Burg`ulash paytida geologiyada texnologiya jarayonlari - Geologiya - Slaydlar

Burg`ulash paytida geologiyada texnologiya jarayonlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

565.3310546875 KB

Ko'chirib olish

Burg`ulash paytida geologiyada texnologiya jarayonlari Reja: 1. Burg‘ilash qurilma va minoralari. 2. Quduqlarni burg‘ilash bosqichlari. 3. Burg‘ilash qurilmalari tarkibi va ularning tasnifi. 4. Burg‘ilash minoralari, ularning turlari va jihozlar. 5. Burg‘ilash minoralarini tik yо‘nalish bо‘yicha tanlash

1. Burg‘ilash qurilma va minoralari  Tog‘ jinslariga ta’sir etishga muvofiq burg‘ilash usullari quyidagi turlarga bо‘linadi: mexanik, issiqlik, fizik- kimyoviy, elektr uchqunli va boshqalar. Hozirgi kunda mexanik usulda tog‘ jinslarini parchalash keng qо‘llaniladi, qolgan usullar esa ekspremental ishlov va sinov ishlab chiqarishda qо‘llash mumkin.  Mexanik burg‘ilash zarbali, aylantirish va zarbali- aylantirish usullarida amalga oshiriladi, lekin aylantirish usuli keng qо‘llaniladi.  Aylantirish usulida burg‘ilash ishlari Rossiya, Azarboyjon, О‘zbekiston va boshqa kо‘pgina davlatlarda keng olib borilmoqda. Burg‘ilangan tog‘ jinslari quduq tepasiga tо‘xtovsiz eritmaning sirkulyatsiya harakati yoki quduqqa bosim bilan havo va gaz haydash yо‘li orqali chiqariladi.

 Burg‘ilash jarayonini olib borish quyidagi bosqichlardan tashkil topgan: tushirish-kо‘tarish ishlari (burg‘ilash quvurlarini burg‘i bilan quduq tubiga tushirish va ishlatib bо‘lingan burg‘ini burg‘ilash quvurlari bilan birgalikda kо‘tarib olish) va quduq tubida burg‘i bilan ishlov berish (burg‘i bilan jismlarni parchalash).  Burg‘ilash jarayoni bosqichida quduq ustunida nurash paydo bо‘lganda hamda neft va suv gorizontlarini ajratishda, himoya quvurlarini quduqqa tushirish paytida burg‘ilash ishlari davriy ravishda tо‘xtatiladi.  Quduqlarni burg‘ilash jarayoni bilan bir vaqtda bir qator yordamchi ishlar ham amalga oshiriladi: namuna olish, yuvuvchi eritmalarni tayyorlash, karotaj qilish, egrilikni о‘lchash, quduqqa neft (gaz) oqimlarini oqib kelishini himoya qilish va hokazo. Avariya va asoratlar sodir bо‘lganda kerakli qо‘shimcha ishlarni amalga oshirishga tо‘g‘ri keladi. Yuqorida sanab о‘tilgan jarayonlarni amalga oshirishda burg‘ilash minoralari qо‘llaniladi.

 4.1-rasm. Burg‘ilash qurilmasi :  1-burg‘i;  2-burg‘i ustiga qo‘yilgan og‘irlashtirilgan burg‘ilash quvuri (OBQ);  3-o‘zgartma;  4-markazlagich;  5-muftali o‘zgartma;  6, 7- OBQ;  8-o‘zgartma;  9-oldindan himoyalovchi halqa;  10-burg‘ilash quvurlari;  11-oldindan himoyalovchi o‘zgartma;  12, 14-pastki va yuqori shtangali o‘zgartma;  13-yetakchi quvur (kvadrat);

 15-vertlyug o‘zgartma;  16-vertlyug;  17-ustun;  18-shlang;  19-ilgak;  20-tal bloki;  21-minora;  22-kranblok;  23-reduktor;  24-chig‘ir;  25-rotor;  26-quyqum ajratgich;  27-burg‘ilash nasosi.

 Rotor burg‘ilash minorasining markaziga joylashtiriladi. Burg‘ilash quvurlari va yetakchi quvurlar rotorning ichki bо‘shlig‘iga joylashtiriladi.  Yetakchi quvurning yuqori uchi bilan vertlyug biriktiriladi. Yetakchi quvur burg‘ilash tizmasi bilan birgalikda aylanadi, uning yuqori qismi esa doimiy qо‘zg‘almas bо‘ladi. Vertlyugning qо‘zg‘almas qismining teshigiga (gartaniga) egiluvchan shlang biriktiriladi hamda nasos orqali yuvish eritmasi quduqqa haydaladi. Yuvish eritmasi yetakchi quvurga hamda burg‘ilash quvurlari birikmasiga, burg‘iga uzatiladi, uning teshigi orqali quduqning tubiga yetkaziladi.

