Ёқилғи. Ёқилғи ва унинг хоссалари,турлари - Fizika - Slaydlar

Ёқилғи. Ёқилғи ва унинг хоссалари,турлари

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

302 KB

Ko'chirib olish

Ёқилғи .Ёқилғи ва унинг хоссалари ,турлари. РЕЖА Ёқилғининг хоссалари . Ёқилғининг таркибий қисми Ёқилғи турлари

Ёқилғининг хоссалари . Асосий таркибий қ исми углероддан иборат ёнувчи мод д а га ё қ илғи дейилади .Кимёвий реакциянинг жадал бориши натижасида ё қ илғи ўзидан исси қ лик чи қ аради. Ё қ илғига қу йидаги талаблар қў йилади: - ёниш ва қ тида кўп ми қ дорда исси қ лик чи қ ариш - ёниш махсулотларида т а биатга зарар етказадиган моддалар ми қ дорининг кам бўлиши - тез ва тўла ёниши - қазиб олиш арзон бўлиши -қ айта ишлаш ҳамда транспортда бир жойдан иккинчи жойга кўчиришнинг осон бўлиши Ёқилғи қазиб олиниши ёки тайёрланишига кўра табий ва сунъий бўлади.

Табиатда ишлатишга тайёр холда мавжуд бўлган ёқилғилар табиий ёқилғилар дейилади. Қ азиб олинадиган тошкўмир, ёнувчи сланецлар, торф, нефт, газ, ўтин, қ ишлоқ хўжалиги ишлаб чи қ ариши чиқиндилари табиий ёқилғи хисобланади. Табиатдаги ё қ илғиларни ёки умуман моддаларни қ айта ишлаш режасида олинадиган ё қ илғилар суньий ёқилғилар дейилади. Буларга кокс, кукун холатигача майдаланган қ аттиқ, ё қ илғи, ёғоч кўмири, бензин, керосин, соляр мойи, газойль, мазут, домна ва кокс батареяси газлари. Табиий газни қ айта ишлашда олинадиган газлар киради.

Ёқилғининг таркибий қисми Ё қ илғи таркиби органик ва минерал моддалардан иборат бўлади. Органик моддаларга углерод (С), водород (Н 2 ), кислород (О 2 ), азот(N 2 ) ва олтингугурт ( S ) киради. Бу кимёвий элементлар ва улар бирламчиларининг ми қ дори турли хил ё қ илғида турлича бўлади. Масалан, нефть ва унинг ма ҳ сулотлари таркиби асосан углерод ва водороддан ташкил топган. Ёқилғининг агрегат холатидан қатъий назар, унинг таркибидаги углерод ва водород асосий бўлиб, суюқ ёқилғида уларнинг миқдори 85-87% қаттиқ ёқилғида эса 50-90% ни ташкил этади. Кислород элементининг миқдори қаттик ёқилғида 6,5% гача, суюқ ёқилғида эса 25% гача етади. Газдаги водород ва углероднинг умумий миқдори 0,3 дан 95% гача С ва Н 2 бирикма ҳолида, яъни метан (СН 4 ) гази кўринишида кўпроқ учрайди. Ёқилғининг табиатда ҳосил бўлиш даврида унинг таркибий қисмидаги кимёвий элементлар миқдори ҳам ўзгариб боради. Айрим кимёвий элементлар миқдори камайса, айримлариники ортади. Масалан, антрацит таркибида 93% углерод бўлса, ёғочда 49% ни ташкил этади.

Ёқилғининг таркибий қисми фоиз(%) ларда ифодаланади, яъни унинг иш, қуруқ, ёнувчи, органик қисмларини ташкил қилган кимёвий элементлар йиғиндиси ҳар бир ҳолат учун 100% деб қабул қилинади: Ёқилғининг иш қисми Қуруқ масса қисми Ёнувчи масса қисми Органик масса қисми Ёқилғи таркибида углерод қанча кўп бўлса, кислород шунча кам бўлади ва аксинча. Кислород миқдорининг ёқилғи таркибида ортиши унинг иссиқлик беришини пасайтиради. Ёқилғи таркибидаги кимёвий элементларнинг реакцияга кириши (ёниши)да ҳар хил миқдордаги иссиқлик ажралади.% 100        u u u u u u u W A S N O H С % 100       k k k k k k A S N O H С % 100      e e e e e S N O H С % 100     o o o o N O H С

Ёқилғи турлари Ё қ илғи лар қ аттиқ, суюқ ва газ холатида бўлади . Қ аттиқ ё қ илғига тошкўмир, торф, ёнувчи сланецлар, кокс, ёғоч кўмири ва ҳ.к киради. Суюқ ёқилғига нефть ва нефть махсулотлари (бензин, керосин, соляр ва мотор мойлари, газойль, мазут, қ озон қ урилмаси) ёқилғиларини киритиш мумкин. Газ ё қ илғисига - кокс ва домна, генератор, нефтни қ айта ишлаш заводлари газлари, пропан, ацетилен, тошкўмир қазиб олишда олинадиган газлар ва ш.к. мисол бўла олади. Қаттиқ ёқ илғи масса ёнувчи қ исмининг таркиби ўзгармас катталик бўлиб, унинг асосий характеристикаси ҳисобланади. Турли хил ё қ илғиларда ёнувчи масса ми қ дори ҳар хил бўлади. Шунинг учун ҳам уларнинг исси қ лик бериш хусусияти турличадир .

