O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunchiligida jamiyat, davlat, inson huquqiy munosabatlarini ta’minlovchi ma’naviy tamoyillar - Huquqshunoslik - Slaydlar

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunchiligida jamiyat, davlat, inson huquqiy munosabatlarini ta’minlovchi ma’naviy tamoyillar

Yuklangan vaqt:

12.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5734.5 KB

Ko'chirib olish

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI Qarshi Davlat Universiteti Tarix va ijtimoiy fanlar fakulteti Raxmatova Nargiza Akbarovnaning 5A111601 “ Ma’naviyat asoslari” mutaxassisligi bo’yicha magistr akademik darajasini olish uchun “ O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunchiligida jamiyat, davlat, inson huquqiy munosabatlarini ta’minlovchi ma’naviy tamoyillar” mavzusida yozgan MAGISTRLIK DISSERTATSIYASI ISHI Т А Q D I M O T I

MUNDARIJA KIRISH I-BOB. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunchiligida ma’naviy tamoyillarning o’rni 1.1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiya va qonunlarda Sharq va G’arb mumtoz mutafakkirlari asarlarida adolat to’g’risidagi qarashlarining hisobga olinishi. 1.2 O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida milliylik va umuminsoniy tamoyillarining aks etishi I - Bob . bо‘yichа xulosа II-BOB. O’zbekiston Respublikasida huquqiy islohotlarning chuqurlashuv jarayonida qonunchilik tizimining yanada insonparvarlashuvi 2.1.Jamiyat taraqqiyoti jarayonida huquqning insonparvarlashi 2.2. O’zbekiston Respublikasi qonunlarida inson huquqlarining himoya qilishni uning qonunlarda mustahkamlanishi I I - Bob . bо‘yichа xulosа III-BOB. O’zbekistonda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasining ma’naviy huquqiy ahamiyati. 3.1. Sud huquq tizimini islohotlarini chuqurlashtirish va qonunchilik bazasini boyitish va takomillashtirish 3.2. Fuqarolik jamiyatin i rivojlantirish yuzasidan olg’a surilgan tashabbuslar I I - Bob . bо‘yichа xulosа XULOSA ADABIYOTLAR RO‘YXATI 2

3 Jamiyat, davlat shaxs, inson munosabatlari nafaqat ijtimoiy- iqtisodiy va siyosiy mazmunga, shuningdek ma’naviy mazmunga ham ega. Odatda ko’p hollarda bu munosabatlarning ijtimoiy- iqtisodiy, siyosiy jihatdan o’rganiladi , ma’naviy tomonlari esa o’rganilmaydi Shu sababli tadqiqot mavzuning dolzarbligini quyidagilar bilan belgilash mumkin . Ma’naviyatning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, huquqiy hayot bilan bog’liqligi, ma’naviy, axloqiy milliy va umuminsoniy tamoyillarning Konstitutsiyamiz va qonunchiligimizda hisobga olinish darajasi o’rganish va uni tahlil qilish. Ushbu masalalarini maxsus tadqiq etish O’zbekiston Konstitutsiyasi va qonunchiligining insonparvarlik mohiyatini teranroq anglab olishga, ma’naviy, siyosiy-huquqiy tarbiyani yanada takomillashtirishga imkon beradi.D o lz a rb lik d a ra ja s i Mavzuning dolzarbligi

Tadqiqot ob ’ yekti O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunchiligini ma’naviy meyorlarini aks ettirishini o’rganish tashkil qiladi Tadqiqotnig predmeti. Ushbu masalaning Ezgulik, yaxshilik, adolat, insonparvarlik, halollik, burch, vijdon, diyonat kabi inson komilligini ifodalovchi axloqiy tushunchalar ijtimoiy tenglik, teng huquqlilik, demokratiya kabi tamoyillar nuqtai nazaridan tahlil qilinishi tadqiqotning predmetini tashkil qiladi.Tadqiqotning ob ’y ekti va predmeti01 0B 0A 24 03 0A05 05 07 07 07

12.05.23 5Tadqiqotning maqsadi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va bazi bir qonun meyorlarini ma’naviylik, ma’naviy yuksalish bilan bog’lab o’rganish. O’zbekistonda bu borada qilinayotgan ishlarning insonparvarlik adolat, teng – h uquqlilik mohiyatini ochib berish.