 Burg‘ilash vaqtida quvurlar tizmasi ilgakka osiladi va chuqurlikka ketishiga qarab pastga tushirib boriladi.  Quduqning yer usti qismidan 30-600 metr oraliqlarda, loyiha asosida «konduktor» tushiriladi. Konduktor berqaror jinslar yoki quduq ichiga suvlarni oqib kelishini berkitish va burg‘ilash tizmalarining tik holatda joylashuvini ta’minlaydi. Konduktor tushiriladi va quduq tashqi qismi sementlanadi, sement aralashmasi quvur ichi orqali haydaladi.  Sement aralashmasi quvur tashqi tepasiga kо‘tarilib tо‘ldiradi. Sement aralashmasi qotgandan sо‘ng sifati aniqlanadi, mustahkamligi tekshiriladi, dalolatnoma tuziladi.  Quduqni burg‘ilash ishlari loyihaviy belgiga yetkazilgandan sо‘ng quduqqa mustahkamlash quvurlarining birikmasi tushiriladi va sementlanadi. Suvli va neftli qatlamlarni bir-biridan ajratish uchun sementlash amalga oshiriladi. Agarda burg‘ilash ishlatish birikmasi tagida yutilish, qisilish, angidrit qatlamlarda murakkabliklar paydo bо‘lsa, konduktordan keyin bitta yoki ikkita oraliqqa texnik tizmalar tushiriladi.

2. Quduqlarni burg‘ilash bosqichlari  Burg‘ilash ishlarini boshlashdan oldin quduq burg‘ilanadigan joydagi maydon begona predmetlar tozalanadi, о‘rmon mavjud bо‘lganda daraxtlarni qirqish va kо‘ndalarni qazib olish ishlari amalga oshiriladi. Agar burg‘ilash ishlari botqoqli joyda olib boriladigan bо‘lsa, avtomobil yо‘llari tayyorlanadi. Maydonchaga qurilish materiallari tо‘planadi, burg‘ilash qurilmasi tagidagi botqoqlik bartaraf qilinadi.  Qurilish maydoni tekislanadi, elektr yuritmasi, aloqa va suv keltiriladi. Agar mahalliy relf yoki masofa yaqin bо‘lsa, burg‘ilash minorasi demontaj qilinmasdan - maxsus zanjirli telejkalarda yoki sirpanuvchi chanalarda hamda pnevmatik harakatlanuvchi usullar yordamida navbatdagi qazish ishlari boshlanadigan quduqning ustiga о‘rnatiladi.

 Quduqlarni burg‘ilash jarayonida quduq ichiga tо‘xtovsiz burg‘ilash eritmalari haydaladi.  Burg‘ilash eritmalarini tayyorlash usullari quyidagi turlarda bо‘ladi:  1. suv asosida tayyorlangan, ya’ni loy suvda kimyoviy reagentlarning qо‘shimchalari bilan eritilgan yoki oddiy texnik suvda eritilgan bо‘lishi mumkin;  2. neft asosli eritmalar yoki karbonsuvchil eritmalar;  3. emulsiya asosidagi eritmalar;  4. gazsimon yoki aeratsiyali eritmalar;  5.sirt-faol moddalar (SFM) va polimerlar, kо‘pincha poliakrilamid (PAA)li eritmalar.  Suv kо‘pgina ijobiy sifatlarga egadir, jumladan: quduq tubidagi parchalangan tog‘ jinslarini yaxshi tozalaydi, burg‘ilash jihozlarini sovitadi, boshqa eritmalar bilan taqqoslanganda arzon bо‘ladi, biroq texnologik suvning qо‘llanilishi chegaralanadi.  Mahsuldor qatlamlarni ochishda texnologik suv qatlamga filtratsiyalanib kollektorlarning о‘tkazuvchanligini pasaytiradi va natijada quduqdan neftni qazib olish debitining kamayishiga olib keladi. Suvning sirkulyatsiyasi tо‘xtab qolganda tog‘ jinslari zarrachalarini muallaq holda ushlab turolmaydi, loyli jinslarni bо‘kishga olib keladi va hokazo.

