Tadbirkorlik faoliyatida iste'molchi huquqlari - Huquqshunoslik - Slaydlar

Tadbirkorlik faoliyatida iste'molchi huquqlari

Yuklangan vaqt:

07.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

583.8662109375 KB

Ko'chirib olish

TADBIRKORLIK FAOLIYATIDA ISTE`MOLCHI HUQUQLARI

РЕЖА: • 1. Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish tushunchasi va mazmuni • 2. Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish prinsiplari • 3.Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish munosabatlarini huquqiy tartibga solish • 4. Isteʼmolchi huquqlarini himoya qilishda qonunchilik tizimi va javobgarlik

• ISTE’MOLChI – shaxsiy isteʼmol maqsadlarida, uy-roʻzgʻorda yoki tadbirkorlik faoliyati (foyda olish) bilan bogʻliq boʻlmagan boshqa maqsadlarda foydalanish uchun tovar sotib olgan, ish yoki xizmatga buyurtma bergan yoinki shu niyatda boʻlgan, tovardan, ish yoki xizmatdan oʻz ehtiyojlarini qondirishda foydalangan fuqaro (jismoniy shaxs)

ISTE’MOLCHILAR QUYIDAGI HUQUQLARGA EGA: • tovar (ish, xizmat) haqida, shuningdek, ishlab chiqaruvchi (ijrochi, sotuvchi) haqida to‘g‘ri va to‘liq ma’lumot olish; • tovar (ish, xizmat)ni erkin tanlash va uning tegishli darajada sifatli bo‘lishi; • tovar (ish, xizmat)ning xavfsiz bo‘lishi; • hayoti, sog‘lig‘i va mol-mulki uchun xavfli nuqsoni bo‘lgan tovar (ish, xizmat), shuningdek, ishlab chiqaruvchi (ijrochi, sotuvchi)ning g‘ayriqonuniy harakati (harakatsizligi) tufayli yetkazilgan moddiy ziyon, ma’naviy zararning to‘liq hajmda qoplanishi; • buzilgan huquqlari yoki qonun bilan muhofaza etiladigan manfaatlari himoya qilinishini so‘rab sudga, boshqa vakolatli davlat organlariga murojaat etish; • iste’molchilarning jamoat birlashmalarini tuzish.

ISTEʼMOLCHILAR BORASIDAGI ZAMONAVIY SIYOSATNING POYDEVORI BMTNING BOSH ASSAMBLEYASI TOMONIDAN CHIQARILGAN “ ISTEʼMOLCHILAR MANFAATLARINI HIMOYA QILISHNING RAHBARIY TAMOYILLARI ” DEB NOMLANGAN REZOLYUTSIYASI (N 39/248 9-APREL 1985-YILGI) ORQALI YARATILDI • Ushbu rezolyutsiyada ifodalangan huquqlar • 1.Tovarlar(ishlar, xizmatlar)ning xavfsizligiga boʻlgan huquq; • 2.Maʼlumot olishga boʻlgan huquq; • 3.Tovarni tanlashga boʻlgan huquq; • 4.Oʻz qiziqishlarini bildirishga boʻlgan huquq; • 5.Asosiy ehtiyojlarni qondirishga boʻlgan huquq; • 6.Zararni undirishga boʻlgan huquq; • 7.Isteʼmolchilik haqida bilim olishga boʻlgan huquq; • 8.Sogʻlom atrof-muhitga boʻlgan huquqda

