Inson taraqqiyoti konsepsiyasi - Huquqshunoslik - Slaydlar

Inson taraqqiyoti konsepsiyasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

462 KB

Ko'chirib olish

Inson taraqqiyoti Inson taraqqiyoti konsepsiyasi konsepsiyasi

 Hozirgi kunda inson Hozirgi kunda inson taraqqiyoti tushunchasi taraqqiyoti tushunchasi OAVda, shuningdek OAVda, shuningdek siyosiy va iqtisodiy siyosiy va iqtisodiy sohalarda tez - tez sohalarda tez - tez qo’llanilmoqda. qo’llanilmoqda. Inson Inson taraqqiyoti konsepsiyasi taraqqiyoti konsepsiyasi ilk marotaba 1990 - yilda ilk marotaba 1990 - yilda BMTTDning inson BMTTDning inson taraqqiyotiga taraqqiyotiga bag’ishlangan bag’ishlangan Ma’ruzasida keng tahlil Ma’ruzasida keng tahlil qilindi. Unga ko’ra, qilindi. Unga ko’ra, taraqqiyotning asosiy taraqqiyotning asosiy maqsadi insonlarni keng maqsadi insonlarni keng qamrovli tanlash qamrovli tanlash imkoniyati bilan imkoniyati bilan ta’minlashga qaratilgan ta’minlashga qaratilgan bo’lishi lozim. bo’lishi lozim.

 Odamlarning sifatli ta’lim olishga erishishi, teng Odamlarning sifatli ta’lim olishga erishishi, teng ravishda munosib ish o’rniga va salomatligini asrash ravishda munosib ish o’rniga va salomatligini asrash uchun yetarli daromadga ega bo‘lishi hamda malakali uchun yetarli daromadga ega bo‘lishi hamda malakali tibbiy xizmatdan foydalana olishi inson taraqqiyotining tibbiy xizmatdan foydalana olishi inson taraqqiyotining qay darajadaligini belgilab beradigan mezonlar qay darajadaligini belgilab beradigan mezonlar hisoblanadi. hisoblanadi. „Inson taraqqiyoti – bu inson imkoniyatlarining „Inson taraqqiyoti – bu inson imkoniyatlarining kengayishi jarayonidir. Bular ichida eng muhimlari kengayishi jarayonidir. Bular ichida eng muhimlari sog’lom va uzoq umr ko’rish, bilim egallash va sog’lom va uzoq umr ko’rish, bilim egallash va munosib hayot darajasiga ega bo’lish imkoniyati munosib hayot darajasiga ega bo’lish imkoniyati hisoblanadi. Agarda ushbu imkoniyatlarga erishish hisoblanadi. Agarda ushbu imkoniyatlarga erishish cheklangan bo’lsa, unda boshqa ko’plab imkoniyatlar cheklangan bo’lsa, unda boshqa ko’plab imkoniyatlar ham qo’lga kiritilmay qolaveradi“.ham qo’lga kiritilmay qolaveradi“.

Birlashgan millatlar tashkiloti taraqqiyot Birlashgan millatlar tashkiloti taraqqiyot dasturi (BMTTD)ning „Inson taraqqiyoti dasturi (BMTTD)ning „Inson taraqqiyoti konsepsiyasi va o‘lchovi“ nomli konsepsiyasi va o‘lchovi“ nomli Ma’ruzasidanMa’ruzasidan  Bugungi kunda mamlakat boyligi Bugungi kunda mamlakat boyligi tabiiy resurslar bilan emas, balki shu tabiiy resurslar bilan emas, balki shu millat odamlari bilan belgilanmoqda. millat odamlari bilan belgilanmoqda. Ya’ni qaysi mamlakat o’z Ya’ni qaysi mamlakat o’z fuqarolariga keng qamrovli tanlov fuqarolariga keng qamrovli tanlov umkoniyatini yaratib bergan bo’lsa, umkoniyatini yaratib bergan bo’lsa, o’sha davlatda insonlarning har o’sha davlatda insonlarning har jihatdan rivojlanishi hisobiga jihatdan rivojlanishi hisobiga farovonlik va to’kin-sochinlik hukm farovonlik va to’kin-sochinlik hukm suradi. Lekin insonlarga vosita suradi. Lekin insonlarga vosita sifatida emas, balki mamlakat sifatida emas, balki mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotiga ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotiga erishishning tub maqsadi sifatida erishishning tub maqsadi sifatida qarash o‘rinlidir. Shuning uchun ham qarash o‘rinlidir. Shuning uchun ham inson taraqqiyoti konsepsiyasi inson taraqqiyoti konsepsiyasi „mamlakatning haqiqiy boyligi - bu „mamlakatning haqiqiy boyligi - bu uning odamlaridir“, degan asosiy uning odamlaridir“, degan asosiy g’oyani targ’ib qiladi.g’oyani targ’ib qiladi.

