Tuproq eroziyasiga qarshi kurashish choralari - Geologiya - Slaydlar

Tuproq eroziyasiga qarshi kurashish choralari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1535 KB

Ko'chirib olish

Tuproq eroziyasiga qarshi kurashish choralari WWW.ARXIV.UZ

Reja: • 1. Tuproqning muxit sifatidagi axamiyati. • 2. Tuproqning shamol ta`sirida eroziyaga uchrashi va unga qarshi kurash yo’llari. • 3. Tuproqning suv ta`sirida eroziyaga uchrashi va unga karshi kurash yo’llari. • 4. O’zbekiston Respublikasining yerlari va ularning ekologik xolati. WWW.ARXIV.UZ

• O’zbekiston Respublikasining xududi 44.9 O’zbekiston Respublikasining xududi 44.9 mln. gektar yerni tashnil kilib, 3362 mln. mln. gektar yerni tashnil kilib, 3362 mln. gektarni qishloq xujaligiga alokador bulib, gektarni qishloq xujaligiga alokador bulib, shundan 28,1 mln. gektari qishloq xujalik shundan 28,1 mln. gektari qishloq xujalik yaylovlari tashkil kiladi. Sugoriladigan eng yaylovlari tashkil kiladi. Sugoriladigan eng kimmatbaxo yerlar maydoni 4.2 mln. gektarni kimmatbaxo yerlar maydoni 4.2 mln. gektarni tashkil etib, shundan 3,5 mln. gektari tashkil etib, shundan 3,5 mln. gektari xaydaladigan yerlardir. 0.3 mln ga kup yillik xaydaladigan yerlardir. 0.3 mln ga kup yillik usimliklar tashkil kilsa, 0,4 mln. ga dala usimliklar tashkil kilsa, 0,4 mln. ga dala xovlilar tomarka va boshkalar tashkil etadi.xovlilar tomarka va boshkalar tashkil etadi. WWW.ARXIV.UZ

WWW.ARXIV.UZ

O’zbekiston Respublikasining xududi 44.9 mln. gektarQishloq xo'jaligi 3362 mln ga Qishloq xo'jaligi yaylovlari 28,1 mln ga Sugoriladigan eng kimmatbaxo yerlar maydoni 4.2 mln. gektar 0 2 4 6 Dala hovli, tomorqa 0,4 mln ga Ko'p yillikm o'simlik 0,3 mln ga Haydalgan yerlar 3,5 mln ga WWW.ARXIV.UZ

• Yaylovlarni tez sur`atlar bilan uzlashtirilishi natijasida Orol dengiziga kelib tushadigan suv mikdorini keskin kamayib ketishini xisobga olib, 1991 yildan boshlab Respublikada yangidan sugoriladigan yerlarni ochish takiklab kuyilgan. • Sugoriladigan yerlarni kupaytirish fakat suvdan foydalanish koefficientini oshirish eki Orol dengiziga boshka joydan suv keltirish yuli bilan amalga oshirilishi mumkin. Bunday tadbirlarni amalga oshirish katta mikdorda kapital mablag va matyerial resruslarini talab kiladi. WWW.ARXIV.UZ

• Respublikamizda 1975-85 yillar davomida sugoriladigan yerlarni kuplab uzlashtirilishi natijasida sugoriladigan yer mikdori 1.4 barobar oshgan bulsa, 400 ga tugri keladigan maxsulot mikdori 1990 yilga kelib 1975 yildagini tashkil etadi. Axoli jon boshiga tugri keladigan • qishloq xujalik maxsulotlari 1980 yil bilan solishtirilganda 632 sumdan 542 sumga kamaydi (14.89) WWW.ARXIV.UZ

• Respublikamizdagi sugoriladigan yerlarni 15% tayyerlanadigan qishloq xujaligi maxsulotini 98% byeradi. Oxirgi 15-20 yil davomida sugoriladigan yerlarning shurlanish 0.8 mln. gektarga ortib xozirgi paytda 2.0 mln7 ni tashkil etadi: 0.85 mln. ga va uta shurlangan yerlardir. WWW.ARXIV.UZ

