Oliy majlis - Huquqshunoslik - Slaydlar

Oliy majlis

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1427 KB

Ko'chirib olish

Oliy majlis

REJA :REJA :  O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senatining qonun chiqarish jarayonidagi Senatining qonun chiqarish jarayonidagi ishtirokiishtiroki  O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi tomonidan qonun Qonunchilik palatasi tomonidan qonun loyihalarini ko’rib chiqish va qonunlarni loyihalarini ko’rib chiqish va qonunlarni qabul qilish tartibiqabul qilish tartibi  Oliy Majlis Senati tomonidan qonunlarni Oliy Majlis Senati tomonidan qonunlarni ko’rib chiqish va ularni maqullash tartibiko’rib chiqish va ularni maqullash tartibi  Qonunni Senatning yalpi majlisida ko’rib Qonunni Senatning yalpi majlisida ko’rib chiqishchiqish  Senat tomonidan kelishuv komissiyasi Senat tomonidan kelishuv komissiyasi tuzish tashabbusi bilan chiqish tartibituzish tashabbusi bilan chiqish tartibi Qonun Oliy Majlis Senati tomonidan qayta Qonun Oliy Majlis Senati tomonidan qayta ko’rib chiqishko’rib chiqish

 O`zbekiston Konstitutsiyasiga hamda O`zbekiston Konstitutsiyasiga hamda mamlakat qonun chiqaruvchi oliy organning mamlakat qonun chiqaruvchi oliy organning yuqori palatasi faoliyatini tartibga soluvchi yuqori palatasi faoliyatini tartibga soluvchi konstitutsiyaviy qonunlar hamda boshqa konstitutsiyaviy qonunlar hamda boshqa huquqiy hujjatlarga muvofiq parlamentga huquqiy hujjatlarga muvofiq parlamentga saylov bo’lib o`tganidan keyin O’zbekiston saylov bo’lib o`tganidan keyin O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining besh yil Respublikasi Oliy Majlisining besh yil muddatga 100 nafar senatordan iborat muddatga 100 nafar senatordan iborat bo’lgan Senat shakllantiriladi.bo’lgan Senat shakllantiriladi.  ““ Senat a’zolari (senatorlar) Senat a’zolari (senatorlar) Qoraqalpolg`izton Respublikasi Jug`org`i Qoraqalpolg`izton Respublikasi Jug`org`i Kengesi, viloyatlar, tumanlar va shaharlar Kengesi, viloyatlar, tumanlar va shaharlar davlat hikimyati vakillik organlari davlat hikimyati vakillik organlari deputatlarining tegishli qo`shma majlislarida deputatlarining tegishli qo`shma majlislarida mazkur deputatlar orasidan yashirin ovoz mazkur deputatlar orasidan yashirin ovoz berish yo`li bilan Qoraqalpolg`izton berish yo`li bilan Qoraqalpolg`izton Respublikasi, viloyatlar va Toshkent Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan teng miqdorda-olti kishidan shahridan teng miqdorda-olti kishidan saylanadi.saylanadi. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senatining qonun chiqarish Senatining qonun chiqarish jarayonidagi ishtirokijarayonidagi ishtiroki

O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senatining qonun chiqarish O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senatining qonun chiqarish jarayonidagi ishtirokijarayonidagi ishtiroki  Senatning o`n olti nafar a’zosi fan, Senatning o`n olti nafar a’zosi fan, san’at, adabiyot, ishlab chiqarish san’at, adabiyot, ishlab chiqarish sohasida hamda davlat va jamiyat sohasida hamda davlat va jamiyat faoliyatining boshqa tarmoqlarida katta faoliyatining boshqa tarmoqlarida katta amaliy tajribaga ega bo`lgan hamda amaliy tajribaga ega bo`lgan hamda alohida xizmat ko`rsatgan eng obro`li alohida xizmat ko`rsatgan eng obro`li fuqarolar orasidan O’zbekiston fuqarolar orasidan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadi (“O’zbekiston Respublikasi tayinlanadi (“O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senat to’g’risida” gi Oliy Majlisining Senat to’g’risida” gi 2002 yil 12 dekabrda qabul qilingan 2002 yil 12 dekabrda qabul qilingan O’zbekiston Respublikasi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy Qonuni 2-Konstitutsiyaviy Qonuni 2- moddasining ikkinchi va uchinchi moddasining ikkinchi va uchinchi qismlari).qismlari).