 1990 - yil boshlaridan beri inson taraqqiyoti ko’rsatkichi 1990 - yil boshlaridan beri inson taraqqiyoti ko’rsatkichi (indeksi) belgilab olindi. Unga asosan mamlakat rivojlanishining (indeksi) belgilab olindi. Unga asosan mamlakat rivojlanishining o’rtacha darajasi inson taraqqiyotining asosan quyidagi uch o’rtacha darajasi inson taraqqiyotining asosan quyidagi uch asosiy o’lchoviga ko’ra aniqanadigan bo’ldi: asosiy o’lchoviga ko’ra aniqanadigan bo’ldi: 1. Kutiladigan yashash davomiyligi ko’rsatkichi o‘zida 1. Kutiladigan yashash davomiyligi ko’rsatkichi o‘zida mamlakat sog’liqni saqlash tizimi va ijtimoiy ta’minotning mamlakat sog’liqni saqlash tizimi va ijtimoiy ta’minotning holatini ma‘lum darajada aks ettiradi.holatini ma‘lum darajada aks ettiradi. 2. Ta’lim darajasi ko’rsatkichi aholi katta yoshli qismi(15 yosh 2. Ta’lim darajasi ko’rsatkichi aholi katta yoshli qismi(15 yosh va undan katta)ning savodlilik darajasini va aholini va undan katta)ning savodlilik darajasini va aholini boshlang’ich, o’rta va oliy ta’limga jalb qilish holatini o’zida boshlang’ich, o’rta va oliy ta’limga jalb qilish holatini o’zida ifoda etib, mamlakat ta’lim tizimining qay tarzda ekanligini ifoda etib, mamlakat ta’lim tizimining qay tarzda ekanligini ko’rsatib beradi.ko’rsatib beradi.

 3. Aholi jon boshiga nisbatan YaIM (yalpi milliy mahsulot) 3. Aholi jon boshiga nisbatan YaIM (yalpi milliy mahsulot) ko’rsatkichi mamlakat fuqarolarining daromadi qay ko’rsatkichi mamlakat fuqarolarining daromadi qay darajada ekanligini ko’rsatadi.darajada ekanligini ko’rsatadi. Ushbu tarkibiy qismning har biri insonning muhim va Ushbu tarkibiy qismning har biri insonning muhim va asosiy imkoniyatlarini o’zida qamrab oladi. Inson asosiy imkoniyatlarini o’zida qamrab oladi. Inson taraqqiyotining bu uchala komponenti uchun muntazam taraqqiyotining bu uchala komponenti uchun muntazam ravishda hisoblanadigan va deyarli dunyodagi barcha ravishda hisoblanadigan va deyarli dunyodagi barcha mamlakatlar taqqoslanadigan ko’rsatkich tizimi taqdim mamlakatlar taqqoslanadigan ko’rsatkich tizimi taqdim qilingan. BMT statistik ma’lumotlariga ko’ra, 2004 yil qilingan. BMT statistik ma’lumotlariga ko’ra, 2004 yil O’zbekistonda inson taraqqiyoti ko’rsatkichlari quyidagi O’zbekistonda inson taraqqiyoti ko’rsatkichlari quyidagi natijalarni bergan:natijalarni bergan:

 • • Ta’lim ko’rsatkichi 40,45%ni tashkil etib, mamlakat Ta’lim ko’rsatkichi 40,45%ni tashkil etib, mamlakat ta’lim sohasi butundunyo o’rtacha ko’rsatkichidan yuqori ta’lim sohasi butundunyo o’rtacha ko’rsatkichidan yuqori yoki 177 davlat orasida 80 o’rindan joy olgan. yoki 177 davlat orasida 80 o’rindan joy olgan. • Kutiladigan o’rtacha umr davomiyligi 34,92%dan iborat • Kutiladigan o’rtacha umr davomiyligi 34,92%dan iborat bo’lib, dunyo mamlakatlari bo‘yicha 112 - o’rinda turgan.bo’lib, dunyo mamlakatlari bo‘yicha 112 - o’rinda turgan. • Biroq aholi jon boshiga nisbatan YaIM ko’rsatkichi 177 • Biroq aholi jon boshiga nisbatan YaIM ko’rsatkichi 177 mamlakat orasidan faqatgina 141- o’rinni egallagan. mamlakat orasidan faqatgina 141- o’rinni egallagan.  • • Ijtimoiy siyosat va ijtimoiy taraqqiyot (1995 - yil) Ijtimoiy siyosat va ijtimoiy taraqqiyot (1995 - yil) • Iqtisodiy o’sish va inson taraqqiyoti (1996 - yil)• Iqtisodiy o’sish va inson taraqqiyoti (1996 - yil) • Ijtimoiy yakdillik va inson taraqqiyoti (1997 - yil)• Ijtimoiy yakdillik va inson taraqqiyoti (1997 - yil) • Bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida davlatning • Bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida davlatning demokratik, iqtisodiy va ijtimoiy islohotlar o’tkazishdagi demokratik, iqtisodiy va ijtimoiy islohotlar o’tkazishdagi roli (1998 - yil)roli (1998 - yil) • O’zbekiston mustaqillikka erishgan yildan beri o’tgan • O’zbekiston mustaqillikka erishgan yildan beri o’tgan davrga inson taraqqiyoti jihatidan nazar tashlash (1999 - davrga inson taraqqiyoti jihatidan nazar tashlash (1999 - yil)yil) • Kichik va o’rta biznesni kengaytirish va rivojlantirish • Kichik va o’rta biznesni kengaytirish va rivojlantirish orqali inson taraqqiyotini kuchaytirish (2000 - yil)orqali inson taraqqiyotini kuchaytirish (2000 - yil)

 O’zaro hamkorlik haqidagi O’zaro hamkorlik haqidagi memorandumni imzolash chog’ida memorandumni imzolash chog’ida BMTTDning O’zbekistondagi BMTTDning O’zbekistondagi vakolatxonasi doimiy vakili Erjan Murat vakolatxonasi doimiy vakili Erjan Murat quyidagi fikrlarni bildirdi: “Shuni quyidagi fikrlarni bildirdi: “Shuni mamnuniyat bilan ta’kidlashim kerakki, mamnuniyat bilan ta’kidlashim kerakki, O’zbekiston Qozog’iston, Ozarbayjon, O’zbekiston Qozog’iston, Ozarbayjon, Rossiya, Belorusiya kabi davlatlar qatori Rossiya, Belorusiya kabi davlatlar qatori ushbu o’quv dasturini joriy etish ushbu o’quv dasturini joriy etish ishtirokchisiga aylandi. Bu ishtirokchisiga aylandi. Bu tashabbuslarimizni amalga oshirishda tashabbuslarimizni amalga oshirishda asosiy milliy hamkor sifatida aynan JIDUni asosiy milliy hamkor sifatida aynan JIDUni tanlashimiz strategik jihatdan asoslangan. tanlashimiz strategik jihatdan asoslangan.

