Demokratik jamiyatda g`oya va mafkuraning xilma-xilligi - Huquqshunoslik - Slaydlar

Demokratik jamiyatda g`oya va mafkuraning xilma-xilligi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1096 KB

Ko'chirib olish

Demokratik jamiyatda Demokratik jamiyatda g`oya va mafkuraning g`oya va mafkuraning xilma-xilligixilma-xilligi

REJAREJA  Mafkuraniy plyuralizm  Inson va jamiyat xayotida g`oyalar va mafkuralar xilma-xilligi  Jamiyatda g`oya va mafkuralar xilma-xilligining kuzatilishi  Mamlakatimizda mafkuralar va fikrl ar xilma-xilligi

MafkuraniyMafkuraniy plyuralizmplyuralizm  Mafkuraniy plyuralizm Mafkuraniy plyuralizm (xilma-xillik rang-baranglik) (xilma-xillik rang-baranglik) ijtimoii-siyosiijtimoii-siyosi yy xay xay oo tda turlitda turli qq atlamatlam partiya,partiya, guruxlar guruxlar mm afkuraviyafkuraviy plyuralizm manfaatlarini plyuralizm manfaatlarini ifoda etuvchi g`oyaviy rang-ifoda etuvchi g`oyaviy rang- baranglikni, baranglikni, qq arashlar va arashlar va fikrlar xilma-xilligini fikrlar xilma-xilligini ifodalaydi. ifodalaydi.

 Inson va jamiyat h ayotida g`oyalar va mafkuralar xilma-xilligining namoyon b o` lish i ijtimoiy-ma`naviy e h tiyoj ifodasidir.  Jamiyatda g`oya va mafkuralar xilma-xilligining kuzatilishi insonlarning tabiat-jamiyat h odisalari, olam va dam t o` grisidagi fikrlari turlichaligi bilan izo h lanadi.  Umumiy g`oyaga e`ti q od q ilish tufayli turlicha ijtimoiy guru h lar shakllanadi. Ularning ma q sad- muddaolari, orzu-istaklari, manfaatlari bir-biridan far q lashshsh mumkin. Tabiiyki, ijtimoiy guru h larning ma q sad va manfaatlarini aks ettiradigan, ularga ma`naviy-ru h iy kuch bag ` ishlaydigan g`oyalarni amalga oshirish yullari xam xilma-xil b o` ladi.

 Ezgulik yaratuvchilik bunyodkorlik xamkorlik ozodlik erkinlikni q aror toptirishga q aratilgan fikrlar mamlakatda osoyishtalik xal q lar o` rtasida totuvlik barkarorlikka xizmat qi ladi. Ular mamlakat tara qq iyotida mu h im o` rin tutadi. Ezgulik va yaratuvchilikni targ ` ib q iluvchi fikrlar ezgu va bunyodkor g`oyalarning paydo b o` lishiga sabab b o` ladi. Amir Temurning parokanda b o` lgan xal qni birlashtirish va shu asosda markazlashgan davlat tuzi sh t o` grisidagi fikrlari negizida mamlakat obodligi, xal q osoyishtaligini ta`minlashga y o` naltirilgan bunyodkorlik g`oyalari paydo b o` ldi. Buzg ` unchilikka undovchi yovuz fi k rlar ja ho lat urug ` ini sepib, urushni targ ` ib q iladi. Buzgunchi fikrlar jamiyatdagi muayyan guru h lar, q atlamlarning ongiga singib uning" yovuz manfaatlarini ifodalaydigan g`oyaga aylanishi mumkin. U xolda jamiyatda be q arorlik muxiti vujudga kelib, odamlar boshiga katta kulfatlar yogilishi mumkin.

