Jinoyat huquqi 5 - Huquqshunoslik - Slaydlar

Jinoyat huquqi 5

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

662 KB

Ko'chirib olish

Jinoyat huquqiJinoyat huquqi Reja:Reja: 1.1. Jinoyat huquqi tushunchasi va Jinoyat huquqi tushunchasi va predmeti. predmeti. 2.2. Jinoyat huquqi fani.Jinoyat huquqi fani. 3.3. Jinoyat huquqi printsiplari.Jinoyat huquqi printsiplari. www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqi huquq tiziJinoyat huquqi huquq tizi mm ining bir ining bir tarmog’idir. Shuning uchun umuman tarmog’idir. Shuning uchun umuman huquq tarmoqlariga xos bo’lgan huquq tarmoqlariga xos bo’lgan printsiplar jinoyat huquqiga xam printsiplar jinoyat huquqiga xam tegishlidir. Shu bilan birga Jinoyat huquqi tegishlidir. Shu bilan birga Jinoyat huquqi uning uziga xos xususiyatlarini uning uziga xos xususiyatlarini ifodalovchi, huquq tizimining mustaqil ifodalovchi, huquq tizimining mustaqil tarmog’i ekanligini belgilab beruvchi va tarmog’i ekanligini belgilab beruvchi va huquqning boshqa turlaridan ajratib huquqning boshqa turlaridan ajratib turuvchi uziga xos maxsus printsiplarga turuvchi uziga xos maxsus printsiplarga xam egadir.xam egadir. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqi Oliy davlat xokimiyati Jinoyat huquqi Oliy davlat xokimiyati organi tomonidan o’rnatilgan, qonun organi tomonidan o’rnatilgan, qonun bilan qo’riqlanadigan ijtimoiy bilan qo’riqlanadigan ijtimoiy munosabatlar uchun xavfli bo’lgan munosabatlar uchun xavfli bo’lgan tajovuzlarning jinoyat ekanligi va jazoga tajovuzlarning jinoyat ekanligi va jazoga sazovorligini, jazo choralari tayinlash sazovorligini, jazo choralari tayinlash shartlari va tartibini xamda jinoiy shartlari va tartibini xamda jinoiy javobgarlikdan va jazodan ozod qilishni javobgarlikdan va jazodan ozod qilishni belgilovchi huquqiy normalar belgilovchi huquqiy normalar yig’indisidan iborat.yig’indisidan iborat. www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqining asosini huquqning Jinoyat huquqining asosini huquqning boshqa tarmoqlaridagi kabi O’zbekiston boshqa tarmoqlaridagi kabi O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi tashkil Respublikasining Konstitutsiyasi tashkil qiladi.qiladi.  Jinoyat – huquqiy normalar (moddalar) o’z Jinoyat – huquqiy normalar (moddalar) o’z mazmuniga ko’ra ikki guruxga bo’linadi. mazmuniga ko’ra ikki guruxga bo’linadi. Birinchi guruxda jinoyat huquqining jinoyat Birinchi guruxda jinoyat huquqining jinoyat va jazoga tegishli umumiy qoidalari, va jazoga tegishli umumiy qoidalari, printsiplari va institutlari mustaxkamlab printsiplari va institutlari mustaxkamlab qo’yilgan normalar kiradi.qo’yilgan normalar kiradi. www.arxiv.uz

Jinoyat huquqi guruhlari Umumiy qoidalar Jazo normalar www.arxiv.uz

 Ikkinchi guruxga aloxida jinoyatlar va Ikkinchi guruxga aloxida jinoyatlar va bu jinoyatlarning belgilarini, jinoyat bu jinoyatlarning belgilarini, jinoyat sodir qilgan shaxslarga nisbatan sodir qilgan shaxslarga nisbatan tayinlanadigan jazo choralarini tayinlanadigan jazo choralarini belgilovchi normalar kiradi. Birinchi belgilovchi normalar kiradi. Birinchi gurux normalari Jinoyat huquqining gurux normalari Jinoyat huquqining Umumiy – qismi normalarini, ikkinchi Umumiy – qismi normalarini, ikkinchi guruxga kiruvchi normalar Maxsus guruxga kiruvchi normalar Maxsus qismi normalarini tashkil qiladi.qismi normalarini tashkil qiladi. www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqining huquq tizimidagi mustaqil Jinoyat huquqining huquq tizimidagi mustaqil fan tarmog’i sifatida ajratilish asosi — uning fan tarmog’i sifatida ajratilish asosi — uning predmeti va uslubiga oid maxsus belgilaridir.predmeti va uslubiga oid maxsus belgilaridir.  Jinoyat huquqining huquqiy tartibga Jinoyat huquqining huquqiy tartibga soladigan predmeti jinoyat sodir etilishi soladigan predmeti jinoyat sodir etilishi munosabati bilan vujudga keladigan ijtimoiy munosabati bilan vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlar, ya’ni ijtimoiy munosabatga munosabatlar, ya’ni ijtimoiy munosabatga jiddiy xavf tugdiruvchi huquq buzishdir. jiddiy xavf tugdiruvchi huquq buzishdir. Bunday ijtimoiy munosabatlarning Bunday ijtimoiy munosabatlarning sub’ektlari, bir tomondan, jinoyat sodir qilgan sub’ektlari, bir tomondan, jinoyat sodir qilgan shaxs bulsa, ikkinchi tomondan, odil sudlovni shaxs bulsa, ikkinchi tomondan, odil sudlovni amalga oshiruvchi organlar orqali davlatdir.amalga oshiruvchi organlar orqali davlatdir. www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqining uslubi shaxsga, davlat va jamiyat Jinoyat huquqining uslubi shaxsga, davlat va jamiyat uchun xavfli bo’lgan qilmishning jinoiyligini va uchun xavfli bo’lgan qilmishning jinoiyligini va jazoga sazovorligini aniqlash, jinoyat qonuni bilan jazoga sazovorligini aniqlash, jinoyat qonuni bilan ta’qiqlangan qilmishni sodir qilgan shaxslarni ta’qiqlangan qilmishni sodir qilgan shaxslarni javobgarlikka tortish va jinoiy jazo kullashda javobgarlikka tortish va jinoiy jazo kullashda ifodalanadi. Jinoiy jazo kullash faqat qonun ifodalanadi. Jinoiy jazo kullash faqat qonun doirasidagina amalga oshiriladi. O’zbekiston doirasidagina amalga oshiriladi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 26-moddasida: Respublikasi Konstitutsiyasining 26-moddasida: «Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan xar bir «Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan xar bir shaxsning ishi sudda qonuniy tartibda, oshkora kurib shaxsning ishi sudda qonuniy tartibda, oshkora kurib chikilib, uning aybi aniqlanmaguncha u aybdor chikilib, uning aybi aniqlanmaguncha u aybdor xisoblanmaydi. Sudda ayblanayotgan shaxsga uzini xisoblanmaydi. Sudda ayblanayotgan shaxsga uzini ximoya qilish uchun barcha sharoitlar ta’minlab ximoya qilish uchun barcha sharoitlar ta’minlab beriladi», — deyiladi.beriladi», — deyiladi. www.arxiv.uz

