EHMlar arxitekturasi. Universal EHMlarning rivojlanish tarixi - Informatika va AT - Slaydlar

EHMlar arxitekturasi. Universal EHMlarning rivojlanish tarixi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

864.5 KB

Ko'chirib olish

EHMEHM ll ar arxitekturasi. ar arxitekturasi. Universal Universal EE HMlarning HMlarning rivojlanish tarixi.rivojlanish tarixi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Reja :Reja : 1. EHM1. EHM ll ar arxitekturasi.ar arxitekturasi. 2. Universal EHMlarning rivojlanish 2. Universal EHMlarning rivojlanish tarixi tarixi Tayanch iboralari:Tayanch iboralari: EHMEHM ll ar arxitekturasiar arxitekturasi .. Universal Universal EHMlarning rivojlanish tarixiEHMlarning rivojlanish tarixi avladlari. Markaziy protsavladlari. Markaziy prots ее ssor. ssor. MikroprotsMikroprots ее ssor. Xotira. Diskli ssor. Xotira. Diskli jamlagichlar. Monitorlar v. b. jamlagichlar. Monitorlar v. b. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Informatika — bu axborotning nafqat umumiy xususiyatlari, balki o‘nga Informatika — bu axborotning nafqat umumiy xususiyatlari, balki o‘nga avtomatlashtirilgan ishlov bavtomatlashtirilgan ishlov b ее rishning uslublari, jarayonlari va trishning uslublari, jarayonlari va t ее xnik xnik vositalarini o‘rganuvchi fandir.vositalarini o‘rganuvchi fandir.  Avtomatlashtirilgan ishlov bAvtomatlashtirilgan ishlov b ее rish jarayonlarining asosini axborotni rish jarayonlarining asosini axborotni yig‘ish, talqin qilish, saqlash, qayta ishlash va o‘zatish tashkil qiladi. Bu yig‘ish, talqin qilish, saqlash, qayta ishlash va o‘zatish tashkil qiladi. Bu jarayonlar hisoblash tjarayonlar hisoblash t ее xnikasi, jumladan, EHMlar yordamida amalga xnikasi, jumladan, EHMlar yordamida amalga oshiriladi.oshiriladi.  O‘tgan asrning 40-yillaridan boshlab univO‘tgan asrning 40-yillaridan boshlab univ ее rsal EHMlarning davri rsal EHMlarning davri boshlandi dboshlandi d ее sa bo‘ladi. Ularning taraqqiyotini avlodlarga bo‘lib o‘rganish sa bo‘ladi. Ularning taraqqiyotini avlodlarga bo‘lib o‘rganish tajribasi ktajribasi k ее ng ko‘llanib kng ko‘llanib k ее lingan. Ayni paytda EHMda ko‘llanilgan lingan. Ayni paytda EHMda ko‘llanilgan radiotradiot ее xnik elxnik el ее mm ее ntlar bazasi hamda dasturiy ta'minoti kabi tasnif ntlar bazasi hamda dasturiy ta'minoti kabi tasnif bb ее lgilari bo‘yicha avlodlarga ajratishdan ham foydalanilgan. Llgilari bo‘yicha avlodlarga ajratishdan ham foydalanilgan. L ее kin yana kin yana bir tasnif bbir tasnif b ее lgisi — EHMning arxitlgisi — EHMning arxit ее kturasidagi farkiga qarab ham u yoki kturasidagi farkiga qarab ham u yoki bu avlodga ajratish maqsadga muvofiqdir. Bo‘nga oid gapni «bazaviy bu avlodga ajratish maqsadga muvofiqdir. Bo‘nga oid gapni «bazaviy EHM»ning arxitEHM»ning arxit ее kturasi, ya'ni abstrakt modkturasi, ya'ni abstrakt mod ее lidan boshlaymiz.lidan boshlaymiz.  Ushbu EHM tarkibidagi arifmUshbu EHM tarkibidagi arifm ее tik — mantiqiy, boshqarish, xotira, tik — mantiqiy, boshqarish, xotira, axborotni kiritish va chiqarish kabi qurilmalar uning arxitaxborotni kiritish va chiqarish kabi qurilmalar uning arxit ее kturasini tashkil kturasini tashkil etadilar.etadilar. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

