Yorug’lik - Fizika - Slaydlar

Yorug’lik

Yuklangan vaqt:

31.01.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1137.0966796875 KB

Ko'chirib olish

ЭЛЕКТРОДИНАМИКА Mavzu: Yorug’lik FIZIKA01 01 101112

Mavzu rejasi • Yorug’lik interferensiyasi. Fazo va vaqt bo’yicha kogerentlik • Interferometrlar • Optika predmeti • Yorug’lik xossalari. • Geometrik optika qonunlari • Fotometriya 01 0D

Gyugens prinsipi Bu prinsipga asosan to’lqin harakati yetib borgan har bir nuqta ikkilamchi to’lqinlar manbaiga aylanadi: bu to’lqinlarni o’rab oluvchi egri chiziq keyingi momentdagi to’lqinlaqr fronti holatini belgilaydi. Gyugens – Frenel prinsipi To’lqin fronti sirtida yotgan barcha ikkilamchi manba’lar bir biriga nisbatan kogerentdir. Fazoning istalgan nuqtasida to’lqinlar amplituda va fazasi – bu ikkilamchi manba’lar nurlangan to’lqinlar intenfrensiyasi natijasidir.0E 18 1F 13 23 1B 24 1B 22 0E 2D 13 19 17

• Mnabadan chiqqan monoxramatik yorug’lik to’lqini S tor tirqishli 1 ekranga tushadi va undan o’tib S 1 va S 2 tirqishli 2 ekranga o’tadi. • Bu ikki tirqish ikkita kogerent manbai hisoblanadi. S 1 va S 2 tirqishdan chiqqan kogerent tolqinlar Э ekranda bir-birini ustiga tushib shu sohada intenfrensiya manzarasini hosil qiladi. Ikkita kogerent yorug’lik to’lqinlari bir-birining ustiga tushganda yorug’lik oqiming fazoviy qayta taqsimlanishi - -yorug’lik to’lqining intenfrensiyasikuzatilib, ayrim nuqtalarda to’lqin jadalligining maksimumi, boshqa nuqtalarda esa minimumi kuzatiladi.352020171B 0F 1B 2E 20

М nuqtada tebranishlarni vujudga ke;tiruvchi ikkita yassi to’lqin tenglamasi Natijaviy tebranish amplitudasi Natijaviy to’lqinning jadalligi1 2 1 2 2 cos I I I I I     М nuqtagacha birinchi to’lqin sindirish ko’rsatkichli muhitda fazaviy tezlik bilan yo’l bosadi, ikkinchi to’lqin esa muhitda fazali tezlik bilan yo’l bosadi. 1 2 1 2 2 cos I I I I I                         2 1 v v 2 2 2 1 1 1 cos , cos r t A x r t A x    cos 2 2 1 2 2 2 1 2 A A A A A    1 n 1 r 1 v 2 n 2 r 2 v0C0D 1B 38 38 0C 20 0D 29

Berilgan muhitdagi yo’lning geometrik uzunligini muhitning sindirish ko’rsatkichiga ko’paytmasi yo’lning optik uzunligi deb ataladi. O’tadigan to’lqinlarning optik uzunliklari farqi yo’lning optik farqi deb ataladi. М nuqtada qo’zg’atiladigan to’lqinlarning fazalar farqin r L   1 1 2 2 1 2 n r n r L L                                    0 1 2 1 1 2 2 1 2 1 2 2 2        L L c n r n r c r r r r 1 2 1 2 n c n c v v18 14 19 39 25 0C

Interfrensiya maksimumini kuzatish sharti ВS 1 S 2 yo’lning optik farqi vakuumdagi to’lqin uzunligining butun sonlariga teng bo’lsa (yarim to’lqinning juft sonlari) U holda fazalar farqi    ,...) 2,1, 0 ( 2 2 0 0       m m m     m 2  3513 0D 0F 1B 1B 14 3E0D

