Normativ-huquqiy hujjat - huquqning manbasi - Huquqshunoslik - Slaydlar

Normativ-huquqiy hujjat - huquqning manbasi

Yuklangan vaqt:

16.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1239.525390625 KB

Ko'chirib olish

Normativ-huquqiy hujjat - huquqning manbasi

Reja: 1. Normativ - huquqiy hujjat huquqning manbasi2 . N o rm a ti v- h u q u q iy h u jj a tn ing tu r la r i 3. Normativ - huquqiy hujjatlarning amal qilishi

Norm ati v-hu quq iy h ujja t - vako latl i dav lat orga ni (yok i ma nsa bdo r sha xs) ning belg ilan gan tarti bda qab ul qilga n, i jtim oiy mun osab atla rni tarti bga solis hga qar atilg an, umu mm ajbu riy tusd agi qoid alar ni o 'rnat uvc hi, o‘zg artir uvc hi y oki b eko r qiluv chi yur idik hujj ati.

N o rm a ti v -h u q u q iy h u jj at n in g q u y id a g i x u s u s iy a tla rin i k o ‘rsa tis h m u m k in : - d av la t n o m id a n q o n u n d a b e lg il a n g a n t ar tib d a q ab u l q ili n a d i; - v ak o la tl i s u b y e k tl ar n in g h u q u q i jo d k or lig i f a o li y a ti m a h su li h is o b la n ad i; - b ar c h a u c h u n u m u m m a jbu riy q o id al a rn i o ‘r n a ta d i, o ‘z g a rti ra d i (t a k o m ill a sh tir a d i) y o ki b ek o r q ilad i; - m a x s u s p ro ts e s su a l t a rt ib d a am a lg a o sh iril a d i; - ra s m iy s h a k lg a e g a ( q o n u n , fa rm o n , q a ro r v a b o s h q a la r); - m u a y y a n t u rd a g i i jt im o iy m u no s a b a tl a rn i ta rti b g a s o li s h g a q a ra til g a n ; - h u q u q iy q o id a n in g m a z m u n i, y a ’n i h u q u q iy m u n o s a b at is h ti ro kc h ila rin in g h u q u q v a m a jb u riy a tla ri b a y o n e ti la d i; - u n d a m u s ta h k am la n g a n q o id a lar b aj a ri lm a g a n y o k i bu z ilg a n ta q d ird a m u a y y a n h u q u q iy o q ib a tl ar k el ib c h iq a d i v a qo id a b o 'y ic h a d a v la tn in g m aj b u rlo v k u ch i i s h g a s o li n a d i.

Boshqa huquq manbalariga nisbatan normativ-huquqiy hujjatlarning quyidagi afzal jihatlarini ko‘rsatib o'tish mumkin: birinchidan, normativ-huquqiy hujjatlar bayon etishning muayyan qoidalariga asoslanib yaratilganligi bois ularda huquq normalari aniq ifoda etiladi. ikkinchidan, normativ-huquqiy hujjatlar birgalikda qonunchilikning yaxlit bir tizimini tashkil qiladi. Har bir normativ-huquqiy hujjat qonunchilikning iyerarxik tizimida o'zining belgilangan o'rniga ega bo‘lib boshqa hujjatlar bilan birga muayyan munosabatlarni kompleks asosda tartibga solishga qaratilgandir. uchinchidan, normativ-huquqiy hujjatlarni boshqa huquq manbalaridan farqli o'laroq tez va qisqa muddatlarda qabul qilish, o‘zgartirishlar kiritish yoki zarur holatlarda bekor qilish mumkin.

0 ‘z navbatida, davlat organlari yoki mansabdor shaxslar tomonidan chiqarilgan barcha huquqiy hujjatlar ham normativ-huquqiy hujjat bo‘la olmaydi. Faqatgina umurniy huquq va majburiyatlarni o‘rnatuvchi, o‘zgartiruvchi yoki bekor qiluvchi hujjatlargina normativ- huquqiy hujjat sifatida e’tirof etiladi.

Normativ-huquqiy hujjatlarning quyidagi turlari mavjud: 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi; 0 ‘zbekiston Respublikasining qonunlari; 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlari; 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va qarorlari; 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari; vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralarning buyruqlari hamda qarorlari; mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari.