Boshqacha qilib aytganda, quyi palata deputatlari O’zbekistondagi siyosiy partiyalardan ko`rsatilgan nomzodlar va mustaqil nomzodlar orasidan 120 ta saylov okrugida fuqarolar tomonidan bevosita saylanadi Ayni bir vaqtda fuqarolarning senatorlar saylovidagi ishtiroki bilvosita tarzda mahalliy vakillik hokimiyati organlari ( Qoraqalpolg`izton Respublikasi Jug`org`i Kengesi, xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlari ) deputatlari tomonidan saylash orqali amalga oshiriladi. Shuni ta’kidlash joizki, parlamentning quyi palatasiga 120 nafar deputatni saylash saylov okruglari bo’yicha ko’p partiyaviylik asosida, mahalliy vakillik organlari deputatlari saylovi bilan bir vaqtda o’tadi.

 Mahalliy vakillik organlarining yangi saylangan deputatlari saylanganlaridan so’ng ayni o’z tarkiblaridan bir oy ichida yashirin ovoz berish yo’li bilan Oliy Majlis senatorlarini ( Qoraqalpolg`izton Respublikasi, har bir viloyat va Toshkent shahridan olti kishidan ) saylaydilar.

 Bu Senat hududiy vakillik organi ekanligi hamda saylovni o’tkazish xususiyati va o’ziga hostomonlari qonun chiqaruvchi oliy organning yuqori palatasiga vakillarini ko’rsatgan mintaqalar bilan chambarchas bog’liq ekanligi taqozosidir.

 O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatining faoliayatini konstitutsiyaviy-Senatining faoliayatini konstitutsiyaviy- huquqiy jihatdan ta’minlash huquqiy jihatdan ta’minlash mamlakatning Asosiy Qonuniga-mamlakatning Asosiy Qonuniga- 1992 yil 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan8 dekabrda qabul qilingan O’zbekiston O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga Respublikasi Konstitutsiyasiga asoslanadi. Umum milliy referendum asoslanadi. Umum milliy referendum yakunlarini inobatga olib hamda bir yakunlarini inobatga olib hamda bir palatali parlamentdan ikki palatali tizimga palatali parlamentdan ikki palatali tizimga o’tish bilan bog’liq institusional islohot o’tish bilan bog’liq institusional islohot munosabati bilan 2003 yil 24 aprelda munosabati bilan 2003 yil 24 aprelda Konstitutsiyaga, uning qonunchilik Konstitutsiyaga, uning qonunchilik jarayoniga taalluqli bo’limiga tegishli jarayoniga taalluqli bo’limiga tegishli o’zgarishlar kiritildi. Jumladan, Asosiy o’zgarishlar kiritildi. Jumladan, Asosiy Qonunning XVIII bobida ikki palatali Oliy Qonunning XVIII bobida ikki palatali Oliy Majlis faoliyatining asosiy konstitutsiyaviy Majlis faoliyatining asosiy konstitutsiyaviy prinsiplari va asoslari yoritilib berilgan.prinsiplari va asoslari yoritilib berilgan.

 Parlament yuqori palatasi yalpi majlislari Toshkent shahrida O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining ma’muriy binosida, yalpi majlislar o’tkazishga mo’lajallangan katta zalda o’tadi. Bu yerda har bir senatorning o’z o’rni bor va bu o’rin Senatning yalpi majlislar zalidagi zamonaviy elektron ovoz berish vositasi bilan bog’langan. Yuqori palataning birinchi tashkiliy majlisiga senatorlar ish joyining maxsus sxemasi tayyorlanadi va odatda bu sxema o’zgarishsiz qoladi.

 Senat O’zbekiston qonun hujjatlariga muvofiq yiliga kamida uch marta yalpi majlis o’tkazadi. Biroq zarur hollarda navbatdan tashqari majlislar o’tkazish imkoniyati ham nazarda tutilgan. Senatning navbatdan tashqari yalpi majlisini chaqirish huquqiga O’zbekiston Respublikasi Prezidenti, Senat Raisi yoki Senat a’zolari umumiy sonining kamida uchdan bir qismi miqdoridagi senatorlar ega.

