Vakillik bo’yicha umumiy qoidalar. Ishonchnoma - Huquqshunoslik - Slaydlar

Vakillik bo’yicha umumiy qoidalar. Ishonchnoma

Yuklangan vaqt:

30.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

930.7890625 KB

Ko'chirib olish

Ishonchnoma Vakillik bo’yicha umumiy qoidalar

Bilamizki vakillik bu kecha yoki bugun vujudga kelgan institut emas, balki insoniyat rivojlanishining barcha davrlarida muayyan shaklda rivojlanib kelgan, ayniqsa, qadimgi Misr, Chin, Yunon va Rim davlatlarida savdo va hunarmandchilik faoliyatida undan keng foydalanilgan. Qadimgi Rimda vakillik asosan topshiriq shartnomasi ko‘rinishida yuzaga kelgan. Bunda bir taraf (mandant) topshiriq berishi va ikkinchi tomon (mandatariy) uning vakili sifatida topshiriqni bajarishni o‘z zimmasiga olishi lozim bo‘lgan. Vakillik predmeti sifatida yuridik harakatlar ham, faktik tusdagi xizmatlar ham e’tirof etilgan. Vakillik keyinchalik XVIII-XIX asrlarga kelib ancha takomillashtirildi va ayrim o‘zgarishlar bilan huquqiy jihatdan hozirgi kundagi shaklga keltirildi. Vakillik so‘zining o‘zi (ingliz. representation) - bir shaxs o‘zida mavjud bo‘lgan vakolat asosida boshqa shaxs nomidan, uning uchun bevosita huquqlarni vujudga keltirish (o‘zgartirish, tugatish) yo‘li bilan harakat qiladigan munosabatdir.

Vakillik deb, bir shaxsning ikkinchi shaxs nomidan yuridik harakatlarni amalga oshirishiga aytiladi. Ishonchnomaga, qonunga, sud qaroriga yoki vakil qilingan davlat organining hujjatiga asoslangan vakolat bilan bir shaxs (vakil) tomonidan boshqa shaxs (vakolat beruvchi) nomidan tuzilgan bitim vakolat beruvchiga nisbatan fuqarolik huquq va majburiyatlarini bevosita vujudga keltiradi, o‘zgartiradi va bekor qiladi (FKning 129- moddasi).

Vakillik institutidagi munosabatlar insoniylik, o‘zaro yordam, fuqarolik munosabatlarda barchaning teng ishtirokini ta’minlash g‘oyalariga asoslanadi. Vakillik fuqarolik, oila, xo‘jalik, ma’muriy huquqiy munosabatlarni o‘zida jamlagan kompleks huquqiy institut hisoblanadi. Vakillikda vakolatlar huquqiy hujjatlar va shartnomalar bilan aniq tarzda belgilanadi. Vakillikning vujudga kelishi va bekor bo‘lishi har xil obyektiv va subyektiv yuridik faktlarga bog‘liq hisoblanadi; vakillik instituti shaxslarga fuqarolik huquq va majburiyatlarini amalga oshirishdagi yuridik yordamning huquqiy asosidir. FKning 129-moddasining mazmunidan kelib chiqsak, vakillikni amalga oshirishda vakilga nisbatan hech qanday yuridik oqibat kelib chiqmaydi, ya’ni unda huquq va majburiyat hamda undan kelib chiqadigan javobgarlik ham bo‘lmaydi. Masalan, A. o‘z vakili B. orqali o‘z molmulkini S. ga ijaraga beradigan bo‘lsa, bu munosabatlardan kelib chiqadigan huquq va majburiyatlar A. va S. o‘rtasida bo‘ladi, ijara haqini olish, uni tasarruf etish huquqi yoki mulkdagi kamchiliklarni bartaraf etish majburiyatlari A. ga nisbatan vujudga keladi. Bunda vakil B. da bunday huquq va majburiyatlar, undan kelib chiqadigan javobgarlik bo‘lmaydi.

Vakillikning quyidagicha o‘ziga xos xususiyatlarini ko‘rsatib o‘tishimiz mumkin:  vakillik munosabatlarining subyektlari har qanday shaxs bo‘lishi mumkin;  vakillikdan kelib chiqadigan munosabatlarda uchdan ortiq taraflar ishtirok etadi;  vakillik instituti munosabatlari insoniylik, o‘zaro yordam, fuqarolik munosabatlarda barchaning teng ishtirokini ta’minlash g‘oyalariga asoslanadi;  vakillik haq evaziga ham, tekinga ham amalga oshirilishi mumkin;  vakillik fuqarolik, oila, xo‘jalik, ma’muriy huquqiy munosabatlarni o‘zida jamlagan;  vakillik instituti mavjudligining asosi bo‘lgan vakolatlar huquqiy hujjatlar va shartnomalar bilan aniq tarzda belgilanadi;