Normativ-huquqiy hujjatlar muayyan bir tizim bo‘lib, ushbu tizim ularning yuridik kuchiga asoslangan holda tashkil topadi. Shuningdek, normativ-huquqiy hujjatlarning farqi quyidagi uchta jihat bilan bog'liq: -normativ-huquqiy hujjatlar tomonidan hal etiladigan masalalarning mazmuni va xilma xilligi; -yuridik tabiati yoki yuridik kuchiga ko‘ra bir-biridan farq qilishi; -normativ-huquqiy hujjatlarni qabul qilish jarayoni va tartibining turlichaligi.

Normativ-huquqiy hujjatlarni ikki turga, ya’ni qonun va qonunosti hujjatlariga bo‘lish mumkin. Normativ-huquqiy hujjatlar qonun hujjatlaridir va ular 0 ‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari majmuini tashkil qiladi. 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlari, 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlari qonunlardir. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va qarorlari, 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari, vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralarning buyruqlari hamda qarorlari, mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari qonunosti hujjatlaridir.

Normativ-huquqiy hujjatlar vaqt, hudud va shaxslarga nisbatan amal qilish doirasiga ega bo‘ladi. Normativ-huquqiy hujjatlar, agar hujjatlarning o‘zida kechroq muddat ko'rsatilgan bo‘lmasa, ular rasmiy e’lon qilingan kundan e’tiboran kuchga kiradi. Normativ-huquqiy hujjatlar orqaga qaytish kuchiga ega emas va ular amalga kiritilganidan keyin yuzaga kelgan ijtimoiy munosabatlarga nisbatan tatbiq etiladi. Normativ-huquqiy hujjat, agar uning matnida boshqacha izoh berilmagan bo‘lsa, muddatsiz amal qiladi. Normativ-huquqiy hujjatning amal qilish muddati butun hujjat uchun yoki unirig qismlari uchun belgilanishi mumkin. Bunday holda normativ-huquqiy hujjat yoxud uning qismi qaysi muddatga yoki qanday hodisa yuz berguniga qadar o‘z kuchini saqlab qolishi ko'rsatilishi kerak.

Normativ-huquqiy hujjat yoki uning qismi quyidagi hollarda o'zining amal qilishini tugatadi: - normativ-huquqiy hujjat yoki uning qismi mo‘ljallangan muddat tugaganda yoki hodisa yuz berganda; - normativ-huquqiy hujjat yoki uning qismi qonunda belgilangan tartibda Konstitutsiyaga xilof yoxud haqiqiy emas deb topilganda; - normativ-huquqiy hujjat yoki uning qismi o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilganda; - normativ-huquqiy hujjat yoki uning qismi bekor qilinganda.

Normativ-huquqiy hujjatlarning shaxslar bo'yicha amal qilishi deganda ularning jismoniy va yuridik shaxslarga, ya’ni O‘zbekiston Respublikasining fuqarolari va yuridik shaxslariga, shuningdek o‘z faoliyatini 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida amalga oshirganda chet el yuridik shaxslariga, 0 ‘zbekiston Respublikasi hududidagi chet el fuqarolari va fuqaroligi bo'lmagan shaxslarga tatbiq etiladi.

Normativ-huquqiy hujjatlarning hudud bo‘yicha amal qilishi uni qabul qilgan organning yurisdiksiyasi bilan belgilanadi. Qoida tariqasida, normativ- huquqiy hujjatlar mamlakatning butun hududiga nisbatan tatbiq etiladi. Normativ-huquqiy hujjatni qabul qilgan organ uning hudud bo‘yicha amal qilishi doirasini cheklab qo‘yishi mumkin.

Davlat hududi tushunchasiga quyidagilar kiradi: quruqlik, suv hududlari, havo bo‘shlig‘i, xorijdagi elchixonalar va vakolatxonalar egallab turgan hudud, muayyan davlat bayrog‘i ostida bo'lgan dengiz, daryo, havo va kosmik kemalar hududi.

E'tiboringiz uchun rahmat!

O'xshashlar

Huquq shakllari (manbalari)

O’zbekiston Respublikasida huquqning asosiy manbalari

Ma’muriy hujjat

Yer huquqi manbalarini o’rganish

Xalqaro huquqning tizimi