JINOYATCHI jinoyat sodir qilgan shaxsDAVLAT odil sudlovni amalga oshiruvchi organlar orqali www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 Maxsus qismning normalariii amalda tadbik Maxsus qismning normalariii amalda tadbik etishda Umumiy qism normalarining etishda Umumiy qism normalarining Qoidalari tadbik etiladi. Demak, Umumiy Qoidalari tadbik etiladi. Demak, Umumiy qismning normalari faqat Maxsus qismning qismning normalari faqat Maxsus qismning normalari orqali yoki birgalikda qo’llaniladi. normalari orqali yoki birgalikda qo’llaniladi. Maxsus qism normalarini kullashda Maxsus qism normalarini kullashda Umumiy qism normalari yunaltiruvchi va Umumiy qism normalari yunaltiruvchi va tartibga soluvchi normalardir. Demak, tartibga soluvchi normalardir. Demak, Umumiy qismning normalari Maxsus Umumiy qismning normalari Maxsus qismning kaliti xisoblanadi. SHunga kura qismning kaliti xisoblanadi. SHunga kura Maxsus qismning normalari Umumiy qism Maxsus qismning normalari Umumiy qism normalari qoidalariga va institutlariga normalari qoidalariga va institutlariga asoslangan va unga muvofik bulishi kerak.asoslangan va unga muvofik bulishi kerak. www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqi mustaqil fan tarmog’i bulishi bilan birga Jinoyat huquqi mustaqil fan tarmog’i bulishi bilan birga ayrim huquq tarmoqlari bilan uxshashligi xam bor. ayrim huquq tarmoqlari bilan uxshashligi xam bor. Jumladan, jinoyat huquqi predmeti va tartibga solish uslubi Jumladan, jinoyat huquqi predmeti va tartibga solish uslubi belgilariga kura ma’muriy huquq bilan uxshashdir. Ana shu belgilariga kura ma’muriy huquq bilan uxshashdir. Ana shu ikkita tarmoqdagi huquq fanlarining uxshashlik tomoni ikkita tarmoqdagi huquq fanlarining uxshashlik tomoni shundaki, ularni tartibga soluvchi soxasi huquqbuzishlikdir, shundaki, ularni tartibga soluvchi soxasi huquqbuzishlikdir, huquq buzuvchi shaxslarga nisbatan qo’llaniladigan huquq buzuvchi shaxslarga nisbatan qo’llaniladigan choralarning majburiy xarakterdaligidadir. Ammo bu fanlar choralarning majburiy xarakterdaligidadir. Ammo bu fanlar bir-biridan uzlarining vazifalari va bu vazifalarni xal qilish bir-biridan uzlarining vazifalari va bu vazifalarni xal qilish usullari jixatidan fark qiladi. Jinoyat huquqining tartbga usullari jixatidan fark qiladi. Jinoyat huquqining tartbga soladigan predmeti (soxasi) jinoiy tajovuzlar bulsa, soladigan predmeti (soxasi) jinoiy tajovuzlar bulsa, ma’muriy huquqning tartibga soladigan soxasi jinoiy ma’muriy huquqning tartibga soladigan soxasi jinoiy «ilmishga nisbatan ijtimoiy xavfliligi ancha kam bo’lgan «ilmishga nisbatan ijtimoiy xavfliligi ancha kam bo’lgan ma’muriy huquq buzishdir. Jinoyat huquqining tartibga ma’muriy huquq buzishdir. Jinoyat huquqining tartibga solish usuli jazolash samarasi jixatidan ma’muriy huquq solish usuli jazolash samarasi jixatidan ma’muriy huquq bilan tartibga solinadigan ma’muriy javobgarlikka nisbatan bilan tartibga solinadigan ma’muriy javobgarlikka nisbatan ancha yukori bo’lgan jinoiy jazo belgilashdir.ancha yukori bo’lgan jinoiy jazo belgilashdir. www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqi unga yaqin bo’lgan jinoyat Jinoyat huquqi unga yaqin bo’lgan jinoyat protsessual huquqi va jazoni ijro etish huquqi fanlari protsessual huquqi va jazoni ijro etish huquqi fanlari predmeti va jinoyat sodir etilishi munosabati bilan predmeti va jinoyat sodir etilishi munosabati bilan vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlarni tartibga vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish uslubi jixatidan fark qiladi. Jumladan, jinoyat solish uslubi jixatidan fark qiladi. Jumladan, jinoyat protsessual huquqining predmeti, surishtiruv, protsessual huquqining predmeti, surishtiruv, tergov, prokuratura organlari va sudning jinoyat tergov, prokuratura organlari va sudning jinoyat ishlarini tergov qilish va sudda kurish xamda jinoyat ishlarini tergov qilish va sudda kurish xamda jinoyat natijasida huquqni muxofaza kiluvchi organlar va natijasida huquqni muxofaza kiluvchi organlar va fuqarolar urtasida vujudga keladigan fuqarolar urtasida vujudga keladigan munosabatlarni xal qilish bilan boglik bo’lgan munosabatlarni xal qilish bilan boglik bo’lgan faoliyatdir. Jazoni ijro etish huquqi esa jinoiy jazoni faoliyatdir. Jazoni ijro etish huquqi esa jinoiy jazoni ijro etishdan vujudga keladigan munosabatlarni ijro etishdan vujudga keladigan munosabatlarni tartibga soladi.tartibga soladi. www.arxiv.uz

