logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Geografiya
  4. Atmosfera

Atmosfera

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

857 KB
Ko'chirib olish
Атмосфера Атмосфера – бу ерни ўраб олган ва уни айланма харакатида қатнашувчи газсимон қобиқдир. Атмосферанинг ташқи қисми ернинг магнит майдони билан қамраб олинган зарядланган заррачалар билан тўлдирилган. Атмосферанинг ташқи чегараси, ернинг магнит майдони тинч холатда бўлган пайтда ернинг икки-уч радиусига тенг баландликда, кучли магнит тўлкинларида эса 20 ер радиусигача бўлган масофада жойлашади. (Ер радиуси а е=6370 км). Радиотўлқинларнинг тарқалишига асосан, атмосферанинг 1000 км гача бўлган қисми таъсир қилади. Радиотўлқинлар тарқалиш шароитига қараб учга бўлинади: Тропосфера - бу ернинг юзасида жойлашган атмосферанинг энг пастки қисми бўлиб, қутбий кенгликда 8…10 км баландлигида, ўрта кенгликда 10…12 км баландликда, тропикларда эса 16…18 км баландликда жойлашади. Тропосферада бутун хаво массасининг 4/5 қисми  тўпланган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Стратосфера – тропосферанинг юқорисида, 50…60 км гача баландликда жойлашган. Стратосфера худди тропосфера каби газнинг нейтрал заррачаларидан иборат бўлиб, ундан хароратнинг тарқалиш қонунлари билан ажралиб туради. Стратосфера уз хусусиятларига кура эркин фазога якиндир. Стратосферадан юқорида, атмосферанинг юқориги чегарасигача ионосфера жойлашган бўлиб, эркин заррачалар - электрон ва ионларнинг кўплиги билан ажралиб туради. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Атмосферанинг кимёвий таркиби. Атмосфера гази кимёвий элементлардан таркиб топган бўлиб, бунда, атмосферанинг электр ва магнит параметрлари кимёвий элементлар молекулалари ва атомларининг электрон ва магнит тузилишига боғлиқдир. Тропосферада жойлашган сув буғлари радиотўлқинларнинг тарқалишига таъсир этади. Тропосферада баландлик ортиши билан хаводаги намлик ер юзидагига нисбатан камайиб боради. Тропосферанинг юқори чегарасида намлик ер юзидагига нисбатан бир неча юз марта камаяди. Хаво тўлқинларининг тез аралашиши натижасида қуруқ хавонинг кимёвий таркиби 90 км баландликкача бир хилдир. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Ер юзида сув заҳираларининг тақсимланиши Шуни таъкидлаш керакки, ер остидаги сув захираларининг аниқ миқдори белгиланган эмас. Ер юзида ҳозирги вақтда инсон бевосита фойдаланиши мумкин бўлган чучук сувлар миқдори гидросферадаги умумий сув хажмининг тахминан 1% дан ортиқроғини ташкил қилади. Сайёрамизда дарё ва кўл сувлари бир текис тақсимланмаган ва айрим ҳудудларда сув тугайдиган ҳамда жуда секин тикланадиган ресурс ҳисобланади. Дунё аҳолиси тез суратларда ўсиб бораётган ҳозирги вақтда 2 млрд. дан ортиқ киши сифатли ичимлик суви билан етарлича таъминланган эмас. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Биосферада сувнинг аҳамияти. Сувдан фойдаланиш муаммолари Биосферадаги жараёнлар ва инсонлар ҳаётида сувнинг аҳамияти жуда каттадир. Сув биосферадаги деярли барча жараёнларда иштирок этади. Сувнинг уч хил агрегат ҳолатда (суюқ, газсимон, қаттиқ) бўлиши турли жойларнинг об-ҳаво ва иқлим шароитининг шаклланишида муҳим рол ўйнайди. Биосферада фотосинтез жараёни сув иштирокида амалга ошади. Сув тирик организмлар учун бирламчи ҳаёт муҳити ҳисобланади. Инсон организмининг 65% дан ортиғи, ўсимликларнинг 85-90%, ҳайвонлар массасининг 75% сувдан иборатдир.  Инсоннинг хўжалик фаолиятида сув манбалари арзон транспорт ва энергия воситаси, суғориладиган деҳқончиликни ривожлантиришнинг асоси, саноат корхоналарини тўғри жойлаштиришни белгилайдиган муҳим омил ҳисобланади. Кишиларнинг кундалик ҳаётини сувсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Сув бўлмаса инсон уч кундан ортиқ яшай олмайди.  Инсонларнинг сувга бўлган эҳтиёжи тобора ўсиб бормоқда. 