isteʼmolchiga yetkazilgan zararlarni qoplatib berolmaydi, ammo qandaydir xarakatlarni amalga oshirishga (masalan, tovarni almashtirish) unday oladi. Shuningdek isteʼmolchilar manfaatlarini koʻzlab sudga murojaat etadi. Maslahat olish mumkin, sudga daʼvo arizasini yozishga koʻmaklashadi va manfaatni himoya qilib sudga murojaat qiladiIsteʼmolchi oʻz huquqini qanday himoya qilishi mumkinOʻz huquqlarini oʻzi himoya qilish Jamoat birlashmalari Mahalliy hokimiyat organlari Sud Oʻz xohishiga koʻra - oʻzining yashash joyidagi, - javobgar joylashgan joydagi, - zarar yetkazilgan yerdagi sudga murojaat qilishingiz mumkin. O‘zbekiston Respublikasi Raqobatni rivojlantirish va iste’m olchilar huquqlarini him oya qilish qo‘m itasi Advokat (yurist)Oʻzining qonuniy eʼtiroz va talablarini ogʻzaki tushuntirish yoki yozma ravishda taqdim etish. Sud yetkazilgan moddiy ziyon va maʼnaviy zararni toʻliq qoplanishiga erisha oladi. Huquqlarni tushuntiradi, maslahat beradi, hujjatlarni tuzishda yordam beradi, sudda himoya qiladi Yuristning maslahatini, sudda himoyani, mustaqil ekspertizani olish mumkin Quyidagi sxemada isteʼmolchilar oʻz huquqlarini qanday himoya qilishlari mumkinligi oʻz aksini topgan 24 13 25 13 26 23 1F 0102030405060708090A0B0C01 0D06090E0F05100807110908010D11120B05110A0C0801 1308140B1510110C0A081308091601141101 08090A061718 0B1019160810111301 160F120F12101113080C0801160818 0B1A1101 12081008091601120B0318 080A110908 0D 2817

tovarni sotib olish, ishni bajarish, xizmatni koʻrsatish bilan bogʻliq ayrim fuqarolik-huquqiy shartnomalardan, jumladan oldi-sotdi shartnomalardan, yaʼni, chakana oldi-sotdi, koʻchmas mulkni sotish, energiya taʼminoti shartnomalaridan; uy-joy ijarasi shartnomasidan, shu jumladan, ijaraga topshirilgan uy-joy joylashgan binodan ijarachining tegishli ravishda foydalanishini amalga oshirish uchun ishni bajarish, xizmat koʻrsatish, zarur kommunal xizmat koʻrsatish yoki xizmatlar koʻrsatilishini taʼminlash, koʻp kvartirali uy-joy binosidagi umumiy mol-mulkni va uy-joydagi kommunal xizmat koʻrsatish qurilmalarini taʼmirlashdan; pudrat shartnomasidan (maishiy pudrat, qurilish ishlari pudrati, loyhalash va qidiruv ishlari pudrati); prokat shartnomasidan; yoʻlovchi, bagaj va yuk tashish shartnomasidan; vositachilik shartnomasidan; omonat saqlash shartnomasidan; isteʼmolchi-fuqarolarning shaxsiy ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan, moliyaviy xizmatlar koʻrsatishga oid shartnomalardan, jumladan fuqarolarga shaxsiy ehtiyojlari uchun kreditlar berish, bank omonati shartnomasidan, mijoz-fuqarolarning hisob raqamini ochish va yuritish, mijozning tegishli koʻrsatmasiga asosan hisob-kitoblarni amalga oshirish, fuqarolarning qimmatli qogʻozlari va boshqa boyliklarini qabul qilish va ularni saqlash bilan bogʻliq xizmatlar koʻrsatish, ularga turli maslahat xizmatlarini koʻrsatishdan; xaq evaziga xizmat koʻrsatish (aloqa xizmati, tibbiyot, veterinariya, maslahat, axborot xizmatlari, taʼlim berish, sayyohlik xizmati va boshqalar) shartnomalaridan va shunga oʻxshash foyda olish bilan bogʻliq boʻlmagan, fuqarolarning shaxsiy ehtiyojni qondirishga qaratilgan boshqa shartnomalardan kelib chiqadi. Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi qonun hujjatlari bilan tartibga solinadigan munosabatlar

ИШЛАБ ЧИҚАРУВЧИ • Fuqaro oldi-sotdi shartnomalarida sotib oluvchi sifatida ishtirok etadi. Oldi-sotdi shartnomalari ikki turga, yaʼni chakana va ulgurji oldi-sotdi shartnomalariga boʻlinadi. Fuqaro isteʼmolchi sifatida chakana oldi-sotdi shartnomalarida ishtirok etadi. Chunki, FKning 425-moddasida belgilanishicha, chakana oldi-sotdi shartnomasiga muvofiq tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanayotgan sotuvchi sotib oluvchiga shaxsiy maqsadlarda, roʻzgʻorda yoki tadbirkorlik faoliyati bilan bogʻliq boʻlmagan boshqa maqsadlarda foydalaniladigan tovarni topshirish majburiyatini olishi eʼtirof etilgan. Ushbu tovarni sotib oluvchi jismoniy shaxs isteʼmolchidir. Chunki u tovarni shaxsiy maqsadlarda, roʻzgʻorda yoki boshqa tadbirkorlik faoliyati bilan bogʻliq boʻlmagan hollarda foydalanish maqsadida sotib olayotgan shaxsdir. Oldi-sotdi shartnomasi