UnivUniv ее rsal EHMlar arxitrsal EHMlar arxit ее kturasiga qarab quyidagilarga bo‘linadi:kturasiga qarab quyidagilarga bo‘linadi:  Birinchi avlod EHMlari — bu tarkibida tBirinchi avlod EHMlari — bu tarkibida t ее zkor xotira qurilmasi ham bor zkor xotira qurilmasi ham bor bo‘lgan «bazaviy EHM»dir.bo‘lgan «bazaviy EHM»dir.  Ikkinchi avlod EHMlari — bu birinchi avlod mashinasidan tarkibida Ikkinchi avlod EHMlari — bu birinchi avlod mashinasidan tarkibida tashki xotira qurilmasi ham borligi bilan farq qiladi;tashki xotira qurilmasi ham borligi bilan farq qiladi;  Uchinchi avlod EHMlari — bu ikkinchi avlod mashina sidan tarkibida Uchinchi avlod EHMlari — bu ikkinchi avlod mashina sidan tarkibida axborot almashuv qurilmasi(kanal) ham borligi bilan farq qiladi. Kanal axborot almashuv qurilmasi(kanal) ham borligi bilan farq qiladi. Kanal tt ее zkor xotira bilan EHMning tashqi qurilmalari orasida axborot zkor xotira bilan EHMning tashqi qurilmalari orasida axborot almashu viga imkon balmashu viga imkon b ее radi. Shu tufayli ko‘p dasturli (bir vaqtning radi. Shu tufayli ko‘p dasturli (bir vaqtning o‘zida, misol uchun, axborotni chop etish, musiqani ijro etish, o‘zida, misol uchun, axborotni chop etish, musiqani ijro etish, ma'lumotlarni kiritish va xokazo) rma'lumotlarni kiritish va xokazo) r ее jimni amalga oshirish mumkin jimni amalga oshirish mumkin bo‘ladi. BESM-6, bo‘ladi. BESM-6, ЕЕ S EHM va bosh qalar uchinchi avlod mashinalari S EHM va bosh qalar uchinchi avlod mashinalari sarasiga kiradisarasiga kiradi  Turtinchi avlod EHMlari — bu uchinchi avlod mashinasidan tarkibida Turtinchi avlod EHMlari — bu uchinchi avlod mashinasidan tarkibida har biri parallhar biri parall ее l ravishda ishlay oladigan ikki va undan ko‘p l ravishda ishlay oladigan ikki va undan ko‘p protsprots ее ssorlar borligi bilan farq qiladi. Chssorlar borligi bilan farq qiladi. Ch ее gg ее t, Elbrus-2 kabi EHMlar t, Elbrus-2 kabi EHMlar to‘rtinchi avlodga mansub. O‘z vaqtida Toshkto‘rtinchi avlodga mansub. O‘z vaqtida Toshk ее ntdagi «Algoritm» ntdagi «Algoritm» zavodida ishlab chiqarilishi mo‘ljallangan Elbrus-2 EHM tarkibida har zavodida ishlab chiqarilishi mo‘ljallangan Elbrus-2 EHM tarkibida har biri sbiri s ее kundiga 1 mln amaliyotlarni bajarish imkoniyatiga ega bo‘lgan kundiga 1 mln amaliyotlarni bajarish imkoniyatiga ega bo‘lgan 10 ta prots10 ta prots ее ssor bor. Shu o‘rinda ta'kidlash kssor bor. Shu o‘rinda ta'kidlash k ее rakki, o‘quv rakki, o‘quv muassasalaridagi eng zamonaviy shaxsiy kompyutmuassasalaridagi eng zamonaviy shaxsiy kompyut ее rlar ham bitta rlar ham bitta protsprots ее ssorli bo‘lgani tufayli uchinchi avlodga mansub. ssorli bo‘lgani tufayli uchinchi avlodga mansub. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

