logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Fizika
  4. Linzalar

Linzalar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3276 KB
Ko'chirib olish
LINZALAR .www.arxiv.uz  Linzalar  Ikki tomoni sferik sirt bilan chegaralangan shaffof jism linza deb ataladi. O&#39;rtasichetiga nisbatan qalinroq bo&#39;lgan linzalar yig&#39;uvchi linzalar deyiladi. O&#39;rtasi chetiga nisbatan yupqaroq bo&#39;lgan linzalar sochuvchi linzalar deyiladi.  Rasm 1.a, b, f-yig&#39;uvchi linza, d, e, g- sochuvchilinza www.arxiv.uz  Linzaning optik markazi va fokuslaridan o&#39;tuvchi to&#39;g&#39;ri chiziqqa bosh optic o&#39;q deyiiadi.  Linzaning bosh optik o&#39;qiga parallel bo&#39;lmagan va optik markazidano&#39;tuvchi to&#39;g&#39;ri chiziqqa yordamchi optik o&#39;q deyiladi.  Agar linzaga uning bosh optik o&#39;qiga parallel nurlar yuborilsa, ularlinzadan o&#39;tayotib sinadi vao&#39;z yo&#39;nalishini o&#39;zgartiradi.  Linza yig&#39;uvchi bo&#39;lsa, nurlar bir-biriga yaqinlashib bir nuqtada kesishadi. Nurlar iesishgan nuqta linzaning bosh fokusi deb ataladi.  Yordanchi optik o&#39;qqa parallel bo&#39;lgan nurning kesishish nuqtasigalinzaning yordamchi fokusi deyiladi.  Linzaning optik markazlaridan bosh fokusgacha bo&#39;lgan masofa linzaning fokus masofasi deyiladi va F harfi bilan belgilanadi.  Agar parallel nurlar bosh optik o&#39;qqa biror burchak ostida tushsa, bu nurlar ham liizadan o&#39;tgach kesishadi. Kesishish nuqtasi bosh fokusdan o&#39;tuvchi bosh oj)tik o&#39;qqa perpendikulyar bo&#39;lgan tekislikda yotadi. Bu tekislik fokal tekislik deyiladi.www.arxiv.uz Rasm 2 a- yig&#39;uvchi linza; b- sochuvchi linza; c- yig&#39;uvchi linza fokusi; d-sochuvthi linza fokusi; e-MN-yig&#39;uvchi linzaning fokal tekisligi, F-fokus masofasi • Sochuvchi linzaning bosh fokus masofasi manfiy hisoblanadi. www.arxiv.uz  Linzaning optik kuchi  Linzaning fokus masofasi qancha kichik bo&#39;lsa, uning nur sindirish qobiliyati shuncha katta bo&#39;ladi, ya&#39;ni singan nur shuncha katta burchakka og&#39;adi Aksincha, fokus masofasi katta bo&#39;lganda og&#39;ish burchagi kichik bo&#39;ladi. Linzaning bunday xususiyatini xarakterlash uchun, odatda, fokus masofasi o&#39;rniga unga teskari bo&#39;lgan fizik kattalik kiritilgan bo&#39;lib, u linzaning optik kuchi deyiladi va D harfi bilan belgilanadi.  Optik iaichining birligi dioptriya.1Dptr=1/m  Agar linza havoda yoki bo&#39;shliqda turgan bo&#39;lsa, uning optik kuchi:  + yig&#39;uvchi linza D>o;  - sochuvchi linza D< 0; www.arxiv.uz  Agar linza biror muhitda turgan bo&#39;lsa:  Qalinligi, buyumdan linzagacha yoki linzadan tasvirgacha bo&#39;lgan masofaga nisbatan kichik bo&#39;lgan linzalar yupqa linzalar deyiladi.  Yupqa linzaning focus masofasi:  Agar linza havoda yoki bo&#39;shliqda turgan bo&#39;lsa:  Linza biror muhitda turgan bo&#39;lsa:    www.arxiv.uz  Linzalarda tasvir yasash  Tasviri yasalayotgan jism yoki buyumning istalgan nuqtasidan ikki nur tanlash yetarli. Yig&#39;uvchi linzadan o&#39;tgach nurlar kesishadi. Sochuvchi linzada esa nurlar yo&#39;nalishi linza tomon davom ettirilib uning orqasida kesishadi.  