Tadqiqotning vazifalari: O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiya va qonunlarda Sharq va G’arb mumtoz mutafakkirlari asarlarida adolat to’g’risidagi qarashlarning hisobga olinishi ni o’rganish va tahlil qilish; O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida milliylik hamda umuminsoniy tamoyillarining aks etishi ni qiyosiy tahlil etih ; Jamiyat taraqqiyoti jarayonida huquqning insonparvarlash uvini o’rganish; O’zbekiston Respublikasi qonunlarida inson huquqlarining himoya qilishni qonunlarda mustahkamlanishi .1E 2A 1503 0F 1E 0D 0F 2B 0203 110A 10 01

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarining ma’naviy mazmunini ilk bor alohida o’rganilmoqda. Ularning ezgulik, insonparvarlik, adolat, kabi umuminsoniy meyorlarga hamda ajdodlarimiz davlatchilik tajribasi, urf- odatlari qatorida jahon xalqlari davlatchiligi tajribasi, demokratik qadriyatlarga tayanilgani ochib berilgan. Tadqiqot O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari nafaqat siyosiy va yurid i k jihatdan, shuningdek , ma’naviy jihatdan ham chuqurroq tushunishga yordam beradi. O’z navbatida bu huquqiy tarbiya samaradorligini ko’tarishga, aholida ayniqsa yoshlarda Konstitutsiyamiz va qonunlarimizga ijobiy munosabat kuchayishiga xizmat qiladi. Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati

12.05.23 8Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari: O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiya va qonunlarda Sharq va G’arb mutafakkirlarining ko’p asrlik ilg’or g’oyalari ijtimoiy munosabatlarni baholovchi va tartibga soluvchi me’yorlar va tamoyillarni hisobga olinganligi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiya va qonunlari milliylik va umuminsoniylik birligi asosida yartilganligi; Sud huquq tizimini liberallashtirish jarayonida ularning insonparvarlashuvini rivojlantirish va salohiyatini yanada kenggaytirish. ;

Muammoning o’rganilganlik darajasi O’zbekiston Respublikasini ng KonstitutsiyasiO ’zb ek iston R esp u b lik asin in g Q on u n lari S h arq m u tafak k irlard an A b u N asr F orob iy, A m ir T em u r, A lish er N avoiy O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi G’arb mutafakkirlari asarlaridan

Ushbular manba sifatida foydalanildi: Tadqiqotning nazariy asoslarini O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimovning asarlari va tadqiqotchi olimlarning nazariy konsepsiyalari tashkil etadi.Tadqiqotda qo’llanilgan metodikaning tavsifi: O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyas i ;

Mazkur tadqiqot ishi Konstitutsiya va qonunlarining ma’naviy tamoyilar bilan bog’liqligi ochib berilgan. Naziriy va amaliy ahamiyati Konstitutsiyani va qonunlarni o’rganishda jarayonida ma’naviy tamoyilar bilan o’rganish uni tushunishni osonlashtiradi. Tadqiqot natijalarining nazariy amaliy ahamiyati:

I-BOB. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUTSIYASI VA QONUNCHILIGIDA MA’NAVIY TAMOYILLARNING O’RNI O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarini yaratishda 2 asosga tayaniladi. xalqimizning asriy tajribasi davlatchiligimiz tarixida qo’llanilgan muhim tamoyillar, meyorlar, ma’naviy qadriyatlar bo’lsa. umuminsoniy qadriyatlardir. Birinchisi; Ikkinchisi;

12.05.23 131.1.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiya va qonunlarda Sharq va G’arb mumtoz mutafakkirlari asarlarida adolat to’g’risidagi qarashlarining hisobga olinishi “ O chlarning ovqati odil shohning shafqat va muruvvati bilan yozgan dasturxonidan; yalang’ochlarning libosi uning lutf-marhamat xazinasi ehsonidan. U mamlakat bog’ini obod qilishda yomg’ir bulutiday serob; mamlakat ahli ko’zini yoritishda jahonga nur soluvchi oftob. O’zga yurtlarning elu xalqi uni orzu qiladi; boshqa o’lkalarning mazlumlari adolatparvarligi tufayli uni duo bilan tilga oladi” Alisher Navoiy A.S h er

12.05.23 14O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiya va qonunlarda adolat tamoyilining hisobga olinishi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasinin g 2-moddasida Davlat xalq irodasini ifoda etib, uning manfaatlariga hizmat qiladi. Davlat organlari va mansabdor shaxslar jamiyat va fuqarolar oldida mas’uldirlar. Aytishimiz mumkinki, davlat eng avvalo xalq irodasini ifoda etadi, o’z navbatida ma’naviyatning takibiy tuzulmasi hisoblanmish iroda insonning muayyan maqsadini tanlay bilishi unga erishish uchun kerakli kuch topa olish qobilyatidir. Iroda orqali inson o’zida kuch topa oladi har qanday qiyinchillikda tushkunlikka tushib qolmaydi.