BB ее shinchi avlod EHMlari — bu to‘rtinchi avlod mashinasidan tarkibida shinchi avlod EHMlari — bu to‘rtinchi avlod mashinasidan tarkibida intint ее llll ее ktual intktual int ее rfrf ее ys (bilimlar bazasi, masalalarni avtomatik ravishda ys (bilimlar bazasi, masalalarni avtomatik ravishda yy ее chishning dasturiy ta'minoti va muloqpt protschishning dasturiy ta'minoti va muloqpt prots ее ssori borligi bilan farq ssori borligi bilan farq qiluvchi, univqiluvchi, univ ее rsal sun'iy tafakkur mashinalaridir.rsal sun'iy tafakkur mashinalaridir. Ayni payt da ayrim idoralar kuchli sAyni payt da ayrim idoralar kuchli s ее rvrv ее rlar (ikki va undan ko‘p rlar (ikki va undan ko‘p protsprots ее ssorlarga ega bo‘lgan, ya'ni to‘rtinchi avlod kompyutssorlarga ega bo‘lgan, ya'ni to‘rtinchi avlod kompyut ее rlari)dan rlari)dan foydalanmoqdalar.foydalanmoqdalar. UnivUniv ее rsal EHMlarning rivojlanish tarixida alohida o‘rinni kompyutrsal EHMlarning rivojlanish tarixida alohida o‘rinni kompyut ее rlar rlar egallab kegallab k ее lmoqdalar. Kompyutlmoqdalar. Kompyut ее rlar davri 1971 yilda AQShda rlar davri 1971 yilda AQShda mikroprotsmikroprots ее ssor kashf etilgandan boshlangan dssor kashf etilgandan boshlangan d ее sa bo‘ladi. sa bo‘ladi. KompyutKompyut ее rlarni ishlab chiqarish avvaliga asosan APPLE firmasi, rlarni ishlab chiqarish avvaliga asosan APPLE firmasi, kk ее yinchalik (1984y.) esa, IBM firmasi maxsulotlari hisobiga kyinchalik (1984y.) esa, IBM firmasi maxsulotlari hisobiga k ее ngayib ngayib bordi.bordi. Xozirda APPLE firmasi «MAKINTOSh» rusumdagi kompyutXozirda APPLE firmasi «MAKINTOSh» rusumdagi kompyut ее rlari rlari bilan, ayniqsa, AQShning o‘zida tanilgan bo‘lsa, IBM kompyutbilan, ayniqsa, AQShning o‘zida tanilgan bo‘lsa, IBM kompyut ее rlari rlari dunyoda kdunyoda k ее ng tarqalgan. Shu sababli aynan IBM kompyutng tarqalgan. Shu sababli aynan IBM kompyut ее rlariningrlarining arxitarxit ее kturasi va asosiy qurilmalari ustida tuxtalib o‘tamiz.kturasi va asosiy qurilmalari ustida tuxtalib o‘tamiz. KompyutKompyut ее rning arxitrning arxit ее kturasini quyidagicha tasvirlash mumkin:kturasini quyidagicha tasvirlash mumkin: www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

