logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Informatika va AT
  4. Delphi dasturlash tili

Delphi dasturlash tili

Yuklangan vaqt:

21.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

14541.741210938 KB
Ko'chirib olish
“ DELPHI” DASTURLASH TILI. ORALIQ NAZORAT ISHI TAQDIMOTIO’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNVERSITETI    Delphi ( talaff. délfi) — dasturlash tillaridan biri. Borland firmasi tomonidan ishlab chiqarilgan. Delphi dasturlash tili ishlatiladi va avvaldan Borland Delphi paketi tarkibiga kiritilgan. Shu bilan bir qatorda 2003 -yildan hozirgacha qoʻllanilayotgan shu nomga ega bulgan. Object Pascal — Pascal tilidan bir qancha kengaytirishlar va toʻldirishlar orqali kelib chiqqan boʻlib, u ob’yektga yoʻnaltirilgan dasturlash tili hisoblanadi.   Delphi tili Paskalning uchinchi avlod tuzilgan tilidan foydalanadi. Bu juda terilgan til deb ataladi. Bu esa, toza, izchil dasturlash uslubini targ&#39;ib qiladi va eng muhimi, ishonchli dasturlarga olib keladi. Delphi dasturlash tilining qisqacha tarixi  Kuchli Delphini ishlab chiqarish 1995- yildan boshlangan va bu dasturlash tili asosan Windows va Linux operatsion sistemalar uchun mo’ljallangan Delphi dasturlash tilida turlar , standart funksiyalar Delphi dasturlash tilida boshqa dasturlash tillaridan farqli ravishda foydalanayotgan yoki dasturni bajarish jarayonidan hosil bo’ladigan ma’lumotlarni xususan , sonli, belgili, matnli va mantiqiy ma’lumotlarni dastur boshlanmasidan oldin tavsiflab qo’yish kerak bo’ladi yoki e’lon qilib qo’yish kerak bo’ladi . Boshqa ma’lumotlar standart turlarga va dasturchi tomonidan kiritiladigan turlarga bo’linadi . Standart turlarga : butun, haqiqiy, belgili, satriy(matnli) va mantiqiy turlar kiradi . Har bir tur ma’lum bir diapazondagi qiymatlarnigina qabul qila oladi . Bundan tashqari ko’rsatkichli, sanoqli, sana va vaqt turlari ham mavjud . Butun sonlar qiymatlar sohasi: -2147483648 dan 2147483647 gacha. Belgili turlar : ixtiyoriy bitta belgini saqlashi mumkin (a) va bunda tegishli belgi qo’shtirnoq ichiga olib yoziladi. M: a=”+” • Satrli turlar : belgili turlar kabi ixtiyoriy sondagi belgilardan iborat bo’ladi . M: C=”191-guruh” • Mantiqiy turlar : ikkita qiymatni qabul qilishi mumkin . “rost” yoki “yolg’on” va u Bolean nomi bilan tavsiflanadi . • Dasturning bajarilish jarayonida qiymati o’zgarmaydigan kattaliklar “o’zgarmaslar” deyiladi. • Dasturning bajarilish jarayonidaqiymati o’zgaradigan kattaliklar “o’zgaruvchilar” deb ataladi. • Har qanday o’zgaruvchi o’zining nomiga ega bo’lishi shart . O’zgaruvchining nomi albatta lotin harfidan boshlanishi shart . • Delphi dasturlash tilida oldindan kiritib qo’yilgan standart funksiyalar va protseduralar mavjud . |x| - abs(x) Sinx - sin(x) Cosx - cos(x) Arctgx - arctan(x) lnx - ln(x) [x] - int(x)) ( ) ( ) exp( 2 x sqrt x x sqr x x e x    Delphi dasturlash tilida o’zlashtirish, kiritish va chiqarish operatorlari Operator – bu berilgan dasturlash tili EHM da ma’lumotlarni qayta ishlash jarayonidagi ma’lum bir tugallangan amalni ko’rsatish uchun mo’ljallangan ko’rsatma . O’zlashtirish operatorlari O’zgaruvchilarga tegishli qiymatlarni dasturning o’zida berish hamda ifodaning qiymatini hisoblash uchun o’zlashtirish operatori qo’llanadi . Operatorning umumiy ko’rinishi quyidagicha: V:=A , bunda V – o’zgaruvchi nomi , A – ifoda , <:=> o’zlashtirish operatori . Bu operatorning bajarilishi quyidagicha : <:=>belgidan o’ng tomondagi ifodaning qiymati hisoblanadi va uni chap tomondagi o’zgaruvchi o’zlashtiradi . Bu operator bajarilishi uchun <:=> belgidan o’ng tomondagi ifoda qatnashgan barcha o’zgaruvchilarning qiymatlari aniqlangan