Mediatsiya tamoyillarini amalga oshirish tartibi va muddati - Huquqshunoslik - Slaydlar

Mediatsiya tamoyillarini amalga oshirish tartibi va muddati

Yuklangan vaqt:

28.03.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1900.0859375 KB

Ko'chirib olish

MEDIATSIYA TAMOYILARI AMALGA OSHIRISH TARTIBI VA MUDDATI

Reja: ■ Mediatsiya nima ■ Mediatsiya to'g'risidagi qonun ■ Mediatsya tamoilarini amalga oshirsh tartibi ■ Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati

Mediatsiya nima? ■ 2018 yil 3 iyulda Oʼzbekiston Respublikasining “Mediatsiya toʼgʼrisida”gi qonuni qabul qilindi. Ushbu qonun bilan fuqarolik huquqiy munosabatlar, shu jumladan tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish munosabati bilan kelib chiqadigan nizolar, shuningdek yakka mehnat nizolari va oilaviy huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan nizolar agar qonunda boshqacha qoida nazarda tutilmagan boʼlsa, taraflarning mediatsiyani qoʼllash bilan bogʼliq munosabatlarga nisbatan, agar qonunda boshqacha qoida nazarda tutilmagan boʼlsa taraflarning xohish- istagi asosida, suddan tashqari tartibda, nizoni sud tartibida koʼrish jarayonida, sud hujjatini qabul qilish uchun sud alohida xonaga (maslahatxonaga) kirguniga qadar, shuningdek sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish jarayonida mediatsiya tartib-taomili qoʼllanilishi belgilandi.

Mediatsiya nima? ■ Mediatsiya – kelib chiqqan nizoni taraflar oʼzaro maqbul qarorga erishishi uchun ularning ixtiyoriy roziligi asosida mediator koʼmagida hal qilish usuli. Qabul qilingan hujjatga asosan u nizolarning 3 ta toifasi boʼyicha amalga oshirilishi mumkin: ■ • fuqarolik huquqiy munosabatlardan, sh.j. tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish munosabati bilan kelib chiqadigan nizolar; ■ • yakka mehnat nizolari; ■ • oilaviy huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan nizolar. ■ Hozirgi kunda rivojlangan xorijiy davlatlar huquqiy tizimida nizoni sudgacha olib bormasdan, muqobil yoʼl bilan hal qilishga qaratilgan mediatsiya — yarashtiruv protsedurasi alohida ahamiyat kasb etmoqda. Oʼzbekistonda ham chinakam bozor mexanizmlarining joriy qilinishi va amalga oshirilishi bozor munosabatlarining har bir sohasini tartibga soluvchi zarur huquqiy zamin yaratilishini talab qiladi.

■ Аsosoan Mediatsiya — ingliz tilidan tarjima qilinganda “vositachilik” maʼnosini anglatadi. U kelib chiqqan nizoni taraflarning oʼzaro maqbul qarorga erishish maqsadidagi ixtiyoriy roziligi asosida, xolis boʼlgan shaxs, yaʼni mediator koʼmagida hal qilish usulidir. Bugungi kunda Oʼzbekistonda mediatsiyaga oʼxshash yarashtiruv protseduralari turli nizolarni hal etishda qoʼllanib kelinadi. Jumladan, fuqarolarning oʼzini oʼzi boshqarish organlari tomonidan nizolashayotgan taraflarni, xususan, qoʼshnilar oʼrtasidagi nizolarni, oilaviy nizolarni yarashtirish faoliyatini ham mediatsiyaning bir shakli sifatida koʼrish mumkin. Jamiyatimizda avvaldan mahalla raislari qoʼshnilar, oila aʼzolari, er-xotin oʼrtasidagi nizolarni hal etish vazifasini, yaʼni mediator vazifasini bajarishgan.

Mediatsiya to'g'risidagi qonun ■ Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining imzosi bilan amaliyotga tatbiq qilingan “Mediatsiya toʼgʼrisida”gi qonun muomalaga mediatsiyaga oid yangi tushunchalarni olib kirishi barobarida, jamiyat hayotining yana bir sohasini huquqiy jihatdan tartibga soladigan boʼldi. Аyni paytda Oʼzbekiston nizolarni hal qilishning muqobil usuli, mediatsiyadan foydalanishning dastlabki bosqichida turibdi.

Mediatsiya to'g'risidagi qonun

Mediatsya tamoilarini amalga oshirsh tartibi ■ Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tartibi ■ Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish uchun taraflar o‘zaro kelishuvga ko‘ra bir yoki bir necha mediatorni tanlaydi. ■ Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tartibi, qoida tariqasida, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuvda belgilanadi. ■ Mediatsiya tartib-taomili amalga oshirilayotganda mediator o‘zining harakatlari bilan biror-bir tarafni ustun holatga qo‘yishga, xuddi shuningdek taraflardan birining huquqlari va qonuniy manfaatlarini cheklashga haqli emas.

Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati ■ Mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati mediatsiya tartib- taomilini amalga oshirish to‘g‘risidagi kelishuvda belgilanadi. Bunda mediator va taraflar mediatsiya tartib-taomili o‘ttiz kundan ortiq bo‘lmagan muddatda tugallanishi uchun barcha mumkin bo‘lgan choralarni ko‘rishi kerak. Zarur bo‘lgan taqdirda, mediatsiya tartib- taomilini amalga oshirish muddati taraflarning o‘zaro roziligi bilan o‘ttiz kungacha uzaytirilishi mumkin, bundan ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan hollar mustasno. ■ Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish jarayonida mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish muddati ko‘pi bilan o‘n besh kunni tashkil etadi.

Xorijiy davlatlara mediatsiya ■ Xorijiy davlatlara masalan Buyuk Britaniyada mediatsiya barcha kategoriyadagi sud ishlarida qullaniladi. Probatsiya xizmati jabrlanuvchi va ayblanuvchi urtasida yetkazilgan zararni bartaraf etish lozimligini tushuntirib vositachilikni amalga oshirishi mumkin. Аgar mediatsiya jarayonida tomonlar urtasida kelishuvga erishilsa va shartnoma imzolansa, ishni kurayotgan sudьya bu xolatni jazoni yengillashtiruvchi xolat sifatida eʼtiborga oladi. Natijada ikkala tomon xam manfaat kuradi. Jumladan, jabrlanuvchi aybdorga jazo tayinlash jarayonida bevosita qatnashgan holda, shartnomaning majburiy sharti bulgan kompensatsiya mixdorini uzi belgilaydi. Oʼz navbatida aybdor xam uziga nisbatan tayinlanayotgan jazoning yengillashtirishida manfaatdor bulib hisoblanadi.

Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuv ■ Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuv shartnomadagi uning tarkibiy qismi bo‘lgan shart tarzida yoki alohida kelishuv tarzida yozma shaklda tuziladi. ■ Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuvda taraflar o‘rtasida kelib chiqqan yoki kelib chiqishi mumkin bo‘lgan barcha yoki muayyan nizolar mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish yo‘li bilan hal etilishi kerakligi haqidagi qoida bo‘lishi lozim. ■ Mediatsiyani qo‘llash to‘g‘risidagi kelishuvda nizo predmyeti haqidagi, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish tartibi to‘g‘risidagi, mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish bilan bog‘liq xarajatlarda taraflarning ishtirok etish shartlari haqidagi, mediatsiya tartib- taomilini amalga oshirish muddatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar bo‘lishi mumkin.

Mediativ kelishuv ■ Mediatsiya natijalari bo‘yicha taraflar o‘zaro bir qarorga kelgan taqdirda taraflar o‘rtasida yozma shaklda tuziladi. ■ Davlat organi tomonidan shaxsning manfaatlarini ko‘zlab da’vo taqdim etilgan bo‘lsa , o‘sha shaxs mazkur davlat organining ishtirokisiz mediativ kelishuv tuzishga haqli. ■ Mediativ kelishuv taraflar uchun majburiy bo‘lib, belgilangan tartibda hamda muddatlarda bajarilishi kerak.

Mediativ kelishuv bajarilmaslik oqibatlari ■ Mediativ kelishuv bajarilmagan taqdirda taraflar sudga murojaat etishga haqli. ■ Mediativ kelishuv bajarilmasligining oqibatlari kelishuvning o‘zida belgilab qo‘yilishi mumkin.

Mediatorga haq to‘lash ■ Professional mediator o‘z faoliyatini haq evaziga yoki tekin amalga oshirishi mumkin. ■ Noprofessional mediatorning faoliyati tekin amalga oshiriladi. ■ Noprofessional mediatorga uning mediatsiyani amalga oshirish bilan bog‘liq qilgan xarajatlarini, shu jumladan nizoni ko‘rib chiqish joyiga borib kelish uchun yo‘l haqi, yashash va ovqatlanish xarajatlarini o‘rni qoplanishi mumkin. ■ Haq to‘lash va xarajatlar o‘rnini qoplash taraflar tomonidan, agar boshqacha qoida bo‘lmasa, teng ulushlarda amalga oshiriladi.

O'xshashlar

Huquqni amalga oshirish

Huquqni amalga oshirish

Huquqni amalga oshirish

Fuqarolik huquqlarini amalga oshirish

Huquqni amalga oshirish 2