Ёнувчи масса таркибига кирган кимевий элементлар реакцияга киришда (ёнишда) ажралиб чи қ адиган иссиқлик миқдори ҳамма элемент учун бир хил эмас. 1 кг углерод тўла ёнганда СО 2 ҳосил б ў лади ва 32,8 МЖ исси қ лик ми қ дори ажралади. 1кг водород ёнганда 12.56 . 10 4 кЖ исси қ лик ажралади ва х.к. Ёниш жараёнининг тўлалигини таъминлаш ёниш камерасига узатиладиган атмосфера хавосининг ми қ дорига боғлиқ. Ҳавонинг кўп ёки камлигигиа қ араб кимёвий реакция ва қ тида турли-туман захарли ва захарсиз кимёвий бирикмалар ҳосил бўлади. Масалан, хаво етарли бўлмаганда углерод кислород б илан тўла реацияга кириша олмаганлигидан захарли углерод оксиди СО ҳосил бўлади. Ёқилғидаги олтингугуртнинг реакцияга кириш и дан эса сульфид ангидирити SO 2 хосил бўлади. У ёқилғи таркибидаги намликдан вужудга келган сув буғи билан бирикиб сульфат кислотаси H 2 SO 3 га айланади .

Суюқ ё қ илғи асосан нефтни 300-370 0 С қ издиришдан хосил бўлган буғни хар хил ф рак цияларга ажратиш ва уларни конде нса циялаш (сую қ лантириш) йўли б илан олинади: суюқлантирилган газ 1%, бензин 15% атрофида (суюқлантириш температураси t c =30-180 0 C ), керосин 17% атрофида ( t c =120-315 0 C ) , соляр мойи 18% атрофида ( t c =180- 350 0 C ) ва мазут 45% (қ айнаш температураси ( t к =330-350 0 C ) хамда қ олдиқ масса 4% атрофида бўлади. Мазутни ю қ ори босим остида ю қ ори температурагача қ издириш йўли билан ундаги оғир молекулаларнинг парчаланиши натижасида енгил сую қ махсулотлар олинади. Мазут 84-86% гача углерод (ёқишга яроқли) ва 10-12% водородни ташкил қ илган бўлиб, у мотор ё қ илғиси ёки қ озон қ урилмаси ё қ илғиси сифатида ишлатилади.

Газ ёқилғиси , асосан табиий газ бўлиб, унинг таркиби метан (ботқоқ гази) СН 4 , водород Н 2 , азот N 2 , юқори даражадаги углерод бирикмалари СН, углерод оксиди СО, карбонат ангидриди СО 2 дан иборат. Турмушда ишлатиладиган газ тозалангандан сўнг, унга газнинг сирқиб чиқишини аниқлаш мақсадида махсус қўшилма- одоризатор қўшилади, у ўзига хос сассиқ ҳидга эга. Турмушда ишлатиладиган газ суюлтирилган ҳолатда махсус баллонларда ташилади. Улар нефтни қайта ишлашда ёки нефть билан бирга чиққан ҳамроҳ газлардан олинади ва саноатда ҳамда турмушда ёқилғи сифатида кенг қулланилади. Масалан, Сургут ГРЭС ҳамроҳ газ билан ишлайди. Суюлтирилган газ таркибида техникавий пропан (С 3 Н 8 + С 3 Н 6 ) ёки бутан (С 4 Н 10 + С 4 Н 8 ) камида 93% атрофида бўлади.

Ёқилғи тўла ёнганда ажралиб чиқадиган иссиқлик ми қ дори турлича бўлган лигидан , уларни бир-биридан фар қ лаш м ақ садида, ё қ илғининг ёниш исси қ лиги тушунчаси киритлган. Иш ё қ илғисининг бирлик массаси тўла ёнганда ажралган иссиқлик ми қ дори ёниш исси қ лиги дейилади. Ёниш исси қ лигининг ўлчови к Ж/ кг ёки к Ж / м 3 . Ё қ илғини ёнишда ажраладиган исси қ лик ми қ дори ю қ ори ва қ уйи бўлади. Шартли ёқилғи сифатида иссиқлик ажратиши (7 · 10 3 ккал/кг)га тенг бўлган ёқилғи қабул қилинган. Шартли ёқилғи асосида бошқа ёқилғиларда н иқтисодий жиҳатдан фойдаланиш мақсадга мувофиқлиги ва улар сарфи аниқланади.

Ё қ илғи Ё қ илғи ёғоч 1,05-1,47 Нефт 4,30-4,60 Торф 0,84,1,05 Мазут 4,0-4,55 қўнғир кўмир 0,63-1,09 Керосин 4,40-4,60 Тошкўмир 2,1-3,0 Бензин 4,40-4,70 Антрацит 2,70-3,10 Табиий газ 2,70-3,80 Ёнувчи сланецлар 0,73-1,50 Нефтнинг ҳамроқ газлари 4,20-7,10 Писта кўмир 3,0-3,40 Кокс газлари 1,50-2,10 Ярим кокс 2,50-3,10 Домна газлари 0,36-0,41 Кокс 2,80-3,10 Генератор гази 0,41-0,71 Сув гази 1,05-1,17кг кЖ q и к / 10 4  кг кЖ q и к / 10 4 

Эътиборларингиз учун раҳмат!

O'xshashlar

Статистик физика предмети. Модда тузилиши

Фотометрик ва Спектрафотометрик анализ методлари

Асинхрон моторлар тезлигини ростлаш

Электротехника тўғрисида умумий маълумотлар

Statistik termodinamika muammolari