logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Geografiya
  4. Janubiy Afrika xalqlari

Janubiy Afrika xalqlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4589 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Janubiy Afrika xalqlari.  Reja:  Irqiy qiyofasi va tillari.  Xo’jaligi, moddiy madaniyati.  Ma’naviy madaniyati. JAR aholisi. Bostvana fuqarosi. Janubiy Afrika odami. Namibiya aholisi. Svazilend aholisi.  Janubiy Afrikaning etnik qiyofasi, lingvistik tuzilishi va sotsial tuzumi turlicha ko`rinish kasb etgan.  Tub aholi afrikaliklar mintaqaning 5/4 qismini tashkil qiladi (1980-yil 61 million), janubiy qismida afrikaliklarning ko`pchiligi bantu xalqlaridan (taxminan umumiy aholining 78 %i), qadimiy etnos hisoblangan bushmen va guttentotlar 0,5 %, kelgindi yevropaliklar metislar bilan 19 %, osiyoliklar 2 % nufuzga ega.  Turli mahalliy etnoslar mintaqada Mozambik, Zimbabve, Janubiy Afrika Respublikasi (JAR), Namibiya, Botsvana, Svazilend, Lesoto davlatlari, Madagaskar, Komor, Reyunon, Mavrikiy va Seyshel orollaridagi o`lkalar orasida tarqoq holda joylashgan. Mozambik aholisi. Svazilend aholisi.  Madagaskar respublikasining aholisi (1985-yil 10 mln.) o`zining etnik tuzilishi va turmushi bilan afrikaliklardan ajralib turadi.  Tub aholi hisoblangan malagasiy (malgash)lar tashqi ko`rinishi, tili, moddiy va ma`naviy madaniyati hamda urf-odatlari bilan Janubi- sharqiy Osiyo xalqlariga yaqin turadi. Ammo ularning orasida ham mongoloid, ham negroid tiplari uchraydi.  Tillari malayya-polineziya oilasiga kiradi.  Madagaskar etnogenezi kam o`rganilgan. Aniq ma`lumotlarga qaraganda, bu yerga eramizdan avvalgi X-VI asrlarda Janubi-sharqiy Osiyo orollaridan mongoloidlar ko`chib kelgan. Seyshel orollari. Zimbabve bayrog’i. Svazilend uylari.  Butun bantu aholisi Afrikada keng tarqalgan doira (qo`ra) shaklida qurilgan qishloqlar (kraal)da katta patriarxal oila bo`lib yashaganlar.  Zulus va kosa xalqlarida ota urug`ining klassik namunasi so`nggi davrlargacha saqlangan bo`lib, katta oila jamiyatning iqtisodiy hujayrasi hisoblangan.  Guttentotlarning uylari egilgan daraxt navdalaridan gumbaz sh akl ida qurilib, ularning usti terilar bilan qoplangan yoki loy bilan suvalgan kulbalardan iborat. Ularning ov qurollari metall uchli nayza, o`q-yoy, uzun cho`qmor («kirri») bo`lgan. Janubiy Afrika bantu xalqlarining uylari doira shaklida cho`qqaygan tomli qamish yoki somon bilan yopilgan, doira qilib tizilgan bo`lib mol qo`rasi vazifasini bajaradi .  Tog`li joylarda uylar toshdan yoki guvaladan tiklanib ba`zan bezak berilgan. Janubiy Afrika pul birligi. Svazilend bayrog’i. Madagaskar orollari. Madagaskar uylari.  Xalq ijodi, badiiy hunarmandchilik ancha rivojlangan. Janubiy Afrika bantulari chiroyli cho`zma usulda sopol buyumlar, o`yma naqshli yog`och idishlar, ho`kiz qo`shiladigan ayrishoxli yog`ochdan yasalgan chanalar, temir uchli nayza va boshqa qurollar ishlab chiqarganlar.  Jo`shqin raqs va kuylar ularning eng sevimli tomoshalari, barcha tantana va marosimlarning eng muhim qismidir.  