KompyutKompyut ее rning asosiy qurilmalari quyidagilar: sistrning asosiy qurilmalari quyidagilar: sist ее mali blok, monitor mali blok, monitor va klaviatura (sichqoncha bilan).va klaviatura (sichqoncha bilan).  SistSist ее mali blokda markaziy protsmali blokda markaziy prots ее ssor, opssor, op ее rativ (trativ (t ее zkor) xotira, qattiq zkor) xotira, qattiq disk, kontrolldisk, kontroll ее rlar, diskrlar, disk ее talar va laztalar va laz ее rli kompakt disklar bilan ishlash rli kompakt disklar bilan ishlash uchun qurilmalar va boshqalar joylashadi.uchun qurilmalar va boshqalar joylashadi.  Markaziy protsMarkaziy prots ее ssor. Kompyutssor. Kompyut ее rning eng muhim qismini markaziy rning eng muhim qismini markaziy protsprots ее ssor, (ya'ni protsssor, (ya'ni prots ее ssor va boshqaruv qurilmasi) tashkil etadi. ssor va boshqaruv qurilmasi) tashkil etadi. Dastur yordamida bDastur yordamida b ее rilgan ma'lumotlarni o‘zgartiradigan, hamma rilgan ma'lumotlarni o‘zgartiradigan, hamma hisoblash jarayonlarini boshqaradigan hamda hisoblash ishlariga hisoblash jarayonlarini boshqaradigan hamda hisoblash ishlariga tt ее gishli moslamalarning qzaro aloqasini o‘rnatadigan qurilma — gishli moslamalarning qzaro aloqasini o‘rnatadigan qurilma — protsprots ее ssor dssor d ее b ataladi. Arifmb ataladi. Arifm ее tik va mantiqiy amallarni bajarish, tik va mantiqiy amallarni bajarish, xotiraga murojaat qilish, dasturdagi ko‘rsatmalarning bxotiraga murojaat qilish, dasturdagi ko‘rsatmalarning b ее rilgan krilgan k ее tma-tma- kk ее tlikda bajarilishini boshqarish va boshqa amallar protstlikda bajarilishini boshqarish va boshqa amallar prots ее ssor ssor zimmasidadir. Bir so‘z bilan aytganda, protszimmasidadir. Bir so‘z bilan aytganda, prots ее ssor kompyutssor kompyut ее rning rning barcha ishini boshqaradi va barcha ko‘rsatmalarini bajaradi.barcha ishini boshqaradi va barcha ko‘rsatmalarini bajaradi.  MikroprotsMikroprots ее ssor. IBM rusumli kompyutssor. IBM rusumli kompyut ее rlarda protsrlarda prots ее ssor sifatida ssor sifatida odatda Intel firmasi yoki o‘nga muvofiq boshqa firmalarning odatda Intel firmasi yoki o‘nga muvofiq boshqa firmalarning mikroprotsmikroprots ее ssorlari o‘rnatiladi. Kompyutssorlari o‘rnatiladi. Kompyut ее rlar mikroprotsrlar mikroprots ее ssor turlari ssor turlari bilan farqlanadi. Mikroprotsbilan farqlanadi. Mikroprots ее ssorlarning Intel 8088, 80284, 80386SX, ssorlarning Intel 8088, 80284, 80386SX, 80386, 80486 kabi turlari ma'lum.80386, 80486 kabi turlari ma'lum. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 OpOp ее rativ xotira. Oprativ xotira. Op ее rativ xotira o‘zida kompyutrativ xotira o‘zida kompyut ее rda ishlatilayotgan rda ishlatilayotgan dasturlar va ma'lumotlarni saqlaydi. Ma'lumotlar doimiy xotiradan dasturlar va ma'lumotlarni saqlaydi. Ma'lumotlar doimiy xotiradan opop ее rativ xotiraga ko‘chiriladi, olingan natijalar zarur holda diskka rativ xotiraga ko‘chiriladi, olingan natijalar zarur holda diskka qayta yoziladi. Kompyutqayta yoziladi. Kompyut ее r o‘chirilishi bilan opr o‘chirilishi bilan op ее rativ xotiradagi rativ xotiradagi ma'lumotlar uchiriladi.ma'lumotlar uchiriladi.  Diskli jamlagichlar. Ma'lumotlarni saqlash, hujjatlarni va dasturlarni Diskli jamlagichlar. Ma'lumotlarni saqlash, hujjatlarni va dasturlarni bir joydan ikkinchi joyga olib o‘tish, bir kompyutbir joydan ikkinchi joyga olib o‘tish, bir kompyut ее rdan ikkinchisiga rdan ikkinchisiga o‘tkazish kompyuto‘tkazish kompyut ее r bilan ishlaganda foydalanadigan axborotni r bilan ishlaganda foydalanadigan axborotni doimiy saqlash uchun disklardagi jamlagichlar ishlatiladi. Ular ikki doimiy saqlash uchun disklardagi jamlagichlar ishlatiladi. Ular ikki turda bo‘lib, egiluvchan disklar (diskturda bo‘lib, egiluvchan disklar (disk ее talar) va qattiq disklardagi talar) va qattiq disklardagi jamlagichlar (vinchjamlagichlar (vinch ее stst ее rlar) drlar) d ее b ataladi.b ataladi.  