Okeanlar tabiiy geografiyasida geografik mintaqalarni o`rganishi - Geografiya - Slaydlar

Okeanlar tabiiy geografiyasida geografik mintaqalarni o`rganishi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5911.6689453125 KB

Ko'chirib olish

O`ZBEKISTON RESPUBLIKAS OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI QARSHI DAVLAT UNIVERSITETINING TABIIY FANLAR FAKULTETI GEOGRAFIYA KAFEDRASI 5110500- GEOGRAFIYA O`QITISH METODIKASI TA`LIM YO`NALISHI BITIRUVCHI KURS TALABASI ABDUHALIMOVA FERUZANING MATERIKLAR VA Okeanlar tabiiy geografiyasida geografik mintaqalarni o`rganishi

MAVZU: MATERIKLAR VA OKEANLAR TABIIY GEOGRAFIYASIDA GEOGRAFIK MINTAQALARNI O`RGANISH. Mundarija. Kirish ………………………………………………………………………… I-Bob. GEOGRAFIK QOBIQNING KO‘NDALANG VA BO`YLAMA TUZILISHINI O`RGANISHGA OID NAZARIY MASALALAR.………………………………… 1.1. Geografik qobiqning ko‘ndalang tabaqalanishining asosiy omillari...................................... 1.2. Mintaqaviy- zonal tizimlar ……………………….......................... I. II-Bob. GEOGRAFIK LANDSHAFT VA UNING KOMPONENTLARINI TABIIY GEOGRAFIYA KURSLARIDA O`RGANISH ................... 2.1. Iqlim mintaqalari. .…………..…………………… 2.2. Tabiat zonalligi va tabiat zonalari… 2.3. Balandlik mintaqalari………………… XULOSA................................................................................................................ Foydanilgan adabiyotlar ro’yhati…………………………………………. ILOVA.

Geografik qobiqning tarkibiy qisimlari va ularning o`zaro ta`siri

 Geografik qobiqning vertikal va gorizantal tuzilishi ham unung asosiy xususiyatlaridan hisoblanadi .Geografik qobiqning vertikal tuzilishi deganda ,uning tarkibiy qisimlarining tarkibiy qisimlarining balandlik bo`ylab joylashgan holatini tushunish lozim .Geografik qobiqning gorizantal tuzilishi tabiat komplekslarining kenglik va uzunlik bo`ylab tarqalishi va almashi kelishida nomayon bo` ladi Bunga iqlim mintaqalari ,tabiat zonalari yaqol misoldir .

1.2 . Mintaqaviy - zonal tizimlar. Erning shakli sharsimonligi tufayli Yer yuzasida Quyosh issiqligi va nurlari notekis taqsimlanadi, bu esa geografik qobiqda mintaqaviylikni keltirib chiqaradi. Natijada Yer yuzasidagi barcha tabiiy geografik jarayonlar mintaqaviy xususiyatga ega. Ular geografik qobiqda kengliklar bo'yicha tarqaladi. Geografik qobiqda hodisa va jarayonlarning tarqalishidagi bunday qonuniyat iqlim ko'rsatkichlari , o'simlik guruhlari, tuproq turlari uchun xos. Mintaqaviylik gidrologik va geoximik jarayonlarni namoyon bo'lishida ham ro'y beradi.Demak, geografik qobiqda hodisa va jarayonlarni mintaqaviy, ya'ni kengliklar bo'yicha tarqalishining asosiy sababi Yer yuzasida Quyosh nurlari va issiqlikning notekis taqsimlanishidir.

2.1. Iqlim mintaqalari Yer yuzasida haroratning notekis taqsimlanishi natijasida iqlim mintaqalari vujudga keladi. Yer yuzasida asosiy va oraliq iqlim mintaqalari hosil bo‘ladi. Asosiy iqlim mintaqalarida yil bo‘yi bir xil havo massalari hukmron bo‘ladi. Oraliq iqlim mintaqalarida havo massalari fasllar bo‘yicha o‘zgarib turadi. Geografik qobiqda 13 ta iqlim mintaqasi ajratiladi: ekvatorial, ikkita subekvatorial, ikkita tropik, ikkita subtropik, ikkita mo‘tadil, subarktika va subantarktika, arktika va antarktika.2.1 reja- jadval. Geografik mintaqalar va ularning maydoni

Mintaqaning nomi Maydoni mln. km 2 % Arktika …………………………………………………………….. 14,45 2.83 Subarktika …………………………………………………………. 17,62 3.45 Mo’tadil …………………………………………………………… 53,22 10.44 Subtropik ………………………………………………………….. 39,72 7.79 Tropik ……………………………………………………………... 80,77 15,84 Subekvatorial ……………………………………………………… 38,65 7,58 Ekvatorial …………………………………………………………. 22,07 4,33 Subekvatorial ……………………………………………………… 30,11 5,91 Tropik ……………………………………………………………... 95,10 18,63 Subtropik ………………………………………………………….. 33,78 6,62 Mo’tadil …………………………………………………………… 34,47 6,76 Subantarktika ……………………………………………………… 23,93 4,69 Antarktika………………………………………………………… 26,19 5,13 Yer yuzasi …………………………………………………………. 510.08 100,00