Interfrensiya minimumini kuzatish sharti ВS 1 S 2 йўлнинг оптик фарқи вакуумдаги тўлқин узунлигининг тоқ сонларига тенг бўлса (ярим тўлқиннинг жуфт сонларига) М нуқтада қўзғатиладиган тебранишлар қарама қарши фазаларда бўлади. Фазалар фарқи2        1 2    m   2 1 2 0      m35 0D 3F 47 47 52 0C 47 494A

Ikkita manba intenferensiya manzarasini hisoblash . L >> d - Yo’llar faqri.1 2 r r    352020171B 03 05 34 29

Jadallik maksimumlari kuzatiladigan shart (m = 0, ±1, ±2, ...) Jadallik minimumlari kuzatiladigan shart (m = 0, ±1, ±2, ...) Intenfrensiya tasmalari kengligi deb ataladigan ikkita qo’shni maksimumlar (minimumlar) orasidagi masofaL xd   2 2 0 0   m m        2 1 2 0      m 0 max  d L m x  0 min ) 2 1 (  d L m x   0 Δ  d L x  5B 20 0203 0D 5B 20 0203 08 1211

атом Atomlarning alohida qisqa impulsga o‘xshash uzuq - uzuq yorug‘lik nurlanishi – to‘lqin tizmasi deb ataladi. Нурланиш вақти τ = 10 -8 с Bir tizimning o‘rtacha davom etadigan vaqti – kogerentlik vaqti deb ataladi. Kogerentlik faqat bitta tizma davomida saqlanib, kogerentlik vaqti nurlanish vaqtidan ortiq bo‘laolmaydi Istalgan nomonoxramatik yorug‘lik to‘lqinlarini bir-birini o‘rnini oladigan, bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan garmonik tizimlar majmuasidan iborat deb hisoblash mumkin5C 17 10 0A 0D 0A 2104 5E 34 0D 18 12 14 22 0D 61 25 27 22 01 35 1B 1A 22 23 23

To‘lqin interferensiyasi kuzatilishi sharti ularning kogerentligidadir, ya’ni bir necha tebranma va to‘lqin jarayonlarining vaqt bo‘yicha va fazoda bir–biriga muvofiq ravishda kechishidir. Bir tizimning o‘rtacha davom etadigan vaqti – kogerentlik vaqti deb ataladi. Interferensiya hodisasini kuzatish imkonini beradigan ikkita yorug‘lik manbaining o‘lchamlari va o‘zaro joylashishi fazoviy kogerentlik deb ataladi. Fazoviy kogerentlik uzunligi (yoki kogerentlik radiusi ) deb, ko‘ndalang yo‘nalishda to‘lqin tarqalishning maksimal masofasiga aytiladi.   ~ КОГr 2D 14 0D 2E 16 18 14 0D 25 3513 0F 0C 14 25 2C 14 3D 20 2319

Yupqa plyonkalardagi interfrensiya О С В n d n 0 =1ii i rr r 1 2i Р Р nuqtada iterfrensiya maksimumi kuzatiladigan shart Р nuqtada iterfrensiya minimumi kuzatiladigan shart... 3, 2, 1, 0 2 2 2 sin 2 0 0 2 2     m m i n d     ... 3, 2, 1, 0 2 1 2 2 sin 2 0 0 2 2      m m i n d   вакуумдаги c     0 5A 06 2319 14 060D 23 14

Teng qalinliklar tasmasi (1' va 1", 2' vа 2") kogerent juft nurlar pona sirti atrofida kesishadilar va ekranning (A va A’) nuqtalarida linza orqali yig’iladilar. экран линза клин1 1 I А I А 2 I2 d Id 1 II 2 II Ekranda interfrensiya tasmalari tizimi – ularning har biri plastinkadagi bir xil qalinlikdagi nuqtalaridan aks etishi natijasida paydo bo’ladi. Teng qalinliklar tasmasi pona sirtida joylashgan.2D 67 1B 1F 1E 12 22 1B 2E