• Fuqaroning isteʼmolchi sifatidagi fuqarolik-huquqiy shartnomalarda ishtiroki energiya taʼminoti shartnomasida ham kuzatiladi. FKning 469- moddasiga muvofiq, energiya taʼminoti shartnomasiga ko’ra energiyadan turmushda foydalanadigan fuqaro abonent hisoblanadi. Energiya taʼminoti shartnomasi fuqarolar bilan turmushda foydalanishi uchun tuzilganda ommaviy shartnoma boʻlib, fuqarolar isteʼmolchi hisoblanadi. Energiyani tutashtirilgan tarmoq orqali yetkazib berishni taʼminlash energiya taʼminoti shartnomasining eng muhim belgilaridan boʻlib hisoblanadi va u aynan shu belgisi bilan boshqa turdagi shartnomalardan farq qiladi. Energiya ta’minoti shartnomasi

AMALDAGI JORIY QONUNLAR HAM ISTEʼMOLCHILARNING HUQUQLARINI HIMOYA QILISH TOʻGʻRISIDAGI QONUN HUJJATLARI JUMLASIGA KIRADI • “ Texnik jihatdan tartibga solish to‘g‘risida”gi 27.02.2023 yildagi O‘RQ-819-son • “ Dori vositalari va farmatsevtika faoliyati to‘g‘risida”gi 04.01.2016 yildagi O‘RQ-399-son • “ Oziq-ovqat mahsulotining sifati va xavfsizligi to‘g‘risida”gi 30.08.1997 yildagi 483-I-son qonun • “ Tovar belgilari, xizmat ko‘rsatish belgilari va tovar kelib chiqqan joy nomlari to‘g‘risida”gi 30.08.2001 yildagi 267-II-son qonun • “ Fuqarolarning banklardagi omonatlarini himoyalash kafolatlari to‘g‘risida”gi 05.04.2002 yildagi 360-II-son qonun • “ Axborot olish kafolatlari va erkinligi to‘g‘risida”gi 24.04.1997 yildagi 400-I-son qonun • “ Standartlashtirish to‘g‘risida”gi 03.11.2022 yildagi O‘RQ-800-son

QONUN OSTI HUJJATLARI JUMLASIGA QUYIDAGILARNI MISOL SIFATIDA KELTIRISH MUMKIN: • Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 26-avgustdagi №370-sonli “Isteʼmolchilarning huquqlarini himoya qilish va reklama toʻgʻrisidagi qonun hujjatlarini buzilganligi uchun monopoliyaga qarshi faoliyatni amalga oshiruvchi davlat organi tomonidan solinadigan jarimalarni xoʻjalik yurituvchi subyektlarga qoʻllash tartibini tasdiqlash haqida” gi Qarori; • - Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 28-noyabrdagi № 414-sonli “Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilishda jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi Qarori; • - Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 31-yanvardagi № 330-sonli “Nooziq-ovqat isteʼmol tovarlari bilan savdo qilishni takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi Qarori; • - 2003-yil 13-fevraldagi № 75-sonli “Oʻzbekiston Respublikasida chakana savdo qoidalarini hamda Oʻzbekiston Respublikasida umumiy ovqatlanish mahsulotlarini (xizmatlarini) ishlab chiqarish va sotish qoidalarini tasdiqlash toʻgʻrisida”gi Qarori (ushbu qarorga 2003-yil 15-may kungi № 217- sonli Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan muayyan oʻzgartirishlar kiritilgan); • - Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 5-dekabrdagi № 427-sonli “Oʻzbekiston Respublikasiga isteʼmol tovarlari olib kelishni takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi Qarori; • - Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 20-avgustdagi № 295-sonli “Litsenziyalashni bekor qilish hamda isteʼmol tovarlarini olib kelish va Oʻzbekiston Respublikasining ichki bozorida sotishni takomillashtirish chora- tadbirlari toʻgʻrisida”gi Qarori; • - Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 5-avgustdagi № 307-sonli “Ichki bozorni dori-darmon vositalari va tibbiyot buyumlari bilan taʼminlashga doir qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi Qarori.