 Shuning uchun gilli burg‘ilash eritmalaridan foydalaniladi. Gilli eritmalarni tayyorlash uchun bentonit, kaolin va boshqa shu turdagi loylar qо‘llaniladi. Bir tonna bentonitli gilga 14-15 m3 suv aralashtirilganda sifatli gilli eritma hosil bо‘ladi, о‘rta va past navli loydan 4÷8 m3 hajmdagi gilli eritma tayyorlanadi.  Gilli eritmalarning zichligi va qovushqoqligi eritmaning sirkulyatsiyasi tо‘xtatilganda parchalangan tog‘ jinsi zarrachalarini muallaq ushlab turishi, qatlamga filtratlarning kirib borishiga tо‘sqinlik qilishi, quduq devorini yaxshi loylashi va neftgazni ochiq otilishiga tо‘sqinlik qilishi kabi xususiyatlarga muvofiq tanlanadi.

 Gilli eritmalar burg‘ilash sharoitiga bog‘liq holda kimyoviy reagentlarning qо‘shimchalari, sirt faol moddalar (SFM), poliakrilamid va boshqalar bilan tayyorlanadi.  Neft asosli eritmalar kо‘p komponentli tizim hisoblanadi va asosi neft yoki dezil yoqilg‘isidan iborat bо‘ladi, dispers fazasi sifatida esa bitum oksidi, asfalt yoki gidrofobli bentonit olinadi.  Neft asosli burg‘ilash eritmalaridan mahsuldor gorizontlarni ochishda hamda qatlamda bо‘kuvchi gillar va tuzlar mavjud bо‘lgan hollarda foydalaniladi.

3. Burg‘ilash qurilmalari tarkibi va ularning tasnifi  Neft va gaz quduqlarini burg‘ilash maxsus burg‘ilash qurilmalari yordamida amalga oshiriladi. Burg‘ilash qurilmasi murakkab mashinalar jamlanmasidan: mexanizmlar, apparatlar, metalldan tayyorlangan konstruksiyalardan, nazorat о‘lchov asboblari va boshqaruv vositalaridan tashkil topgan.  Burg‘ilash qurilmasi tarkibiga quyidagilar kiradi: tal tizimi, osma va burg‘ilash quvurlari joylashtiriladi, (minora) asboblarni kо‘taradigan-tushiradigan jihozlar, asboblarni uzatadigan va aylantiradigan qurilmalar, yuvish eritmalarini uzatadigan nasoslar, kuch berish yuritmalari, yuvish eritmalarini tayyorlaydigan va tozalaydigan mexanizmlar, tushirish-kо‘tarish jarayonlarini avtomatlashtirish va mexanizatsiyalash mexanizmlari, nazorat-о‘lchov asboblari va yordamchi qurilmalar kiradi.

 Burg‘ilash qurilmalarining asosiysi OAO “Uralmash” va OAO “Volgograd burg‘ilash texnikasi” zavodlarida ishlab chiqariladi.  OAO “Uralmash” da burg‘ilash qurilmalarining jamlanmasi ishlab chiqariladi. Burg‘ilash qurilmalarining (jihozlarini) jamlanmasiga (NBO – nabor burovogo oborudovaniya) neft va gaz quduqlarini 2500-8000 metr chuqurlikgacha burg‘ilaydigan D(dizel) va (DG) dizel- gidravlik yuritmali, (E) о‘zgaruvchan tokli elektr yuritmali va (ER) rostlanadigan о‘zgarmas tokli sanoat tarmog‘ida tok oluvchi elektr yuritmali, avtonom-dizel-elektr stansiyali (DE) jihozlarni ishlab chiqaradi.  Volgograd burg‘ilash texnikalari zavodi (VZBT-VBTZ) tomonidan ham 1000-3500 metr chuqurlikdagi quduqlarni burg‘ilaydigan texnikalarning jamlamasi ishlab chiqariladi.

 (D) –dizelli va DG- dizelli-gidravlik yuritmali, E- о‘zgaruvchan tokli elektr yuritmali va EP-о‘zgarmas tokli rostlanadigan elektr yuritmali sanoat tarmog‘idan tok oladigan, avtonom dizel-elektr stansiyali (DEP) – qurilmalarni ishlab chiqaradi.  Aniq bir quduqlarni yoki bir guruh quduqlarni burg‘ilashda ilgak kо‘tarish mumkin bо‘lgan chegaraviy yuklanmalarga nisbatan ya’ni, mustahkamlash tizmalarining havodagi massasini og‘irligidan oshgan yuklanmalarni kо‘tarishga yо‘l qо‘yiladi.  Quduqlarni burg‘ilashda aniq bir xil о‘lchamli va modelli qurilmalar tanlanganda aniq geologik, iqlimiy, energetik, yо‘l-transport va boshqa sharoitlari ham hisobga olinadi.

