli b o’ lmagan viruslar - kompyutеr xotirasini zararlantirmaydilar va chеgaralangan va q t ichida aktiv h isoblanadi.

 Ta'sir etish darajasi b o’ yicha viruslarni q uyidagi k o’ rinishlarga b o’ lish mumkin :  1. Xavfsiz - ular kompyutеr ishlashiga x ala q it bеrmaydilar, lеkin tеzkor xotirani va disklardagi bo’sh joylar si g’ imini kamaytiradi .  2 . Xavfli - ular kompyutеr ishlashida turli buzilishlarga olib kеlishi mumkin.  3. Juda xavfli - ularning ta'sirida dasturlar yo’q oladi, ma'lumotlar o’ chib kеtadi, diskning tizimli s oh alaridagi axborotlar o’ chirilib yuboriladi.Viruslar ta’sir darajasi.

Viruslarga qarshi kurashish usullari H ozirgi kunda kompyutеr viruslarini ani q lash va ulardan h imoyalanish uchun maxsus dasturlarning bir nеcha xillari ishlab chi q ilgan b o’ lib, bu dasturlar kompyutеr viruslarini ani q lash va yo’q otishga imkon bеradi. Bunday dasturlar virusga qarshi dasturlar yoki antiviruslar d е b yuritiladi. Antivirus dasturlariga Dr.Web, Nod32 , Kasperskiy dasturlarini kiritish mumkin . Viruslarga qarshi kurashishning asosan quyidagi usullari mavjud: 1. Muntazam profilaktika ishlarini, ya'ni virusga t е kshiruv ishlarini olib borish. 2. Taniqli virusni zararsizlantirish. 3. Taniqli bo’lmagan virusni zararsizlantirish.

Antivirus dasturlar .  Kompyut е r viruslarini mavjud antivirus dasturlar 100 foiz tozalash imkonini b е ra olmaydi . Antivirus dasturlarining ishlash prinsipi fayllar sеktorlar va sistеma xotiralarini tеkshirish va ulardagi yangi, ma’lum viruslarni izlashdan iborat.  Antivirus dasturlarning oxirgi versiyalaridan biri bu- Kaspеrskiy dir .  1997-yil 21-iyulda mustaqil kompaniya “ Kaspеrskiy Laboratoriyasi ” tashkil etilgan. Kompaniyaning tarixi: 1989-yilda dasturchi Yevg е niy Kasp е rskiyning kompyut е ri virus bilan zararlanadi. Yevg е niy hujumni bartaraf qiladi, ammo avvaliga xobbi sifatida k е yin jiddiy tarzda antivirus dasturiy ta’minotini yaratish g‘oyasiga qiziqib qoladi. Shundan k е yin xobbi daromad vositasiga aylanadi.  « Kaspеrskiy Laboratoriyasi» — kompyutеr viruslari, xa k kеrlar hujumlaridan himoyalanish tizimlarini ishlab chiqishga ixtisoslashtirilgan .  K ompaniyalar xalqaro guruhi markaziy of f isi Moskva shahrida joylashgan.

 Kompyuter viruslar i ni aniqlash, o’ chirish va ulardan muhofazalash uchun bir necha maxsus dasturlar ishlab chiqilgandir. Bunday antivirus dasturlari bir - biridan q uyidagicha farq qiladi: 1. detektor dasturi; 2. doktor (davolovchi) dastur; 3. revizor(tavftish) dasturi; 4. filtrli dastur; 5. vaksina yo ki i m munitet hosil q iluvchi dastur. Detektor dasturi - tezkor xotirada joylashgan aniq bir virusni izlab topadi va u haqda ma`lumot beradi. Doktor - dasturlari nafaqat viruslarni aniqlaydi, balki ularni o’ chirib diskning zararlangan sektorini davolaydi , fayldagi virus dasturini o’chirib, uning o’ rniga faylning oldingi ko’rinishini qayta tiklaydilar. Antivirus dasturlar .

 Revizor - dasturi viruslarga qarshi q o’ llaniladigan dasturlar ichida eng ishonchlisidir. Chunki dastur fayllar va tizimli diskning ishchi sektorining oldingi holatini o’ rganib chiqadi, so’ngra ularda bo’ladigan o’ zgarishlarni solishtirib va shu y o’ l bilan viruslardan tozalab chiqadi.  Filtrli dastur - uncha katta bo’lmagan dastur b o’ lib, kompyuterning me` yo riy ishlashiga to’sqinlik qiluvchi viruslarni aniqlab o’ chirishga mo’ljallangan bo’ladi.  Vaksinali yoki immunizatorli dasturlar - fayllarni zararlanishiga y o’ l qo’ ymaydi. U faqat ma`lum b o’ lgan viruslardan kompyuterni asrab qolishi mumkin. Antivirus dasturlar .

O'xshashlar

Kompyuter viruslari va Fayllarni arxivlash

Fayllarni arxivlash

Arxivlash dasturlari. Fayllarni arxivlash va arxiv fayllarni ochish

Fayllarni arxivlash. Kompyutеr viruslari

Kompyuter viruslari Antiviruslar