QONUN OSTI HUJJATLARI BILAN TASDIQLANGAN NIZOMLAR VA QOIDALAR • - Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatlari federatsiyasi huzuridagi Isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish ijtimoiy harakatini rivojlantirishni qoʻllab-quvvatlash jamgʻarmasi toʻgʻrisidagi Nizom (28.11.2002-y. № 414-son qarorga 5-ilova); • - Uy-joy kommunal xizmatlar toʻlovi yuzasidan fuqarolarga kompensatsiyalar berish uchun uy-joy umumiy maydoni normasi toʻgʻrisidagi Nizom (30.07.1996-y. № 271-son qarorga 3-ilova); • -Dori-darmon vositalari va tibbiyot buyumlarini sotishda savdo ustamalarini qoʻllash toʻgʻrisidagi Nizom (Oʻzbekiston Respublikasi Adliya Vazirligi tomonidan 29.09.2000 N974-son bilan roʻyxatga olingan); • - Elektr va issiqlik energiyasi isteʼmolchilarining tarif guruxlari toʻgʻrisida Nizom (Oʻzbekiston Respublikasi Adliya Vazirligi tomonidan 10.08.2000 N955-son bilan roʻyxatga olingan); • - Oʻzbekiston Respublikasi chakana savdo Qoidalari (Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 13.02 2003-yil 75-son qaroriga ilova); • -Oʻzbekiston Respublikasi aholisiga maishiy xizmat koʻrsatish Qoidalari (Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 12.10. 1995-yil 399-son qaroriga 5-ilova);

QUYIDAGILAR ISTE’MOLCHILARNING HUQUQLARINI HIMOYA QILISH UCHUN MAXSUS VAKOLAT BERILGAN DAVLAT ORGANLARIDIR: • O‘zbekiston Respublikasi Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasi huzuridagi Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish agentligi; • O‘zbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi huzuridagi O‘zbekiston texnik jihatdan tartibga solish agentligi; • O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi; • O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi; • O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi; • iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risidagi qonunchilikka rioya etilishini o‘z vakolatlari doirasida nazorat qiluvchi boshqa davlat boshqaruvi organlari.

ISTE’MOLCHIGA NUQSONLI TOVAR SOTILGANDA UNING HUQUQLARI • Nuqsonli tovar sotilganda iste’molchi, agar bu hol shartnoma tuzish paytida aytib o‘tilmagan bo‘lsa, o‘z xohishiga qarab quyidagilardan birini talab qilishga haqli: • tovarni ayni shunday markali (modelli, artikulli) maqbul sifatli tovarga almashtirib berish; • tovarni boshqa markali (modelli, artikulli) shunday tovarga almashtirib, uning xarid narxini tegishincha qayta hisob-kitob qilish; • tovarning nuqsonlarini bepul bartaraf etish yoki iste’molchining yoxud uchinchi shaxsning nuqsonlarni bartaraf etishga qilgan xarajatlarini qoplash; • xarid narxini nuqsonga mutanosib ravishda kamaytirish; • shartnomani bekor qilib, ko‘rilgan zararni qoplash. Agar nuqsonlar: • tovarning kafolat muddati yoxud yaroqlilik muddati mobaynida; • kafolat muddati va yaroqlilik muddati belgilanmagan tovarlar bo‘yicha olti oy mobaynida; • ko‘chmas mulk iste’molchiga o‘tkazilgan kundan e’tiboran ikki yil mobaynida, agar shartnomada bundan uzoqroq muddat nazarda tutilmagan bo‘lsa; • mavsumiy tovarlar uchun O‘zbekiston Respublikasi Hukumati tomonidan belgilangan muddat mobaynida aniqlangan bo‘lsa, iste’molchi mazkur huquqlarini ro‘yobga chiqarishi mumkin.

