Appalachi tog`lari, Grenlandiya, Markaziy va Buyuk tekisliklar - Geografiya - Slaydlar

Appalachi tog`lari, Grenlandiya, Markaziy va Buyuk tekisliklar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3139.5 KB

Ko'chirib olish

Appalachi tog`lariAppalachi tog`lari , , GrenlandiyaGrenlandiya , Markaziy , Markaziy va Buyuk tekisliklarva Buyuk tekisliklar

 Appalachi tog`li tabiiy geografik o’lkasi Shimoliy Amerikaning Appalachi tog`li tabiiy geografik o’lkasi Shimoliy Amerikaning sharqiy qismida AQSh va Kanada xududida joylashgan. U sharqiy qismida AQSh va Kanada xududida joylashgan. U o’rtacha balandlikdagi tog` tizimi bo’lib, morfostrukturasi o’rtacha balandlikdagi tog` tizimi bo’lib, morfostrukturasi tizmalardan, platolardan, yassi tog`liklardan, vodiylardan va tizmalardan, platolardan, yassi tog`liklardan, vodiylardan va tog`oldi tekisliklaridan tarkib topgan. Appalachi tog` tizimi tog`oldi tekisliklaridan tarkib topgan. Appalachi tog` tizimi shimoli-sharqdan janubi-g`arbga qarab submeridional shimoli-sharqdan janubi-g`arbga qarab submeridional ravishda 2600 km masofaga cho’zilgan. ravishda 2600 km masofaga cho’zilgan. Eng baland cho’qqisi Eng baland cho’qqisi o’lkaning janubida joylashgan va okean satxidan 2037 m o’lkaning janubida joylashgan va okean satxidan 2037 m ko’tarilib turgan Mitchell tog`idir.ko’tarilib turgan Mitchell tog`idir.

Appalachining shimoliy, janubi-Appalachining shimoliy, janubi- sharqiy qismlarisharqiy qismlari  Appalachining shimoliy, janubi-Appalachining shimoliy, janubi- sharqiy qismlari va Adirondak sharqiy qismlari va Adirondak tog`lari paleozoyning boshlarida tog`lari paleozoyning boshlarida burmalangan qadimiy gneys, burmalangan qadimiy gneys, kristalli slanest va kvarstitlardan kristalli slanest va kvarstitlardan tarkib topgan. Janubi-g`arbiy qismi tarkib topgan. Janubi-g`arbiy qismi paleozoyning oxirida burmalangan paleozoyning oxirida burmalangan oxaktosh, qumtosh, gilli slanest kabi oxaktosh, qumtosh, gilli slanest kabi cho’kindi jinslardan tuzilgan. cho’kindi jinslardan tuzilgan. Mezozoyning oxiri va kaynozoyning Mezozoyning oxiri va kaynozoyning boshlarida tog`lar gumbazsimon boshlarida tog`lar gumbazsimon ko’tarilib, megaantiklinal strukturani ko’tarilib, megaantiklinal strukturani vujudga keltiradi. Shu davrdan vujudga keltiradi. Shu davrdan boshlab tog` yon bag`rlari yaxshi boshlab tog` yon bag`rlari yaxshi rivojlangan daryo vodiylari bilan rivojlangan daryo vodiylari bilan kuchli parchalanib, xozirgi relef kuchli parchalanib, xozirgi relef shakllari xosil bo’lgan.shakllari xosil bo’lgan.

Appalachi tog`li o’lkasidagi Appalachi tog`li o’lkasidagi landshaftlarlandshaftlar  Appalachi tog`li o’lkasidagi Appalachi tog`li o’lkasidagi landshaftlarning landshaftlarning differenstiastiyala-nishida differenstiastiyala-nishida katta farqlar mavjud. katta farqlar mavjud. Bunday farqlar ayniqsa tog` Bunday farqlar ayniqsa tog` tizimining shimoliy qismi tizimining shimoliy qismi bilan janubiy qismi o’rtasida bilan janubiy qismi o’rtasida yaqqol ko’zga tashlanadi. yaqqol ko’zga tashlanadi. Shu boisdan o’lka xududi Shu boisdan o’lka xududi ikki qismga - Shimoliy ikki qismga - Shimoliy Appalachi va Janubiy Appalachi va Janubiy Appalachiga bo’linadi. Ular Appalachiga bo’linadi. Ular o’rtasidagi tabiiy chegara o’rtasidagi tabiiy chegara tog` tizimini ko’ndalang tog` tizimini ko’ndalang kesib o’tgan Moxok tektonik kesib o’tgan Moxok tektonik cho’kmasiga to’g`ri keladi. cho’kmasiga to’g`ri keladi. Bu cho’kmadan Gudzon Bu cho’kmadan Gudzon daryosi oqib o’tadi.daryosi oqib o’tadi.