4. Burg‘ilash minoralari, ularning turlari va jihozlari  Burg‘ilash jarayoni burg‘ilash quvurlarining birikmalarini tushirish va kо‘tarish hamda ularning og‘irligini kо‘tarib turish ishlarini bajarish jarayonini amalga oshiradi. Burg‘ilash qurilmalarining kо‘tarishi kerak bо‘lgan jihozlarning og‘irligi bir necha yuzlab kilonyutonga tо‘g‘ri kelishi mumkin. Metall arqonga beriladigan yuklanmani kamaytirish va dvigatelning quvvatini pasaytirish uchun kamaytiruvchi qurilmalar qо‘llaniladi. U minora, burg‘ilash chig‘irig‘i va tal tizimlaridan tashkil topgan. Tal tizimi о‘ z navbatida qо‘zg‘almaydigan qismdan – kranblokdan, minora tepasiga о‘rnatilgan chirog‘lar, qо‘zg‘aluvchi qismlar, tal bloki (qо‘zg‘aluvchi blok poli, sirg‘algich), tal arqoni, ilgak va shtroplardan tashkil topgan.  Quduq har qanday usulda burg‘ilanganda kо‘tarish qurilmalarining ajralmaydigan qismi hisoblanadi.

 4.2-rasm. Burg‘ilash qurilmasining tushirish- kо‘tarish jihozlari  1-kranblok;2-minora; 3-tal arqoni; 4-tal bloki; 5- ilgak;6- burg‘ilash chig‘irig‘i; 7-tal arqonining quzg‘almas uchi.

 Burg‘ilash minoralarining asosiy vazifalari:  a) quduqqa burg‘ilash quvurlarini, tub dvigateli, burg‘i va boshqa asbob uskunalarini tushirish va kо‘tarish, ularni kо‘tarib bir holatda ushlab turish;  b) burg‘ilash quvurlarini quduqning ichida tik holatda saqlash;  d) mustahkamlovchi quvurlarni quduqqa tushirish;  e) burg‘ilash jarayonida zarur bо‘lgan buyum va jihozlarni joylashtirish, kо‘tarib tushirish va hokazo.  Burg‘ilash minoralarining turlari va konstruksiyasi minora kо‘taradigan yukning og‘irligiga qarab har xil bо‘ladi. Burg‘ilash uskunasi jamlanmasiga kirgan minoralar A-shaklda bо‘ladi. Agar zavoddan burg‘ilash uskunasi komplekt holda olinmasdan, alohida qismlari olinadigan bо‘lsa, unda tо‘rt oyoqli minoralar ishlatiladi.

 Burg‘ilash minorasi konstruksiyasi quyidagi asosiy talablarga javob berishi lozim:  minoralarning texnik xavfsizlik qoidalariga tо‘liq javob beradigan konstruksiyasi va о‘lchamlarga ega bо‘lishi;  minoralarning quduq chuqurligiga mos keladigan balandliklarga ega bо‘lishi;  burg‘ilash va maxsus ishlarni (quvurlarni mustahkamlash, kо‘tarish, halokat ishlari) bajarishda hamma yuklarni kо‘tara olish qobiliyatiga ega bо‘lishi;  burg‘ilash mexanizmlarini tо‘g‘ri joylashtirish uchun kerakli о‘lchamlarga ega bо‘lishi;  ishchi-xodimlar va mexanizmlarni ob-havo hodisalaridan saqlash;  minoralarni yig‘ish, qismlarga ajratish, bir joydan ikkinchi joyga kо‘chirish uchun qulay bо‘lgan konstruksiyalarga ega bо‘lishi.

