logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Fizika
  4. Toʻlqin hodisalari

Toʻlqin hodisalari

Yuklangan vaqt:

23.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

14632.702148438 KB
Ko'chirib olish
www.umft.uz TOʻLQIN HODISALARI01 www.umft.uz  Koʻndalang va boʻylama toʻlqinlar.  Toʻlqinlarning siljish va differensial tenglamasi.  To‘lqinlarni tavsiflovchi fizikaviy kattaliklar.  Toʻlqin energiyasi.  Umov vektori. Ma’ruza rejasi0E0F www.umft.uz To‘lqin hodisalari • Fazoda modda yoki maydonlarni turli ko‘rinishdagi g‘alayonlanishining tarqalishi - to‘lqin yoki to‘lqin hodisasi deb ataladi. • Barcha to‘lqinlarning asosiy xususiyati – jismni ko‘chirmasdan energiyani ko‘chirishidir . • Elastik (yoki mexanik) to‘lqin - bu g‘alayonlanish yoki tebranishning elastik muhitdagi tarqalish jarayonidir. • Agar elastik to‘lqin tarqalayotgan muhit zarralari garmonik tebranayotgan bo‘lsa, bunday to‘lqin garmonik to‘lqin deyiladi.01 www.umft.uz Koʻndalang va boʻylama toʻlqinlar Bo‘ylama to‘lqin - muhitning zarrachalari to‘lqin tarqalish yo‘nalishi bo‘ylab tebranayotgan to‘lqin . 29 15 08 26 21 23 21 1209 www.umft.uz Koʻndalang va boʻylama toʻlqinlar Ko‘ndalang to‘lqinlar - muhit zarrachalari to‘lqin tarqalish yo‘nalishiga perpendikulyar yo‘nalishlarda tebranadigan to‘lqinlar .29 17 08 26 21 2C 23 21 12 www.umft.uz Muhitning tebranayotgan zarrachalarini hali tebranishga ulgurmaganlaridan ajratuvchi sirt to‘lqin fronti deb ataladi. www.umft.uz Muhitning tebranayotgan zarrachalarini hali tebranishga ulgurmaganlaridan ajratuvchi sirt to‘lqin fronti deb ataladi nurlar Yassi to‘lqin fronti sferik to‘lqin fronti nurlar To‘lqin tarqalish yo‘nalishini ko‘rsatuvchi chiziq to‘lqin nuri deb ataladi. Izotrop muhitlarda to‘lqin nurlari to‘lqin sirtlariga normaldir. www.umft.uz Barcha nuqtalari bir xil tezlikda tarqaluvchi to‘lqinlar yugiruvchi to‘lqinlar deb ataladi. Yassi to‘lqinlar , ular faqat bir xil yo‘nalishda tarqaladilar (ularning to‘lqin sirti tarqalish yo‘nalishiga perpendikulyardir). Sferik to‘lqinlar - manbadan barcha yo‘nalishlarda tarqaladilar (to‘lqin sirtlari kontsentrik sferalardan iborat bo‘ladi).1E 0B 08 14 11 02 08 05 1314 08 1A www.umft.uz To‘lqin uzunligi deb to‘lqin frontining T bir davrga teng vaqtda ko‘chgan masofasiga aytiladi. Nuqta ko‘chishining masofaga bog‘liq grafigida bir-biriga yaqin ikkita maksimum orasidagi masofa to‘lqin uzunligiga tengdir. To‘lqin amplitudasi - to‘lqin uzunligiTo‘lqin amplitudasi Tebranish davri to‘lqin manbai tebranish chastotasi - to‘lqin tarqalish tezligi17 01 1409 0C 08 13 0D www.umft.uz To‘lqindagi zarralarning tebranish tenglamasi To‘lqinning x=0 tekisligida joylashgan barcha nuqtalar quyidagi garmonik qonun bo‘yicha tebranadi: X tekisligida joylashgan huqtalar quyidagi qonunga ko‘ra tebranadi: tebranishning kech qolish vaqtit Асos t    ) , 0( ) ( ) , ( v x   t Асos t x  01 www.umft.uz Yassi to‘lqin tenglamasi Umumiy holda, muhitda o‘qning