O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati va Qonunchilik O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati va Qonunchilik palatasining birgalikdagi vakolatlari quyidagilardan iborat:palatasining birgalikdagi vakolatlari quyidagilardan iborat:  O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini qabul qilish, unga o’zgartirish va qo’shimchalar qabul qilish, unga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish;kiritish;  O’zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy O’zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy qonunlari hamda qonunlarini qabul qilish, qonunlari hamda qonunlarini qabul qilish, ularga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish;ularga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish;  O’zbekiston Respublikasining referendumini O’zbekiston Respublikasining referendumini o’tkazish to’g’risida va uni o’tkazish sanasini o’tkazish to’g’risida va uni o’tkazish sanasini tayinlash haqida qaror qabul qilish;tayinlash haqida qaror qabul qilish;  O’zbekiston Respublikasi ichki va tashqi O’zbekiston Respublikasi ichki va tashqi siyosatining asosiy yo’nalishlarini belgilash siyosatining asosiy yo’nalishlarini belgilash hamda davlat strategik dasurlarini qabul qilish;hamda davlat strategik dasurlarini qabul qilish;  O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga binoan O’zbekiston Respublikasining qonun binoan O’zbekiston Respublikasining qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati organlarining tizimini hamda vakolatlarini organlarining tizimini hamda vakolatlarini belgilash;belgilash;  O’zbekiston Respublikasi tarkibiga yangi davlat O’zbekiston Respublikasi tarkibiga yangi davlat tuzilmalarini qabul qilish va ularni O’zbekiston tuzilmalarini qabul qilish va ularni O’zbekiston Respublikasi tarkibidan chiqishi haqidagi Respublikasi tarkibidan chiqishi haqidagi qarorlarni tasdiqlash;qarorlarni tasdiqlash;

 Boj, valyuta va kredit ishlarini qonun yo’li bilan tartibga solish;Boj, valyuta va kredit ishlarini qonun yo’li bilan tartibga solish;  Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni joriy qilish;Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni joriy qilish;  O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi masalalarini qonun yo’li O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi masalalarini qonun yo’li bilan tartibga solish, chegaralarni o’zgartirish;bilan tartibga solish, chegaralarni o’zgartirish;  Tumanlar, shaharlar, viloyatlarni tashkil etish, tugatish, ularning nomini hamda Tumanlar, shaharlar, viloyatlarni tashkil etish, tugatish, ularning nomini hamda chegaralarini o’zgartirish;chegaralarini o’zgartirish;  O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taqdimiga binoan O’zbekiston O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taqdimiga binoan O’zbekiston Respublikasining Davlat byudjetini qabul qilish;Respublikasining Davlat byudjetini qabul qilish;  Davlat mukofotlari va unvonlarini ta’sis etish;Davlat mukofotlari va unvonlarini ta’sis etish;  O’zbekiston Respublikasi Prezidentining vazirliklar, davlat qo’mitalari va boshqa O’zbekiston Respublikasi Prezidentining vazirliklar, davlat qo’mitalari va boshqa davlat boshqaruv organlarini tuzish hamda tugatish to’g’risidagi farmonlarni davlat boshqaruv organlarini tuzish hamda tugatish to’g’risidagi farmonlarni tasdiqlash;tasdiqlash;  O’zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasini tuzish;O’zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasini tuzish;O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati va Qonunchilik O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati va Qonunchilik palatasining birgalikdagi vakolatlari quyidagilardan iborat:palatasining birgalikdagi vakolatlari quyidagilardan iborat:

 O’zbekiston Respublikasi Hisob palatasining hisobotini ko’rib chiqish;  O’zbekiston Respublikasi Prezidentining O’zbekiston Respublikasiga hujum qilinganda yoki tajovuzdan bir-birini mudofaa qilish yuzasidan tuzilgan shartnoma majburiyatlarini bajarish zaruriyati tug’ilganda urush holati e’lon qilish to’g’risidagi farmonini tasdiqlash;  O’zbekiston Respublikasi Prezidentining umumiy yoki qisman safarbarlik e’lon qilish, favqulotda holat joriy etish, uning amal qilishini uzaytirish yoki tugatish to’g’risidagi farmonlarini tasdiqlash;  O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarini ratifikatsiya va denonsatsiya qilish to’g’risida qaror qabul qilish;  Ma’lumki, qonun loyihasining qonun darajasida shakllanish yo’li ancha murakkab bo’lib, loyiha qonunchilik tashabbusi huquqiga ega bo’lgan quyidagi subyektlarnining biri tomonidan parlament quyi palatasiga kiritilgan; O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati va Qonunchilik O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati va Qonunchilik palatasining birgalikdagi vakolatlari quyidagilardan iborat:palatasining birgalikdagi vakolatlari quyidagilardan iborat:

Ma’lumki, qonun loyihasining qonun darajasida shakllanish yo’li ancha murakkab bo’lib, loyiha qonunchilik tashabbusi huquqiga ega bo’lgan quyidagi subyektlarnining biri tomonidan parlament quyi palatasiga kiritilgan;  O’zbekiston Respublikasi Prezidenti  O’z davlat hokimiyatining oliy vakillik organi orqali Qoraqalpog’iston Respublikasi;  Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari;  O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi;  O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi;  O’zbekiston Respublikasi Oliy sudi;  O’zbekiston Respublikasi Oliy xo’jalik sudi;  O’zbekiston Respublikasi Bosh prokurori;

 Ana shu zaylda kiritilgan huquqiy hujjat loyihasi Oliy Majlisning Qonunchilik palatasida qonunchilik jarayonining uchta bosqichidan o’tib, qabul qilinganidan keyin qonun maqomini oladi va ko’rib chiqishi uchun yuqori palataga yuboriladi

Mohiyat-e’tibori bilan qaralganda, Senat o’ziga kelib tushgan qonun Mohiyat-e’tibori bilan qaralganda, Senat o’ziga kelib tushgan qonun ustida ish olib borayotganda quyi palata amal qilgan ayni o’sha ustida ish olib borayotganda quyi palata amal qilgan ayni o’sha prinsiplar asosisda ish tutadi. Lekin bundan o’ziga xos xususiyatlar prinsiplar asosisda ish tutadi. Lekin bundan o’ziga xos xususiyatlar ham yo’q emas.ham yo’q emas. Birinchidan, Senat qonun loyihasini emas, balki o’ziga kelib tushgan qonunni Birinchidan, Senat qonun loyihasini emas, balki o’ziga kelib tushgan qonunni ko’rib chiqadi. Ikkinchidan, Senat qonunni bor holicha yo maqullaydi, yoki rad ko’rib chiqadi. Ikkinchidan, Senat qonunni bor holicha yo maqullaydi, yoki rad qiladi, binobarin uni mustaqilqiladi, binobarin uni mustaqil tarzda tahrir qila olmaydi, unga o’zgartishlar kirita tarzda tahrir qila olmaydi, unga o’zgartishlar kirita olmaydi, matn mazmunini biron-bir tarzda o’zgartira olmaydi. Bu yo’sindagi olmaydi, matn mazmunini biron-bir tarzda o’zgartira olmaydi. Bu yo’sindagi ishlar tamomila Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi ixtiyoriga beriladi.ishlar tamomila Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi ixtiyoriga beriladi. Senat Senat muayyan hollarda qonun moddalariga tuzatish va o’zgartishlar kiritishda muayyan hollarda qonun moddalariga tuzatish va o’zgartishlar kiritishda ishtirok etish mumkin, lekin bu Qonunchilik palatasi bilan birgalikda ish olib ishtirok etish mumkin, lekin bu Qonunchilik palatasi bilan birgalikda ish olib borish yo’li bilan amalga oshadi.borish yo’li bilan amalga oshadi.

O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi tomonidan qonun loyihalarini ko’rib chiqish va qonunlarni qabul qilish tartibi  O’zbekiston Respublikasi qonunchilik jarayoni quyidagi to’rtta asosiy bosqichdan iborat;  Qonunchilik tashabbusi huquqi subyekti tomonidan qonun loyihasini belgilangan tartibda Qonunchilik palatasi ko’rib chiqishiga kiritish;  Qonun loyihalarini quyi palata tomonidan uchta o’qishda ko’rib chiqilishi va qabul qilinishi;  Quyi palata tomonidan qabul qilingan qonunlarning Senat tomonidan ko’rib chiqilishi;  Oliy Majlis qabul qilgan qonunlarning Ozbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan imzolanishi va e’lon qilinishi.