NUQSONLI TOVARNI ALMASHTIRIB BERISH TARTIBI • Iste’molchi tovarning ishlab chiqarilishiga, tuzilishiga, tarkibiga doir kamchiliklarni yoki boshqa nuqsonlarni aniqlagan taqdirda sotuvchi (ishlab chiqaruvchi) uni ayni shunday markali (modelli, artikulli) tovarga yetti kunlik muddatda, tovar sifatini sotuvchi (ishlab chiqaruvchi) tomonidan qo‘shimcha ravishda tekshirish zarur bo‘lganida esa, iste’molchi talab qo‘ygan paytdan e’tiboran yigirma kun ichida almashtirib berishi shart. • Ayni shunday markali (modelli, artikulli) tovar bo‘lmagan taqdirda, iste’molchining almashtirib berish xususidagi talabi da’vo qilingan paytdan e’tiboran bir oy ichida qondirilishi kerak. Cho‘l va olis joylarda, tovarlar vaqti-vaqti bilan olib boriladigan joylarda iste’molchining bunday talabi ushbu joylarga navbatdagi tovar yetkazib berish uchun ketadigan muddat ichida, lekin ikki oydan kechiktirmay qondirilishi lozim. • Ana shu muddatlarning o‘tkazib yuborilgan har bir kuni uchun sotuvchi (ishlab chiqaruvchi) iste’molchiga almashtirilgan tovarni berish bilan bir vaqtda tovar bahosining bir foizi miqdorida neustoyka (penya) to‘laydi.

TOVAR NUQSONLARINI BEPUL BARTARAF ETISH TARTIBI • Tovarda kafolat muddatida topilgan nuqsonlarni sotuvchi iste’molchi tegishli talab qo‘ygan paytdan e’tiboran yigirma kun ichida, ishlab chiqaruvchi esa, o‘n kun ichida bepul bartaraf etishi lozim. • Iste’molchi kafolat muddati tugaganidan keyin tovarning nuqsonlarini bepul bartaraf etish to‘g‘risida ishlab chiqaruvchiga talab qo‘yishga haqli. Bunday talab, basharti tovarda ishlab chiqaruvchining aybi bilan yo‘l qo‘yilgan jiddiy nuqsonlar aniqlangan bo‘lsa, belgilangan xizmat muddati mobaynida, agar xizmat muddati belgilanmagan bo‘lsa, o‘n yil mobaynida qo‘yilishi mumkin. • Tovardagi nuqsonlarni bartaraf etish xususida talab qo‘yilgan taqdirda, undan foydalanishning kafolat muddati iste’molchining tovardan foydalana olmagan davrga teng muddatga uzaytiriladi. Mazkur muddat iste’molchi nuqsonlarni bartaraf etish talabi bilan murojaat etgan kundan e’tiboran hisoblana boshlaydi. • Sotuvchi (ishlab chiqaruvchi) iste’molchining ta’mirlashga ketadigan vaqtda foydalanish uchun shunday tovarni berib turish haqidagi talabini bajarish kechiktirilgan har bir kun uchun, shuningdek, nuqsonlarni bartaraf etishning shartnomadan kelib chiqadigan muddatlaridan ortiq kechiktirilgan har bir kun uchun tovar narxining bir foizi miqdorida iste’molchiga neustoyka (penya) to‘laydi.

ISTE’MOLCHINING MAQBUL SIFATLI TOVARNI ALMASHTIRIB OLISH HUQUQI • Iste’molchi maqbul sifatli nooziq-ovqat tovarini xarid qilgan kunidan e’tiboran o‘n kun ichida ushbu tovar sotib olingan joydagi sotuvchidan uni ayni shunday tovarga almashtirib olishga bunday tovar sotuvda bo‘lmasa, pulini qaytarib olishga haqli. • Agar tovardan foydalanilmagan, u shikastlanmagan, qadog‘i bilan qaytarilgan bo‘lsa, uning iste’mol xususiyatlari saqlangan va ushbu sotuvchidan sotib olganligini tasdiqlovchi asoslar bo‘lsa, iste’molchining tovarni almashtirish yoxud qaytarib olish haqidagi talabi qanoatlantirilishi lozim. • Agar taraflarning kelishuvida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, iste’molchi tomonidan to‘langan pul summasini unga qaytarish tovar uchun haq to‘lash qanday shaklda amalga oshirilgan bo‘lsa, xuddi shunday shaklda amalga oshiriladi. • Almashtirib olish tartibi va almashtirib berilmaydigan tovarlar ro‘yxati O‘zbekiston Respublikasi Hukumati tasdiqlaydigan qoidalar bilan belgilanadi.

