Dasturlashda fayllar bilan ishlashning ahamiyati. Fayllarni ochish rejimlari

Yuklangan vaqt:

21.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1612.04296875 KB

Ko'chirib olish

DASTURLASHDA FAYLLAR BILAN ISHLASHNING AHAMIYATI. FAYLLARNI OCHISH REJIMLARI

Reja 1. Faylga yozishda har xil turdagi ma’lumotlar bilan ishlash. 2. read() usuli, os moduli, remove() usuli, readline() usuli, readlines() usuli, write() usuli, close() usuli 3. def funksiya yordamida bir nechta dasturlarni bir biriga bog’lash 5. Xulosa. 6. Foydalanilgan adabiyotlar.

Dasturlashda fayllar bilan ishlashning ahamiyati Kompyuterimizda aksar ma'lumotlar fayl ko'rinishida saqlanadi. Bu xoh matn bo'lsin, xoh jadval, xoh rasm, xoh video. Fayllarda turli ma'lumotlar saqlanishi mumkin, ob-havo ma'lumotlari, yillik hisobotlar, mijozlarning telefon raqamlari, talabalarning baholari va hokazo. Ko'pgina holatlarda dastur davomida katta ma'lumotlarni aynan fayllardan o'qib olish talab qilinadi. Ayniqsa, tahliliy dasturlarda fayl ko'rinishida saqlangan, katta hajmdagi jadvallar bilan ishlash tabiiy. Lekin fayllar bilan ishlash boshqa holatlarda ham ko'p asqotadi, misol uchun oddiy matnni html ko'rinishga o'tkazishni avtomatlashtiruvchi dastur yozishda.

Fayllar bilan ishlashning birinchi qadami bu fayldagi ma’lumotlarni kompyuter xotirasiga ko'chirish. Buning bir necha usuli bor, quyida ular bilan tanishamiz. Boshlanishiga bizga fayl kerak. Keling, yangi fayl.txt faylini yaratamiz va ichiga quyidagi matnni joylaymiz:

Fayli to’liq o'qish uchun quyidagi kodni yozamiz: with open('telefon nomerlar.txt') as fayl: fayl_malumoti=fayl.read() print(fayl_malumoti)

• Birinchi qatorda open() funksiyasi yordamida faylni ochayapmiz. Bunda funksiyaga argument sifatida fayl nomini berayapmiz. Bu yerda biz ochayotgan fayl va dasturimiz bir papkada bo'lishi muhim ahamiyatga ega. • open() funksiyasi faylni obyekt sifatida qaytaradi, as operatori yordamida esa biz obyektimizga fayl deb nom berayapmiz. • Ikkinchi qatorda .read() metodi yordamida fayl obyektining tarkibidan bizga kerakli matnni olib, yangi, fayl_malumoti o'zgaruvchisiga yuklayabmiz. • with operatorining vazifasi biz fayl bilan ishlab bo'lganimizdan so'ng faylni yopish. Yuqoridagi misolda, 2-qatordan so'ng Python zudlik bilan faylni yopadi. • Shuning uchun open() funksiyasiga with orqali murojat qilganimizda, faylimiz with blokining oxirigacha ochiq turadi, va with tugashi bilan, fayl ham yopiladi. Demak fayl ustidagi amallarni biz with bloki ichida bajarib olishimiz kerak.

Matn faylda qanday saqlangan bo'lsa, huddi shu ko'rinishda konsolga chiqdi. Fayl ma’lumotlarini sonlar va harflardan iborat. Agar saqlangan ma'lumot son bo'lsada, fayldan o'qiganimizda qaytgan qiymat matn ko'rinishida bo'ladi. Matnni songa o'tkazish uchun, unga biroz ishlov beramiz:

FAYLNI QATORMA-QATOR OʻQISH Ba’zida faylni toʻliqligicha emas, qatorma- qator oʻqish talab qilinishi mumkin. Masalan, faylda talabalrning ismi yoki kundalik ob-havo maʻlumotlari saqlangdanda va hokazo. Bunday hollarda for tsiklidan foydalanamiz: with open ( 'telefon nomerlar.txt' ) as fayl: for ism_sharif in fayl: print (ism_sharif)

Qatorlarni ro'yxat ko'rinishida saqlab olish uchun, .readlines() metodidan foydalanamiz. with open ( 'telefon nomerlar.txt' ) as fayl: ism_sharif=fayl.readlines() print (ism_sharif)

$E'tibor bering, har bir talaba ismidan so'ng qator tashlah belgisi (\n) tushib qolgan. Biz bu belgilarni .rstrip() metodi yordamida olib tashlashimiz mumkin:$