bo’lishi shart . Kiritish operatori Dasturda qatnashayotgan o’zgaruvchilarga boshlang’ich ma’lumotlarni berish uchun kiritish operatori qo’llaniladi . Kiritish operatori quyidagi ko’ronishlarda bo’lishi mumkin: 1. Readln(a,b,s,…) 2. Read(a,b,s,…) 3. Readln Bunda a,b,s,… -lar qiymatlari kiritilishi kerak bo’lgan o’zgaqruvchilar ro’yxati . Read(a,b,s,…) –operatori bajarilganda a,b,s,… o’zgaruvchilarning qiymatlari ketma-ket probel tashlanib kiritiladi . Readln – bunda berilganlar kiritilgandan keyin yangi satrga o’tish ta’minlanadi . Read(a,b,s,…) va Readln operatorlarining birgalikda qo’llanishi Readln(a,b,s,…) operatoriga ekvivalent hisoblanadi . Delphi tilida butun, haqiqiy va simvolli berilganlarni kiritish mumkin . Chiqarish operatori Chiqarish operatori dasturda hosil bo’lgan natijalarni chiqarish uchun qo’llaniladi . Chiqarish operatori quyidagi ko’rinishlarda bo’lishi mumkin : 1. Write(x,y,z,…) –bu operator bajarilganda x,y,z,… o’zgaruvchilarning qiymatlari chiqariladi . Bunda x,y,z,… lar qiymati chiqarilishi kerak bo’lgan o’zgaruvchilarning ro’yxati . 2. Writeln(x,y,z,…) –bu operator bajarilganda x,y,z,… o’zgaruvchilarning qiymati chiqariladi va yangi satrga o’tishni ta’minlaydi . 3. Writeln – display ekranida yangi satrga o’tishni ta’minlaydi . Bu yerda ham Write(x,y,z,…) va Writeln operatorlari birgalikda Writeln(x,y,z,…) operatoriga teng kuchli . Y=x+cos(y/exp(1)) , y0(1,4)=2.5 , xє[1.4,2.4] , n=10 , h=(xk-x0)/n Program Project (Apptype Console) Uses Sys Utils Var x,y,x0,xk,y0,n,h:real; Function f(x,y:real):real; Begin Writeln(‘kiriting-x0,xk,y0,n); Readln(x0,xk,y0,n); h:=(xk-x0)/n; x:=x0; y:=y0; repeat y:=y+f(x,y)*h; x:=x+h; Writeln(‘x=’,x:3:2,’y=’,y:3:2); Until x>xk; Readln End. X=1.50 y=2.70 X=1.60 y=2.91 X=1.70 y=3.11 X=1.80 y=3.32 X=1.90 y=3.54 X=2.00 y=3.76 X=2.10 y=3.97 X=2.20 y=4.19 X=2.30 y=4.42 X=2.40 y=4.64  delphi_7 papkasini ochamiz. Bu papka ichidan install.exe faylini ishga tushiramiz.  install.exe faylini ishga tushirsak quyidagi oyna hosil bo’ladi. Bu oynadan Delphi 7 yozuvini tanlab o’rnatishni boshlaymiz  Delphi 7 tanlaganizdan so’ng hosil bo’lgan oynadan Извлечь ni tanlaymiz. Hosil bo’lgan oynadan Next buyrug’ini tanlab ishni davom ettiramiz.  Bu oynada seria raqamlari hamda kodlari kiritiladi.  Seria raqamlarini kiritib Next buyrug’i orqali ishni davom ettiramiz. Seria raqami Delphi_7 papkasidagi Readme_rus.txt faylidan bilib olamiz. 26 1B 2711 28 10 Berilgan oynadan belgili qo’yib Next buyrug’ini tanlaymiz.  Hosil bo’lgan oynalardan hech qayerga teginmasdan Next buyru’i orqali ishni davom ettiramiz.  Hosil bo’lgan oynalardan hech qayerga teginmasdan Next buyru’i orqali ishni davom ettiramiz.  Hosil bo’lgan oynalardan hech qayerga teginmasdan Next buyru’i orqali ishni davom ettiramiz.  Hosil bo’lgan oynalardan hech qayerga teginmasdan Next buyru’i orqali ishni davom ettiramiz.  Hosil bo’lgan oynalardan hech qayerga teginmasdan Install buyru’i orqali ishni davom ettiramiz.  Ogohlantiruvchi oynadan OK buyrug’ini tanlaymiz.  Yuqorida qilganimizday Next buyrug’i orqali ishni davom ettiramiz.  Ko’rsatkich orqali ishni davom ettiramiz.  Ko’rsatkich orqali ishni davom ettiramiz.  Ko’rsatkich orqali ishni davom ettiramiz.  Ko’rsatkich orqali ishni davom ettiramiz. Finish buyrug’ini tanlaganizdan so’ng Warning oynasida OK buyrug’ini tanlaymiz  Bu oynadan Finish buyrug’i tanlanadi.  Bu oynada kompyutrga Перезагрузка berasizmi yoki yoqmi deb so’rayapti. Kerak bo’lsa Yes aks holda No buyrug’i tanlanadi.

O'xshashlar

Paskalda dasturlash tili
Paskal dasturlash tili
Java dasturlash tili
Delphi dasturlash tilida voqea va xabarlar
C++ dasturlash tili. C++ tili tuzilishi