Jism tasvirini yasash uchun quyidagi nurlarni tanlash maqsadga muvofiq:  1) linzaning bosh optik o&#39;qiga parallel bo&#39;lgan nur. Bu nur linzadan sinib o&#39;tgach, uning fokusidan o&#39;tadi;  2) linzaga tushguniga qadar uning fokusidan o&#39;tadigan nur. Bu nur linzadan o&#39;tgach, bosh optik o&#39;qqa parallel yo&#39;nalishda ketadi;  3) linzaning optik markazidan o&#39;tuvchi nur yupqa linzalarda o&#39;z yo&#39;nalishini o&#39;zgartirmaydi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz  Linza formulasi  Linza formulasi:  Linzaning kattalashtirishi: d 0 -sog&#39;lom ko&#39;zning eng yaxshi ko&#39;rish masofasi: d 0 = 0.25m www.arxiv.uz Rasm 4.a-yig&#39;uvchi linzada tasvir yasash; b-sochuvchi linzada tasvir yasash www.arxiv.uz  Linzaning fokus masofasi va kattalashtirishi orasidagi bog&#39;liqlik:  Yig&#39;uvchi linzada haqiqiy tasvir uchun:  Agar tasvir n marta kichraygan bo&#39;lsa, kning o&#39;rniga k=1/n ifoda olinadi.  Yig&#39;uvchi linzada mavhum tasvir uchun:  Sochuvchi linza uchun: www.arxiv.uz  Tasvirdan linzagacha bo&#39;lgan masofa va linza kattalashtirishi orasidagi bog&#39;liqlik:  Yig&#39;uvchi linzada haqiqiy tasvir uchun:  Agar tasvir n marta kichraygan bo&#39;lsa k ning o&#39;rniga k=l/n ifoda olinadi.  Yig&#39;uvchi linzada mavhum tasvir uchun:  Sochuvchi linza uchun: www.arxiv.uz www.arxiv.uz  Yig&#39;uvchi linza uchun mavjud bo&#39;lgan ba&#39;zi bir xususiy hollar:  1. Jism linzadan cheksiz uzoq masofada joylashgan, ya&#39;ni d = ∞ . Bunda tasvir haqiqiy, ammo u nuqtasimon va linzaning fokusida joylashadi  2. Buyum linzadan d > 2F, ammo chekli masofada joylashgan. Bunda tasvir haqiqiy, ammo teskari va kichraygan bo&#39;lib, 2F >f>F masofada joylashadi.  3. Buyum linzadan 2F masofada joylashgan, d = 2F Bu holda tasvir kattalik jihatidan buyumga teng, haqiqiy, ammo teskari.  4. Buyum 2F > d> F masofada joylashgan. Bunda tasvir haqiqiy, ammo teskari va kattalashgan bo&#39;lib, >2 F masofada joylashadi.  5.Buyum F> d >0 masofada joylashgan, ya&#39;ni u linzagajuda yaqin. Bunda buyumdan chiqqan nurlar kesishmaydi. Shu sababli buyumning haqiqiy tasviri  o&#39;rniga uning mavhum kattalashgan to&#39;g&#39;ri tasviri linzaning buyum turgan tomonida hosil bo&#39;ladi. www.arxiv.uz  Ketma-ket joylashgan ikkita yig&#39;uvchi linzalar tizimiga tushayotgan parallel nurlar dastasi linzalardan chiqib parallelligicha qolishi uchun birinchi linzaning orqa fokusiga ikkinchi linzaning fokusi mos tushishi kerak, linzalar orasidagi masofa esa ularning fokus masofalari yig&#39;indisiga teng bo&#39;lishi kerak:  L=F+F  Yonma-yon turuvchi ikkita yupqa linzaning optik kuchi va fokus masofasi:  Linza orasidagi masofa ga teng bo&#39;lsa:    www.arxiv.uz  Savollar. www.arxiv.uz www.arxiv.uz

O'xshashlar

Geometrik optika. Linzalar. Optika
O’rta ta’lim maktablarining 9 – sinfida “Yorug’lik energiyasidan foydalanish” bo’limini o’qitish usullari
6-sinfida “Yorug’lik hodisalari” bobini o’qitishda interfaol usullari (zig-zag, key-stadi, suhbat, bahs munozaralardan foydalanish, darslarni tahlil etish)
Geometrik optikaga oid mavzularni axborot texnologiyalari va didaktik materiallar asosida tashkil qilish metodikasi
Пўлат фермаларни конструкциялаш ва хисоблаш асослари