Jinoyat huquqi qismlari Umumiy Maxsus www.arxiv.uz

Jinoyat huquqining vazifalariJinoyat huquqining vazifalari  O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 2-moddasida O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 2-moddasida belgilanishiga ko’ra jinoyat huquqining vazifalari shaxsni, uning belgilanishiga ko’ra jinoyat huquqining vazifalari shaxsni, uning huquq va erkinliklarini, jamiyat va davlat manfaatlarini, mulkni, huquq va erkinliklarini, jamiyat va davlat manfaatlarini, mulkni, tabiiy muxitni, tinchlikni, insoniyat xavfsizligini jinoiy tajovuzlardan tabiiy muxitni, tinchlikni, insoniyat xavfsizligini jinoiy tajovuzlardan qo’riqlash, shuningdek jinoyatlarning oldini olish, fuqarolarni qo’riqlash, shuningdek jinoyatlarning oldini olish, fuqarolarni respublika Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya qilish ruxida respublika Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya qilish ruxida tarbiyalashdan iborat. Ana shu vazifalarni amalga oshirish uchun tarbiyalashdan iborat. Ana shu vazifalarni amalga oshirish uchun jinoyat qonuni javobgarlikning asoslari va printsiplarini, qanday jinoyat qonuni javobgarlikning asoslari va printsiplarini, qanday ijtimoiy xavfli qilmishlar jinoyat ekanligini aniqlaydi, ijtimoiy xavfli ijtimoiy xavfli qilmishlar jinoyat ekanligini aniqlaydi, ijtimoiy xavfli qilmishlar sodir etgan shaxslarga nisbatan (qo’llanilishi mumkin qilmishlar sodir etgan shaxslarga nisbatan (qo’llanilishi mumkin bo’lgan jazo va boshqa huquqiy ta’sir choralarini belgilaydi. 1994 yil bo’lgan jazo va boshqa huquqiy ta’sir choralarini belgilaydi. 1994 yil 22 sentyabrda qabul qilingan O’zbekiston Respublikasi Jinoyat 22 sentyabrda qabul qilingan O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi, 1959 yili qabul qilingan Jinoyat kodeksidan uz vazifasi va kodeksi, 1959 yili qabul qilingan Jinoyat kodeksidan uz vazifasi va qonun bilan qo’riqlanadigan ob’ektlari jixatidan fark qiladi. Yangi qonun bilan qo’riqlanadigan ob’ektlari jixatidan fark qiladi. Yangi jinoyat qonunida birinchi urinda shaxsni, uning huquq va erkinliklarini jinoyat qonunida birinchi urinda shaxsni, uning huquq va erkinliklarini undan keyin jamiyat va davlat manfaatlarini ximoya qilish turadi. undan keyin jamiyat va davlat manfaatlarini ximoya qilish turadi. Yangi jinoyat qonuni oldingi jinoyat qonunidan mulkning shakllariga Yangi jinoyat qonuni oldingi jinoyat qonunidan mulkning shakllariga karab ximoya qilishga asoslanmay, mulkning kanday shaklda karab ximoya qilishga asoslanmay, mulkning kanday shaklda ekanligidan kat’i nazar bir xilda ximoya qiladi. Yangi jinoyat qonunida ekanligidan kat’i nazar bir xilda ximoya qiladi. Yangi jinoyat qonunida jinoyat – huquqiy ob’ektlar sifatida tabiiy muxit, tinchlik va jinoyat – huquqiy ob’ektlar sifatida tabiiy muxit, tinchlik va insoniyatning xavfsizligi aloxida ajratib berilgan.insoniyatning xavfsizligi aloxida ajratib berilgan. www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqining vazifasini keng ma’noda olganda jinoyat – Jinoyat huquqining vazifasini keng ma’noda olganda jinoyat – huquqiy vositalari orqali jinoyatchilikka qarshi kurashdir. huquqiy vositalari orqali jinoyatchilikka qarshi kurashdir. Jinoyat kodeksining vazifalariga huquqiy tushuncha Jinoyat kodeksining vazifalariga huquqiy tushuncha berilganda esa jinoyat huquqining bosh vazifasi ijtimoiy berilganda esa jinoyat huquqining bosh vazifasi ijtimoiy munosabatlarni qo’riqlashdan iboratdir. SHuningdek jinoyat munosabatlarni qo’riqlashdan iboratdir. SHuningdek jinoyat huquqi boshqa vazifalarni xam bajaradi. Bularning eng huquqi boshqa vazifalarni xam bajaradi. Bularning eng muximi jinoyatchilikning oldini olishdir. Bu jinoyatchilikning muximi jinoyatchilikning oldini olishdir. Bu jinoyatchilikning umumiy oldini olish va maxsus oldini olishdan iborat.umumiy oldini olish va maxsus oldini olishdan iborat.  