 Jamiyatda fikrlar xilma-xil b o` lgani va bir- biridan far q q ilganidek g`oyalar h am turli- tuman b o` lib, mo h iyatiga, o` z oldiga qo` ygan ma q sadi va q aysi ijtimoiy guru h larning manfaatiga xizmat q ilishiga karab bir-biridan fark kiladi. G`oya bilan g`oyaning bir-biriga o` xshamasligi va ular o` rtasida far q b o` lishini tabiiy jarayon deb q arash kerak. Q aysi ijtimoiy q atlamning ma q sadini ifodalashi va kimlarning manfaatiga xizmat q ilishiga, q anday y o` nalishga egaligiga k o` ra h am g`oyalar rang-barang b o` lishi mumkin. Lekin g`oya va mafkuralarning xilma-xilligi va bir- biridan far q q ilishi tabiiy jarayon sifatida q aralishi bilan birga, ularni bir-biriga ya q in mushtarak tomonlari, ayni paytda, bir- biriga mutla q o t o` gri kelmaydigan ji h atlari h am b o` ladi.

 Shubxasiz, ma`lum bir g`oya va mafkurani jamiyat a`zolari ongiga majburan singdirish va unga rioya q ilishni barchadan talab q ilish — jiddiy xatodir. Nima uchun? Sababi, masalan, sobik «Ittifok davri»da kommunizm g`oyasini mafkura yordamida jamiyatning barcha a`zolari qa ysi q atlam, ijtimoiy guru h , q aysi millatga va q aysi dinga mansubligi muddaolari e`tiborga olinmasdan, ular uchun majburiy q ilib, daxriylikni da`vo q ildi va o q ibatda bu g`oyaning xayotiy ekanligiga odamlarda shub h a va ishonchsizlik ortib bordi.

 Ma`lumki, mafkura muayyan bir ijtimoiy guru h ning, millatning, xal q ning, jamiyatning manfaatlarini o` zida mujassamlashtirgan a arashlar,g ` oyalar tizimidir. Bu tizim o` zining falsafiy, siyosiy, h u q u q iy, a x lo q iy, diniy, mad an iy negizlariga ega. Demak mafkura o` z mo h iyati va vazifasi ji h atidan ni h oyatda rang - barang b o` lishi tabiiydir. Xuddi jamiyat h ay o ti turli q atlamlar, y o` nalishlar va darajalarga ega b o` lganidek mafkura h am xilma-xil b o` lishi mumkin.

 Yer yuzidagi barcha insonlar o` z fikr-muloxazalariga ega b o` lib amaliy faoliyat yuritadilar. Shu sababli yunon faylasufi Aristotel ikkita inson aynan bir xilda fikrlamaydi, ularning olam h a q idagi tushunchalari. fikrlari xilma-xildir deganda, xa q edi. Darxakikat, dunyodagi xal q lar, millatlar, mamlakatlar va davlatlar h am bir-biridan far q q iladi. Ularning diniy e`ti q odi, milliy madaniyati, demakki mentaliteti, ma q sadlari va tara qq iyot y o` llari h am rang-barangdir. Tabiiyki, ularning orzu-istaklari, xayotiy ideallari, muddaolarini aks ettiradigan g`oyalar va ularni amalga oshirishda ma`naviy-ru h iy kuch bag ` ishlovchi mafkurasi h am xilma-xil b o` lishi tabiiydir. Dar h a q i q at, dunyodagi h ar bir d avlat, xal q va millat, jamiyatning ma q sad va manfaatlarini ifodalaydigan o` ziga xos g`oyasi va mafkurasi mavjud.

 Mamlakatda ilg ` or g`oyalar, mafkuralar q ancha k o` p b o` lsa, ya`ni mafkuraviy plyuralizm h ukmron b o` lsa, tara qq iyotning samarali y o` lini tanlab olish uchun imk oni yat shunchalik keng b o` ladi. Fikrlar erkinligi va xilma-xilligi mafkuralarning mazmun ji h atidan boyishiga, bir-birini t o` ldirishiga xizmat q iladi.