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 83- moddasiga muvofiq qonunchilik tashabbusi huquqining sakkiz subyektidan (O’zbekiston Respublikasi Prezidenti, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari, o’z davlat hokimiyatining oliy vakillik organi orqali Qoraqalpog’iston Respublikasi, Konstitutsiyaviy sud, Oliy sud, Oliy xo’jalik sud, Bosh prokuror) biri tomonidan qonun loyihasi dastavval Oliy Majlisning Qonunchilik palatasiga kiritiladi.

 Qonunchilik tashabbusi huquqi subyektidan Qonunchilik palatasiga kelib tushgan va ko’rib chiqish uchun qabul qilib olingan qonun loyihasi parlament quyi palatasi Spiker tomonidan mas’ul qo’mitaga topshiriladi. Mas’ul qo’mita qonun loyihasini dastlabki tahlildan o’tkazish, baho berish va ishlab maromiga yetkazish kerak. Qonun loyihasini dastlabki tarzda muhokama etish va uni palata birinchi o’qishda ko’rib chiqishiga shu mas’ul qo’mita tomonidan amalga oshiriladi. Qo’mitaga a’zo deputatlar orasidan ishchi guruhi tuzish ham uning zimmasida. Mas’ul qo’mita shu bosqichda qonun loyihasi yuzasidan davlat organlari, tashkilotlar, mutahassislar va olimlardan tushgan takliflar va fikr-mulohozalarni umumlashtirib, o’z a’zolari orasidan ma’ruzachi tayinlaydi. Qo’mita majlisida qonun loyihasi qonunchilik tashabbusi huquqi subyekti, o’z taklif va mulohazalarini yuborgan tashkilotlarning vakillari, shuningdek ommaviy axborot vositalari namoyondalari ishtirokida muhokama etiladi. Dastlabki tarzda ko’rib chiqish yakunlari asosida mas’ul qo’mita ishlab maromiga yetkazgan qonun loyihasini materiallar va o’zining xulosasi bilan birgalikda palata Kengashiga Oliy Majlis Qonunchilik palatasining yalpi majlisi kun tartibiga kiritish uchun yo’llaydi.

Senat tomonidan kelishuv komissiyasi Senat tomonidan kelishuv komissiyasi tuzish tashabbusi bilan chiqish tartibituzish tashabbusi bilan chiqish tartibi Agar Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilinib, maqullash uchun Agar Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilinib, maqullash uchun Senatga yuborilgan qonunni parlamentning yuqori palatasi kelishuv Senatga yuborilgan qonunni parlamentning yuqori palatasi kelishuv komissiyasi tuzish orqali uni ishlab maromiga yetkazish sharti bilan rad komissiyasi tuzish orqali uni ishlab maromiga yetkazish sharti bilan rad qilgan bo’lsa, bunday kezlarda qonun Senatning mas’ul qo’mitasi taklifi qilgan bo’lsa, bunday kezlarda qonun Senatning mas’ul qo’mitasi taklifi bilan quyi palataga qaytariladi. Shundan keyin kelishuv komissiyasiga bilan quyi palataga qaytariladi. Shundan keyin kelishuv komissiyasiga tuzish tartib-taomillari boshlanadi.tuzish tartib-taomillari boshlanadi.

Agar President tomonidan qaytarilgan qonunni Qonunchilik palatasi qayta ko’rib chiqishda ilgari qabul qilingan tahrirda maqullangan bo’lsa, bu qonun ham belgilangan tartibda Senatga yuboriladi. Bunda Senatning mas’ul qo’mitasi shu qonun yuzasidan xulosa bergach, qonun Senat yalpi majlisining kun tartibi loyihasiga kiritiladi. Yuqori palata mazkur qonunni qayta ko’rib chiqib, uni maqullash yoki rad etish to’g’risida qaror qabul qilinadi. Qonun hujjatlarida belgilab qo’yilgan talabga muvofiq bunday hollarda qonun senatorlar umumiy sonining uchdan ikki qismidan iborat ko’pchilik ovozi bilan maqullanmog’i kerak .