Jinoyatchilikning umumiy oldini olish vazifasi jinoyat Jinoyatchilikning umumiy oldini olish vazifasi jinoyat qonunining beqaror odamlarni turli jinoyatlarii sodir qilishdan qonunining beqaror odamlarni turli jinoyatlarii sodir qilishdan ushlab turuvchi, ta’qiqlovchi funktsiyasi, shuningdek jinoyat ushlab turuvchi, ta’qiqlovchi funktsiyasi, shuningdek jinoyat sodir qilgan shaxslar uchun javobgarlikning mukarrarligi sodir qilgan shaxslar uchun javobgarlikning mukarrarligi printsipini belgilash orqali amalga oshiriladi.printsipini belgilash orqali amalga oshiriladi.  Jinoyatchilikning maxsus oldini olish vazifasi esa jinoyat-Jinoyatchilikning maxsus oldini olish vazifasi esa jinoyat- huquqiy ta’qiqlashlarni buzib jinoyat sodir qilgan shaxslarga huquqiy ta’qiqlashlarni buzib jinoyat sodir qilgan shaxslarga nisbatan jinoyat – huquqiy ta’sir kursatish orqali amalga nisbatan jinoyat – huquqiy ta’sir kursatish orqali amalga oshiriladi.oshiriladi. www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqi tarbiyalash vazifasini xam bajaradi. Ya’ni jinoyat qonunining Jinoyat huquqi tarbiyalash vazifasini xam bajaradi. Ya’ni jinoyat qonunining mavjudligi, uning amalda qo’llanilishi fuqarolarda qonunlarni xurmat qilish, mavjudligi, uning amalda qo’llanilishi fuqarolarda qonunlarni xurmat qilish, uz shaxsi, qonuniy huquq va manfaatlarining ximoya qilinganligiga xamda uz shaxsi, qonuniy huquq va manfaatlarining ximoya qilinganligiga xamda jinoyat sodir qilgan shaxslarning mukarrar ravishda jazolanishiga ishonch jinoyat sodir qilgan shaxslarning mukarrar ravishda jazolanishiga ishonch ruxida tarbiyalashdan xam iboratdir.ruxida tarbiyalashdan xam iboratdir.  Jinoyat huquqi jinoyatchilixka qarshi kurash olib boradigan, fuqarolarni Jinoyat huquqi jinoyatchilixka qarshi kurash olib boradigan, fuqarolarni ragbatlantirish va ularga imtiyozlar berish funktsiyasini xam bajaradi. ragbatlantirish va ularga imtiyozlar berish funktsiyasini xam bajaradi. Jinoyat qonunida zararli oqibatlar keltirib chikarsa-da, uz xarakatlari bilan Jinoyat qonunida zararli oqibatlar keltirib chikarsa-da, uz xarakatlari bilan uzlarini, fuqarolar va jamiyat manfaatlarini ximoya qilgan shaxslarga uzlarini, fuqarolar va jamiyat manfaatlarini ximoya qilgan shaxslarga nisbatan ragbatlantiruvchi normalar kuzda tutilgan (masalan: JK Umumiy nisbatan ragbatlantiruvchi normalar kuzda tutilgan (masalan: JK Umumiy qismining uchinchi bulimi, 35—41-moddalar. SHuningdek, JK Maxsus qismining uchinchi bulimi, 35—41-moddalar. SHuningdek, JK Maxsus qismining bir kator moddalarida, masalan, 211-moddaning 4-qismida: qismining bir kator moddalarida, masalan, 211-moddaning 4-qismida: «Basharti, shaxsga nisbatan pora surab tovlamachilik tsilingan bulsa yoki «Basharti, shaxsga nisbatan pora surab tovlamachilik tsilingan bulsa yoki bu shaxs jinoiy xarakatlar sodir etilgandan keyin bu xakda uz ixtiyori bilan bu shaxs jinoiy xarakatlar sodir etilgandan keyin bu xakda uz ixtiyori bilan arz kilsa, chin kungildan pushaymon bulib, jinoyatni ochishda faol yordam arz kilsa, chin kungildan pushaymon bulib, jinoyatni ochishda faol yordam bergan bulsa, bunday shaxs javobgarlikdan ozod etiladi», deyiladi). bergan bulsa, bunday shaxs javobgarlikdan ozod etiladi», deyiladi). SHunday normalar 212-moddada (pora olish – berishda vositachilik qilish); SHunday normalar 212-moddada (pora olish – berishda vositachilik qilish); 248-moddada (kurol, uk – dorilar, portlovchi moddalar yoki portlatish 248-moddada (kurol, uk – dorilar, portlovchi moddalar yoki portlatish kurilmalariga qonunga xilof ravishda egalik qilish); 273-moddada kurilmalariga qonunga xilof ravishda egalik qilish); 273-moddada (giyovandlik vositalari yoki psixotrop moddani utkazish maksadini kuzlab (giyovandlik vositalari yoki psixotrop moddani utkazish maksadini kuzlab qonunga xilof ravishda tayyorlash, egallash, saklash va boshqa xarakatlar) qonunga xilof ravishda tayyorlash, egallash, saklash va boshqa xarakatlar) xam nazarda tutilgan.xam nazarda tutilgan. www.arxiv.uz