 O’lka tabiatidagi ichki farqlar faqat O’lka tabiatidagi ichki farqlar faqat geologik tuzilishi, relefi va iqlimi geologik tuzilishi, relefi va iqlimi sharoitlarida bo’lib qolmasdan, sharoitlarida bo’lib qolmasdan, tuproq-o’simlik qoplamida xam tuproq-o’simlik qoplamida xam aniq ifodalangan. Appalachining aniq ifodalangan. Appalachining shimolida tog` podzol, tog` chimli shimolida tog` podzol, tog` chimli podzol tuproqlari keng tarqalgan. podzol tuproqlari keng tarqalgan. Ular igna bargli va aralash Ular igna bargli va aralash o’rmonlar bilan qoplangan. o’rmonlar bilan qoplangan. O’rmonlar asosan tog`larning O’rmonlar asosan tog`larning yuqori qismida yaxshi saqlangan. yuqori qismida yaxshi saqlangan. Igna bargli tog` o’rmonlarida Igna bargli tog` o’rmonlarida qoramtir el, balzam pixtasi, oq qoramtir el, balzam pixtasi, oq qarag`ay tuyalar ko’p o’sadi. qarag`ay tuyalar ko’p o’sadi. Aralash o’rmonlarda igna bargli Aralash o’rmonlarda igna bargli o’rmonlar bilan birga shakar va o’rmonlar bilan birga shakar va qizil zarang, oq va sariq qayin, qizil zarang, oq va sariq qayin, tog`terak, terak, emanlar keng tog`terak, terak, emanlar keng tarqalgan. ayrim joylarda qizil tarqalgan. ayrim joylarda qizil zarang, shakar zarang va zarang, shakar zarang va emanlardan tarkib topgan o’rmon emanlardan tarkib topgan o’rmon massivlari saqlanib qolgan.massivlari saqlanib qolgan.

GrenlandiyaGrenlandiya  Shimoliy Muz okeani orollari Shimoliy Muz okeani orollari orasida eng kattasi orasida eng kattasi Grenlandiya (Yashil o’lka) oroli Grenlandiya (Yashil o’lka) oroli bo’lib, uning maydoni 2176 bo’lib, uning maydoni 2176 ming km2. Shundan 1834 ming km2. Shundan 1834 ming km2 maydoni muz bilan ming km2 maydoni muz bilan qoplangan. Muzlik yuzasi qoplangan. Muzlik yuzasi qirg`oqdan orol ichkarisiga qirg`oqdan orol ichkarisiga qarab ko’tarilib boradi va qarab ko’tarilib boradi va gumbazsimon shaklni xosil gumbazsimon shaklni xosil qiladi. qiladi. Muz qoplamining Muz qoplamining o’rtacha qalinligi 2300 m, eng o’rtacha qalinligi 2300 m, eng qalin joyi markazda 3400 m qalin joyi markazda 3400 m gacha boradi, xajmi 2,6 mln.. gacha boradi, xajmi 2,6 mln.. km3. Orolning sharqiy soxilida km3. Orolning sharqiy soxilida toto g`g` tizmalari mavjud. Ular tizmalari mavjud. Ular muzliklar bilan qoplangan. muzliklar bilan qoplangan. Tizmaning eng baland Tizmaning eng baland cho’qqisi Gunbyorn okean cho’qqisi Gunbyorn okean satxidan 3700 m ko’tarilib satxidan 3700 m ko’tarilib turibdi. turibdi.

 Grenlandiyaning iqlimi arktika, subarktika va dengiz Grenlandiyaning iqlimi arktika, subarktika va dengiz iqlimiga ega. Qishda xarorat orolning janubida -70S dan iqlimiga ega. Qishda xarorat orolning janubida -70S dan shimolida -36 0S gacha pasayadi, yozda esa janubda 100 S shimolida -36 0S gacha pasayadi, yozda esa janubda 100 S va shimolda 30S atrofida bo’ladi. Yillik yog`ingarchilik va shimolda 30S atrofida bo’ladi. Yillik yog`ingarchilik miqdori janubda 800-1100 mm ni va shimolda 150-250 mm miqdori janubda 800-1100 mm ni va shimolda 150-250 mm ni tashkil etadi. Orolning muzdan xoli bo’lgan soxillarda ni tashkil etadi. Orolning muzdan xoli bo’lgan soxillarda o’simliklarning 450 ga yaqin turi uchraydi. Shimolda mox va o’simliklarning 450 ga yaqin turi uchraydi. Shimolda mox va lishayniklar, eng janubda olxa, qayin, tol, chetan va turli xil lishayniklar, eng janubda olxa, qayin, tol, chetan va turli xil o’tlar o’sadi. Soxillarda shimol bug`usi, qutb tulkisi, oq ayiq, o’tlar o’sadi. Soxillarda shimol bug`usi, qutb tulkisi, oq ayiq, qutb bo’risi, lemming kabi xayvonlar yashaydi.qutb bo’risi, lemming kabi xayvonlar yashaydi.