 JIDU O’zbekistonda ta’lim rivojlanishida muhim JIDU O’zbekistonda ta’lim rivojlanishida muhim o’rin tutadi. Universitetingiz bitiruvchilarining o’rin tutadi. Universitetingiz bitiruvchilarining juda yuqori malakali mutaxassis bo’lib, davlat juda yuqori malakali mutaxassis bo’lib, davlat vazifalarida ishlayotganligini kuzatish mumkin”. vazifalarida ishlayotganligini kuzatish mumkin”. Shuni ta’kidlash o’rinliki, JIDU magistratura Shuni ta’kidlash o’rinliki, JIDU magistratura bosqichining o’quv rejasiga “Inson taraqqiyoti” bosqichining o’quv rejasiga “Inson taraqqiyoti” nomli o’quv kursining sinov tariqasida nomli o’quv kursining sinov tariqasida kiritilganligi ushbu memorandumning kiritilganligi ushbu memorandumning imzolanishiga turtki bo’ldi. imzolanishiga turtki bo’ldi. O’tkazilgan kurs O’tkazilgan kurs nafaqat talabalar, balki o’qituvchilarda ham nafaqat talabalar, balki o’qituvchilarda ham ijobiy taassurot qoldirdi. 35 nafardan ortiq ijobiy taassurot qoldirdi. 35 nafardan ortiq talabalar o’quv yili mobaynida mazkur kursni talabalar o’quv yili mobaynida mazkur kursni tinglashdi va kursni yanada takomillashtrish tinglashdi va kursni yanada takomillashtrish yuzasidan o’z taklif va tavsiyalarini bildirishdi.yuzasidan o’z taklif va tavsiyalarini bildirishdi.

 JIDU rektori Hamidulla Karamatov joriy etilgan JIDU rektori Hamidulla Karamatov joriy etilgan o’quv dasturining ahamiyati va o’zaro hamkorlik o’quv dasturining ahamiyati va o’zaro hamkorlik haqida shunday mulohazalarni bildirdi: “Eng haqida shunday mulohazalarni bildirdi: “Eng yaxshi sarmoya – bu yoshlar uchun sarmoya yaxshi sarmoya – bu yoshlar uchun sarmoya kiritishdir. Shu nuqtai nazardan ushbu loyihaga kiritishdir. Shu nuqtai nazardan ushbu loyihaga nisbatan bizning talabalarimizga, bizning nisbatan bizning talabalarimizga, bizning farzandlarimizga ko’rsatilayotgan yordam sifatida farzandlarimizga ko’rsatilayotgan yordam sifatida qaraymiz. Men umid qilamanki, talabalarimiz 2- qaraymiz. Men umid qilamanki, talabalarimiz 2- sentabrdan o’quv xonalariga kirgach, bunday sentabrdan o’quv xonalariga kirgach, bunday yangiliklardan ularning chaqnoq ko’zlari yanada yangiliklardan ularning chaqnoq ko’zlari yanada katta-katta ochiladi. O’ylaymanki, shuning o’zi katta-katta ochiladi. O’ylaymanki, shuning o’zi BMTTDning O’zbekistondagi vakolatxonasiga, BMTTDning O’zbekistondagi vakolatxonasiga, menga va barcha hamkasblarimiz uchun aytilgan menga va barcha hamkasblarimiz uchun aytilgan “katta rahmat” bo’ladi. Aynan shuning uchun “katta rahmat” bo’ladi. Aynan shuning uchun yashasak va mehnat qilsak arziydi”. yashasak va mehnat qilsak arziydi”.

O'xshashlar

Kuchli davlatdan - kuchli fuqarolik jamiyati sari konsepsiyasi

Inson huquqlari bo’yicha xalqaro mexanizmlar

О`zbekistonda inson va fuqarolarning asosiy huquqlari

O’zbekiston Respublikasining inson huquqlari bo’yicha xalqaro hamkorligi

O’zbekistonda inson huquqlari va erkinliklari kafolatining yaratilishi