Jinoyat huquqini vazifalari Himoya qilish S haxsni va uning huquq va erkinliklarini Jamiyat va davlat manfaatlarini Mulkni Tinchlikni TinchlikniTabiiy muhitni fuqarolarni respublika Konstitutsiyasi va Qonunlariga rioya qilish ruxida tarbiyalashJinoyatni oldini olish www.arxiv.uz

 Jinoyat huquqining vazifalari davlatning jinoyatchilikka qarshi kurash soxasidagi Jinoyat huquqining vazifalari davlatning jinoyatchilikka qarshi kurash soxasidagi siyosati orqali amalga oshiriladi. Uning asosiy mazmuni jinoyat qonuni amalda siyosati orqali amalga oshiriladi. Uning asosiy mazmuni jinoyat qonuni amalda qo’llanishining taktikasi va strategiyasini belgilash xamda jinoyatchilikning oldini qo’llanishining taktikasi va strategiyasini belgilash xamda jinoyatchilikning oldini olish choralarini ishlab chikish va amalda qo’llanishida ifodalanadi. Jinoyat olish choralarini ishlab chikish va amalda qo’llanishida ifodalanadi. Jinoyat siyosatining asosiy qoidasi jinoyat uchun javobgarlikning mukarrarligini amalga siyosatining asosiy qoidasi jinoyat uchun javobgarlikning mukarrarligini amalga oshirishidadir. Jinoyat siyosati qonun talablariga tula va suzsiz rioya qilish, oshirishidadir. Jinoyat siyosati qonun talablariga tula va suzsiz rioya qilish, barcha fuqarolarning qonun oldidagi tengligi printsipiga asoslangan xolda barcha fuqarolarning qonun oldidagi tengligi printsipiga asoslangan xolda amalga oshirilishi kerak.amalga oshirilishi kerak.  Xozirgi davrda O’zbekiston Respublikasining jinoyat siyosati: birinchidan, ancha Xozirgi davrda O’zbekiston Respublikasining jinoyat siyosati: birinchidan, ancha ogir jinoyatlarga qarshi kurash ishini muttasil ravishda olib borish va ogir jinoiy ogir jinoyatlarga qarshi kurash ishini muttasil ravishda olib borish va ogir jinoiy tajovuz sodir qilgan, jinoyat – huquqiy ta’qiqlashni bir necha marta buzgan, tajovuz sodir qilgan, jinoyat – huquqiy ta’qiqlashni bir necha marta buzgan, retsidiv jinoyat sodir etgan shaxslarga xamda uyushgan gurux va jinoiy uyushma retsidiv jinoyat sodir etgan shaxslarga xamda uyushgan gurux va jinoiy uyushma raxbarlari va uning faol ishtirokchilariga nisbatan kattik jazo choralarini kullash;raxbarlari va uning faol ishtirokchilariga nisbatan kattik jazo choralarini kullash;  Ikkinchidan, ijtimoiy xavfi katta bulmagan jinoyatlar uchun jinoiy repressiya Ikkinchidan, ijtimoiy xavfi katta bulmagan jinoyatlar uchun jinoiy repressiya choralarini kamaytirish, ogir bulmagan jinoyatni birinchi marta sodir qilgan choralarini kamaytirish, ogir bulmagan jinoyatni birinchi marta sodir qilgan shaxslarga nisbatan, qilmishiga chin kungildan pushaymon bo’lgan shaxslarga shaxslarga nisbatan, qilmishiga chin kungildan pushaymon bo’lgan shaxslarga yoxud qilmish yoki shaxs ijtimoiy xavfliligini yukotgan shaxslarga nisbatan yoxud qilmish yoki shaxs ijtimoiy xavfliligini yukotgan shaxslarga nisbatan jamiyatdan ajratish bilan boglik bulmagan jazo choralarini kullash, shartli xukm jamiyatdan ajratish bilan boglik bulmagan jazo choralarini kullash, shartli xukm qilish, jazoni utashdan muddatidan ilgari shartli ravishda ozod qilish yoki jazoni qilish, jazoni utashdan muddatidan ilgari shartli ravishda ozod qilish yoki jazoni yengilrogi bilan almashtirish kabi choralarni kullash tendentsiyalariga asoslanadi. yengilrogi bilan almashtirish kabi choralarni kullash tendentsiyalariga asoslanadi. Yana shuni xam ta’kidlash kerakki, jinoyat konukida jinoyat sodir qilgan voyaga Yana shuni xam ta’kidlash kerakki, jinoyat konukida jinoyat sodir qilgan voyaga yetmaganlarga nisbatan ancha yengil jazo choralariki kullash kuzda tutilgan.yetmaganlarga nisbatan ancha yengil jazo choralariki kullash kuzda tutilgan. www.arxiv.uz