FAYLGA YOZISH Ma'lumotlarni saqlashning eng qulay usuli bu faylga yozish. Dasturimiz bajarilishdan to'xtaganidan so'ng, xotiradagi ma'lumotlar o'chib ketishi mumkin, lekin faylga yozilgan ma'lumotlar saqlanib turaveradi. Fayllarni kelajakda qaytdan xotiraga yuklab, dasturimizni to’xtagan joyidan davom etishimiz mumkin. Yuqorida biz faylni ochishda open() funksiyasidan foydalandik, va yagona argument sifatida fayl nomini berdik. Bunda fayl faqatgina o'qish uchun ochiladi, unga yozib bo'lmaydi. Faylga ma'lumot yozish uchun open() funksiyasiga murojat qilishda fayl nomidan tashqari yana bir argument beramiz. Ikkinchi argument faylni aynan nima maqsadda ochishimizni bildiradi. Argumentlar quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:

Argument Qoʻllanilishi Mazmuni 'w' open('file.txt','w') Faylni yozish uchun ochish. Fayl mavjud bo'lmasa yangi fayl yaratiladi. Fayl mavjud bo'lsa tarkibi o'chib ketadi 'r' open('file.txt','r') Faylni faqat o'qish uchun ochish (yozib bo'lmaydi) 'w+' open('file.txt','w+') Faylni o'qish va yozish uchun ochish. Fayl mavjud bo'lmasa yangi fayl yaratiladi. Fayl mavjud bo'lsa tarkibi o'chib ketadi. 'r+' open('file.txt','r+') Faylni o'qish va yozish uchun ochish. 'a' open('file.txt','a') Faylga ma'lumot qo'shish uchun ochish. Fayl mavjud bo'lmasa yangi fayl yaratiladi. 'a+' open('file.txt','a+') Faylga ma'lumot qo'shish va o'qish uchun yozish. Fayl mavjud bo'lmasa yangi fayl yaratiladi.

YANGI FAYLGA YOZISH Yangi faylga ma'lumot yozish uchun open() funksiyasini chaqirishda 'w' (write) argumentidan foydalanamiz. Ochilgan faylga ma'lumot qo'shish uchun esa .write() metodini chaqiramiz. Faylga yozayotgan ma'lumotlarimiz matn ko'rinishida bo'lishi kerak. Aks holda dasturimiz xato beradi.

$telefon_nomerlar = [ "Namozov Nodir- +998 90 123 45 67" , "Kamola Yo'ldosheva - +998 91 876 54 32" , "Alisher Tursunov - +998 93 556 78 89" ,] with open ( 'telefon nomerlar.txt' , 'w' ) as fayl: for nomer in telefon_nomerlar: fayl.write(nomer + ' \n ' )$

Agar faylga yangi ma'lumot qo'shmoqchi bo'lsangiz va mavjud ma'lumotlarni o'chirib yubormasdan yozmoqchi bo'lsangiz, 'a' (append) rejimidan foydalanish kerak.

$telefon_nomerlar = [ "Namozov Nodir- +998 90 888 45 67" , "Kamola Yo'ldosheva - +998 91 876 54 32" , "Alisher Tursunov - +998 93 556 78 89" , ] with open ( 'telefon nomerlar.txt' , 'a' ) as fayl: for nomer in telefon_nomerlar: fayl.write(nomer + ' \n ' )$

O‘zgaruvchilarni faylda saqlash Yuqorida biz ma'lumotlarni matn ko'rinishida saqlashni ko'rdik. Agar dastur davomida turli o'zgaruvchilarni faylda saqlash talab qilinsa pickle modulidan foydalanamiz. Pickle ma'lumotlarni biz qanday ko'rinishda bersak, shunday ko'rinishda faylga yozadi. Yuqoridagi usuldan farqli ravishda, pickle yordamida yozilgan fayllarning tarkibini Pythondan tashqarida ko'rib bo'lmaydi.

Pickle faylga yozish Pickle dan foydalanish uchun biz avval bu modulni import qilamiz. Faylni ochishda esa, open() funksiyasiga ikkinchi argument sifatida 'wb' (write binary) beramiz, ya'ni ikkilik sanoq tizimida yozishni ko'rsatamiz. Faylga yozish uchun esa pickle.dump() metodidan foydalanamiz:

import pickle telefon_nomerlar = [ "Azizbek Qodirov - +998 90 123 45 67" , "Kamola Yo'ldosheva - +998 91 876 54 32" , "Alisher Tursunov - +998 93 556 78 89" ] with open ( 'telefon_nomerlar.dat' , 'wb' ) as fayl: pickle.dump(telefon_nomerlar, fayl) E'tibor bering, yuqorida fayl nomini yozishda uning turini ko'rsatmadik, sababi, avval aytganimizdek bu fayllar Pythondan tashqarida ochilmaydi va biz buning oldini olishimiz kerak. Aslida fayl nomiga .txt qo'shimchasini ham qo'shishimiz mumkin, bu bilan dastur xato ishlamaydi, lekin bu bizni kelajakda chalg'itishi mumkin. Istasangiz faylga .dat (data so'zidan olingan) qo'shimchasini qo'shib qo'yishingiz mumkin (info.dat).

