logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Fizika
  4. Elektromagnit induksiya xodisasi. Induksiya EYK si. Induksiyaviy elektr maydon

Elektromagnit induksiya xodisasi. Induksiya EYK si. Induksiyaviy elektr maydon

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

568.44140625 KB
Ko'chirib olish
Elektromagnit induksiya xodisasi. Induksiya EYK si. Induksiyaviy elektr maydon ELEKTROMAGNIT INDUKSIYA HODISASI. Elektromagnit induksiya hodisasining asosiy g’oyasi quyidagilardan iborat: yopiq konturni o’rab turgan magnit maydon induksiyasining oqimi o’zgarsa,konturda elektr toki vujudga keladi. Bu tokka induksion tok deyiladi. FARADEY tajribasi. Agar galvonometrga ulangan solenoidning ichiga o’zgarmas magnit kiritib chiqarilsa, u kirayotgan va chiqayotgan paytda galvonometr strelkasining og’ishi, ya’ni induksion tokning vujudga kelishi kuzatiladi. 1-rasm. Magnit qancha tez harakatlansa, galvonometr strelkasining og’ishi ham shuncha katta bo’ladi. Agar magnitning qutblari almashtirilib harakatlantirilsa, strelkaning og’ishi ham teskari tomonga o’zgaradi. Tajriba magnitni mahkamlab, g’altakni esa harakatga keltirib bajarilganda ham galvonometr induksion tok hosil bo’lishini ko’rsatadi. 2-rasm. LENS QOIDASI: Konturda vujudga keladigan induksion tok shunday yo’nalishga egaki, uning magnit maydoni, shu induksion tokni vujudga keltirgan magnit oqimining o’zgarishiga to’sqinlik qiladi. Lens qoidasidan foydalanib, Faradey qonunini quyidagicha yozish mumkin: Konturda vujudga keladigan induksion elektr yurituvchi kuch-kontur o’rab turgan sirt orqali o’tadigan magnit oqimining o’zgarish tezligiga miqdoran teng, ishorasi esa qarama-qarshidir. O’zinduksiya: Batareya reostat R, induktivlik g’altagi L, galvonometr G va kalit K dan iborat zanjirni qaraylik. 174- rasm. Agar zanjir yopiq bo’lsa, galvanometrdan va induktiv g’altakdan elektr toki oqadi. Zanjirni uzgan paytimizda galvanometr strelkasi teskari tomonga qarab keskin og’adi. Bunga sabab, zanjir uzilganda g’altakdagi magnit oqimi kamayadi va unda o’zinduksiya EYK ni vujudga keltiradi. Lens qoidasiga muvofiq o’zinduksiya EYK magnit oqimining kamayishiga xizmat qiladi, ya’ni uning yo’nalishi kamayayotgan tok I2 ning yo’nalishi bilan mos keladi. Bu tok galvanometrdan o’tadi va uning yo’nalishi I1 tokning yo’nalishiga qarama-qarshi bo’lganligi uchun, tabiiyki galvanometr strelkasi teskari tomonga og’adi. Zanjirdagi tokning o’zgarishi natijasida shu zanjirning o’zida induksiyalangan EYK ning vujudga kelishiga o’zinduksiya hodisasi deyiladi. O’zinduksiya hodisasi elektromagnit induksiya hodisasining hususiy holidir, ya’ni konturdagi xususiy magnit oqimining o’zgarishi natijasida o’zindusiya EYK vujudga keladi: (105.6) formula. O’zaro induksiya. Agar g’altak 2 o’zgaruvchi tok oqayotgan g’altak 1 yoniga keltirilsa, unda g’altak 2 da induksiyalangan EYK vujudga keladi. 175-rasm. Bunga sabab g’altak 1 dan o’zgaruvchan tok oqishi natijasida hosil bo’lgan o’zgaruvchan magnit maydonning uyurmali elektr maydon vujudga keltirishi va bu maydon o’z navbatida ikkinchi g’altakda induksiya EYK ni hosil qilishidir. Natijada ikkinchi g’altakda hosil bo’lgan induksiya EYK (105.8) formula. Magnit maydon energiyasi. Elektr toki oqayotgan o’tkazgichning atrofida doimo magnit maydon mavjud bo’ladi. Bu magnit maydoni tok bilan birga paydo bo’ladi va yo’qoladi. Magnit maydoni ham, xuddi elektr maydoni kabi energiyaga ega. Tabiiyki, bu energiya uni vujudga keltirish uchun bajarilgan ishga teng va quyidagicha aniqlanadi: (107.1) formula. O’TILGAN MAVZU BO’YICHA TEST SAVOLLARI. 1. Diamagnetiklarga misollar keltiring? A. kobalt, nikel B. suv, oltin S. alyuminiy, qalay 2. Paramagnetiklar deb qanday moddalarga aytiladi? A. Magnit maydonni juda kuchaytirib yuboruvchi moddalarga. B. Magnit maydonni zaiflashtiruvchi moddalarga. S. Magnit maydonni oz miqdorda kuchaytiruvchi moddalarga. 3. Ferromagnetilar o’z-o’zidan magnitlanib qolishi mumkinmi? A. Ha B. Yo’q S. Ha, faqat tashqi magnit maydon bo’lganda.  O’tilgan mavzu bo’yicha test savollari. 1. Diamagnetiklarga misollar keltiring? A. kobalt, nikel B. suv, oltin S. alyuminiy, qalay 2. Paramagnetiklar deb qanday moddalarga aytiladi? A. Magnit maydonni juda kuchaytirib yuboruvchi moddalarga. B. Magnit maydonni zaiflashtiruvchi moddalarga. S. Magnit maydonni oz miqdorda kuchaytiruvchi moddalarga. 3. Ferromagnetilar o’z-o’zidan magnitlanib qolishi mumkinmi? A. Ha B. Yo’q S. Ha, faqat tashqi magnit maydon bo’lganda. Yangi mavzu bo’yicha test savollari. 1. Lorens kuchi qanday elektronlarga ta’sir etadi? A. Harakatdagi B. Harakatsiz S. Zaryadlangan 2. Harakatdagi zaryadlar atrofida qanday maydon hosil bo’ladi? A. Gravitatsion maydon B. Elektr maydon S. Magnit maydon 3. Zamonaviy transfarmatorda energiyaning bexuda sarfi necha foiz atrofida bo’ladi? A. 5% B. 2% S. 2%

O'xshashlar

Elektrostatik induksiya qonuni
Elektr va magnit hodisalari hagida fikrlarning rivojlanishi. Elektromagnit induksiya, Paradey va maksvell ishlar
Elektr maydonga kitilgan o’tkazgichdagi zaryadning taqsimlanishi. Elektrostatik induksiya qonuni
Elektr maydon
Vakuumda elektrostatik maydon. Maydon kuchlanganligi. Elektr maydon potensiali