Jinoyat huquqining printsiplariJinoyat huquqining printsiplari  O’zbekiston Respublikasining 1994 yil 22 sentyabrda qabul O’zbekiston Respublikasining 1994 yil 22 sentyabrda qabul qilingan amaldagi Jinoyat kodeksi O’zbekistoniing mustaqilligi qilingan amaldagi Jinoyat kodeksi O’zbekistoniing mustaqilligi sharoitida qabul qilingan birinchi Jinoyat kodeksidir. SHu sharoitida qabul qilingan birinchi Jinoyat kodeksidir. SHu munosabat bilan Jinoyat kodeksining 3-moddasi aloxida munosabat bilan Jinoyat kodeksining 3-moddasi aloxida dikkatga sazovordir. Birinchi marta Jinoyat kodeksining ushbu dikkatga sazovordir. Birinchi marta Jinoyat kodeksining ushbu moddasida jinoyat qonunining printsiplari belgilandi va 4—moddasida jinoyat qonunining printsiplari belgilandi va 4— 10-moddalarida bu printsiplarning mazmuni ochib berildi.10-moddalarida bu printsiplarning mazmuni ochib berildi.  Kodeksning 3-moddasida qonuniylik, fuqarolarning qonun Kodeksning 3-moddasida qonuniylik, fuqarolarning qonun oldidagi tengligi, demokratizm, insonparvarlik, odillik, ayb oldidagi tengligi, demokratizm, insonparvarlik, odillik, ayb uchun javobgarlik, javobgarlikning mukarrarligi printsiplari uchun javobgarlik, javobgarlikning mukarrarligi printsiplari nazarda tutildi. Oldingi Jinoyat kodeksida jinoyat qonunining nazarda tutildi. Oldingi Jinoyat kodeksida jinoyat qonunining printsiplari nazarda tutilmay, ular faqat jinoyat huquqi printsiplari nazarda tutilmay, ular faqat jinoyat huquqi nazariyasidagina ishlab chiqilgan edi.nazariyasidagina ishlab chiqilgan edi.  Jinoyat huquqining printsiplari deganda, jinoyat huquqi Jinoyat huquqining printsiplari deganda, jinoyat huquqi normalarida mustaxkamlab qo’yilgan, uning umuman normalarida mustaxkamlab qo’yilgan, uning umuman mazmunini va aloxida institutlari mazmunini belgilovchi mazmunini va aloxida institutlari mazmunini belgilovchi nazariyaning goyalari tushuniladi.nazariyaning goyalari tushuniladi. www.arxiv.uz

Jinoyat huquqining printsiplariJinoyat huquqining printsiplari Qonuniylik printsipi. Fuqarolarning qonun oldidagi tengligi printsipi. Demokratizm printsipi. Insonparvarlik printsipi. Odillik printsipi. Ayb uchun javobgarlik printsipi Javobgarlikning mukarrarligi printsipi. www.arxiv.uz

 1. 1. Qonuniylik printsipi.Qonuniylik printsipi. Sodir etilgan Sodir etilgan qilmishning jinoiyligi, jazoga sazovorligi va boshqa qilmishning jinoiyligi, jazoga sazovorligi va boshqa huquqiy oqibatlari faqat Jinoyat kodeksi bilan huquqiy oqibatlari faqat Jinoyat kodeksi bilan belgilanadi. Jinoyat kodeksida jinoyatlarning kat’iy belgilanadi. Jinoyat kodeksida jinoyatlarning kat’iy ruyxati berilgan bulib, faqat Jinoyat kodeksi Maxsus ruyxati berilgan bulib, faqat Jinoyat kodeksi Maxsus qismida jinoyat deb kursatilgan va jinoiy jazo qismida jinoyat deb kursatilgan va jinoiy jazo belgilangan qilmishlargina jinoyat xisoblanadi. Faqat belgilangan qilmishlargina jinoyat xisoblanadi. Faqat jinoyat qonuni jinoyat huquqining tushunchasi va jinoyat qonuni jinoyat huquqining tushunchasi va uning asosiy institutlarini, aloxida jinoyatlarning uning asosiy institutlarini, aloxida jinoyatlarning tarkibini belgilaydi. Agar biror xarakat uchun tarkibini belgilaydi. Agar biror xarakat uchun javobgarlik Jinoyat kodeksida kursatilmagan bulsa, javobgarlik Jinoyat kodeksida kursatilmagan bulsa, boshqa birorta normativ akt jinoiy jazo kullashni boshqa birorta normativ akt jinoiy jazo kullashni tayinlay olmaydi. Faqat jinoyat qonuniga muvofik tayinlay olmaydi. Faqat jinoyat qonuniga muvofik ravishda sud shaxsni jinoyat sodir qilishda aybli deb ravishda sud shaxsni jinoyat sodir qilishda aybli deb topishi va unga nisbatan qonunga muvofik ravishda topishi va unga nisbatan qonunga muvofik ravishda jazo tayinlashi mumkin.jazo tayinlashi mumkin. www.arxiv.uz