musbat yo‘nalishi bo‘ylab tarqalayotgan energiya yutmaydigan yassi to‘lqin tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega: To‘lqin amplitudasi siklik chastota To‘lqinning boshlang‘ich fazasi yassi to‘lqin fazasi         0 ) ( ) , (    v x t Асos t x www.umft.uz k to‘lqin sonini inobatga yassi to‘lqinning tenglamasi: Ekspotensial ko‘rinishdagi to‘lqinning tenglamasi: To‘lqin soni: www.umft.uz Sferik to‘lqin tenglamasi Sferik to‘lqin tebranishi amplitudasi, yassi to‘lqin amplitudasidan farqli, masofa oshishi bilan quyidagi qonun bo‘yicha kamayib boradi - to‘lqin markazidan muhitdagi kuzatilayotgan nuqtagacha bo‘lgan masofa0B2E1411 www.umft.uz To‘lqinning fazali tezligi Sinusoidal to‘lqinlarning tarqalish tezligi fazaviy tezlik deb ataladi. U fazaning belgilangan qiymatiga mos keladigan to‘lqin sirtlarining ko‘chish tezligini bildiradi va muhitning mexanik hususiyatlariga bog‘liq bo‘ladi. To‘lqin tezligi ϑ== to‘lqin fazasining tarqalish tezligidir. 01 www.umft.uz Toʻlqinlarning siljish va differensial tenglamasi To‘lqin tenglamasining differerensial ko‘rinishi: yoki Berilgan differensial tenglamaning yechimi yassi va sferik to‘lqinlarning tenglamasidir. - Laplas operatori01 www.umft.uz To‘lqin energiyasi oqimining zichligi Birlik vaqtta qandaydir yuza orqali ko‘chiriladigan energiyaga energiya oqimi deb ataladi. Belgilanishi: ΔФ Birlik vaqtta to‘lqin tarqalish yo‘nalishiga perpendikular bo‘lgan birlik sirt yuzasidan ko‘chiriladigan energiya – energiya oqimining zichligi deb ataladi. Energiya oqimi zichligi vektorining yo‘nalishi energiya ko‘chishi yo‘nalishiga mos keladi. Muhitning har bir nuqtasidagi energiya zichligi :01 www.umft.uz Energiya oqimi zichligi vektori Umov vektori deb ataladi��= �� �� �� �� ⫠ �� ��  Energiya oqimining zichligi: ω·ϑ· ω·ϑ – Umov vektori  Umov vektorining o‘rtacha qiymati : ω·ϑ =ρ ϑ 2C 19 1409 www.umft.uz XULOSA Energiya ko‘chishi miqdor jihatidan energiya oqimi zichligi vektori bilan harakterlanadi. Bu vektorning yo‘nalishi energiyaning tarqalish yo‘nalishi bilan mos tushadi, uning moduli birlik vaqtta, to‘lqinga perpendikular joylashgan birlik yuzadan ko‘chirilgan energiya tengdir.37 www.umft.uz FOYDALANILGAN ADABIYOT RO‘YXATI 1. Abduraxmanov Q.P., Egamov O‘. FIZIKA 2. Савельев И.В. Основы теоретической физики, 2 том, 1991г. 3. Трофимова Т.И. Курс физики,1990 г. 4. А.Н.Огурцов. Лекции по физике . 5. Яворский Б.М., Детлаф А.А., Лебедев А.К. Справочник по физике. 6. Оплачко Т.М.,Турсунметов К.А. ФИЗИКА, часть 2, 2006 г.3802

O'xshashlar

Elektro magnit to’lqinlar
Elektr va magnit hodisalari hagida fikrlarning rivojlanishi. Elektromagnit induksiya, Paradey va maksvell ishlar
Elektromagnit to’lqinlarning muhit bilan o’zaro ta’siri. Yorug’lik dispersiyasi
6-sinfida “Yorug’lik hodisalari” bobini o’qitishda interfaol usullari (zig-zag, key-stadi, suhbat, bahs munozaralardan foydalanish, darslarni tahlil etish)
Yorug’lik korpuskulyar – to’lqin dualizmi