1 тонна пўлат ишлаб чиқариш учун 250 м3, мис ишлаб чиқариш учун- 500м3 , никел ишлаб чиқариш учун-4000м3 сув сарфланади. Йирик корхоналар, электростанциялар бутун бошли дарёнинг сувини сарфлаб юборади. Деҳқончилик мақсадлари учун айниқса катта хажмда сув сарфланади. 1 тонна бўғдой етиштириш учун 1500м3 дан ортиқ , 1 тонна пахта етиштириш учун 10000 м3, шоли учун 12000 м3 дан ортиқ сув сарфланади.  www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Litosfera Litosfera (grekcha Iitos (grekcha Iitos — — tosh, sfera tosh, sfera — — qobiq) Yerning qobiq) Yerning qattiq tosh qobig&#39;idir. Mantiyani ustida joylashgan va uni qattiq tosh qobig&#39;idir. Mantiyani ustida joylashgan va uni yopinchiq sifatida hartomondan o&#39;rab olgan. Uning qalinligi yopinchiq sifatida hartomondan o&#39;rab olgan. Uning qalinligi 50—200 50—200 km.km. Litosfera mantiyaning yuqori qismini va Yer po&#39;stini o&#39;z Litosfera mantiyaning yuqori qismini va Yer po&#39;stini o&#39;z ichiga oladi. Litosfera yuqori mantiyadagi yumshoq, ichiga oladi. Litosfera yuqori mantiyadagi yumshoq, yopishqoq xamirga o&#39;xshagan yopishqoq xamirga o&#39;xshagan astenosfera astenosfera qatlami ustida qatlami ustida joylangan. Litosfera astenosfera qatlami ustida izostatik joylangan. Litosfera astenosfera qatlami ustida izostatik ravishda muvozanatlashgan, ya&#39;ni litosfera bo&#39;laklari ravishda muvozanatlashgan, ya&#39;ni litosfera bo&#39;laklari og&#39;irligi va zichligiga qarab Arximed qonuniga binoan og&#39;irligi va zichligiga qarab Arximed qonuniga binoan joylashadi.joylashadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Litosferaning quyi qismiga yuqori mantiya qatlamining Litosferaning quyi qismiga yuqori mantiya qatlamining bir qismi ham kiradi. Mazkur qatlam Yer po&#39;stidan Moxo bir qismi ham kiradi. Mazkur qatlam Yer po&#39;stidan Moxo chegarasi bilan bo&#39;lingan. Mazkur chegarada yuqorida chegarasi bilan bo&#39;lingan. Mazkur chegarada yuqorida aytilganidek mod-dalarning zichligi keskin o&#39;zgaradi. Ular aytilganidek mod-dalarning zichligi keskin o&#39;zgaradi. Ular atmosferaga bir xil bosimda ta&#39;sir etadi. Li tosferaning atmosferaga bir xil bosimda ta&#39;sir etadi. Li tosferaning yuqori qismini Yer po&#39;sti tashkil qiladi. yuqori qismini Yer po&#39;sti tashkil qiladi. Yer po&#39;sti mantiyadagi moddalarning saralanishi Yer po&#39;sti mantiyadagi moddalarning saralanishi mahsuli bo&#39;lib, uning o&#39;zi liam mantiyaga ta&#39;sir ko&#39;rsatadi. mahsuli bo&#39;lib, uning o&#39;zi liam mantiyaga ta&#39;sir ko&#39;rsatadi. Bu o&#39;zaro ta&#39;sir Ycr po&#39;stining-matcrik, okcan va oraliq Bu o&#39;zaro ta&#39;sir Ycr po&#39;stining-matcrik, okcan va oraliq turlarining liosil bo&#39;Iishida materiklar rivojlanishida va turlarining liosil bo&#39;Iishida materiklar rivojlanishida va tcktonik jarayonlarda namoyon bo&#39;ladi;tcktonik jarayonlarda namoyon bo&#39;ladi; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz Атмосферадаги ионизация газларининг асосий манбаи бўлиб, фотон кўринишидаги қуёш радиацияси хисобланади. Ионизация учун мухим бўлган энергияни фотонлар энергияси билан таққослаганда, фотоионизация холати фақатгина қуёшнинг ултрафиолет нурлари ва ундан қисқа нурланишлари натижасида юзага келтирилиши мумкин (λ < 0,134 мкм). Ер атмосферасида, фотонизация жараёнидан ташқари, корпускулаларнинг нейтрал заррачалар билан т ўқ нашуви натижасида пайдо бўладиган зарбали ионизация хам урин олган. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz LITOSFERAATMOSFERA GIDROSFERA Biosfera www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Atmosfera havosining ifloslanishi va tabiiy tozalanish
Yog'inlar. Tuman, shudrig, qor, yomg`ir, do’l
Yog`inlar
Geografik qobiq-eng katta tabiat kompleksi
Geografik qobiq va biosfera