Vakil o‘zida bo‘lgan vakolatga binoan, o‘zini vakil qiluvchiga nisbatan muayyan huquq va majburiyatlarni vujudga keltiradi, o‘zgartiradi va bekor qiladi. Binobarin, vakolat deb vakilning boshqa shaxs nomidan muayyan yuridik harakatlar qilishga va shu bilan u uchun huquqiy oqibatlarni vujudga keltirishga qaratilgan huquq tushuniladi. Vakilning vakolatlari qonunga, sud qaroriga, vakil qilingan davlat organlarining hujjatiga yoki ishonchnomaga asoslangan bo‘lishi mumkin. Vakillikning quyidagi turlari mavjud: Umumiy vakillik- bosh ishonchnomaga asoslanadi. Umumiy vakolatlar asosida ish olib boruvchi vakil vakolat beruvchi nomidan muayyan munosabatlarda qonunda belgilangan hollardan tashqari, barcha yuridik xatti-harakatlarni amalga oshirishga haqli bo‘ladi. Maxsus vakillik - vakil ishonchnoma yoki shartnomada ko‘rsatilgan xatti-harakatlarnigina amalga oshira oladi, ya’ni vakilning vakolatlari birmuncha cheklangan bo‘ladi.Jamoat vakilligi- jamoat birlashmalarining o‘z a’zolarining manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan vakilligi.

Ma’muriy aktiga asoslangan vakillik - vakillikning ushbu turiga muvofiq, ma’muriy tartibda tayinlangan vakil vakolat beruvchining nomidan harakat qilish majburiyatini oladi. Shartnomaviy vakillik- Vakillikning vujudga kelishi taraflarning o‘z erki, xohish-istagi asosida o‘zaro kelishuvga muvofiq belgilanadi. Qonuniy vakillik - vakolat beruvchining erkiga bog‘liq bo‘lmagan holda normativ hujjatlar asosida vakilga berilgan vakolatlardan kelib chiqadigan vakillik hisoblanadi.

Ishonchnoma Muomalaga layoqatsiz shaxslar nomidanMuomalaga layoqatli shaxslar nomidanVujudga kelish asosiga ko’ra Mazmuniga ko’ra Vakillikning turlari Vakolatsiz vakil Tijorat vakilligi Qonun Sudning qarori Davlat organi qarori

Korxona xizmatchilari tomonidan amalga oshiriladigan vakillikni vakolatlar doirasiga ko‘ra: Cheklangan vakolatlarga asoslanadigan vakillik; Cheklanmaydigan vakolatlarga asoslanadigan vakillikka bo‘lishimiz mumkin. Chunki yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek, bosh vakilda cheklanmagan vakolatlar mavjud bo‘ladi.

T i j o r a t v a k i l l i g i t u r l a r iSavdo tashkilotining xizmatchisi tomonidan amalga oshiriladigan vakillik Savdo agentlari tomonidan amalga oshiriladigan vakillik Birjadagi vakillik agar vakil vakolat beruvchining nomidan harakat qilsa.

Qimmatli qog’ozlar bilab bog’liq vakillik Ko’chmas mulk bozoridagi vakillik Sug’urta soxasidagi vakillik Savdo soxasidagi Birjadagi vakillik Tijorat vakilligi sohaga qarab 0102 08 0E 0E 0F 11 0315 0E 0F 17 14 0F 17 14 19 0F

FKning 134-moddasida ko‘ra, ishonchnoma deb bir shaxs (ishonch bildiruvchi) tomonidan ikkinchi shaxsga (ishonchli vakilga) uchinchi shaxslar oldida vakillik qilish uchun beriladigan yozma vakolatga aytiladi. Ishonchli vakil o‘ziga ishonchnoma bilan berilgan vakolatlar doirasida ish olib boradi. Ishonchnomaning berilishi vakil uchun vakolat belgilashga qaratilgan bir tomonlama bitim sifatida ko‘riladi. Ishonchnoma topshiriq shartnomasi, mehnat shartnomasi, ekspeditsiya shartnomasi va boshqa shartnomalar asosida beriladi. Ishonchnoma

Ishinchnoma turlari Umumiy Maxsus Bir martalik turli bitimlarni tuzish yoki boshqa yuridik harakatlar amalga oshirish, masalan, yuridik va jismoniy shaxslarning filiallarini idora etish yoki fuqaroga tegishli transport vositasini boshqarish uchun berilgan vakolat ko‘rsatiladi faqat muayyan sohada bitimlarni tuzish yoki yuridik harakatlarni sodir etish imkonini beradi . faqat bir bitim yoki yuridik harakat sodir etish uchun beriladi va uning bajarilishi orqali ishonchnoma o‘z kuchini yo‘qotadi.

Rahmat

O'xshashlar

Oliy majlis - oliy vakillik organi

Inson huquqlari bo’yicha xalqaro mexanizmlar

Korrupsiyaga qarshi kurashish bo’yicha Finlandiya davlati

O’zbekiston Respublikasida Oliy sudi vazifalari va vakolatlari

O’zbekiston Respublikasining inson huquqlari bo’yicha xalqaro hamkorligi