HOZIRGI VAQTDA O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY MAJLISNING TARKIBIDA QO’YIDAGI DOIMIY QO’MITALAR VA KOMISSIYALAR TUZILGAN:  . Byudjet, bank va moliya masalalari qo’mitasi;  2. Qonunchilik va sud-huquq masalalari qo’mitasi;  3. Xalqaro ishlar va partlamentlararo aloqalar qo’mitasi;  4. Agrar, suv xo’jaligi masalalari va oziq-ovqat qo’mitasi;  5. Sanoat, qurilish, transport va aloqa masalalari qo’mitasi;  6. Iqtisodiyotni isloh qilish masalalari va tadbirkorlik qo’mitasi;  7. Ijtimoiy masalalr va bandlik qo’mitasi;  8. Fan, maorif, madaniyat va sport masalalari qo’mitasi;  9. Atrof-muhit va tabiatni muhofaza qilish qo’mitasi;  10. Matbuot va axborot qo’mitasi; va boshqalar.

Hokimiyatlar taqsimlanishi nazariyasida qonun chiqaruvchi hokimiyat alohida o`rin tutadi. Konstitutsiyamizda kuchli qonun chiqaruvchi hokimiyatni tashkil etishga alohida e’tibor berilgan.  O’zbekiston mustaqillik yillari davomida umuminsoniy qadriyatlar va boy milliy an’analar bilan yo`g`rilgan o’ziga hos rivojlanish yo`lini aniqlab oldi. Shu asosda davlat-huquqiy amaliyotida jahon parlamentalizmining boy tajribasidan unumli foydalanib, respublika konstitutsiyaviy tuzumida xalq hokimiyatchiligi, hokimiyatlarning bo’linishi prinsiplarigamos davlat organlari tizimini shakllantirdi. Endilikda aksariyat mamlakatlarning parlament institutiga ega ekanligini ta’kidlab o`tmoq joiz.

Hozir yer kurrasidagi 200 ga yaqin davlatning qariyb 177 tasida oliy qonun chiqaruvchi vakillik organi-parlamentlar bor.

O’zbekiston Pespublikasi KonstitutsiyasiO’zbekiston Pespublikasi Konstitutsiyasi O’zbekiston Pespublikasi Konstitutsiyasining 76-moddasiga binoan O’zbekiston Pespublikasi Konstitutsiyasining 76-moddasiga binoan O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi oliy davlat vakillik organi bo’lib, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi oliy davlat vakillik organi bo’lib, qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi. O’zbekiston qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi ikki palatadan- Qonunchilik palatasi (quyi) va Respublikasi Oliy Majlisi ikki palatadan- Qonunchilik palatasi (quyi) va Senatdan (yuqori palata) iborat. O’zbekiston Respublikasi Oliy Senatdan (yuqori palata) iborat. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati vakolat muddati besh yil.Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati vakolat muddati besh yil.

1995-2004 yil

O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati  O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati hududiy vakillik palatasi bo’lib, Senat a’zolaridan (senatorlardan) iborat. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati a’zolari Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo`qorg`i Kengesi, viloyatlar, tumanlar va shaharlar davlat hokimiyati vakillik organlari deputatlarining tegishli qo’shma majlislarida mazkur deputatlar orasidan yashirin ovoz berish yo’li bilan Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan teng miqdorda –olti kishidan saylanadilar. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatining o’n olti nafarini fan, san’at, adabiyot, ishlab chiqarish sohasida hamda davlat va jamiyat faoliyatining boshqa tarmoqlarida katta amaliy tajribaga ega bo’lgan hamda alohida xizmat ko’rsatgan eng obro`li fuqarolar orasidan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadi.

Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi  Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga Oliy Majlisining Qonunchilik palatasiga saylanish huquqiga saylov kuniga 25 yoshga to`lgan fuqarolar ega bo`lishi mumkin. Yosh senzining bunday belgilanishi shu bilan izohlanadiki, deputat, ozmi-ko`pmi ma`lum hayot tajribasiga ega bo`lishi, o`zini davlat va jamoat faoliyatida ko`rsata olishi lozim. Bu masala bir qancha xorijiy mamlakatlarning Konstitutsiyalari va qonunchiligida ham deyarlik shunday hal etilgan. AQSH Konstitutsiyasida 25 yoshga to`lmagan shaxs Kongressning Vakillar palatasining a’zosi bo’lishi mumkin emas. Yaponiya parlamentining vakillar palatasiga 25 yoshga to’lmagan, maslahatchilar palatasiga esa 30 yoshga to’lgan fuqarolar passiv saylov huquqidan foydalana olishlari mumkin. Shuni ham aytish joizki, jahon tajribasida passiv saylov huquqining bundan ham yuqori senzlari mavjud. O’zbekiston Parlamentidagi Qonunchilik palatasi va Senat o`rtasidagi oqilona muvoznat ana shunday konstitutsiyaviy huquq nazariy, hamda huquq amaliyoti asosida tayanadi.