Musiqa asboblari turli xilda, ammo katta-kichik nog`oralar («marimbo», «ngoma») doimo jo`r bo`lgan, yog`och, shox yoki qamishdan yasalgan surnay va naylar, kamonchali asboblar... Mozambik pul birligi. JAR tabiati. Bostvana baliqchilari. Komor orollari gerbi. Komor orollari. Madagaskar dehqonlari. Namibiya tabiati. Jahonda Namibiya qorako`1 terisi ishlab chiqarishda birinchi o`rinda turadi (har yili 2,5-3,5 mln.dona eksport qilinadi). Ularda angor echkisi oliy darajadagi moxer junini beradi. Qorako`1 qo`ylari aslida 1907-yili nemislar tomonidan keltirilib ko`paytirilgan. Mamlakatda 2,8 mln. qora mol, 5 mln. qo`y va 2 mln. echki bor. Eksportning aksariyat qismi JARga jo`natiladi. Svazilend uylari. Zimbabve. Seyshel orollari uylari. Komor oroli bayrog’i. Komor oroli puli. Komor oroli. Zimbabve uylari.  Zimbabve aholisining ko`pchiligida (64 %) an`anaviy diniy e`tiqodlar, ayniqsa, tabiat kuchlariga, urug` va qabila ajdodlariga sig`inish saqlanib kelgan.  Bu yerda ham nasroniylik XIX asr o`rtalaridan tarqala boshlagan.  Hozir nasroniy dinida aholining 24,7%i, qurama nasroniy-afrika cherkov va mazhabida 10,7%i bo`lib, dinning ta`siri kuchli.  Mustaqillikka erishgan Zimbabve respublikasi (1980-yili) keng ko`lamli taraqqiyot yo`liga o`ta boshlagan o`lkadir. Komor baliqchilari. Komor oroli. Madagaskar. Madagaskar.  Madagaskar o rol i aholisining 41 foiz qismi nasroniy diniga o`tgan bo`lsa-da, asl qadimiy an`anaviy marosimlar va urf-odatlarga amal qiladilar.  Ularning tasavvurida ajdodlarning arvohlari ular bi- lan birga uyda yashaydi, avlodlarning turmushini, xo`jalikda, kundalik hayotida va diniy marosimlarida an`anaviy udumlarga rioya qilishlarini kuzatadilar.  Taxminan 10 % malagasiylar sunna mazhabidagi islom diniga, ozgina qismi esa shia mazhabiga itoat qiladilar.  Malagasiylarning tasviriy san`ati amaliy xarakterga ega bo`lib, tosh yoki yog`och o`ymakorligi, sopol idishlari va gazlamadagi tasvirlar, chipta va savatlardagi naqshlardan iborat. Mozambik bayrog’i. Mozambik.  Boshqa bantu xalqlaridagidek Mozambikliklarda badiiy hunarmandchilik, ayniqsa, misgarlik, zafgarlik, o`ymakorlik keng tarqalgan.  Makonde xalqi hunarmandlarining yog`och haykallari jahonga mashhur. Ularda pastki labi va burniga qalayi yoki ba`zan kumushdan uzuk taqish odati bo`lgan, har xil niqob kiyib raqsga tushish keng tarqalgan.  Aholining 3/2 qismi mahalliy an`anaviy diniy ibodatlarga, taxminan 16 foizga yaqini nasroniy diniga, 11,6 foizi islomga itoat qiladi. Mozambik uylari. Mozambik gerbi. Seyshel oroli. JAR tabiati.  Janubiy Afrika Respublikasi juda katta hududda joylashgan (1,2 mln. kv. km.), uning aholi soni 32,4 million kishidan iborat (1985-yil), Namibiyaniki 1,5 mln.dan oshiq (hududi 824,3 ming kv.km.).  JAR taraqqiy qilgan mamlakatlar qatoriga kiradi. Dastlab bu yerga XVII asr o`rtalarida gollandiyaliklar (burlar ya`ni dehqonlar yoki afrikanerlar) kela boshlaydi.  Ular tashkil qilgan firmalarda Osiyo (Yava)dan, Madagaskar va G`arbiy Afrikadan keltirilgan qullar ishlatilgan, keyinchalik mahalliy guttentotlarni asir qilib ishlata boshlaganlar.  XVII-XVIII asrlarda Janubiy Afrikaga fransuz gugenotlari va nemislar ko`chib kelishgan. Mozambik aholisi. Zimbabve. JAR. Zimbabve aholisi.  Zimbabve aholisining ko`pchiligida (64 %) an`anaviy diniy e`tiqodlar, ayniqsa, tabiat kuchlariga, urug` va qabila ajdodlariga sig`inish saqlanib kelgan.  Bu yerda ham nasroniylik XIX asr o`rtalaridan tarqala boshlagan. Hozir nasroniy dinida aholining 24,7%i, qurama nasroniy-afrika cherkov va mazhabida 10,7%i bo`lib, dinning ta`siri kuchli.  Mustaqillikka erishgan Zimbabve respublikasi (1980-yili) keng ko`lamli taraqqiyot yo`liga o`ta boshlagan o`lkadir. E’tiboringiz uchun raxmat!

O'xshashlar

Afrika xalqlari
Janubiy-sharqiy osiyo xalqlari
Janubiy Amerika xalqlari etnologoyasi
Afrika
Okeaniya xalqlari