 2.2. Fuqarolarning qonun oldidagi tengligi printsipi.Fuqarolarning qonun oldidagi tengligi printsipi. Jinoyat qonunining bu printsipi O’zbekiston Respublikasi Jinoyat qonunining bu printsipi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 18-moddasi qoidalariga asoslanadi. Konstitutsiyasining 18-moddasi qoidalariga asoslanadi. Jinoyat sodir etgan shaxslar jinsi, irki, millati, tili, dini, Jinoyat sodir etgan shaxslar jinsi, irki, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chikishi, e’tikodi, shaxsiy va ijtimoiy ijtimoiy kelib chikishi, e’tikodi, shaxsiy va ijtimoiy mavkeidan kat’i nazar, bir xil huquq va majburiyatlarga zga mavkeidan kat’i nazar, bir xil huquq va majburiyatlarga zga bulib, qonun oldida tengdirlar.bulib, qonun oldida tengdirlar.  3.3. Demokratizm printsipi.Demokratizm printsipi. Ushbu printsipda jinoyat Ushbu printsipda jinoyat sodir qilgan shaxslarni axlokan tuzatish ishida jamoat sodir qilgan shaxslarni axlokan tuzatish ishida jamoat birlashmalari, fuqarolarning uzini-uzi boshqarish organlari birlashmalari, fuqarolarning uzini-uzi boshqarish organlari yoki jamoalar jinoyat sodir etgan shaxslar axlokini tuzatish yoki jamoalar jinoyat sodir etgan shaxslar axlokini tuzatish ishiga qonunda nazarda tutilganishiga qonunda nazarda tutilgan jalb qilinishlari kuzda tutilgan. Ayrim xollardajalb qilinishlari kuzda tutilgan. Ayrim xollarda aynan ana shu sub’ektlarning faoliyati huquq aynan ana shu sub’ektlarning faoliyati huquq buzuvchilarni axlokan tuzatish ishiga jiddiy ta’sir qilishi buzuvchilarni axlokan tuzatish ishiga jiddiy ta’sir qilishi mumkin.mumkin. www.arxiv.uz

 4. Insonparvarlik printsipi.4. Insonparvarlik printsipi. Jazo va boshqa huquqiy ta’sir choralari Jazo va boshqa huquqiy ta’sir choralari jismoniy azob berish yoki inson kadr – kimmatini kamsitish maksadini jismoniy azob berish yoki inson kadr – kimmatini kamsitish maksadini kuzlamaydi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 26-kuzlamaydi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 26- moddasida: «Xech kim kiynokka solinishi, zuravonlikka, shafkatsiz yoki moddasida: «Xech kim kiynokka solinishi, zuravonlikka, shafkatsiz yoki inson kadr-kimmatini kamsituvchi boshqa tarzdagi tazyikka duchor inson kadr-kimmatini kamsituvchi boshqa tarzdagi tazyikka duchor etilish mumkin emas»ligi tugrisidagi norma kuzda tutilgan. Bundan etilish mumkin emas»ligi tugrisidagi norma kuzda tutilgan. Bundan tashkari jinoyat huquqining insonparvarlik printsipiga, eng avvalo, tashkari jinoyat huquqining insonparvarlik printsipiga, eng avvalo, qonunga suzsiz rioya qiladigan fuqarolar nuktai kazaridan, undan qonunga suzsiz rioya qiladigan fuqarolar nuktai kazaridan, undan keyingina jazo qo’llangan shaxs nuktai nazaridan karalishi kerak.keyingina jazo qo’llangan shaxs nuktai nazaridan karalishi kerak.  Jinoyat qonunining insonparvarligi jinoyat qonuni bilan qo’riqlanadigan Jinoyat qonunining insonparvarligi jinoyat qonuni bilan qo’riqlanadigan ob’ektga ogir zarar yetkazadigan jinoyatchilarga jinoyat qonuni ob’ektga ogir zarar yetkazadigan jinoyatchilarga jinoyat qonuni normalarini juda tez, tugri va adolatli kullash orqali jamiyat a’zolarining normalarini juda tez, tugri va adolatli kullash orqali jamiyat a’zolarining xayoti, turmushi, dam olishi, tinchligini tula ravishda ximoya qilishni xayoti, turmushi, dam olishi, tinchligini tula ravishda ximoya qilishni ta’minlash, jamiyat a’zolarining asosiy kupchiligiga nisbatan ularning ta’minlash, jamiyat a’zolarining asosiy kupchiligiga nisbatan ularning manfaatlariga mos bulishi kerak. Jinoyat sodir qilgan shaxslarga manfaatlariga mos bulishi kerak. Jinoyat sodir qilgan shaxslarga nisbatan esa insonparvarlik printsipi u axlokan tuzalishi va yangi nisbatan esa insonparvarlik printsipi u axlokan tuzalishi va yangi jinoyat sodir etilishining oldini olish uchun zarur xamda yetarli jinoyat sodir etilishining oldini olish uchun zarur xamda yetarli buladigan jazo tayinlanishi yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi buladigan jazo tayinlanishi yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi qo’llanilishi kerakligida ifodalanadi. SHuningdek shaxsni yengilrok jazo qo’llanilishi kerakligida ifodalanadi. SHuningdek shaxsni yengilrok jazo kullash orqali tuzatishning iloji bulmasagina ogirrok jazo chorasi kullash orqali tuzatishning iloji bulmasagina ogirrok jazo chorasi qo’llanilishi muxim insonparvarlik printsipidir.qo’llanilishi muxim insonparvarlik printsipidir. www.arxiv.uz