ISTEʼMOLCHILARNING HUQUQLARINI HIMOYA QILISH TOʻGʻRISIDAGI QONUN HUJJATLARINI BUZGANLIK UCHUN MAʼMURIY JAVOBGARLIK • Maʼmuriy Javobgarlik toʻgʻrisidagi Kodeksning 164-moddasi (savdo yoki xizmat koʻrsatish qoidalarini buzish), 165-moddasi (xaridor yoki buyurtmachini aldash), 166-moddasi (xoʻjalik yurituvchi subyektlarning spirtli ichimliklar, oziq-ovqat mahsulotlari va sanoat mollarini, ularning sifatini va ishlab chiqarish markasini tasdiqlaydigan hujjatlarsiz sotish yoki sotish maqsadida olish), 178-moddasi (monopoliyaga qarshi qaratilgan faoliyatni amalga oshiruvchi vakolatli organga va isteʼmolchilarning huquqlarini himoya qiluvchi organlarga axborot taqdim etmaslik yoki atayin notoʻgʻri maʼlumotlar taqdim etish) va qator boshqa moddalari bevosita isteʼmolchilarning huquqlarini himoya qilishga qaratilgan.

ISTEʼMOLCHILARNING HUQUQLARINI HIMOYA QILISH TOʻGʻRISIDAGI QONUN HUJJATLARINI BUZGANLIK UCHUN JINOIY JAVOBGARLIK • Jinoyat qonunchiligi boʻyicha qonunga xilof ijtimoiy xavfli qilmish harakat yoki harakatsizlik jinoiy javobgarlikkka tortish uchun asos boʻladi. Jinoyat kodeksining 186-moddasi (sifatsiz mahsulot chiqarish yoki sotish), 186 1 -moddasi (etil spirti, alkogolli mahsulot va tamaki mahsulotini qonunga xilof ravishda ishlab chiqarish yoki muomalaga kiritish), 188-moddasi (savdo yoki vositachilik faoliyati bilan qonunga xilof ravishda shugʻullanish), 189-moddasi (savdo yoki xizmat koʻrsatish qoidalarini buzish), 190-moddasi (faoliyat bilan litsenziyasiz shugʻullanish) bevosita isteʼmolchilarning huquqlarini himoya qilishga qaratilgan.

ИЖРОЧИНИНГ МАЖБУРИЯТЛ АРИ Белгиланган муддатда ишни бажариш ва хизматни кўрсатиш Иш ва хизматни сифатли бажариш Иш ва хизмат сифатига кафолат бериш Буюртмачига ахборот бериш Иш натижасидан фойдаланиш шарти ҳақида огоҳлантириш Иш ва хизмат ҳақини баён этиш Иш ёки хизматдан имтиёзли фойдаланиш ҳуқуқига эга шахслар Ишни ўз материаллари асосида бажриш

БУЮРТМА ҚАБУЛ ҚИЛИШ ВА УНИ РАСМИЙЛАШТИ РИШҲўжалик юритувчи субъект буюртмани таклиф этилаётган хизматлар рўйхатига мувофиқ қабул қилиши шарт.Маиший хизматлар ва ишлар учун буюртма ва буюртманомалар бевосита корхонанинг ўзида, телефон, автомат қурилмалар орқали, буюртмачининг иш, ўқиш, дам олиш ва турар жойида қабул қилинади. Буюртмаларни тайёрлаш учун буюртмалар мода журналлари, буюртмачи, рассом-модельер эскизлари, шунингдек намуналар сифатида белгиланган тартибда тасдиқланган моделлар бўйича амалга оширилади. Буюртмачининг хоҳишига кўра белгиланган шаклдаги ҳужжатдаги унинг имзоси билан тасдиқлаб бериладиган тасдиқланган намуналар ва тайёрлаш технологиясидан четга чиқишларга корхона билан келишган ҳолда йўл қўйилиши мумкин. Буюртмачига моделни ёки буюм тузилишини танлашда, шунингдек буюм эскизини тузишда имкони борича малакали маслаҳат берилиши мумкин.