Markaziy va Buyuk tekisliklarMarkaziy va Buyuk tekisliklar  Qirbo’yi pasttekisliklari, Appalachi Qirbo’yi pasttekisliklari, Appalachi tog`lari, Kordilera tog` tizimi tog`lari, Kordilera tog` tizimi foydali qazilmalar kompleksi. foydali qazilmalar kompleksi.  Materikning foydali qazilmalari Materikning foydali qazilmalari kompleklari ichida Kanada qalqoni kompleklari ichida Kanada qalqoni turli xil rudali konlarga juda boy. turli xil rudali konlarga juda boy. Kompleksning rudali qazilmalari Kompleksning rudali qazilmalari qadimiy kristall va metamorfik qadimiy kristall va metamorfik jinslarda xosil bo’lgan temir, nikel, jinslarda xosil bo’lgan temir, nikel, mis, kobalt, oltin, platina, kumush, mis, kobalt, oltin, platina, kumush, uran va boshqa metallardan iborat. uran va boshqa metallardan iborat. Bu boylikllarni qazib olish va qayta Bu boylikllarni qazib olish va qayta ishlash tog`-kon sanoatlari asosan ishlash tog`-kon sanoatlari asosan Buyuk ko’llar atrofida va Buyuk ko’llar atrofida va qalqonning g`arbidagi Katta qalqonning g`arbidagi Katta Nevolniche ko’li yaqinida barpo Nevolniche ko’li yaqinida barpo etilgan. Temir konlari Labrador etilgan. Temir konlari Labrador yarim orolida xam mavjud.yarim orolida xam mavjud.

 Markaziy va Buyuk tekisliklar kompleksi xududida Markaziy va Buyuk tekisliklar kompleksi xududida rudali va rudasiz foydali qazilmalar keng tarqalgan. rudali va rudasiz foydali qazilmalar keng tarqalgan. Bu erdan asosan neft va toshko’mir qazib olinadi. Bu erdan asosan neft va toshko’mir qazib olinadi. Toshko’mir Appalachioldi cho’kmasidagi Toshko’mir Appalachioldi cho’kmasidagi Pensilvaniya xavzasida, Missisipi pasttekisligi Pensilvaniya xavzasida, Missisipi pasttekisligi botig`ida, Kordileraoldi cho’kmasida, Texas botig`ida, Kordileraoldi cho’kmasida, Texas xavzasida ko’p uchraydi. Shimoliy Amerikaning xavzasida ko’p uchraydi. Shimoliy Amerikaning asosiy ko’mir konlari va ko’mir zaxirasi AQSh asosiy ko’mir konlari va ko’mir zaxirasi AQSh xududiga to’g`ri keladi. Toshko’mir konlari xududiga to’g`ri keladi. Toshko’mir konlari paleozoy va mezozoy yotqiziqlarida xosil bo’lgan. paleozoy va mezozoy yotqiziqlarida xosil bo’lgan.

 Materikning asosiy qazilma boyliklaridan biri neft Materikning asosiy qazilma boyliklaridan biri neft xisoblanadi. Neft konlari xosil bo’lishiga ko’ra turli xisoblanadi. Neft konlari xosil bo’lishiga ko’ra turli geologik davrlarga to’g`ri keladi. Texas, Kanzas va geologik davrlarga to’g`ri keladi. Texas, Kanzas va Oklaxoma xavzalaridagi neft konlari silur, devon Oklaxoma xavzalaridagi neft konlari silur, devon va karbon davrlari yotqiziqlarida xosil bo’lgan. Eng va karbon davrlari yotqiziqlarida xosil bo’lgan. Eng yirik neft konlari Appalachi tog`lari atrofida va yirik neft konlari Appalachi tog`lari atrofida va paleozoy strukturasining botiqlarida to’plangan. paleozoy strukturasining botiqlarida to’plangan. Meksika qo’ltiMeksika qo’lti g`g` i soxillarida neft perm i soxillarida neft perm qatlamlaridan qazib olinadi. Florida yarim orolida qatlamlaridan qazib olinadi. Florida yarim orolida juda katta fosforit koni joylashgan. juda katta fosforit koni joylashgan.

O'xshashlar

Kanada iqtisodiy geografiyasi

Yevrosiyo

Buyuk Britaniya

Buyuk Britaniya

Shimoliy Amerikaning iqlim mintaqalari tabiat zonalari