Nyuton xalqalari R R d Aks etgan yorug’likdagi yo’lning optik farqi: r2 2 2 2 2 0 2 0        R r d380F 5C 0F

Yorug’ xalqalar radiuslari Qorong’u xalqalar radiuslari ESLATMA: Interferensiya manzarasini o‘tadigan nurlarda ham kuzatish mumkin, ammo o‘tadigan nurlarda interferensiya maksimumlari aks etgan nurlar interferensichsi minimumlari bilan mos tushadi.... 3, 2, 1, 0 2 1 0          m R m rm  ... 3, 2, 1, 0 0   m R m rm 5A 69 16 67 3513 23 2319 22

Interfrensiya hodisalariga misollar35

Interferometrlarning ishlash prinsipi. Bitta manbadan kelayotgan yorug‘lik to‘lqinlari, avval ikkita tirqishli optik tizim orqali ikkiga ajratiladi, fazoning R nuqtasida ular uchrashtiriladi va jadalliklari aniqlanadi.Ishlash prinsipi yorug‘likning interferensiyasi xodisasiga asoslangan o‘lchash qurilmalari interferometrlar deb ataladi. 35 15 1817 19 19 10 35 1E 0F09 0D

Interfrensiyaning texnikada qo’llanilishi 35

Interfrensiyaning texnikada qo’llanilishi 35

Astronomiyada: • Yulduzlar diametrlari va holatlarini aniqlash. Fizikada: • Nurlanishni tadqiqot qilish asboblari sifatida; • Texnikada qo’llaniladigan chiziqli o’lchovlarni taqqoslashda; • Optik va mexanik detallarning o’lchamlarini nazorat qilishda; • (akustik va radio) to’lqinlarning tarqalish tezligini o’lchashda; • Sirtlardan aks etayotgan nurlarni kuchaytirish yoki pasaytirishda; • ikkita to’lqin manbalari orasidagi masofani o’lchashda ;Interfrensiya va interfrensiya usullarining qo’llanilishi1119 1E

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Douglas C, Giancoli. “PHYSICS”. PRINCIPLES WITH APPLICATIONS. Pearson.2014, 1079 page. 2. Абдураҳмонов К.П., Эгамов У. “Физика курси”. Дарслик. Тошкент. 2011. 508 б. 3. Musayev R.X. “Statik fizika va termodinamika”. Darslik. O’zbekiston. 2008. 252 б. 4. Sultonov V.A. “Fizika kursi”. Darslik. Fan va texnologiya. 2007. 297 б. 5. Ахмаджонов О.А. “Физика курси”. Дарcлик. 1-3қ. Тошкент. Ўқитувчи. 1988-1989. 254 б, 206, 270. 6. Qodirov O va boshqalar. “Fizika kusri”. O’quv qo’llanma. Fan va texnologiya. 2005.231 б. 7. Karimov Z., Baxromov X. Umumiy fizika kusridan masalalar to’plami. O’quv qo’llanma. TIMI. 2008. 166 б. 8. Toshxonova J.A va boshqalar. Fizikadan praktikum. O’quv qo’llanma. O’zbekiston faylasuflar milliy jamiyati. 2006. 267б, 269б. 9. B.A.Mirsalixov, M.Yu. Mansurova. Mexanika, molekulyar fizika va elekrodinamika. Amaliy mashg’ulotlarni bajarishga doir uslubiy qo’llanma. TTYMI. 2015. 90 б.10091B1C020D02190E0D0B021907021C0221

Etiboringiz uchun raxmat

O'xshashlar

Yorug’lik nurining tabiati

Yorug’lik korpuskulyar – to’lqin dualizmi

Elektromagnit to’lqinlarning muhit bilan o’zaro ta’siri. Yorug’lik dispersiyasi

Yorug’lik modda bilan o’zaro ta’siri. Kvant optikasi elementlari

O’rta ta’lim maktablarining 9 – sinfida “Yorug’lik energiyasidan foydalanish” bo’limini o’qitish usullari