12.05.23 15Davomi Shu bilan birga iroda ezgu maqsad sari yetaklaydi, o’z navbatida yangi maqsadlar, yangi g’oyalar sari yo’l boshlaydi. “ Maqsad tanlash va unga erishish bilan bog’liq faoliyat sifatida iroda axloq va huquqning asosida yotadi.” Davlat xalq irodasini ifoda etadi, uning manfaatlari uchun hizmat qiladi, o’z navbatida xalq tanlagan muayyan maqsad davlat, jamiyat taraqqiyoti yuksalishiga sharoit yaratadi. O’zbekiston davlatining xalqdan ajralib turadigan faqat hokimyat tuzulmasi sifatida o’zi uchun hizmat qiladigan alohida manfaatlari yo’q! Xalq davlat uchun emas, balki davlat xalq uchundir. Shu sababdan xalqning irodasi, davlat hokimyatining asosini tashkil etadi. Davlatning qonunlari va amaliy faoliyati ya’ni siyosiy oqibati natijasida xalqning irodasini yuzaga chiqarganda, ya’ni hokimyatning xohish-istaklari, orzu- umidlari, intilishlarini amalga oshirishga qaratilgan. Shu sababdan davlat o’rnatgan qonunlar va huquqlar asosida xalqning irodasi aks etadi.

12.05.23 16Yaponiya Konstitutsiyasining 24-moddasida bеlgilanishicha, nikoh faqat ikkala tomonning o’zaro roziligiga asoslanadi va er-xotinning tеng huquqliligiga asoslangan o’zaro hamkorlik nеgizida vujudga kеladi. Oila va nikohga tеgishli barcha masalalar jinslarning tеngligi va shaxsiy qadr-qimmati tamoyilidan kеlib chiqqan holda qonun bilan tartibga solinishi lozim. Grеtsiya Konstitutsiyasining 21-moddasi, 1- qismiga muvofiq, “oila millatni saqlab qolish va rivojlantirishning asosi, nikoh ham xuddi shunday, onalik va bolalik davlat himoyasi ostidadir”. . 1.2.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida milliylik va umuminsoniy tamoyillarining aks etishi.

12.05.23 17Mеksika Konstitutsiyasining 4- moddasi, 5-qismida shunday dеyiladi: “Ota- onalarning burchi – bolalarning aqliy va jismoniy rivojlanishiga bo’lgan ehtiyojlarini qondirilishiga qat'iy amal qilishdir. Qonun bolalarni muhofaza qilish uchun mablag’lar bеlgilaydi va ular davlat muassasalari orqali yеtkazib bеriladi”. “ Davlat aholi o’sishini iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyot rеjalariga muvofiqlashtirish maqsadida tug’ilishni rеjalashtirishni joriy qiladi” (25-modda); “Er- xotinlar tug’ilishni rеjalashtirishga majburdirlar” (49- moddaning 2-qismi). Ushbu moddaning ham kiritilishi davlatning o’zaro manfaatlardan kelib chiqib to’g’ilish sonining kamayib ketishini oldini olish uchun qaratilagandir.1.2.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida milliylik va umuminsoniy tamoyillarining aks etishi.

12.05.23 18 O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaning uchunchi bo’limi 14 bob «Oila» dеb nomlanib unga 4ta modda 63,64,65, 66 -moddalar bag’ishlangan. O`zbekiston Rеspublikasi Konstitutsiyasining 63-moddasiga muvofiq «Oila jamiyatning asosiy b o’ g’inidir hamda jamiyat va davlat mu h ofazasida bo`lish huquqiga ega» 66-modda “Voyaga yetgan mehnatga layoqatli farzandlar o’z ota-onalari” haqida g’amxo’rlik qilishga majburdirlar 1.2.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida milliylik va umuminsoniy tamoyillarining aks etishi.

12.05.23 19II-BOB. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA HUQUQIY ISLOHOTLARNING CHUQURLASHUV JARAYONIDA QONUNCHILIK TIZIMINING YANADA INSONPARVARLASHUVI. 2005-yil 1-avgustda insonning yashash huquqini e'lon qiluvchi va mustahkamlovchi xalqaro huquqning umume'tirof etilgan prinsiplari va normalaridan, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qoidalaridan kelib chiqqan holda, shuningdek, jinoiy jazolarni yanada liberallashtirish borasida aniq chora- tadbirlarni amalga oshirish maqsadida, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining «O’zbekiston Respublikasida o'lim jazosini bekor qilish to'g'risida»gi farmoni e'lon qilindi. Ushbu farmonda 2008- yilning 1-yanvaridan boshlab, jinoiy jazo turi sifatida o'lim jazosi bekor qilinishi va uning o'rniga umrbod yoki uzoq muddatga ozodlikdan mahrum etish jazosi joriy etilishi ko'rsatilgan. 2008- yilning 1-yanvaridan boshlab O’zbekiston Respublikasida o'lim jazosini bekor qilish shuningdek fuqarolarning qamoqqa olish sanksiya berish huquqini prokuroturadan sudlarga o’tkazish to’g’risidagi qonunlarini butun dunyoga ulkan qiziqish etibor uyg’otdi. O’zbekistonda ozodlikdan mahrum etish jazosi xotin- qizlarga 18 yoshga yetmagan yoshlarga hamda 60 yashdan o’tgan erkaklarga nisbatan qo’llanilmaydi. A.S h er