• Korkalpogistonda yerlar 90-95%, Qashadaryo va Xorazmda 60-70 % shurlangandir. Yer unumdorligini kursatkichi bulgan Gumus 30-35% pasayib ketgan, bunday umumkiy maydonning 40% ni tashkil etadi. • Respublikamizda bonitey bali 60% tashkil kilgan bulsa bu kursatkich Korakalpogistonda, Qashadaryo va Buxoro viloyatlarida 48.7ballni, Surgondaryo, Xorazm va Namangon viloyatlarida 70- 76 ball ni tashkil etadi. Paxta ekiladigan umumiy yer maydonining eng yaxshi sifatli 81-100 ballgacha 0.7 mln.ga urtacha 41-60 ball 0.9 mln. ga urtachadan past 21-50 ball, 0.6 mln. gektar tashkil etadi. WWW.ARXIV.UZ

• Yer unumdorligini pasayishiga shamol va suv yeroziyasi (deflyaciya) xam salbiy ta`sir kursatadi. Shamol va suv eroziyasi natijasida Respublikamizda 21 mln. gektar sugoriladigan yerlardan 0.7 mln.ga uta va urtacha darajada difolyaciyaga uchragan. Uta va urtacha diflyaciya xavfiga uchragan yerlar Fargona voxasida 165 ming. ga Surxondaryoda 106 mingga, Qashadaryoda 80 mingga, Buxoro viloyatida 52 mingni tashkil etadi. WWW.ARXIV.UZ

WWW.ARXIV.UZ

• Mollarni bokishda fitomeliorativ ishlarni olib borilmasligi natijasida yaylovlarni uz vaktida almashlab turilmasligi sababli 22 mln. yaylov yerlardan 6 mln. ga diflyaciyaga uchragan 13 mln. yer esa suv eroziyasiga uchragan. • Zararkunanda xasharotlarga karshi DDT kullanilishi natijasida Rsepublikamizda zaxarlangan yer tarkibidagi DDT mikdori 2-5 PDK ni tashkil etadi. DDT ning ekin maydonlaridagi eng kup koncentraciyasi Fargona, Samarkand, Andijon viloyatlarida kuzatilgan bulib 26.0 44.0: 26.4 PDK tashkil etadi. WWW.ARXIV.UZ

• Sugoriladigan yerlarning kup kismini oxirgi paytlargacha paxta, sholi kabi yakka ekinlar tashkil etishi natijasida almashlab ekish jaraenlarini kamayishiga (yershunoslikka yerning muxofaza kiluvchi asosiy usul) chorvachilikning rivojlanishi ekiladigan yerlarga kuplab mineralugit va pesticidlardan foydalanishga tugri keldi. Shularning xammasi birgalikda yerga boradigan tabiiy biologik jaraenlarning buzilishag olib kelmodka. WWW.ARXIV.UZ

• mineralugitlardan kup mikdorda foydalanish, yerlarni kuplab enyergiya xarajatlarini ortishi, ekin maydonlaridagi xosildorlikni pasayishi byerkitib kelmokda. Shu bilan birgalikda ishlvab chikariladigan ximiyaviy pyereapratlarning ishlatilish koefficientining pastligi fosfor-kaliy ugitlarning 30% azotli ugtilarning 50%ga yakini usimliklar tomonidan uzlashtirilmasdan, suv yerdamida yuvilib yer usti va yer osti suvlarini ifloslanishiga olib kelmokda. WWW.ARXIV.UZ

WWW.ARXIV.UZ

• Keyingi yillarda pesticidlar bilan ishlanadigan yerlarning jami ancha kiskaradi. masalan: 1989 yilda bunday dalalar xajmi 2.3 mln.ga bulsa, 1991 yilga kelib 1.4 mln.ni tashkil etgan. Shu bilan birgalikda 1 gektar yerga solinadin pesticid mikdori 36 kg/ga da 42kg/ga ortgan. Bu kursatgich ba`zi bir viloyatlar: Surxondaryo-85, Qashadaryo 90 kg/ga ni tashkil etgan. WWW.ARXIV.UZ

• Yer maydonlarining ifloslanishiga ximiyaviy pyereparatlarni saklash tashish koidalarini buzilishi, usimliklarni ximoya kilish xizmatini konikarsiz ishlashi, pyereparatlarni ishlatish uchun kyerak buladigan texnikaning etishmasligi, xamda ularni nosozligi xam sabab bulmokda. Shunday kilib, Respublikamiz yer resurslari ekologik jixatdan olganda tulikligicha foydalanilmayapti. Natijada yer xosildorligi va chorvachilik maxsulotlarining maxsuldorligi pastligicha kolmokda. WWW.ARXIV.UZ

O'xshashlar

Iqlim o’zgarishining tuproq eroziyasiga ta’siri

Shamol va suv eroziyasi

Tuproq tarkibi

Tuproq fizikasi

Tuproq tarkibidagi suv