 G`oya va mafkuralar xilma-xilligi ijtimoiy tara qq iyotga xizmat q iladigan yangidan-yangi g`oyalarning paydo b o` lishiga turli xal q lar, elatlar, millatlar va siyosiy institutlarning manfaatlarini umumiy tarzda r o` yobga chi q arishga imkoniyat yaratadi. Shuningdek u mamlakatimizda k o` ppartiyaviylik tizimiga h am sharoit yaratadi. Siyosiy partiyalar esa o` zlari mansub b o` lgan q atlamlar, siyosiy guruxlarning manfaatlari, intilishlari, orzu- umidlarini umumlashtirgan h olda o` z h arakat dasturlari or q ali namoyon q iladi

 Masalan, milliy ozodlik q u d ratli mafkurasi, milliy musta q illik mafkurasi va h okazo. Umummiliy g`oya jamiyat a`zolarining, xal q ommasining tub manfaatlarini va kunglidagi orzu-intilishlarini ifoda etgani, millatlarning birdamligi, jamiyatning q udratini musta h kamlashi, fu q arolar o` rtasidagi bagrikenglik munosabatlarini ifoda etgani sababli odamlarni ulkan ma q sadlar y o` lida birlashtiradigan joziba kuchiga ega b o` ladi. Bunday g`oya jamiyatda barkarorlikni ta`minlaydi. Tarix sabo q lari shundan dalolat beradiki, fikrini erkin ifoda etadigan shaxs, guru h yoki ijtimoiy q atlam, avvalo, o` zining ani q - ravshan asosli q arashlariga ega b o` lishi, o` z nu q tai nazarining o q ibati uchun ma`suliyatni o` z zimmasiga olishi baxs-munozara madaniyati talablariga amal q ilishi lozim. Ya`ni, fikrlar rang-barangligi va q arashla xilma-xilligi muayyan jamiyatning milliy manfaatlariga, umumbashariy qa driyatlarga joriy q onunchilik normalariga, axlo q iy mezonlarga zid b o` lmasligi lozim.

 Shu sababli jamiyatda bunyodkor-yaratuvchanlik g`oyalarini ilgari suruvchi va xayotga tadbik; etuvchi kuchlar jamiyat axli o` rtasida o` z g`oyalarini singdirishga urinsalar, k o` pchilik ongiga ijobiy ta`sir etib, jamiyatda bar q arorlik tinchlik osoyishtalik va yaratuvchilik ishlariga o` z ta`sirini k o` rsatadi. Masalan, bu ilk o` rta asrlarda mamlakatimiz xududida ilm-fan, din. madaniyat, adabiyot, xunarmandchilik rivo j klanishi tufayli i q tisodiy, ijtimoiy, madaniy-ma`naviy so h alarda uygonish sodir b o` lib, k o` plab yetuk allomalarning yetishib chikishiga olib keladi. Ular uz ta`limotlarida buyuk g`oyalar yaratib, jamiyat tara qqi yotiga ijobiy ta`sir k o` rsat a di.

 Jamiyatda ezgu g`oyalar barcha davrlarda insonni yuksak orzular bilan yashashga, olijanob maqsadlar yo`lida e`tiqod bilan kurashishga o`rgatadi. Mustaqillik yillarida O`zbekistonda amalga oshirilayotgan barcha sohalardagi bunyodkorlik ishlari bunga yorqin misoldir. Inson va jamiyat bor ekan, ezgulik g`oyalarining ziddi bo`lgan zulm va zo`ravonlik qabohat va jaholat yangi-yangi shaklarda namoyon bo`lishi ham mumkin. Lekin ular insoniyatning adolat, tenglik tinchlik qardoshlik rivojlanish va farovonlik g`oyalariga tayanib, yuksak maqsadlar sari intilishlarini to`xtata olmaydi.  Ezgu va yuksak g`oyalar odamlarni hamisha olijanob maqsadlar sari yetaklayveradi. Bunyodkorlik g`oyalari yurtni obod, xalq hayotini farovon qilishdek olijanob maqsadlar bilan ajralib turadi. Ular insoniyat taraqqiyotga erishgan davrlardan buyon jamiyat hayotining eng ezgu g`oyalari sifatida yashab kelmoqda.

O'xshashlar

Oʻzbekiston Liberal demokratik partiyasi

Mustaqillik va demokratik jamiyat qurishning o`zbek modeli

Demokratik huquqiy davlatlarning tashkil topishi

Furaqolik jamiyatining ma’naviy asoslari

O’zbekistonda huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining shakllanishi