Ҳўжалик юритувчи субъект:стандартлар, техник шартлар, шартномага ва буюртмачининг истакларига қатъий амал қилган ҳолда юқори сифатли хизмат кўрсатишни буюртмаларн и бажариш муддатларига риоя қилишни ўзи тайёрлаб берган ва тузатган буюртмаларг а бериладиган кафолат мажбуриятла рини бажаришниюксак хизмат кўрсатиш маданияти нибуюртмачидан қабул қилинган материаллар (хом ашё, буюмлар)нинг сақланишини корхонада амалда бўлган нарх интизомига риоя қилинишини таъминлаши керак

Буюртмани бажариш муддати буюртма қабул қилингандан кейинги кундан бошлаб ҳисобланади. Буюртмачи хоҳишига кўра буюртма шошилинч равишда бажарилиши мумкин. Бундай ҳолда буюртмани бажариш муддати белгиланган шаклдаги ҳужжатда кўрсатилган буюртма қабул қилинган вакт (кун, соат)дан бошлаб ҳисобланади. Агар буюртмани бажариш муддатининг охирги куни иш кунига тўғри келмаса, муддатнинг тугаш куни сифатида ундан кейин келувчи иш куни қабул қилинади. Ўзига хос, нодир буюмларни ҳамда конструкцияси ва схемаси ўзгартирилган аппаратларни бир марта тайёрлаш ва чет элда ишлаб чиқарилган буюмларни тузатиш корхона томонидан буюртмачи билан келишиб белгиланган муддатларда бажарилади.

Ишн и бажа риш мудд ати Ишни бажариш (хизмат кўрсатиш) муддати иш бажарилиши (хизмат кўрсатилиши) лозим бўлган санага (даврга), шунингдек ижрочи ишни бажаришга (хизмат кўрсатишга) киришиши лозим бўлган санага (даврга) қараб белгиланиши мумкин. Агар иш бажариш, хизмат кўрсатиш шартноманинг амал қилиш муддати давомида қисмларга бўлиб-бўлиб адо этиладиган бўлса (вақтли матбуотни етказиб бериш, техник хизмат кўрсатиш ва бошқалар), ишлар бажариш (хизматлар кўрсатиш)нинг босқичма- босқич муддатлари (даврлари) назарда тутилиши керак.

Хизматларнинг маълум турлари буюртмачи уйида курсатилиши мумкин, бунда корхона ходимнинг буюртмачи билан келишилган вақтда келишини таъминлайди, буюртмачи эса хизматни бажариш учун зарур шарт-шароитларни яратиши шарт. Устани уйга чақирганлик учун қўшимча ҳақ ундирилади. Материал (хом ашё, буюм)ни корхонага олиб келиш ва қайтариб олиб кетиш буюртмачининг истагига кўра қўшимча ҳақ ҳисобига корхона транспортида ёки буюртмачининг ўзи томонидан амалга оширилади. Буюртмачи буюртмани бажариш жараёнида, агар уларни бажариш техник жиҳатдан мумкин бўлса, унга қисман ўзгартиришлар киритиши мумкин. Киритиладиган барча ўзгартиришлар корхона билан келишиб олинган бўлиши ва белгиланган шаклдаги ҳужжатга киритилиши керак.