88-modda Oliy Majlis deputati daxlsizlik huquqidan foydalandi. U Oliy Majlisning roziligisiz jinoiy javobgarlikka tortilishi, hibsga olinishi yoki sud tomonidan beriladigan majburiy jazoga tortilishi mumkin.

 O’zbekiston mustaqillik yillari O’zbekiston mustaqillik yillari davomida umuminsoniy qadriyatlar davomida umuminsoniy qadriyatlar va boy milliy an’analar bilan va boy milliy an’analar bilan yo`g`rilgan o’ziga hos rivojlanish yo`g`rilgan o’ziga hos rivojlanish yo`lini aniqlab oldi. Shu asosda yo`lini aniqlab oldi. Shu asosda davlat-huquqiy amaliyotida jahon davlat-huquqiy amaliyotida jahon parlamentalizmining boy parlamentalizmining boy tajribasidan unumli foydalanib, tajribasidan unumli foydalanib, respublika konstitutsiyaviy tuzumida respublika konstitutsiyaviy tuzumida xalq hokimiyatchiligi, xalq hokimiyatchiligi, hokimiyatlarning bo’linishi hokimiyatlarning bo’linishi prinsiplarigamos davlat organlari prinsiplarigamos davlat organlari tizimini shakllantirdi. Endilikda tizimini shakllantirdi. Endilikda aksariyat mamlakatlarning aksariyat mamlakatlarning parlament institutiga ega ekanligini parlament institutiga ega ekanligini ta’kidlab o`tmoq joiz. Hozir yer ta’kidlab o`tmoq joiz. Hozir yer kurrasidagi 200 ga yaqin davlatning kurrasidagi 200 ga yaqin davlatning qariyb 177 tasida oliy qonun qariyb 177 tasida oliy qonun chiqaruvchi vakillik organi-chiqaruvchi vakillik organi- parlamentlar bor.parlamentlar bor.

 O’zbekiston Pespublikasi Konstitutsiyasining 76- moddasiga binoan O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi oliy davlat vakillik organi bo’lib, qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi ikki palatadan- Qonunchilik palatasi (quyi) va Senatdan (yuqori palata) iborat. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati vakolat muddati besh yil.Hokimiyatlar taqsimlanishi nazariyasida qonun chiqaruvchi hokimiyat Hokimiyatlar taqsimlanishi nazariyasida qonun chiqaruvchi hokimiyat alohida o`rin tutadi. Konstitutsiyamizda kuchli qonun chiqaruvchi alohida o`rin tutadi. Konstitutsiyamizda kuchli qonun chiqaruvchi hokimiyatni tashkil etishga alohida e’tibor berilgan.hokimiyatni tashkil etishga alohida e’tibor berilgan.

 O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati hududiy vakillik palatasi bo’lib, Senat a’zolaridan (senatorlardan) iborat. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati a’zolari Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo`qorg`i Kengesi, viloyatlar, tumanlar va shaharlar davlat hokimiyati vakillik organlari deputatlarining tegishli qo’shma majlislarida mazkur deputatlar orasidan yashirin ovoz berish yo’li bilan Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan teng miqdorda – olti kishidan saylanadilar. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatining o’n olti nafarini fan, san’at, adabiyot, ishlab chiqarish sohasida hamda davlat va jamiyat faoliyatining boshqa tarmoqlarida katta amaliy tajribaga ega bo’lgan hamda alohida xizmat ko’rsatgan eng obro`li fuqarolar orasidan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOR RO`YXATI : “ O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy huquq”  O'zbekiston Respublikasining O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi to`g`risida” Konstitutsiyaviy Qonuni.- O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi. 2002. dekabr №12 215 modda  O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati”- Toshkent 2007 45-46 betlar

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Oliy majlis senati

Oliy majlis - oliy vakillik organi

Qonun chiqaruvchi hokimiyati OLIY MAJLIS

Oliy majlis qonunchilik palatasi faoliyatining asosiy yo`nalishlari

Oliy majlis O`zbekiston Respublikasining oliy vakillik organi va qonun chiqarish hokimiyati