2.2. Tabiat zonalligi va tabiat zonalari. Geografik qobiqda tabiat komplekslarining ekvatordan qutblar tomon qonuniy almashinishi zonallik deyiladi. Zonallik geografik qobiqning eng muhim xususiyatlaridan biri hisoblanadi. Zonallikning asosiy sababi Yer yuzasida issiqlik va namlikning notekis taqisimlanishidir. Yerning sharsimonligi tufayli geografik qobiqda Quyosh nuri va issiqligi notekis taqsimlanadi. Natijada geografik qobiqda harorat, bug'lanish, yog'inlar, shamollar, iqlim, nurash va tuproq hosil bo'lish jarayonlari, o'simlik va boshqalar ham kengliklar bo'yicha zona-zona bo'lib tarqalgan. Er yuzasi bir xil bo'lgan taqdirda, har bir tabiat zonasi g'arbdan sharqqa cho'zilgan uzun hududdan iborat bo'lgan bo'lar edi. Ammo quruqlik va dengizlarning bir xilda taqsimlanmaganligi, iliq va sovuq dengiz iqlimlarining mavjudligi va Yer yuzasi relefining xilma-xilligi tabiat komplekslarini kengliklar bo'ylab joylanishini buzadi .

Mintaqalar Zonalar Balandlik Qutbiy (Arktika va Antarktika) 1. Sahrolar 2. Arktika tundrasi Sovuq cho`lli Tundra- sovuq cho`lli Subqutbiy (Subarktika va Subantarktika) 3. Tundra 4. O`rmon - tundra Mo’tadil boreal submintaqalar 5. Okeanbo`yi o`tloqlari va siyrak o`rmonlari 6. Tayga O`rmon-tundrali subboreal submintaqalar 7. Aralash o`rmonlar 8. Keng bargli o`rmonlar 9. O`rmon – dasht va preriylar 10. Dashtlar 11. Chala cho`llar 12. Chala cho`llar va cho`llar O`rmon- O`rmon-o`tloqli O`rmon-o`tloqli Subtropik 13. Igna bargli o`rmonlar 14. Doimiy yashil va chala yashil aralash o`rmonlar 15. Yarim yashil bargli o`rmonlar 16. Chala cho`llar 17. Cho`llar 19. Yozgi-nam siyrak o`rmonlar va butazorlar 20. Dashtlar 21. Preriylar Tropik 22. Cho`llar 23. Chala cho`llar 24. Siyrak o`rmonlar va butazorlar, savannalar 25. Chala yashil mavsumiy nam o`rmonlar 26. Preriylar va o`tloqi dashtlar Subekvatorial 27. Doimiy yashil nam va mo’tadil nam o`rmonlar 28. Yarim yashil nam va mo’tadil nam o`rmonlar 29. Doimiy yashil chala quruq o`rmonlar va butalar 30. Barg tashlaydigan mo’tadil nam va quruq o`rmonlar 31. Quruq va cho`llashgan savannalar, siyrak o`rmonlar va butazorlar Ekvatorial 33. Doimiy yashil ortiqcha nam va nam o`rmonlar (gileyalar) 34. Barg tashlaydigan – doimiy yashil o`rmonlar Geografik mintaqalar va zonalar (A.M. Ryabchikovdan,1988)

Арктическая пустыня Тундра Тайга Смешанный лес Лесостепь Субтропический лес Средиземноморский климат Муссонный лес Засушливая пустыня Полупустыня Засушливая степь Полузасушливая пустыня Травянистая саванна Древесная саванна Сухие тропические леса Влажные тропические леса Альпийская тундра Горный лесQURUQLIKDAGI TABIAT ZONALARI

2.3 Balandlik mintaqalari Balandlik mintaqalari . Tekislik sharoitida namoyon bulgan kenglik zonallik tog`larda balandlik mintaqalik (vertikal zonallik) bilan almashinadi. Balandlik mintaqalik ham umumgeofafik konuniyatlardan biri hisoblanadi. Balandlik zonallikning tarkib topishida xuddi kenglik, zonallikdagi kabi iqlim omili, issiqlik balansi asosiy rol uynaydi. Lekin tekisliklarda va tog`larda iqlimning almashinish sabablari bir xilemas. Tekisliklarda iqlimning uzgarishi geografik kenglikning uzgarishiga boglik bulsa, tog`aarda joyning absolyut balandligini uzgarishiga boglik.

Zonaliknig davriy qonuni va zonalikning umumsayyoraviy tuzilish (modeli) Zonaliknig davriy qonuni va zonalikning umumsayyoraviy tuzilish (modeli)

Himolay va Alp tog`laridagi balandlik mintaqalari qor va muzliklar almashib kelishi  HIMOLAY va ALP tog`laridagi balandlik mintaqalarini qiyoslasak, shunday xulosaga kelish mumkin tog`lardagi mintaqalar soni qutublardan ekvator tomon ortib boradi. Agar bunday tog` qutbda bo`lsa bitta , agar taygada joylashsa uchta , dasht zonasida joylashsa yettita balandlik mintaqasi hosil bo`ladi. Masalankavkaz tog`laridan qutbgacha qancha tekislik mintaqalari bo`lsa , shu tog`ning shimoliy yon bag`rida shuncha balandlik mintaqalari tarkib topadi .Kavkaz tog`ining shimoliy yon bag`rida dasht , o`rmon dasht, keng bargli o`rmonlar ,aralash o`rmonlar, igna bargli o`rmonlar , sualb va alp o`tloqlari, eng balandda qor va muzliklar almashinib keladi .

 ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

O'xshashlar

Tabiiy geografik jarayonlar

Tabiiy geografik jarayonlar 2

Surxondaryo tabiiy geografik okrugi

Janubiy Yevropa tabiiy geografik o’lkasi

Tabiiy geografik jarayonlar va ularni urganishning ahamiyati