5. Burg‘ilash minoralarini tik yо‘nalish bо‘yicha tanlash  Minoralarni ishlatish jarayonida unga deformatsiya chaqiruvchi yuklanmalar ta’sir qiladi. Bu yuklanmalar gorizontal va tik turlarga bо‘linadi. Asosan minoralar tik yо‘nalishdagi yuklanmalar kattaligiga nisbatan qabul qilinadi. Buning uchun maksimal tik yо‘nalishdagi yuklanmalar hisoblanib qabul qilinadi.  (4.1)  bu yerda: – burg‘ilash minorasidan uzatiladigan maksimal yuklanma, kN.  – eng og‘ir mustahkamlash yoki burg‘ilash quvurlarining og‘irligi, kN  – arqonning qо‘zg‘almas va qо‘zg‘aluvchan tortuvchi qismlarining og‘irligi.  – qо‘shimcha yuklanish, qaysiki burg‘ilash tizmasini yoki mustahkamlash quvurini qisib qolganda bartaraf etishda paydo bо‘ladigan (=500- 600kn) ning qiymati quyidagicha aniqlanadi.  (4.2)  Bu yerda: – 1m quvurning og‘irligi, kN  – burg‘ilash tizmasi yoki mustahkamlash quvurlarini о‘rnatish chuqurligi, m.  – qulf og‘irligi, kN.  , n –tal arqonidagi ishchi roliklar soni.

5.1. Burg‘ilash qurilmalarining qisqacha tavsifi.  Chig‘iriq metall ramadan, ikki pog‘onali о‘zgaruvchan qutili yuritmadan, о‘zgaruvchan tok beruvchi ikkita elektr dvigatelidan, burg‘ini uzatishini rostlovchi va burg‘ilashni boshqaruvchi pultdan tashkil topgan.  Har bir nasos ramaga payvandlanadi, о‘zgaruvchan tokli dizel generator, burg‘ilash nasosi, generator bilan shinali-pnevmatik mufta va pasaytiruvchi tishli-reduktor orqali biriktiriladi.  Yordamchi qurilmaga : yoqilg‘i-yog‘ qurilmasi, qabul- hajmi, yuvish aralashmasini tozalovchi tizim, kompressorlar va xizmat kо‘priklari kiradi.  Burg‘ilash minoralari yuklarni ushlab turish va kerakli balandlikka kо‘tarib berish uchun mо‘ljallangan. Burg‘ilash ishlarini bajarishda tal tizimidan, burg‘ilash quvuri va kerakli jihozlardan foydalaniladi.

 Hozirgi paytda chuqur quduqlarni burg‘ilashda Uralmash-3061, 5061, Uralmash 3000, BU-200 kabi burg‘ilash qurilmalari keng qо‘llanilmoqda. Bu stanoklar yordamida 2000 metrdan 8000 metr chuqurlikka ega bо‘lgan quduqlarni burg‘ilash mumkin. Ular asosan Rossiyaning Uralmash zavodi tomonidan ishlab chiqiladi.  Burg‘ilash qurilmalarini quyidagi toifalarga bо‘lamiz:  Geologik qidiruv burg‘ilash qurilmalari.  Shnekli burg‘ilash qurilmalari.  О‘zi kо‘chma burg‘ilash qurilmalari.  Zarbali maydalovchi burg‘ilash qurilmalari.  Yer osti burg‘ilash qurilmalari.

5.2. Burg‘ilash chig‘iri  Burg‘ilash chig‘ir burg‘ilash tizmalarini tushirish va kо‘tarish, himoya tizmasini tushirish, qо‘zg‘almaydigan burg‘ilash tizmasini og‘irligini kо‘tarib turish yoki burg‘ilash jarayonida ularni sekin asta uzatishda qо‘llaniladi. Burg‘ilash chig‘ir ba’zi bir holatlarda dvigatel quvvatini rotorga uzatadi, quvurlarni burab mahkamlashda va burab ajratishda, yuklarni kо‘tarib berishda va boshqa yordamchi ishlarni amalga oshirishda qо‘llaniladi. Chig‘ir burg‘ilash qurilmasining asosiy agregatlaridan biri hisoblanadi.  Burg‘ilash tizimlarini tushirish va kо‘tarish jarayonlari kо‘p marta amalga oshiriladi. Hamma jarayonlar qattiq tizimli aniq ketma-ketlikda takrorlanadi, bunda chig‘irga yuklanma davriy xarakterda ta’sir qiladi.