 5.5. Odillik printsipi.Odillik printsipi. Jinoyat sodir etishda aybdor Jinoyat sodir etishda aybdor bo’lgan shaxsga nisbatan qo’llaniladigan jazo yoki boshqa huquqiy ta’sir bo’lgan shaxsga nisbatan qo’llaniladigan jazo yoki boshqa huquqiy ta’sir chorasi odilona bulishi, ya’ni jinoyatning ogir – yengilligiga, aybning va chorasi odilona bulishi, ya’ni jinoyatning ogir – yengilligiga, aybning va shaxsning ijtimoiy xavflilik darajasiga muvofik bulishi kerak.shaxsning ijtimoiy xavflilik darajasiga muvofik bulishi kerak. Jinoyat sodir etgan xar bir shaxsga nisbatan jazoJinoyat sodir etgan xar bir shaxsga nisbatan jazo tayinlashda, uning shaxsi va lshning boshqa xolatlarini e’tiborga olgan tayinlashda, uning shaxsi va lshning boshqa xolatlarini e’tiborga olgan xolda yondashish kerakligidan kelib chiqiladi. Ushbu printsipni amalga xolda yondashish kerakligidan kelib chiqiladi. Ushbu printsipni amalga oshirish imkoniyatlari Jinoyat qonuni mazmunining uzidan kelib chikadi, oshirish imkoniyatlari Jinoyat qonuni mazmunining uzidan kelib chikadi, ya’ni jinoyat huquqiy normalarining sanktsiyasi nisbiy muayyan yoki ya’ni jinoyat huquqiy normalarining sanktsiyasi nisbiy muayyan yoki alьternativ sanktsiya shaxlida beriltan bulib, sudning jazo tayinlashida, alьternativ sanktsiya shaxlida beriltan bulib, sudning jazo tayinlashida, shuningdsk barcha xolatlarini e’tiborga olishiga imkoniyat yaratadi.shuningdsk barcha xolatlarini e’tiborga olishiga imkoniyat yaratadi.  6. Ayb uchun javobgarlik printsipi.6. Ayb uchun javobgarlik printsipi. SHaxsni jinoky SHaxsni jinoky javobgarlikka tortish uchun eng avvalo uning aybi isbot qilingan bulishi javobgarlikka tortish uchun eng avvalo uning aybi isbot qilingan bulishi kerak, ya’ni jinoyat kasddan yokikerak, ya’ni jinoyat kasddan yoki extiyotsizlikdan sodir etilganligi aniqlanadi. Jinoyat sodir etish vaktida uz extiyotsizlikdan sodir etilganligi aniqlanadi. Jinoyat sodir etish vaktida uz qilmishining ijtimoiy xavfli xususiyatini anglamagan va uz xarakatlarini qilmishining ijtimoiy xavfli xususiyatini anglamagan va uz xarakatlarini boshqara olmaydigan shaxslar jinoiy javobgarlikka tortilmaydi. Odamning boshqara olmaydigan shaxslar jinoiy javobgarlikka tortilmaydi. Odamning aybi uning shaxsi bilan boglik emas. Ayb, u kanday xarakterlanmasin, aybi uning shaxsi bilan boglik emas. Ayb, u kanday xarakterlanmasin, qonun bilan aniq belgilanib qo’yilgan, shaxsning uz ijtimoiy xavfli qonun bilan aniq belgilanib qo’yilgan, shaxsning uz ijtimoiy xavfli qilmishiga «kasd yoki extiyotsizlik shaklidagi» va uning xavfli oqibatiga qilmishiga «kasd yoki extiyotsizlik shaklidagi» va uning xavfli oqibatiga nisbatan bo’lgan munosabatidir. Demak, shaxs qonunda belgilangan nisbatan bo’lgan munosabatidir. Demak, shaxs qonunda belgilangan tartibda aybi isbotlangan ijtimoiy xavfli qilmishi uchungina javobgar buladi.tartibda aybi isbotlangan ijtimoiy xavfli qilmishi uchungina javobgar buladi. www.arxiv.uz

 7. Javobgarlikning mukarrarligi 7. Javobgarlikning mukarrarligi printsipi.printsipi. Qilmishida jinoyat Qilmishida jinoyat tarkibining mavjudligi aniqlangan xar tarkibining mavjudligi aniqlangan xar bir shaxs javobgarlikka tortilishi bir shaxs javobgarlikka tortilishi shart. Shaxsning jinoiy shart. Shaxsning jinoiy javobgarlikdan va jazodan ozod javobgarlikdan va jazodan ozod qilinishi, agar bunga asoslar mavjud qilinishi, agar bunga asoslar mavjud bulsa, qonunda kursatilgan xollarda bulsa, qonunda kursatilgan xollarda faqat sud tomonidan xal qilinadi.faqat sud tomonidan xal qilinadi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

AdabiyotlarAdabiyotlar  O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.  A.Karimov O’zbekiston XXA.Karimov O’zbekiston XX I I asr busagasida: asr busagasida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va tarkkiyot kafolatlari. T. «O’zbekiston» 1997 tarkkiyot kafolatlari. T. «O’zbekiston» 1997 y.y.  A.Karimov. O’zbekiston buyuk kelajak sari. A.Karimov. O’zbekiston buyuk kelajak sari. T. «O’zbekiston». 1998 y T. «O’zbekiston». 1998 y  A.Karimov. O’zbekiston XXA.Karimov. O’zbekiston XX I I asrga asrga intilmokda. T. «O’zbekiston». 1999 y.intilmokda. T. «O’zbekiston». 1999 y.  5. A.Karimov. Ollox kalbimizda, 5. A.Karimov. Ollox kalbimizda, yuragimizda. T. «O’zbekiston». 1999 y.yuragimizda. T. «O’zbekiston». 1999 y. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Jinoyat huquqi asoslari

Jinoyat-ijroiya huquqi

Kiber jinoyat huquqi

Jinoyat huquqi asoslari 2

Jinoyat huquqi tushunchasi, prеdmеti, vazifalari va prinsiplari