Буюртмачи қуйидаги ҳолларда шартномани бекор қилиш ҳуқуқига эга булади:агар бажарилган ишдаги аниқланган камчиликлар буюртмачи томонидан белгиланган муддатда бартараф этилмаган бўлса агар бажарилаётган ишда жиддий камчиликларга, шартномадан четга чиқишларга йўл қўйилган ёки буюртма тузатиш мумкин бўлмаган нуқсонлар билан бажарилган бўлса. Шартнома бекор қилинган тақдирда буюртмачи зарарнинг шартнома бекор қилинган вақтда амалда бўлган нархларда қопланишини талаб қилишга ҳақлиагар ҳўжалик юритувчи субъект шартномани бажаришга ўз вақтида киришмаса ёки буюртмани бажариш муддати асоссиз бузилаётган бўлса

Агар ижрочи шартнома шартларини иш (хизмат)ни ёмонлаштирган даражада жиддий бузган бўлса ёхуд ишда (хизматда) бошқа жиддий нуқсонларга йўл қўйган бўлса истеъмолчи ўз хоҳишига кўра нуқсонлар бепул бартараф этилишини бажарилган иш (кўрсатилган хизмат) баҳоси нуқсонларга мутаносиб равишда камайтирилишини худди шундай сифатли шу хилдаги материалдан бошқа буюм бепул тайёрлаб берилишини ишнинг такроран бажарилишин ишартнома бекор қилинишини кўрилган зарар тўлиқ қопланишин и

Истеъмол чи ушбу ҳуқуқлар ни: ишни (хизматни) қабул қилиб олиш вақтида ёки унинг бажарилиши жараёнида нуқсонлар аниқланган тақдирда кафолат муддати давомида, кафолат муддати бўлмаган тақдирда эса, иш (хизмат) қабул қилиб олинган кундан эътиборан олти ой давомида иморат ёки бошқа кўчмас мулкда нуқсонлар аниқланган кундан эътиборан икки йил давомида рўёбга чиқариши мумкин

Иш бажариш (хизмат кўрсатиш) жараёнида аниқланган нуқсонларни бартараф этиш муддатлари шартномада белгилаб қўйилади. Бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)даги нуқсонлар, агар шартномада бир мунча қисқароқ муддат белгиланмаган бўлса, истеъмолчи талаб қилган кундан эътиборан йигирма кун ичида ижрочи томонидан бартараф этилиши керак. Нуқсонлар белгиланган муддатда бартараф этилмаган, шунингдек иш бажаришни (хизмат кўрсатишни) бошлаш ва тугаллаш кечиктирилган тақдирда, ижрочи истеъмолчига ҳар бир кечиктирилган кун, соат (агар муддат соатларда белгиланган бўлса) учун иш (хизмат) қийматининг ёки буюртма қийматининг (агар унинг қиймати алоҳида белгиланмаган бўлса) бир фоизи миқдорида неустойка (пеня) тўлайди.

Иш бажариш ва хизмат кўрсатиш муносабатларида жавобгарлик Истеъмолчи ундириб олган неустойка (пеня) суммаси иш бажариш (хизмат кўрсатиш)нинг алоҳида тури баҳосидан ёки буюртманинг умумий баҳосидан ортиқ бўлиши мумкин эмас. Бажарилган ишдаги нуқсонларни бартараф этиш кечиктирилганли ги учун ижрочи тўлаган неустойка (пеня) қопланиши лозим бўлган зарар ҳисобига кирмайди. Ижрочининг мажбуриятни умуман ёки лозим даражада бажармаганлик учун неустойка (пеня) тўлаши ва зарарни қоплаши уни мажбуриятни асл ҳолида бажаришдан озод этмайди.

https://lex.uz/docs/-4704#-6526 https://lex.uz/docs/-6052631 https://lex.uz/ru/docs/-20326 https://lex.uz/docs/-6392305 https://lex.uz/docs/-6392312 https://lex.uz/ru/docs/-3155768#-3155927 https://lex.uz/docs/-243235#-466760 https://lex.uz/ru/docs/-5902780#-5906813 https://lex.uz/docs/-2856464 https://lex.uz/docs/-24925 https://lex.uz/docs/-42074 https://lex.uz/docs/-1319 https://lex.uz/ru/docs/-6270526 https://lex.uz/acts/26013 https://lex.uz/docs/-3336169 Normativ-huquqiy hujjatlar

O'xshashlar

Voyaga yetmaganlarning mehnat qilish huquqlari

Inson huquqlari bo’yicha xalqaro mexanizmlar

О`zbekistonda inson va fuqarolarning asosiy huquqlari

O’zbekiston Respublikasining inson huquqlari bo’yicha xalqaro hamkorligi

O’zbekistonda inson huquqlari va erkinliklari kafolatining yaratilishi