 Chig‘ir katta tezlikdagi kо‘tarishdan kichik tezlikdagi kо‘tarishda tezda qо‘shilishi yoki teskariga ham tezda qо‘shilishi, operatsiya vaqtida minimal vaqt sarflanadi, rejali asosda qо‘shilishini ta’minlaydi. Tizmalarni kо‘tarishda qisilib va tortilib qolgan holatlarda tortish kuchi tezda oshirladi. Har xil massadagi birikmalarni kо‘tarishda tezliklarni qayta qо‘shilishi davriy ravishda amalga oshiriladi.  Burg‘ilash chig‘iri payvandlangan ramadan iborat bо‘lib, unga kо‘taruvchi va tebranuvchi podshipnik transmission vallar, tasmali va gidravlik yoki elektrik tormoz va boshqaruv pultlar о‘rnatilgan. Ba’zi bir chig‘irlarda vallar sonini qisqartirish uchun yuritmalarga о‘zgartiruvchi quti montaj qilinadi.

5.3. Tal tizimi  Burg‘ilash qurilmasining tal tizimi: chig‘ir (barabanida) aylanma harakatni hosil qilish uchun ilgakda ilgarilanma kо‘chirish va arqon о‘ramlaridagi yuklanmani kamaytirish uchun xizmat qiladi. Kranblokning va tal blokning arqon shkivlari orqali aniq tartibda pо‘lat arqon bо‘shatiladi, bir uchi qо‘zg‘almas qilib mahkamlanadi (arqonning bu uchi kо‘p holatlarda о‘lik uchi deyiladi), arqonning boshqa uchi chig‘ir barabaniga mahkamlanadi va yetakchi deyiladi.  Tal tizimi yuk kо‘tarish va arqon о‘ramlarining soniga qarab jihozlanishiga muvofiq har xil о‘lchamli turlarga bо‘linadi. Burg‘ilash qurilmalarining yuk kо‘tarishi 50-75 tonna bо‘lganda tal tizimining shkivlar soni 2x3 va 3x4, yuk kо‘tarishi 100-300 t bо‘lganda shkivlar soni 4x5, 5x6, 6x7. Tizim jihozlanishida birinchi son tal blokidagi arqonlar shkivi sonini, ikkinchi son esa–kranblokdagi arqonlar shkivini kо‘rsatadi.  Kranblok rama shaklida bо‘ladi va shkivlar bilan birgalikda о‘qqa va tayanchga montaj qilinadi. Ba’zida rama minorani tepa qismi bilan bir butun qilib bajariladi.

5.4. Tal bloki.  Tal blok payvandlangan korpusdan iborat, unga shkivlar va podshipniklar tuguni kranblokdagi kabi joylashtiriladi.  Burg‘ilash qurilmalarida ikki xil turdagi tal bloklari qо‘llaniladi: ilgakli blok - svechalarni qulda joylashtirish uchun; osilgan avtomatik elevatorlarni ishlatish uchun tal bloklari, tushirish-kо‘tarish operatsiyalarini avtomatik va mexanizatsiyalashgan holda amalga oshirishda avtomatik mexanizmlarning jamlanmasidan foydalaniladi.  Burg‘ilash qurilmasini tal tizimining trosli konstruksiyasida olti qator о‘ramli arqonlari qо‘llaniladi, natijada ikki tomonlama о‘ram hosil bо‘ladi: eshilgan simlar va arqonning eshilgan holati. Tal arqonlarining eshilmasi 19 tadan 37 tagacha simlar sonidan tashkil topgan, arqon organik yoki metal yurakchalar atrofida о‘raladi. Mustahkam bо‘lgan tal arqonlarini tayyorlashda yuqori uglerodli va yuqori marganesli arqon simlaridan foydalaniladi.

5.6. Burg‘ilash ilgaklari.  Tal bloklari bilan biriktiriladigan burg‘ilash ilgaklari alohida ilgak yoki ilgaklar kо‘rinishida tayyorlanadi. Ular burg‘ilash va himoyalash tizmalarini tushirish va kо‘tarish ishlarida, shtrop yordamida elevatorga osib qо‘yishda, burg‘ilash jarayonida vertlyug bilan burg‘ilash tizmasini osishda hamda burg‘ilash va montaj-demontaj ishlarida yuklarni kо‘tarishda, tushirish va kо‘tarib turishda xizmat qiladi. Konstruksiyasi bо‘yicha bir, ikki va uch shoxli bо‘ladi. Hozirgi vaqtda ikki va bir shoxli ilgaklar qо‘llanishdan chiqarilgan.  Uch shoxli ilgaklar, ilgakning yonidagi birorta shoxiga birg‘ilash boshlanishida shtrop ilinsa, quduqni burg‘ilab bо‘lguncha ham olinmaydi, natijada burg‘ilash brigadasining ishini yengillashtiradi va vaqtni tejaydi. Ilgaklar tayyorlanishiga muvofiq bog‘langan, plastinka tuzilmali va qо‘yma bо‘ladi.  Tal blokining harakatlanuvchi qismlaridan biri bu ilgak blokdir. BU-50, BU-80 va BU-125 burg‘ilash qurilmalarining ilgak bloklari bir xil konstruksiyaga egadir.