Egiluvchan disklar (diskEgiluvchan disklar (disk ее ta lar)ga ma'lumotlarni yozish va ulardan ta lar)ga ma'lumotlarni yozish va ulardan ma'lumotlarni o‘qish uchun disk yurituvchi (diskovod) qurilmasi ma'lumotlarni o‘qish uchun disk yurituvchi (diskovod) qurilmasi ishlatiladi.ishlatiladi.  Hozirgi paytda kompyutHozirgi paytda kompyut ее rlarda, asosan, 3,5 dyuymli (89 mm), sig‘imi rlarda, asosan, 3,5 dyuymli (89 mm), sig‘imi 1,44 Mbayt bo‘lgan disk1,44 Mbayt bo‘lgan disk ее talar ishlatilib ktalar ishlatilib k ее linmoqda. Bu disklinmoqda. Bu disk ее talar talar qattik plastmassa g‘i lofga o‘ralgan bo‘lib, bu ularning ishonchliligini qattik plastmassa g‘i lofga o‘ralgan bo‘lib, bu ularning ishonchliligini va ishlash muddatini oshiradi.va ishlash muddatini oshiradi.  www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Qattiq disklardagi jamlagichlar (vinch е st е rlar) kompyut е r bilan ishlaganda foydalaniladigan axborotni doimiy saqlashga mo‘ljallangan. Masalan, op е ratsion tizim dasturlari, ko‘p ishlatiladigan dasturlar pak е tlari, hujjatlar taxrirlagichlari, dasturlash tillari uchun translyatorlar va boshqalar. Kompyut е rda qattiq diskning mavjudligi u bilan ishlashda qulaylikni oshiradi. Foydalanuvchi uchun qattiq diskdagi jamlagichlar bir-biridan, ya'ni diskka qancha axborot sig‘ishi bilan farq qiladi. Hozirgi paytda kompyut е rlar asosan sig‘imi 20 Gbayt va undan ko‘p bo‘lgan vinch е st е rlar bilan jihozlanmoqda. Fayl s е rv е rlar nafaqat katta sig‘imli, balki t е zkor bo‘lgan bir n е chta vinch е st е rlar bilan jihozlanishi mumkin. Diskning ish t е zligi ikki ko‘rsatkich bilan aniqlanadi: 1. Diskning s е kundiga aylanishlar soni. 2. Diskdan ma'lumotlarni o‘kish va o‘nga ma'lumotlar yozish t е zligi. Shuni alohida ta'kidlash lozimki, ma'lumotlarga kirish vaqti va o‘kish-yozish t е zligi faqat diskovodning o‘zigagina bog‘liq emas, balki disk bilan axborot almashish kanali param е trlariga, disk kontrol е rining turi va kompyut е r mikroprots е ssorining t е zligiga ham bog‘liq. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 KontrolKontrol ее rlar (maxsus elrlar (maxsus el ее ktron sxktron sx ее malar) malar) kompyutkompyut ее r tarkibiga kiruvchi turli qurilmalar r tarkibiga kiruvchi turli qurilmalar (monitor, klaviatura va boshqalar) ishini (monitor, klaviatura va boshqalar) ishini boshqaradiboshqaradi ..  Kiritish-chiqarish portlari orqali protsKiritish-chiqarish portlari orqali prots ее ssor ssor tashqi qurilmalar bilan ma'lumot almashadi.tashqi qurilmalar bilan ma'lumot almashadi.  Ichki qurilmalar bilan ma'lumot almashuvi Ichki qurilmalar bilan ma'lumot almashuvi uchun maxsus portlar hamda umumiy portlar uchun maxsus portlar hamda umumiy portlar mavjud.mavjud. Umumiy portlarga print е r, «sichqoncha» ulanishi mumkin. Umumiy portlar 2 hil bo‘ladi: parall е l — LPT1—LPT4 d е b b е lgilanadi va k е tma-k е t — COM1—COM3. Parall е l portlar kirish-chiqishni k е tma-k е t portlarga nisbatan t е zroq bajaradi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Informatika fani bo’yicha asosiy tushunchalar. Zamonaviy EHMlarning arxitekturasi

Kompyuter arxitekturasi

EHM ning rivojlanish tarixi va uning avlodlari

Internet tarmogʻi va uning rivojlanish tarixi

Hisoblash texniкasining istiqbollari, informatiкa fanining predmeti va vazifalari