Pickle fayldan o'qish uchun open() funksiyasini 'rb' (read binary) argumenti bilan chaqiramiz. O'zgaruvchilarni bitta faylga yozganimizda, har bir o'zgaruvchi alohida qatordan yoziladi. Fayldan o'qishda ham har bir qatorni alohida o'qishimiz kerak bo'ladi: Pickle fayldan o’qish

$read() Usuli. read() usuli fayl mazmunini bir butun satr sifatida o'qib oladi. Misol: file = open('example.txt', 'r') content = file.read() print(content) file.close() readline() Usuli. readline() usuli fayldan bitta satrni o'qib oladi. Misol: file = open('example.txt', 'r') line = file.readline() print(line) file.close()readlines() Usuli. readlines() usuli fayldagi barcha satrlarni o'qib, ro'yxat (list) sifatida qaytaradi. Misol: file = open('example.txt', 'r') lines = file.readlines() print(lines) file.close()write() Usuli ‘ write()’ usuli faylga matn yozadi. Misol: file = open('example.txt', 'w') file.write('Bu yangi satr.\n') file.close()$

close() Usuli close() usuli ochilgan faylni yopadi va resurslarni bo'shatadi. Bu amal har doim fayl bilan ish tugagandan keyin bajarilishi kerak. Misol: file = open('example.txt', 'r') # Fayl bilan biror amal bajarish file.close() os Moduli va remove() Usuli os moduli operatsion tizim bilan ishlash uchun ko'plab funksiyalarni taqdim etadi. Faylni o'chirish uchun remove() usulidan foydalaniladi. Misol: import os os.remove('example.txt')f a y l m a v j u d b o 'l m a s a , F i le N o t F o u n d E r r o r x a t o s i y u z a g a k e l a d i .

Foydalanilgan adabiyotlar 1. "Python Crash Course, 3rd Edition" – by Eric Matthes (2023) - Ushbu kitob Python dasturlash tilini tezda o'rganish va amaliy loyihalar bilan mustahkamlash uchun mo‘ljallangan. 2. "Fluent Python, 2nd Edition" – by Luciano Ramalho (2022) - Kitob Python’ning ilg‘or xususiyatlarini chuqur o'rganish va samarali dasturlash usullarini tushuntiradi. 3. "Automate the Boring Stuff with Python, 2nd Edition" – by Al Sweigart (2021) - Python orqali kundalik vazifalarni avtomatlashtiriash bo‘yicha amaliy qo‘llanma. 4. "Python for Data Analysis, 3rd Edition" – by Wes McKinney (2022) - Ma'lumotlarni tahlil qilish, tozalash va qayta ishlash bo‘yicha ma'lumotlarga boy kitob. 5. "Python Programming for Beginners: An Introduction to the Python Computer Language and Computer Programming" – by Mark Matthes (2022) - Python bilan dasturlashni endi boshlaganlar uchun mukammal qo‘llanma. 6. "Effective Python: 90 Specific Ways to Write Better Python, 2nd Edition" – by Brett Slatkin (2020) - Python'da samarali kod yozishning turli usullari bo‘yicha tavsiyalar. 7. "Python Cookbook, 3rd Edition" – by David Beazley and Brian K. Jones (2021) - Python dasturlash uchun ko‘plab retseptlar va amaliy yechimlar jamlanmasi. 8. "Learning Python, 6th Edition" – by Mark Lutz (2023) - Python asoslarini batafsil tushuntiruvchi eng keng qamrovli kitoblardan biri. 9. "Python in a Nutshell, 3rd Edition" – by Alex Martelli, Anna Ravenscroft, and Steve Holden (2023) - Pythonning asosiy tushunchalarini va amaliy misollarini o‘z ichiga olgan qo‘llanma. 10. "Python Machine Learning, 4th Edition" – by Sebastian Raschka and Vahid Mirjalili (2022) - Python yordamida mashinani o‘rganish (Machine Learning) bo‘yicha ilg‘or tushunchalar va kod misollari berilgan.

O'xshashlar

Python dasturlash tilida ma’lumotlar bazasi MySQL. Dasturlashda ma’lumotlar bazalari bilan ishlashning ahamiyati

Arxivlash dasturlari. Fayllarni arxivlash va arxiv fayllarni ochish

Dasturlashda o’zgaruvchilar

Arxivlash dasturlari Arxivlangan fayllar bilan ishlash

Internet tizimi bilan ishlashning elektron darsligi