5.7. Vertlyug  Vertlyug burg‘ilash birikmasi bilan tal tizimining oralig‘idagi qurilmadir. Burg‘ilash vaqtida burg‘ilash tizmasi (rotorli usulda burg‘ilashda) aylanadi yoki davriy ravishda buriladi (tub dvigateli bilan burg‘ilashda), tal tizimi quduq chuqurlashganda minora о‘qi bо‘ylab pastga harakatlanadi. Shu о‘rinda vertlyug aylanuvchi, oldin-orqaga harakatlanuvchi burg‘ilash birikmasini tal tizimi bilan bog‘laydi. Vertlyug yuvish aralashmasini burg‘ilash shlangidan olib burg‘ilash quvurlarining birikmasiga yо‘naltiradi.  Vertlyug burg‘ilash quvurlarini aylantirishda, bir vaqtda nasosdan kelayotgan eritmani о‘tkazib, quduqning tubiga yuborishga moslangan. Vertlyug og‘ir yuk kо‘taradi va yuqori gidravlik bosimni ham ushlab turadi

 4.13-rasm. Burg‘ilash vertlyugning sxemasi:  1-ustun;  2-8-salniklar;  3-korpus;  4 -6-tebranuvchi podshibniklar;  5-7-tayanchlar;  9-zichlovchi;  10-shlang;  11-bosim quvuri;  12-qopqoq;  13-haydash quvuri;  14-shtrop.

5.8. Elevator  Elevator burg‘ilash (tizmalarini) quvurlarini tushirish- kо‘tarish va burg‘ilash operatsiyalarini amalga oshirishda qisib, ushlab va kо‘tarib turish uchun xizmat qiladi. Har xil turdagi burg‘ilash va himoyalash quvurlarining diametrlarini о‘lchamiga, yuk kо‘tarishiga, konstruktiv bajarilishiga va tayyorlash materiallariga bog‘liq holda qо‘llaniladi. Elevatorlar shtroplar yordamida kо‘taruvchi ilgakka osib quyiladi.  Elevator – tushirish va kо‘tarish jarayonida burg‘ilash quvurlari birikmasini tushirishda va uning og‘irligini uchidan tutib turishda xizmat qiladi. Burg‘ilash jarayonida о‘lchamlari, yuk kо‘taruvchanligi va tuzilishiga qarab har xil turdagi (avtomatik, plashkali, quvurli, shlangli, ponali) elevatorlar qо‘llaniladi. Bular ichida eng kо‘p qо‘llaniladigani EB-turidagi elevator hisoblanadi.

5.9. Burg‘ilash quvurlarining ponasi  Pona burg‘ilash quvurlarini, burg‘ilash uskunalarini rotor taliga osib quyishda foydalaniladi. Ular rotorning konussimon teshigiga joylanadi. Ponalarning qо‘llanilishi tushirish-kо‘tarish operatsiyalarida ishlarni tezlashtiradi. Sо‘nggi yillarda avtomatik ponasimon qamragichlar (qisib ushlab turgichlar) pnevmatik yuritmali PKR-turidagi (bunday holatda ponalar rotorga qо‘l yordamida emas balkim maxsus yuritmalar yordamida, burg‘ichi pultidan boshqarish yordamida kuzatiladi) ponalar kengroq qо‘llanilmoqda. Og‘ir himoyalash quvurlarning birikmasini tushirish uchun ajratiladigan korpusli ponalar qо‘llaniladi. U quduq tepasidagi maxsus tо‘shalmaga о‘rnatiladi. Himoyalash quvurlarining massasini qabul qilish uchun pona yaxlit korpusdan tashkil topgan.