12.05.23 20II I -BOB. O’zbekistonda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasining ma’naviy huquqiy ahamiyati. Albatta, amalga oshirilgan choralar sud-huquq islohotlarining yangi bosqichga ko`tarilganidan dalolat beradi, ammo quyidagi masalalarni ham yanada takomillashtirishimiz, liberallashtirishimiz zarur masalan bulardan: Aholining huquqiy madaniyatini yuksak bosqichga ko’tarish, mamlakatda huquqiy ta’lim va ma’rifatni, jamiyatda huquqiy bilimlar targ’ibotini tubdan yangilash, aholining inson huquq va erkinliklariga nisbatan hurmat bilan munosabatda bo’lishini, fuqarolarda Konstitutsiya va qonunga hurmat va itoatkorlik tuyg’usini yanada yuksaltirishni ta’minlash.

12.05.23 21Davomi Sud tizimi islohotlarni yanada chuqurlashtirishimiz, qonun meyorlarni liberallashtirishimiz kerak. Sud huquq tizimini tarbiyaviy ahamiyatini yanada oshirish lozim. Sud huquq tizimi hodimlarining ham professionallik jihatini oshirish hamda qonunni hamma narsadan ustun qo’yish tamoyilini singdirish. Mansabdor obro’li shaxslarning iltimoslarini ko’rsatmalari, iltimoslari mintalitetimizdagi ”qo’shtirnoq ichidagi tushunchalar ayrim hollarda qonundan ustun qo’yiladi. Bu bizning huquqiy-siyosiy madaniyatimizdagi axloqiy ma’naviyatimizdagi kamchiliklarga o’tmishdan qolgan illatlarga borib taqaladi bu kamchiliklarni bartaraf qilish asosiy vazifalarimizdan biridir.

12.05.23 22Xulosa Jamiyat hayoti va inson hayoti tenglik tamoyili asosida shakllantirish uchun adolat va xolislik tamoyili muhim ahamiyatga ega. Adolat, birinchi navbatda, qonunning insonparvar xolis va taraqqiyotparvar bo’lishini taqozo etadi. Shuningdek, adolat qonunning barchaga birday bo’lishini, fuqarolarning barcha qatlamlariga barobar xizmat qilishini, odamlarni teng ko’rishini hamda fuqarolarning ham qonun oldidagi tengligini anglatadi. Adolat ushbu jihatdan qonunning insonparvarligi va ustuvorligidir. Barchaning qonun oldida tengligini amalga oshirish davlat, jamiyat va inson munosabatlarining barqarorligini ta’minlaydi va ularni bir- biriga yaqinlashtiradi.

12.05.23 23Davomi Shu ma’noda adolat ma’naviy kuchga aylanadi. U shaxs va jamiyatni, jamiyat munosabatlarini o’zaro uyg’unlashtirishga hizmat qiladi. Inson muayyan qonun yoki huquqni adolatli deb hisoblasa unga ijobiy munosabatda bo’ladi va ixtiyoriy ravishda unga rioya etadi. Adolat tamoyili huquqda ezgulik, insonparvarlik, o’zaro tenglik va umuman axloqiylik haqqoniylikni yuzaga chiqaruvchi tamoyildir. Adolat , teng huquqlilik, insonparvarlik, tufayli huquq ma’naviylik kasb etadi

12.05.23 24Taklif O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarda o’rganish jarayonida talabalarga qonunning huquqiy tomonlarini yuridek jihatlarini o’rgatibgina qolmay uni ma’naviy tomonlarini ham tushuntirib darsni tashkil qilish kerak. Qonunlar va meyorlarni yodlab emas uni mohiyatini mazmunini teranroq tushunishga yordam beradi.

O'xshashlar

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi davlat va fuqarolik jamiyatning asosi

O’zbekiston Respublikasi yangi konstitutsiyasi

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinishi

O’zbekiston respublikasi konstitutsiyasi va xorijiy konstitutsiyachilik tajribasi

O’zbekiston Respublikasida Fuqarolarning erkinliklari va burchlari