5.10. Avtomatik burg‘ilash kalitlari  Burg‘ilash qurilmasi chig‘irning aniq yuk kо‘taruvchanligi bilan jamlanadi. Burg‘ilash quvurlarini qulfli birikmalarini burab mahkamlash va burab ajratib olish ishlarini mexanizatsiyalash uchun AKB-3M avtomatik burg‘ilash kalitlaridan PKB-1 osma kalitlar, PKR-560 pnevma PKB-1 tik qamrovchi ponalardan, burg‘ilash quvurlarini mexanik qamrashda va bо‘shatishda foydalaniladi. AKB-3M kaliti (4.15-rasm) chig‘ir va rotor poydevori oralig‘iga о‘rnatiladi.  Kalitning asosiy qismlari kalitlar bloki (1), pnevmatik silindrli aravacha (2), ustun (3) va boshqaruv pultlari (4) hisoblanadi.  Burg‘ilash quvurlarini burab mahkamlash va burab ajratib olish jarayonlari aravachaga montaj qilingan kalitlar bloki yordamida amalga oshiriladi. Kalitlar bloki ikkita pnevmatik silindrlar yordamida yо‘nalish bо‘yicha: rotorda о‘rnatilgan burg‘ilash quvuriga yoki undan qaytma yо‘nalishda siljitadi.  Qisuvchi qurilmalar kalitlar blokining harakatlanish mexanizmi kabi, pnevmatik silindrlardan iborat va boshqaruv pulti (4) yordamida qо‘shiladi. Shu maqsadda tizimga resiverdan siqilgan havo beriladi. Sо‘nggi yillarda AKB-3M2 kalitlari konstruksiyasi asosida AKB-3M kalitlari, AKB-3M2 burg‘ilash kaliti bazasida AKB-3M2-E2 kaliti ishlab chiqarilgan.  Quvurlarni burab mahkamlash va ajratish jarayonini bajaruvchi asosiy mexanizmlar kalitlar bloki hisoblanadi.

5.11. Burg‘ilash shtroplari.  Burg‘ilash shtroplari burg‘ilash ilgakini va elevatorlarni birlashtiruvchi zveno hisoblanadi va unga burg‘ilash jihozlari yoki himoyalash quvurlari osiladi. Shtroplar yuk kо‘tarish bо‘yicha 0,25 (25), 0,5 (50), 075 (75), 1,25 (125), 2,0 (200) va 3,0 (300) MN (T). Yuk kо‘tarish imkoniyati 0,25 , 0,5 va 0,75 Mn shtroplar quduqlarni ta’mirlashga mо‘ljallangandir.  Shtroplar konstruksiyasi bо‘yicha ikki xil tipda: bir va ikki torli (4.16- rasm).  Shtroplar «selnokatannimi (uralgan), selnokovannimi (bolg‘alangan)» ba’zida payvandlangan, uzunligi normal (SHBA) va qisqartirilgan (SHBU) bо‘ladi.  Ishlangan (eskirgan) burg‘ilarni almashtirishda, burg‘ilash quvurlarini kо‘tarish va tushirish operatsiyalari juda kо‘p marta takrorlanadi. Mashinalar yordamida quduqlardan shamdonlarni kо‘tarish va elevatorlarni bо‘sh holatda kо‘tarish jarayonlarni amalga oshirishga tо‘g‘ri keladi. Boshqa hamma operatsiyalar mashina-qulda yoki qо‘lda bajariladi, katta va kо‘p vaqtni talab qiladigan fizik jarayondir.

5.12. Burg‘ilash nasoslari  Quduqlarni burg‘ilash ishlari va yuvish jarayonlari nasoslar yordamida amalga oshiriladi. Burg‘ilash nasoslari yuvuvchi eritmalarni bosim bilan quduqqa uzatish uchun mо‘ljallangandir.  Burg‘ilash jarayonida bir tomonga harakatlanadigan uch silindrli burg‘ilash nasoslari yetarlicha keng qо‘llanilmoqda. Burg‘ilash nasosining asosiy farqi va xususiyatlari quyidagilardan iborat:  - uch silindrli porshenlarni juftligini mavjudligi bir tomonga harakati;  - porshenning tezligini chiziqli oshishi (birlik vaqtdagi yurishlar soni) va suruvchi quvurda tirgak nasosni о‘rnatish bilan bog‘liqdir;  - eritmani juda kichik darajada notekis uzatishi va gidravlik qismlarida ishning dinamik tavsiflarini yaxshilash.

 E`tiboringiz uchun raxmat

O'xshashlar

Burg`ulash jihozlari

Burg`ulash quvurlari birikmasi va burg`ulash jihozlari

Neft va gaz konlarida burg`ulash va burg`ulash jihozlari

Karst jarayonlari va karst relyef shakllari

Neft va gazni qayta ishlash texnologik jarayonlari